Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Missisipi ( hindu qəbiləsinin dilində misi-ziibi ("Nəhəng çay") və ya gichi-ziibi ("Böyük çay")) — ABŞ-də çay, dünyanın ən böyük çaylarından biri. Uzunluğu 3 734 km. Mənbəyini götürür və Meksika körfəzinə tökülür. Şimali Amerikada yerləşir.
| Missisipi çayı | |
|---|---|
| ing. Mississippi River | |
 | |
| Ölkə |  ABŞ |
| Keçdiyi ərazilər | Minnesota Viskonsin Ayova İllinoys Missuri Kentukki Tennesi Arkanzas Missisipi Luiziana |
| Mənbəyi | |
| • Yüksəkliyi | 450 m |
| Mənsəbi | Meksika körfəzi |
| • Yüksəkliyi | 0 m |
| Uzunluğu | 3 734 km |
| Su sərfi | 12.743 m³/s |
| Hövzəsinin sahəsi | 2.981.000 km² |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Missisipi, Missuri və çayları tərəfindən əmələ gətirilən Missuri-Missisipi çay sistemi Şimali Amerikada ən böyük və uzunluğuna görə (6 300 km) dünyada dördüncü çay sistemidir. Su sərfinə görə (16 200 m³/san) dünyada onuncu yeri tutur.
Coğrafiyası
Missisipi yazda, yağışların bol olduğu bir vaxtda daşır. Bu zaman onun sularının yuduğu ərazinin böyüklüyünə görə aborigenlər tərəfindən "Suların atası" (the father of waters) adlandırılır. Çayın 250 qolundan 45-ni nəqliyyat yolu kimi istifadə edirlər. Dünyanın ən uzun çay körpüsü "Old Chain of Rocks" da məhz bu çayın üzərində yerləşir. Çay üzərində ilk körpü Minneapolis 1855-ci ildə inşa edilib. Sonradan onun üzərindən bir çox keçidlər salınıb. Yaz aylarında Missipinin mənzərəsi daha da heyranedici olur. Körpülər isə əsl romantik məkanlar hesab edilir.
Çay öz mənbəyini Missuri ştatından, Sent-Luis şəhəri yaxınlığında yerləşən gölündən götürür. Onun sahilində 42 düşərgə salınıb. Bunlardan bəziləri elektrik stansiyası, bəziləri isə istirahət məkanı kimi istifadə olunur. Kommersiya məqsədilə yaradılan düşərgələr də vardır. Bunların əksəriyyəti mərkəzindən keçdiyi şəhərlərdə yerləşir. Bəzi ştatlar öz turizm reklamında çayın gözəlliyini xüsusi göz önünə çəkirlər.
Çayın ən enli yeri gölünün yaxınlığındadır. Bu yer Qrand-Rapidsdən elə də uzaq deyil. Çayın qolları da bir çox kiçik göllərin qida mənbəyidir. Bu göllərə Onalaska, Pepin və başqalarını göstərmək olar.
Tarixi
Çay ilk dəfə 1541-ci ildə ispan səyyah tərəfindən coğrafi kəşf kimi dəyərləndirilib. Missisipi boyunca üzən ilk avropalı isə . O, ömrünün iki ilini, 1681–1682-ci illəri çayın tədqiqinə həsr edib. 1518–1519-cu illər ərzində bir çox səyyahlar öz qeydlərində Missisipidən danışıblar. XVII əsrdən etibarən çay fransız səyyahlarının əsas nəqliyyat yolu olub. 1682-ci ildə Fransa kralı 14-cü Luinin şərəfinə Luiziana adlandırılıb. 1718-ci ildə onun 160 kilometrlik hissəsinə Nyu-Orlean adı verilib. 1763-cü ildə bağlanan Paris müqaviləsinə görə onun cənubu Böyük Britaniyanın, şimalı isə İspaniyanın nəzarətinə keçib. 1800-cü ildə Fransa hökuməti çayın ABŞ idarəçiliyinə keçməsinə razılıq verib. Qarşı tərəf buna əsas kimi Missisipinin onun inzibati ərazi tərkibində olmasını göstərib. Beləcə, 1812-ci ildən çay öz doğma adıyla adlandırılıb və rəsmi olaraq ABŞ-nin xəritəsinə salınıb. Mark Tvenin "Missisipidə" adlı əsərində onun o dövr üçün sənaye əhəmiyyətindən xəbər verilir.
Çayın qolları
Onun ən gursulu qolu Ohayodur. Lakin, Şimali Amerika materikinin əsas çay sistemini Ceferson, Missuri və Missisipi təşkil edir. İki böyük qoldan biri başlanğıcını Missipinin özündən götürsə də, ikincisi, yəni Missuri Arkanzas ştatından mənbələnir. Cefersona qədər çayın uzunluğu 6 min 300 kilometr hesablanıb. Missisipi 10 ştatın ərazisindən keçir və hər biri üçün geniş əhəmiyyətə malikdir. Elə yerlər var ki, ştatların sərhədi məhz bu çayla müəyyənləşir. Çay Yuxarı və Aşağı hissələrə ayrılır. Ohayoya qədər olan hissə Yuxarı, ordan sonrakı isə Aşağı Missisipi adlanır.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Mississippi River 2009-05-20 at the Wayback Machine, project of the American Land Conservancy 2009-05-20 at the Wayback Machine
- Friends of the Mississippi River
- Mississippi River Challenge annual canoe & kayak event on the Twin Cities stretch 2011-02-25 at the Wayback Machine
- Mississippi River Field Guide 2011-02-08 at the Wayback Machine
- Mississippi National River and Recreation Area (MN) from the
- Mississippi River Facts from the
- "Mark Twain's Mississippi" 2014-10-08 at the Wayback Machine, from the digital library of Northern Illinois University
- Mud Island River Park (Memphis)
- National Mississippi River Museum & Aquarium
- Lower Mississippi Valley – Engineering Geology Mapping Program 2017-08-09 at the Wayback Machine – PDF files of publications about and maps of the geology of the Mississippi River Valley and its tributaries.
- Ecoregions of the Mississippi Alluvial Plain Map
- "Old Man River Looses His Kinks" , April 1942, Popular Science article on 1930–40s project to improve barge navigation between Helena and Natchez
 | Çay ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | ABŞ ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Missisipi hindu qebilesinin dilinde misi ziibi Neheng cay ve ya gichi ziibi Boyuk cay ABS de cay dunyanin en boyuk caylarindan biri Uzunlugu 3 734 km Menbeyini goturur ve Meksika korfezine tokulur Simali Amerikada yerlesir Missisipi cayiing Mississippi RiverOlke ABSKecdiyi eraziler Minnesota Viskonsin Ayova Illinoys Missuri Kentukki Tennesi Arkanzas Missisipi LuizianaMenbeyi Yuksekliyi 450 mMensebi Meksika korfezi Yuksekliyi 0 mUzunlugu 3 734 kmSu serfi 12 743 m sHovzesinin sahesi 2 981 000 km menbeyi mensebiMissisipi cayinin ABS nin fiziki xeritesinde 47 14 23 sm e 95 12 27 q u 29 09 13 sm e 89 15 03 q u Vikianbarda elaqeli mediafayllar Missisipi Missuri ve caylari terefinden emele getirilen Missuri Missisipi cay sistemi Simali Amerikada en boyuk ve uzunluguna gore 6 300 km dunyada dorduncu cay sistemidir Su serfine gore 16 200 m san dunyada onuncu yeri tutur CografiyasiMissisipi yazda yagislarin bol oldugu bir vaxtda dasir Bu zaman onun sularinin yudugu erazinin boyukluyune gore aborigenler terefinden Sularin atasi the father of waters adlandirilir Cayin 250 qolundan 45 ni neqliyyat yolu kimi istifade edirler Dunyanin en uzun cay korpusu Old Chain of Rocks da mehz bu cayin uzerinde yerlesir Cay uzerinde ilk korpu Minneapolis 1855 ci ilde insa edilib Sonradan onun uzerinden bir cox kecidler salinib Yaz aylarinda Missipinin menzeresi daha da heyranedici olur Korpuler ise esl romantik mekanlar hesab edilir Cay oz menbeyini Missuri statindan Sent Luis seheri yaxinliginda yerlesen golunden goturur Onun sahilinde 42 duserge salinib Bunlardan bezileri elektrik stansiyasi bezileri ise istirahet mekani kimi istifade olunur Kommersiya meqsedile yaradilan dusergeler de vardir Bunlarin ekseriyyeti merkezinden kecdiyi seherlerde yerlesir Bezi statlar oz turizm reklaminda cayin gozelliyini xususi goz onune cekirler Cayin en enli yeri golunun yaxinligindadir Bu yer Qrand Rapidsden ele de uzaq deyil Cayin qollari da bir cox kicik gollerin qida menbeyidir Bu gollere Onalaska Pepin ve basqalarini gostermek olar TarixiCay ilk defe 1541 ci ilde ispan seyyah terefinden cografi kesf kimi deyerlendirilib Missisipi boyunca uzen ilk avropali ise O omrunun iki ilini 1681 1682 ci illeri cayin tedqiqine hesr edib 1518 1519 cu iller erzinde bir cox seyyahlar oz qeydlerinde Missisipiden danisiblar XVII esrden etibaren cay fransiz seyyahlarinin esas neqliyyat yolu olub 1682 ci ilde Fransa krali 14 cu Luinin serefine Luiziana adlandirilib 1718 ci ilde onun 160 kilometrlik hissesine Nyu Orlean adi verilib 1763 cu ilde baglanan Paris muqavilesine gore onun cenubu Boyuk Britaniyanin simali ise Ispaniyanin nezaretine kecib 1800 cu ilde Fransa hokumeti cayin ABS idareciliyine kecmesine raziliq verib Qarsi teref buna esas kimi Missisipinin onun inzibati erazi terkibinde olmasini gosterib Belece 1812 ci ilden cay oz dogma adiyla adlandirilib ve resmi olaraq ABS nin xeritesine salinib Mark Tvenin Missisipide adli eserinde onun o dovr ucun senaye ehemiyyetinden xeber verilir Cayin qollariOnun en gursulu qolu Ohayodur Lakin Simali Amerika materikinin esas cay sistemini Ceferson Missuri ve Missisipi teskil edir Iki boyuk qoldan biri baslangicini Missipinin ozunden goturse de ikincisi yeni Missuri Arkanzas statindan menbelenir Cefersona qeder cayin uzunlugu 6 min 300 kilometr hesablanib Missisipi 10 statin erazisinden kecir ve her biri ucun genis ehemiyyete malikdir Ele yerler var ki statlarin serhedi mehz bu cayla mueyyenlesir Cay Yuxari ve Asagi hisselere ayrilir Ohayoya qeder olan hisse Yuxari ordan sonraki ise Asagi Missisipi adlanir Hemcinin baxVikianbarda Missisipi cayi ile elaqeli mediafayllar var OhayoXarici kecidlerMississippi River 2009 05 20 at the Wayback Machine project of the American Land Conservancy 2009 05 20 at the Wayback Machine Friends of the Mississippi River Mississippi River Challenge annual canoe amp kayak event on the Twin Cities stretch 2011 02 25 at the Wayback Machine Mississippi River Field Guide 2011 02 08 at the Wayback Machine Mississippi National River and Recreation Area MN from the Mississippi River Facts from the Mark Twain s Mississippi 2014 10 08 at the Wayback Machine from the digital library of Northern Illinois University Mud Island River Park Memphis National Mississippi River Museum amp Aquarium Lower Mississippi Valley Engineering Geology Mapping Program 2017 08 09 at the Wayback Machine PDF files of publications about and maps of the geology of the Mississippi River Valley and its tributaries Ecoregions of the Mississippi Alluvial Plain Map Old Man River Looses His Kinks April 1942 Popular Science article on 1930 40s project to improve barge navigation between Helena and Natchez Cay ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin ABS ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin