Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqalə . |
Bu məqaləni lazımdır. |
Molekulyar biologiya XX əsrin ikinci yarısında yaranmışdır. Molekulyar biologiya haqqında ilk rəsmi qeyd U.Uiverə məxsusdur.
1869–1872-ci illərdə İsveçrə alimi Fridrix Mişer irin hüceyrələrinin nüvəsindən və qızıl balığın spermasından adlanan yeni fosfor saxlayan maddələr ayırdı. Zülallardan təmizlənmiş halda nuklein turşularını ilk dəfə Altman 1889-cu ildə aldı və biokimya elminə bu termini daxil etdi.Nuklein turşularının ayrılması və onların kimyəvi tərkibinin öyrənilməsi yolları A.Kosselin, U.Consun, P.Levinin, C.Hullandın və başqalarının laboratoriyalarında davam etdirildi. Bu alimlərin səyləri nəticəsində məlum oldu ki, təbiətdə 2 tip nuklein turşusu mövcuddur: Bunlardan biri 2 purin — A və Q, 2 pirimidin — C və T, dezoksiriboza qalığı və fosfor turşusu saxlayır. Digərində isə T əvəzinə U, dezoksiriboza əvəzinə riboza var.XX əsrin 20-ci illərində alman kimyaçısı Robert Folgen DNT molekulu ilə spesifik birləşən purpur rəngləyici maddə almış və göstərmişdir ki, DNT molekulu ancaq xromosomda, yəni genetik materialın yerləşməli olduğu yerdə yerləşir. 1935-ci ildə Belozerski bitki hüceyrələrində ilk dəfə olaraq DNT müşahidə etdi. 1940-cı illərin sonuna yaxın məlum oldu ki, DNT əsasən nüvədə, RNT isə həm nüvədə, həm də sitoplazmada vardır.T.Morqanın, H.R.Koltsovun, H.B.Timofeyeva–Resovski və başqalarının təsiri altında nəzəriyyəçi fiziklər və eksperimentatorlar 1930-cu illərdə Avropadan Amerikaya mühacirət edib orada M.Delbryukun rəhbərliyi altında "faq" qrupunu təşkil etdilər. Onlar virus və bakteriofaqların molekulyar quruluşunu və mutagenezi sahəsində tədqiqatlar apardılar. Koltsov tərəfindən genin böyük makromolekul olması və sintezi haqqında konsepsiya irəli sürüldü. Genin ölçüsünü də təyin etmək mümkün oldu. 1944-cü ildə Ervin Şredinger göstərdi ki, genetik makromolekul mütləq irsiyyət xassələrini kodlaşdırmalıdır. 1944-cü ildə bakteriyalarda transformasiya prosesini öyrənən zaman O. Eyveri göstərdi ki, pnevmokoklarda transformasiya edən faktor DNT molekulundan ibarətdir.1952-ci ildə Alfred Xerşi və Marta Çeyz göstərdilər ki, virusların yoluxdurucu elementi onların nuklein turşularıdır. 1953-cü ildə Uotson və Krik Uilkins və Franklinin rentgenostruktur analizlərinin nəticələrini ümumiləşdirərək DNT-nin quruluşunu verdilər. Bu model DNT-nin quruluşu haqqında olan bütün faktları izah etdi, onun replikasiya prinsiplərini müəyyən etdi. Bu səbəbdən Uotson və Krik tərəfindən edilən kəşfin tarixi bir çox müasir alimlər tərəfindən molekulyar biologiyanın yaranma tarixi kimi qəbul olunur. 1958-ci ildə isə Krik genetik informasiyanın ötürülmə prinsipini formalaşdırdı: DNT → RNT → zülal və bu molekulyar biologiyanın mərkəzi ehkamı adlandırıldı.Növbəti müvəfəqiyyət genetik kodun açılması olmuşdur .1954 cü ildə nəzəriyyəçi fizik Qamov tərəfindən 4 müxtəlif nukleotidin DNT nin tərkibində polipeptid zəncirində 20 amin turşusu kodlaşdırması müəyyənləşdirildi və 1961 cildə biokimyaçılar Hürenberq, Xolli, Korana, Krik, Brenner tərəfindən bu təcrübədə təsdiqləndi.Uotson,Krik,Korana,Kornberq və digər ğörkəmli alimlərin kəşfləri Nobel mükafatına layiq görülmüşdür.60 ci illərin ortalarında molekulyar biologiyanın əsas postulatı tam təsdiq olundu. Sonra bir çox proseslərin mexanizmləri (,transkripsiya,translyasiya)dəqiq öyrənildi və 1968 cildə Uotson tərəfindən molekulyar biologiyanın predmeti verildi:Molekulyar biologiya bioloji makromolekulların və hüceyrənin əsas kompanentlərinin quruluşu ilə onların funksiyaları arasındakı əlaqəni, həmçinin hüceyrənin özünü tənzimləməsinin əsas prinsiplərini və mexanizmlərini öyrənir ki,bu da həyatın mahiyyətini təşkil edən hüceyrədə gedən bütün proseslərin uyğunlaşmasını və vahidliyini təmin edir .xx əsrin 70 ci illərin sonu və 80 ci illərin əvvəli molekulyar biologiyada güclü inkişaf gedir .Bu zaman in mexanizmləri aydınlaşır ,RNT fermentlət və avtosplaysing kəşf olunur,genetik rekombinasiya ,mobil genetik elementləröyrənilir,fermentlərin və bioloji membranların quruluşunun öyrənilməsi yeni səviyyəyə keçir.Ali orqanizmlərin genomlarının açılması üzrə işlər başlayır,yeni biotexnolohiyanın əsasıları yaradılır,zülal mühəndisliyi meydana çıxır.Gen mühənsdisliyinin yaradılması molekulyar biologiyanın tarixində inqilabi hadisə oldu .1975 ci ildə Senqer,Koulson, Maksam və Qilbert tərəfindən DNTnin nukleotid ardıcıllıqlarının sürətli təyini metodları işlənib hazırlanmış və bu da bioinformatikanın — molekulyar genetika ilə informatikanın kəsişməsinə gətirib çıxardı. 1982-ci ildə nukleotid ardıcıllığı bankı təşkil olundu. Gen bankı(ABŞ) ,EMPL(Avropa).1995 ci ildə ilk dəfə bakteriyanın genomu, 1997 ci ildə maya göbələyinin, 1999cu ildə nematodun, 2000-ci ildə isə 200 alimdən ibarət qrup drozofil milçəyinin genomunu tam öyrəndilər. 2002 ci ildə isə insan genomu 99,99% oxundu. Bunlar genomika elminin yaranmasına səbəb oldu. Genomika- məlum orqanizmin bütün gen dəstini vahid bir tam kimi öyrənən elmdir.1997 ci ildə Şotlandiya Yan Vilmutun rəhbərliyi altında alimlər qrupu nüvə transplantasiyası metodunun köməyilə Dolli adlı qoyunu aldılar. 1999-cu ildə ABŞ da siçan və inək, 2000-ci ildə birdəfənə 5 donuz balası klonlaşdırıldı .
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Molekulyar biologiya XX esrin ikinci yarisinda yaranmisdir Molekulyar biologiya haqqinda ilk resmi qeyd U Uivere mexsusdur 1869 1872 ci illerde Isvecre alimi Fridrix Miser irin huceyrelerinin nuvesinden ve qizil baligin spermasindan adlanan yeni fosfor saxlayan maddeler ayirdi Zulallardan temizlenmis halda nuklein tursularini ilk defe Altman 1889 cu ilde aldi ve biokimya elmine bu termini daxil etdi Nuklein tursularinin ayrilmasi ve onlarin kimyevi terkibinin oyrenilmesi yollari A Kosselin U Consun P Levinin C Hullandin ve basqalarinin laboratoriyalarinda davam etdirildi Bu alimlerin seyleri neticesinde melum oldu ki tebietde 2 tip nuklein tursusu movcuddur Bunlardan biri 2 purin A ve Q 2 pirimidin C ve T dezoksiriboza qaligi ve fosfor tursusu saxlayir Digerinde ise T evezine U dezoksiriboza evezine riboza var XX esrin 20 ci illerinde alman kimyacisi Robert Folgen DNT molekulu ile spesifik birlesen purpur rengleyici madde almis ve gostermisdir ki DNT molekulu ancaq xromosomda yeni genetik materialin yerlesmeli oldugu yerde yerlesir 1935 ci ilde Belozerski bitki huceyrelerinde ilk defe olaraq DNT musahide etdi 1940 ci illerin sonuna yaxin melum oldu ki DNT esasen nuvede RNT ise hem nuvede hem de sitoplazmada vardir T Morqanin H R Koltsovun H B Timofeyeva Resovski ve basqalarinin tesiri altinda nezeriyyeci fizikler ve eksperimentatorlar 1930 cu illerde Avropadan Amerikaya muhaciret edib orada M Delbryukun rehberliyi altinda faq qrupunu teskil etdiler Onlar virus ve bakteriofaqlarin molekulyar qurulusunu ve mutagenezi sahesinde tedqiqatlar apardilar Koltsov terefinden genin boyuk makromolekul olmasi ve sintezi haqqinda konsepsiya ireli suruldu Genin olcusunu de teyin etmek mumkun oldu 1944 cu ilde Ervin Sredinger gosterdi ki genetik makromolekul mutleq irsiyyet xasselerini kodlasdirmalidir 1944 cu ilde bakteriyalarda transformasiya prosesini oyrenen zaman O Eyveri gosterdi ki pnevmokoklarda transformasiya eden faktor DNT molekulundan ibaretdir 1952 ci ilde Alfred Xersi ve Marta Ceyz gosterdiler ki viruslarin yoluxdurucu elementi onlarin nuklein tursularidir 1953 cu ilde Uotson ve Krik Uilkins ve Franklinin rentgenostruktur analizlerinin neticelerini umumilesdirerek DNT nin qurulusunu verdiler Bu model DNT nin qurulusu haqqinda olan butun faktlari izah etdi onun replikasiya prinsiplerini mueyyen etdi Bu sebebden Uotson ve Krik terefinden edilen kesfin tarixi bir cox muasir alimler terefinden molekulyar biologiyanin yaranma tarixi kimi qebul olunur 1958 ci ilde ise Krik genetik informasiyanin oturulme prinsipini formalasdirdi DNT RNT zulal ve bu molekulyar biologiyanin merkezi ehkami adlandirildi Novbeti muvefeqiyyet genetik kodun acilmasi olmusdur 1954 cu ilde nezeriyyeci fizik Qamov terefinden 4 muxtelif nukleotidin DNT nin terkibinde polipeptid zencirinde 20 amin tursusu kodlasdirmasi mueyyenlesdirildi ve 1961 cilde biokimyacilar Hurenberq Xolli Korana Krik Brenner terefinden bu tecrubede tesdiqlendi Uotson Krik Korana Kornberq ve diger gorkemli alimlerin kesfleri Nobel mukafatina layiq gorulmusdur 60 ci illerin ortalarinda molekulyar biologiyanin esas postulati tam tesdiq olundu Sonra bir cox proseslerin mexanizmleri transkripsiya translyasiya deqiq oyrenildi ve 1968 cilde Uotson terefinden molekulyar biologiyanin predmeti verildi Molekulyar biologiya bioloji makromolekullarin ve huceyrenin esas kompanentlerinin qurulusu ile onlarin funksiyalari arasindaki elaqeni hemcinin huceyrenin ozunu tenzimlemesinin esas prinsiplerini ve mexanizmlerini oyrenir ki bu da heyatin mahiyyetini teskil eden huceyrede geden butun proseslerin uygunlasmasini ve vahidliyini temin edir xx esrin 70 ci illerin sonu ve 80 ci illerin evveli molekulyar biologiyada guclu inkisaf gedir Bu zaman in mexanizmleri aydinlasir RNT fermentlet ve avtosplaysing kesf olunur genetik rekombinasiya mobil genetik elementleroyrenilir fermentlerin ve bioloji membranlarin qurulusunun oyrenilmesi yeni seviyyeye kecir Ali orqanizmlerin genomlarinin acilmasi uzre isler baslayir yeni biotexnolohiyanin esasilari yaradilir zulal muhendisliyi meydana cixir Gen muhensdisliyinin yaradilmasi molekulyar biologiyanin tarixinde inqilabi hadise oldu 1975 ci ilde Senqer Koulson Maksam ve Qilbert terefinden DNTnin nukleotid ardicilliqlarinin suretli teyini metodlari islenib hazirlanmis ve bu da bioinformatikanin molekulyar genetika ile informatikanin kesismesine getirib cixardi 1982 ci ilde nukleotid ardicilligi banki teskil olundu Gen banki ABS EMPL Avropa 1995 ci ilde ilk defe bakteriyanin genomu 1997 ci ilde maya gobeleyinin 1999cu ilde nematodun 2000 ci ilde ise 200 alimden ibaret qrup drozofil milceyinin genomunu tam oyrendiler 2002 ci ilde ise insan genomu 99 99 oxundu Bunlar genomika elminin yaranmasina sebeb oldu Genomika melum orqanizmin butun gen destini vahid bir tam kimi oyrenen elmdir 1997 ci ilde Sotlandiya Yan Vilmutun rehberliyi altinda alimler qrupu nuve transplantasiyasi metodunun komeyile Dolli adli qoyunu aldilar 1999 cu ilde ABS da sican ve inek 2000 ci ilde birdefene 5 donuz balasi klonlasdirildi IstinadlarHemcinin bax