Mithəd Camal Küntay (türk. Mithat Cemal Kuntay 1 yanvar 1885, Konstantinopol – 30 mart 1956, İstanbul) — Türkiyə yazıçısı və şairi, hüquqşünası və ədəbiyyatşünası. Bir sıra bioqrafik əsərlərin, eləcə də "Üç İstanbul" (türk. Üç İstanbul) romanının müəllifidir.
Mithəd Camal Küntay | |
---|---|
türk. Mithat Cemal Kuntay | |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | İstanbul Osmanlı imperiyası |
Vəfat tarixi | (71 yaşında) |
Vəfat yeri | İstanbul, Türkiyə |
Dəfn yeri | |
Vətəndaşlığı | Türkiyə |
Milliyyəti | türk |
Təhsili | İstanbul Universitetinin hüquq fakültəsi |
İxtisası | hüquqşünas |
Fəaliyyəti | hakim, şair, bioqraf |
Əsərlərinin dili | türk, fransız |
İstiqamət | yazıçı |
Tanınmış əsəri | Üç İstanbul |
Həyatı
1885-ci ildə İstanbulda anadan olan Mithəd Camal Küntay Şkoderdən olan mühacir ailənin oğludur. Atası Selim Sırrı bəy, anası Rumelinin Tırhala qəsəbəsindən Samiye Hanımdır. Atasının ailəsi Rus-türk müharibələri zamanı doğma yerlərini tərk etmişdilər.. Anasının uşaq ikən oxuduğu Namik Kamalın "Çezmi" romanı ona ilk ədəbi zövqünü yetişməsində böyük rol oynamışdı. Orta təhsilini Aksaraydaki "Mekteb-i Osmaniye" litseyində və fransız "Saint Joseph" litseyində tamamladıqdan sonra tam orta məktəb təhsilini Vefa Litseyində başa vurdu. Sonradan "Mekteb-i Hukuk"u birinci yerlə bitirdi. 17 yaşında atasını itirəndə 10 nəfərlik ailəni dolandırmaq vəzifəsini öz üzərinə götürdü və tələbəlik illərində jurnalist, şəxsi müəllim və daha sonra vəkil kimi çalışaraq ailəni dolandırmağa çalışdı.
Elə həmin dövrdə ilk şeirlərini jurnal və qəzetlərdə dərc etdirdi. Daha sonra yaxın dostu olacaq və bioqrafiyasını yazacağı Mehmet Akif Ərsoy ilə 1903-cü ildə tanış oldu. Bu görüş onun dünyagörüşünə və düşüncələrinə təsir etdi. Sultana onun haqda məlumat verildikdən sonra 1906-cı ildə bir müddət həbsdə qaldı. Mehmet Akif İkinci Konstitusiya Monarxiyasından sonra yazdığı "İstibdat" şeiri bu hadisənin xatirəsinə Mithəd Camal Küntaya həsr edilmişdir. Mehmet Akiflə birlikdə yazdığı "Əlhəmra" şeirini və "Fars Şahina" şeirini "Şəkil Kitabı"nda nəşr etdirdi. Bu onun fars dilli şair kimi nüfuzunu artırdı.
1908-ci ildə verdiyi imtahan nəticəsində doktoranturaya başladı və hüquq idarəsində dərs verən İbrahim Hakkı Paşanın köməkçisi oldu. Təhsilini bitirdikdən sonra Türkiyədə ilk hüquq doktoru adını aldı. Bir müddət "hüquq natiqliyi" mövzusunda mühazirələr oxuduqdan sonra imtahandan keçərək Ədliyyə Nazirliyində katib vəzifəsində çalışmağa başladı və vaxt keçdikcə direktor köməkçisi vəzifəsinə gətirildi. Birinci Vətəndaş Məhkəməsinin üzvü kimi qısa müddət hakim vəzifəsində çalışdı.
Mithəd Camal Küntay Birinci Dünya müharibəsi dövründə hökumət tərəfindən Çanaqqala Cəbhəsinə göndərilən 40 şair arasında yer alırdı. Şeirlərini müharibə illərində nəşr olunan "Hərb" jurnalında nəşr etdirdi. Milli Mübarizə illərində qəhrəmanlıq şeirləri yazmağa davam etdi. 30 Avqust Zəfərindən sonra yazdığı 'Vətən Duyğuları' şeirinin son iki misrasını Türkiyə Böyük Millət Məclisində Mustafa Kamala oxudu:
Bu vətən ölməsə də ölməz farz-ı muhal / çəkməyən topun arxası bu tabat-ı cesîmi (Güman edək ki, bu vətən ölməsə belə ölməz) / Dünya cəsədi bu nəhəng tabutu çəkməz.) |
Bu hadisə Mithəd Camal Küntayın nüfuzunu artırdı.
Mithəd Camal 1923-cü ildə notarius oldu. Beyoğlunun 4. notariat heyətinə təyin edildi və 1956-cı ildə vəfat edənə qədər notariat vəzifəsində davam etdi. Türkiyədə ən uzun notarius vəzifəsini icra edən vəkil adını aldı.
1950-ci il parlament seçkilərində Cümhuriyyət Xalq Partiyası siyahısından Çorum millət vəkili namizədi olmasına baxmayaraq seçilə bilmədi.
Hicaz valisi Əhməd Ratip Paşanın nəvələrindən Naile xanımla evlənən Kuntay, sevimli həyat yoldaşını gənc yaşlarında itirdi. Naile xanımla (1895-1945) evliliyindən Vedat (1918-2011) adlı tək oğlu var. Fotoqraf Lale Taran onun tək nəvəsidir. Küntay 30 mart 1956-cı ildə İstanbulda ağciyər xərçəngindən vəfat etmişdir. Qaracaəhmət Qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.
Yaradıcılığı
Mithəd Camal Küntayın ilk nəşr olunan şeiri "Çırçır Suyu" adlanır. 1901-ci ildə "Malumat" jurnalında nəşr edilmişdir. "Sıratı Müstakim" Jurnalı və "Tercümanı Adalet"də yayımlanan şeirləri ilə daha çox tanınmışdır. Onun yeganə şeir kitabı olan "Türkün Şahnaməsi" 82 şeirdən ibarətdir. Şeirlərində əruzdan ustalıqla istifadə etmişdir.
Ağır bir dili olan şair zamanla dilini sadələşdirdi. Vətənpərvərlik və millət sevgisi mövzusunda epik və lirik şeirlər yazmışdır. Künay həm də satirik şeirlər yazırdı. Demək olar ki, heç vaxt sevgi mövzusuna müraciət etməmişdir. O, heç bir ədəbi cəmiyyətə üzv olmamışdır.. 1943-1944-cü illərdə "Çınaraltı" jurnalında nəşr olunan son dövr şeirlərində Yahya Kamal Beyatlıdan da təsirlənmişdir.
Tamaşalarında sadə bir dildən istifadə edirdi. Əsasən vətənpərvərlik mövzusu ilə məşğul olmuşdur.
Yazdığı yeganə roman olan "Üç İstanbül" onun ən vacib əsəridir. Əsər II Əbdülhəmidin dövründə İstanbulda Konstitusiya Monarxiyası və barışıq illərini təsvir edir. Əsərin müəllifin həyatını əks etdirdiyi deyilir. Roman 1983-cü ildə TRT tərəfindən serial olaraq çəkilmişdir.
Onun monoqrafiyaları təfərrüatla təşkil edilmiş sənəd kitablarına bənzəyir.
Küntay həm də ədəbiyyat araşdırmaları aparan və fransız yazarların əsərlərini tərcümə edən ədəbiyyatşünasdır.
Əsərləri
Roman
- Üç İstanbul (1938)
Teatr tamaşaları
- Kamal (1912), 4 aktlı ayə oyunu
- İyirmi Səkkiz Kanun-i Evvel (1918), Çanaqqala haqqında oyun
Antologiya kitabı
- Nefaisi Ədəbiyyatı (1913)
Bioqrafiya və Monoqrafiyalar
- Mehmed Akif (1939)
- İstiqlal şairi Mehmed Akif (1944)
- Namık Kamal: Hadisələr və Dövr İnsanları arasında (1-ci cild 1944; 2-ci cild, I hissə 1949; II cild, II hissə, 1956),
- İlklər və başqaları (1944)
- Türban İnqilabçısı Əli Suavi (1946)
- Mehmed Akif: Ömrü, Sənəti, Şeirləri, Seciyesi, Seçilmiş Şeirləri (1948)
Şeir
- Türkün Şahnamesi (1945. İkinci dəfə 1971-ci ildə yenidən nəşr edilmişdir)
Tədqiqat və araşdırma
- Natiqlik və Müzakirə Dərsləri (1913)
- Böhtan-yi Taassub (1913),
- Natiqlik dərsləri (1914)
- Ədəbi dəftər (1915)
Tamamlanmamış əsər
- Tevfik Fikrət
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət" (Türkçe). 2016-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-30.
- "Mithat Cemal Kuntay: Biographer of literary giants". 2019-05-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-30.
- "Arxivlənmiş surət" (Türkçe). 2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-30.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mithed Camal Kuntay turk Mithat Cemal Kuntay 1 yanvar 1885 Konstantinopol 30 mart 1956 Istanbul Turkiye yazicisi ve sairi huquqsunasi ve edebiyyatsunasi Bir sira bioqrafik eserlerin elece de Uc Istanbul turk Uc Istanbul romaninin muellifidir Mithed Camal Kuntayturk Mithat Cemal KuntayDogum tarixi 1 yanvar 1885Dogum yeri Istanbul Osmanli imperiyasiVefat tarixi 30 mart 1956 71 yasinda Vefat yeri Istanbul TurkiyeDefn yeri Qaracaehmed qebiristanligiVetendasligi TurkiyeMilliyyeti turkTehsili Istanbul Universitetinin huquq fakultesiIxtisasi huquqsunasFealiyyeti hakim sair bioqrafEserlerinin dili turk fransizIstiqamet yaziciTaninmis eseri Uc IstanbulHeyati1885 ci ilde Istanbulda anadan olan Mithed Camal Kuntay Skoderden olan muhacir ailenin ogludur Atasi Selim Sirri bey anasi Rumelinin Tirhala qesebesinden Samiye Hanimdir Atasinin ailesi Rus turk muharibeleri zamani dogma yerlerini terk etmisdiler Anasinin usaq iken oxudugu Namik Kamalin Cezmi romani ona ilk edebi zovqunu yetismesinde boyuk rol oynamisdi Orta tehsilini Aksaraydaki Mekteb i Osmaniye litseyinde ve fransiz Saint Joseph litseyinde tamamladiqdan sonra tam orta mekteb tehsilini Vefa Litseyinde basa vurdu Sonradan Mekteb i Hukuk u birinci yerle bitirdi 17 yasinda atasini itirende 10 neferlik aileni dolandirmaq vezifesini oz uzerine goturdu ve telebelik illerinde jurnalist sexsi muellim ve daha sonra vekil kimi calisaraq aileni dolandirmaga calisdi Ele hemin dovrde ilk seirlerini jurnal ve qezetlerde derc etdirdi Daha sonra yaxin dostu olacaq ve bioqrafiyasini yazacagi Mehmet Akif Ersoy ile 1903 cu ilde tanis oldu Bu gorus onun dunyagorusune ve dusuncelerine tesir etdi Sultana onun haqda melumat verildikden sonra 1906 ci ilde bir muddet hebsde qaldi Mehmet Akif Ikinci Konstitusiya Monarxiyasindan sonra yazdigi Istibdat seiri bu hadisenin xatiresine Mithed Camal Kuntaya hesr edilmisdir Mehmet Akifle birlikde yazdigi Elhemra seirini ve Fars Sahina seirini Sekil Kitabi nda nesr etdirdi Bu onun fars dilli sair kimi nufuzunu artirdi 1908 ci ilde verdiyi imtahan neticesinde doktoranturaya basladi ve huquq idaresinde ders veren Ibrahim Hakki Pasanin komekcisi oldu Tehsilini bitirdikden sonra Turkiyede ilk huquq doktoru adini aldi Bir muddet huquq natiqliyi movzusunda muhazireler oxuduqdan sonra imtahandan kecerek Edliyye Nazirliyinde katib vezifesinde calismaga basladi ve vaxt kecdikce direktor komekcisi vezifesine getirildi Birinci Vetendas Mehkemesinin uzvu kimi qisa muddet hakim vezifesinde calisdi Mithed Camal Kuntay Birinci Dunya muharibesi dovrunde hokumet terefinden Canaqqala Cebhesine gonderilen 40 sair arasinda yer alirdi Seirlerini muharibe illerinde nesr olunan Herb jurnalinda nesr etdirdi Milli Mubarize illerinde qehremanliq seirleri yazmaga davam etdi 30 Avqust Zeferinden sonra yazdigi Veten Duygulari seirinin son iki misrasini Turkiye Boyuk Millet Meclisinde Mustafa Kamala oxudu Bu veten olmese de olmez farz i muhal cekmeyen topun arxasi bu tabat i cesimi Guman edek ki bu veten olmese bele olmez Dunya cesedi bu neheng tabutu cekmez Bu hadise Mithed Camal Kuntayin nufuzunu artirdi Mithed Camal 1923 cu ilde notarius oldu Beyoglunun 4 notariat heyetine teyin edildi ve 1956 ci ilde vefat edene qeder notariat vezifesinde davam etdi Turkiyede en uzun notarius vezifesini icra eden vekil adini aldi 1950 ci il parlament seckilerinde Cumhuriyyet Xalq Partiyasi siyahisindan Corum millet vekili namizedi olmasina baxmayaraq secile bilmedi Hicaz valisi Ehmed Ratip Pasanin nevelerinden Naile xanimla evlenen Kuntay sevimli heyat yoldasini genc yaslarinda itirdi Naile xanimla 1895 1945 evliliyinden Vedat 1918 2011 adli tek oglu var Fotoqraf Lale Taran onun tek nevesidir Kuntay 30 mart 1956 ci ilde Istanbulda agciyer xercenginden vefat etmisdir Qaracaehmet Qebiristanliginda defn edilmisdir YaradiciligiMithed Camal Kuntayin ilk nesr olunan seiri Circir Suyu adlanir 1901 ci ilde Malumat jurnalinda nesr edilmisdir Sirati Mustakim Jurnali ve Tercumani Adalet de yayimlanan seirleri ile daha cox taninmisdir Onun yegane seir kitabi olan Turkun Sahnamesi 82 seirden ibaretdir Seirlerinde eruzdan ustaliqla istifade etmisdir Agir bir dili olan sair zamanla dilini sadelesdirdi Vetenperverlik ve millet sevgisi movzusunda epik ve lirik seirler yazmisdir Kunay hem de satirik seirler yazirdi Demek olar ki hec vaxt sevgi movzusuna muraciet etmemisdir O hec bir edebi cemiyyete uzv olmamisdir 1943 1944 cu illerde Cinaralti jurnalinda nesr olunan son dovr seirlerinde Yahya Kamal Beyatlidan da tesirlenmisdir Tamasalarinda sade bir dilden istifade edirdi Esasen vetenperverlik movzusu ile mesgul olmusdur Yazdigi yegane roman olan Uc Istanbul onun en vacib eseridir Eser II Ebdulhemidin dovrunde Istanbulda Konstitusiya Monarxiyasi ve barisiq illerini tesvir edir Eserin muellifin heyatini eks etdirdiyi deyilir Roman 1983 cu ilde TRT terefinden serial olaraq cekilmisdir Onun monoqrafiyalari teferruatla teskil edilmis sened kitablarina benzeyir Kuntay hem de edebiyyat arasdirmalari aparan ve fransiz yazarlarin eserlerini tercume eden edebiyyatsunasdir EserleriRoman Uc Istanbul 1938 Teatr tamasalari Kamal 1912 4 aktli aye oyunu Iyirmi Sekkiz Kanun i Evvel 1918 Canaqqala haqqinda oyun Antologiya kitabi Nefaisi Edebiyyati 1913 Bioqrafiya ve Monoqrafiyalar Mehmed Akif 1939 Istiqlal sairi Mehmed Akif 1944 Namik Kamal Hadiseler ve Dovr Insanlari arasinda 1 ci cild 1944 2 ci cild I hisse 1949 II cild II hisse 1956 Ilkler ve basqalari 1944 Turban Inqilabcisi Eli Suavi 1946 Mehmed Akif Omru Seneti Seirleri Seciyesi Secilmis Seirleri 1948 Seir Turkun Sahnamesi 1945 Ikinci defe 1971 ci ilde yeniden nesr edilmisdir Tedqiqat ve arasdirma Natiqlik ve Muzakire Dersleri 1913 Bohtan yi Taassub 1913 Natiqlik dersleri 1914 Edebi defter 1915 Tamamlanmamis eser Tevfik FikretIstinadlar Arxivlenmis suret Turkce 2016 03 05 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 30 Mithat Cemal Kuntay Biographer of literary giants 2019 05 10 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 30 Arxivlenmis suret Turkce 2016 03 04 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 30