Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mezmay mağarası - Rusiyanın Krasnodar diyarının mağara, arxeoloji abidə. Mağara Qafqaz dağlarında yerləşir. Suxoy Kurdjips çayının vadisində (Ağ çayın qolu) yerləşir.
| Mezmay mağarası | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Dərinliyi | 35 m |
| Eni | 15 m |
| Kəşf tarixi | 1987 |
| Dövrü | paleolit dövrü |
| Ətraf süxurları | əhəng daşı |
| Giriş sayı | 1 |
| Yerləşməsi | |
| HGYO | |
| Ölkə |  Rusiya |
| Region | |
| Rayon | |
| [[Fayl:|280px|class=notpageimage noviewer|Mezmay mağarası xəritədə]]  Mezmay mağarası | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Yeri
Mağara, Krasnodar diyarının , Maykop şəhərindən (Adıge Respublikası) 50 km cənubda yerləşir. Topoqrafik olaraq, mağara Böyük Qafqaz meqa suyunun qərb hissəsini təşkil edən Laqo-Naki dağlığı daxilində dəniz səviyyəsindən 1350 m mütləq yüksəklikdə yerləşir. Mağara boşluğu karst mənşəlidir. Girişdəki mağaranın hündürlüyü 10 m, eni 15 m-ə qədər, dərinliyi təxminən 35 m-ə çatır.
Kəşf tarixi
Mağara 1987-ci ildə Şimali Qafqaz Paleolit dövrü araşdırmacı arxeoloqları tərəfindən həyata keçirilən arxeoloji qazıntılar zamanı Mezmays mağarası kəşf olunur (dəstənin rəhbəri Sankt-Peterburq arxeoloqu, tarix elmləri namizədi Qolovanova Lyubov Vitaliyevnadır).
1993-cü ildə arxeoloqlar L.V. Qolovanova və V. B. Doroniçev mağaranın Orta paleolitin 3-cü qatının dibində Neandertal körpəsinin (təxminən 2 aylıq) skeletini tapdılar. Bir neçə il sonra, Orta paleolit qatında, başqa bir Neandertal körpəsinin (təxminən 2 yaşında) kəllə sümüyü parçaları tapıldı. Bu kəşflər dünya şöhrəti qazandı və Neandertalların öyrənilməsinin dünya tarixinə daxil oldu.
Mağaranın daxili
Neandertallar Mezmay mağarasında 70-40 min il əvvəl, Homo sapiens 39 ilə 11 min il əvvəl yaşamışlar.
Radiokarbon analizinin kalibr olunmamış məlumatlarına görə, Mez 1-in fərdin yaşı təxminən 29.200 il, fərdi Mez 2-nin yaşı təxminən 39.700 ildir. Daha sonra, Mezmay 1 nümunəsi 60-70 min il əvvələ aid edilmişdir. Neandertal adam Mezmay 1-in (M1) sinə materialı spiral kompüter tomoqrafiyası ilə icra edildi. Obsidianları, Neandertallar tərəfindən Kabarda-Balkariyada Saraj-Çuko mağarasından 250 km aralıdakı Mezmay mağarasından əldə edilirdi. Mazmay mağarasında Mikey dövrünə aid silahlar tapılmışdır.
Mağarada iki püskürmə ilə əlaqədaer olaraq vulkanik kül aşkar edilmişdir. Birincisi, təxminən 45 min il əvvəl Haynrix 5-in soyuması ilə üst-üstə düşən Elbrus püskürməsi idi. İkincisi, geoloji baxımdan Apenninlərdəki Fleqrin sahələrinin super püskürməsi və təxminən 40 min il əvvəl Cənubi Karpatlarda Müqəddəs Anna vulkanının püskürməsi ilə eyni vaxtda meydana gələn Kazbek püskürməsi idi ki, bu da ANO "Prehistoriya Laboratoriyası"ndan L.V.Qolovanova və V.B.Doroniçevin versiyasına görə "vulkanik qış"ın başlamasına səbəb oldu.</ref>
Burada tapılan bizon sümüklərinin (qalıqlarının) təhlili Orta və Son paleolit dövründə Mezmay mağarasının yaxınlığında 4 fərqli bizon növünün yaşadığını təsbit etməyə imkan verdi. .İkinci püskürmə dövründən sonra torpaqda və atmosferdə zərərli maddələrin miqdarı artdı, sümük analizləri normanın bir neçə dəfə aşıldığını göstərir. Ekoloji vəziyyət kəskin pisləşdi, heyvanlar yox oldu və bu dövr üçün çöküntü analizlərində heç bir bitki poleni aşkar edilməyib..
Paleogenetika
Bu mağara iki Neandertalın qalıqları tapıldıqdan sonra dünya şöhrəti qazandı. Əvvəlki təbəqədə tapılan ilk Neandertal (Mezmaiskaya 1) adam, EPR metoduna görə, 70 ilə 60 min il arasında idi. Orta paleolit dövrünün sonlarında tapılan ikinci Neandertalın (Mezmaiskaya 2) təxminən 40 min il yaşıvardır. Bu, Avropalı oxşarlarından daha yaxşı qorunan Neandertal körpəsinin skeletidir. Skelet Neandertal genomunun deşifr edilməsinə dair araşdırma üçün material kimi xidmət edirdi. Mitokondrial DNT tədqiqatlarından biri araşdırılanların ən qeyri-adi Neandertalların olduğunu göstərdi.
Mezmay mağarası Neandertallarının genom analizi göstərdi ki, Mezmay 2 nümunəsi daha yaşlı Mezmay 1 Neandertalla müqayisədə Belçikadan (Qoye, Spi 94a), Fransadan (Les Kottes) və Xorvatiyadan (Vindiya) gələn Neandertallarla daha yaxından əlaqəlidir. Neandertalların genomlarının Qafqazdan daha yaşlı Neandertal genomu ilə müqayisəsi göstərdi ki, Neandertallar tarixinin sonunda Neandertal əhalisinin dövriyyəsi çox güman ki ya Qafqazda, ya da bütün Avropada baş vermişdir. Erkən Homo sapiens-də Neandertal gen axınının böyük hissəsi, ən azı 70 min il əvvəl, sonuncu Neandertallardan ayrılan bir və ya daha çox orijinal populyasiyadan gəlir. Üç Neandertalın Y xromosomlarının öyrənilməsi (Mezmay 2, 43-45 min il əvvəl; El Sidron 1253, 46-53 min il əvvəl; Kasus 94a, 38-39 min il əvvəl) və iki Denisovalı (Denisova 4, 55-84) ka BP; Denisova 8, 106–136 ka BP) göstərdi ki, Neandertalların Y xromosom xətti təxminən 370 min il əvvəl müasir insanların Y xromosom xəttindən ayrılmışdır.
Araşdırılması
Son 30 ildə tədqiqatlar L.V.Qolovanovanın rəhərliyi ilə Şimali Qafqaz Paleolit ekspedisiyası tərəfindən aparılır. İllər ərzində elm adamları araşdırmada iştirak ediblər:
- Sankt-Peterburqdan:
- geoloq Kulkova M.A.
- palinoloq Sapelko T.V.
- paleontoloq Q.F.Barışnikov
- Moskvadan:
- antropoloq Romanova Q.P.
- geoloq S.A. Nesmeyanov
- radiokarbonla tanışlıq üzrə mütəxəssis Sulerzhitsky L.D.
- litoloq Aleksandrovski A.L.
- fizik Pospelova G.A.
- "Borok" Geofizika Rəsədxanasından:
- geofizik, mikrob operatoru Tselmoviç V.A.
- Xarici:
- İsveçrədən antropoloqlar - Zollikofer K. və Pons de Leon M.
- Almaniyadan antropoloqlar - Jan Jak Yublin və həmkarları
- Svante Paabonun rəhbərlik etdiyi Leypsiq Evolutionary Antropology Institute-dan bir qrup genetik.
- ABŞ -dan zooarxeoloqlar Kleqhorn N. və Hoffeker J.
- EPR ilə tanışlıq mütəxəssisləri ABŞ -dan Blekvell B. və Skinner A.
- Almaniyadan - TL tanışlıq mütəxəssisi Rixter D.
- Qroninqendəki radiokarbon laboratoriyasının müdiri Van der Plixt H.
Araşdırmaların sonunda gəlinən nəticə Mezmay mağarasından alınan genetik və antropoloji məlumatlar Şimali Qafqaz və Mərkəzi Avropa Neandertallarının yaxınlığını təsdiqləmiş olur.
Həmçinin bax
İstinadlar
- "О чём рассказали детские скелеты неандертальцев". 2021-10-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-07.
- "Основные события в истории изучения неандертальцев". 2016-08-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-07.
- "Прямое радиоуглеродное датирование палеолитических людей Евразии: достижения и проблемы". 2014-12-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-08.
- Дороничев В. Б., Голованова Л. В. "NEANDERTHALS: results of GENETICS (In Russian)". 2021-10-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-08. / Conference Paper (PDF Available) · September 2009 with 52 Reads // Conference: V Кубанская археологическая конференция, At Krasnodar, pp.98-102.
- Daniel García-Martínez et al. Early development of the Neanderthal ribcage reveals a different body shape at birth compared to modern humans Arxivləşdirilib 2020-10-08 at the Wayback Machine, Science Advances (2020)
- "Между кавказскими неандертальцами существовали социальные контакты". 2019-04-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-08.
- Golovanova L. V., Doronichev V. B. et al. Significance of Ecological Factors in the Middle to Upper Paleolithic Transition Arxivləşdirilib 2019-09-27 at the Wayback Machine // Current Anthropology. 51 (2010): 655-691.
- "Причина вымирания неандертальцев — вулканическая зима?". 2012-07-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-08.
- Ни о каких контактах неандертальцев и сапиенсов в Европе говорить не приходится Arxivləşdirilib 2016-02-21 at the Wayback Machine — Антропогенез. РУ
- "Скелет новорожденного неандертальца проливает свет на эволюцию рода Homo". 2016-03-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-08.
- "Dienekes' Anthropology Blog: mtDNA of Okladnikov Neandertal". 2014-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-08.
- Mateja Hajdinjak et al. Population history of late Neandertals // European Society for the study of Human Evolution (ESHE). 7th Annual Meeting Leiden, The Netherlands, 21-23 September 2017 Arxivləşdirilib 24 oktyabr 2020 at the Wayback Machine
- "Генетики не нашли следов людей в ДНК последних неандертальцев Земли". 2018-03-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-08.
- Mateja Hajdinjak, et al. Reconstructing the genetic history of late Neanderthals Arxivləşdirilib 2023-07-28 at the Wayback Machine, 2018
- Martin Petr et al. The evolutionary history of Neandertal and Denisovan Y chromosomes Arxivləşdirilib 2020-09-28 at the Wayback Machine, 25 Sep 2020 (bioRxiv Arxivləşdirilib 2020-03-22 at the Wayback Machine, ResearchGate Arxivləşdirilib 2021-10-08 at the Wayback Machine)
- Эволюционная история неандертальских и денисовских Y-хромосом[ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mezmay magarasi Rusiyanin Krasnodar diyarinin magara arxeoloji abide Magara Qafqaz daglarinda yerlesir Suxoy Kurdjips cayinin vadisinde Ag cayin qolu yerlesir Mezmay magarasiUmumi melumatlarDerinliyi 35 mEni 15 mKesf tarixi 1987Dovru paleolit dovruEtraf suxurlari eheng dasiGiris sayi 1Yerlesmesi44 10 sm e 40 00 s u H G Y OOlke RusiyaRegion Krasnodar diyariRayon Fayl 280px class notpageimage noviewer Mezmay magarasi xeritede Mezmay magarasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarYeriMagara Krasnodar diyarinin Maykop seherinden Adige Respublikasi 50 km cenubda yerlesir Topoqrafik olaraq magara Boyuk Qafqaz meqa suyunun qerb hissesini teskil eden Laqo Naki dagligi daxilinde deniz seviyyesinden 1350 m mutleq yukseklikde yerlesir Magara boslugu karst menselidir Girisdeki magaranin hundurluyu 10 m eni 15 m e qeder derinliyi texminen 35 m e catir Kesf tarixiMagara 1987 ci ilde Simali Qafqaz Paleolit dovru arasdirmaci arxeoloqlari terefinden heyata kecirilen arxeoloji qazintilar zamani Mezmays magarasi kesf olunur destenin rehberi Sankt Peterburq arxeoloqu tarix elmleri namizedi Qolovanova Lyubov Vitaliyevnadir 1993 cu ilde arxeoloqlar L V Qolovanova ve V B Doronicev magaranin Orta paleolitin 3 cu qatinin dibinde Neandertal korpesinin texminen 2 ayliq skeletini tapdilar Bir nece il sonra Orta paleolit qatinda basqa bir Neandertal korpesinin texminen 2 yasinda kelle sumuyu parcalari tapildi Bu kesfler dunya sohreti qazandi ve Neandertallarin oyrenilmesinin dunya tarixine daxil oldu Magaranin daxiliNeandertallar Mezmay magarasinda 70 40 min il evvel Homo sapiens 39 ile 11 min il evvel yasamislar Radiokarbon analizinin kalibr olunmamis melumatlarina gore Mez 1 in ferdin yasi texminen 29 200 il ferdi Mez 2 nin yasi texminen 39 700 ildir Daha sonra Mezmay 1 numunesi 60 70 min il evvele aid edilmisdir Neandertal adam Mezmay 1 in M1 sine materiali spiral komputer tomoqrafiyasi ile icra edildi Obsidianlari Neandertallar terefinden Kabarda Balkariyada Saraj Cuko magarasindan 250 km aralidaki Mezmay magarasindan elde edilirdi Mazmay magarasinda Mikey dovrune aid silahlar tapilmisdir Mezmay magarasindan Suxoy Kurdjips cayi vadisine acilan menzere Magarada iki puskurme ile elaqedaer olaraq vulkanik kul askar edilmisdir Birincisi texminen 45 min il evvel Haynrix 5 in soyumasi ile ust uste dusen Elbrus puskurmesi idi Ikincisi geoloji baximdan Apenninlerdeki Fleqrin sahelerinin super puskurmesi ve texminen 40 min il evvel Cenubi Karpatlarda Muqeddes Anna vulkaninin puskurmesi ile eyni vaxtda meydana gelen Kazbek puskurmesi idi ki bu da ANO Prehistoriya Laboratoriyasi ndan L V Qolovanova ve V B Doronicevin versiyasina gore vulkanik qis in baslamasina sebeb oldu lt ref gt Burada tapilan bizon sumuklerinin qaliqlarinin tehlili Orta ve Son paleolit dovrunde Mezmay magarasinin yaxinliginda 4 ferqli bizon novunun yasadigini tesbit etmeye imkan verdi Ikinci puskurme dovrunden sonra torpaqda ve atmosferde zererli maddelerin miqdari artdi sumuk analizleri normanin bir nece defe asildigini gosterir Ekoloji veziyyet keskin pislesdi heyvanlar yox oldu ve bu dovr ucun cokuntu analizlerinde hec bir bitki poleni askar edilmeyib PaleogenetikaBu magara iki Neandertalin qaliqlari tapildiqdan sonra dunya sohreti qazandi Evvelki tebeqede tapilan ilk Neandertal Mezmaiskaya 1 adam EPR metoduna gore 70 ile 60 min il arasinda idi Orta paleolit dovrunun sonlarinda tapilan ikinci Neandertalin Mezmaiskaya 2 texminen 40 min il yasivardir Bu Avropali oxsarlarindan daha yaxsi qorunan Neandertal korpesinin skeletidir Skelet Neandertal genomunun desifr edilmesine dair arasdirma ucun material kimi xidmet edirdi Mitokondrial DNT tedqiqatlarindan biri arasdirilanlarin en qeyri adi Neandertallarin oldugunu gosterdi Mezmay magarasi Neandertallarinin genom analizi gosterdi ki Mezmay 2 numunesi daha yasli Mezmay 1 Neandertalla muqayisede Belcikadan Qoye Spi 94a Fransadan Les Kottes ve Xorvatiyadan Vindiya gelen Neandertallarla daha yaxindan elaqelidir Neandertallarin genomlarinin Qafqazdan daha yasli Neandertal genomu ile muqayisesi gosterdi ki Neandertallar tarixinin sonunda Neandertal ehalisinin dovriyyesi cox guman ki ya Qafqazda ya da butun Avropada bas vermisdir Erken Homo sapiens de Neandertal gen axininin boyuk hissesi en azi 70 min il evvel sonuncu Neandertallardan ayrilan bir ve ya daha cox orijinal populyasiyadan gelir Uc Neandertalin Y xromosomlarinin oyrenilmesi Mezmay 2 43 45 min il evvel El Sidron 1253 46 53 min il evvel Kasus 94a 38 39 min il evvel ve iki Denisovali Denisova 4 55 84 ka BP Denisova 8 106 136 ka BP gosterdi ki Neandertallarin Y xromosom xetti texminen 370 min il evvel muasir insanlarin Y xromosom xettinden ayrilmisdir ArasdirilmasiSon 30 ilde tedqiqatlar L V Qolovanovanin reherliyi ile Simali Qafqaz Paleolit ekspedisiyasi terefinden aparilir Iller erzinde elm adamlari arasdirmada istirak edibler Sankt Peterburqdan geoloq Kulkova M A palinoloq Sapelko T V paleontoloq Q F Barisnikov Moskvadan antropoloq Romanova Q P geoloq S A Nesmeyanov radiokarbonla tanisliq uzre mutexessis Sulerzhitsky L D litoloq Aleksandrovski A L fizik Pospelova G A Borok Geofizika Resedxanasindan geofizik mikrob operatoru Tselmovic V A Xarici Isvecreden antropoloqlar Zollikofer K ve Pons de Leon M Almaniyadan antropoloqlar Jan Jak Yublin ve hemkarlari Svante Paabonun rehberlik etdiyi Leypsiq Evolutionary Antropology Institute dan bir qrup genetik ABS dan zooarxeoloqlar Kleqhorn N ve Hoffeker J EPR ile tanisliq mutexessisleri ABS dan Blekvell B ve Skinner A Almaniyadan TL tanisliq mutexessisi Rixter D Qroninqendeki radiokarbon laboratoriyasinin mudiri Van der Plixt H Arasdirmalarin sonunda gelinen netice Mezmay magarasindan alinan genetik ve antropoloji melumatlar Simali Qafqaz ve Merkezi Avropa Neandertallarinin yaxinligini tesdiqlemis olur Hemcinin baxDenis magarasiIstinadlar O chyom rasskazali detskie skelety neandertalcev 2021 10 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 07 Osnovnye sobytiya v istorii izucheniya neandertalcev 2016 08 09 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 07 Pryamoe radiouglerodnoe datirovanie paleoliticheskih lyudej Evrazii dostizheniya i problemy 2014 12 19 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 08 Doronichev V B Golovanova L V NEANDERTHALS results of GENETICS In Russian 2021 10 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 08 Conference Paper PDF Available September 2009 with 52 Reads Conference V Kubanskaya arheologicheskaya konferenciya At Krasnodar pp 98 102 Daniel Garcia Martinez et al Early development of the Neanderthal ribcage reveals a different body shape at birth compared to modern humans Arxivlesdirilib 2020 10 08 at the Wayback Machine Science Advances 2020 Mezhdu kavkazskimi neandertalcami sushestvovali socialnye kontakty 2019 04 20 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 08 Golovanova L V Doronichev V B et al Significance of Ecological Factors in the Middle to Upper Paleolithic Transition Arxivlesdirilib 2019 09 27 at the Wayback Machine Current Anthropology 51 2010 655 691 Prichina vymiraniya neandertalcev vulkanicheskaya zima 2012 07 18 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 08 Ni o kakih kontaktah neandertalcev i sapiensov v Evrope govorit ne prihoditsya Arxivlesdirilib 2016 02 21 at the Wayback Machine Antropogenez RU Skelet novorozhdennogo neandertalca prolivaet svet na evolyuciyu roda Homo 2016 03 04 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 08 Dienekes Anthropology Blog mtDNA of Okladnikov Neandertal 2014 03 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 08 Mateja Hajdinjak et al Population history of late Neandertals European Society for the study of Human Evolution ESHE 7th Annual Meeting Leiden The Netherlands 21 23 September 2017 Arxivlesdirilib 24 oktyabr 2020 at the Wayback Machine Genetiki ne nashli sledov lyudej v DNK poslednih neandertalcev Zemli 2018 03 24 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 10 08 Mateja Hajdinjak et al Reconstructing the genetic history of late Neanderthals Arxivlesdirilib 2023 07 28 at the Wayback Machine 2018 Martin Petr et al The evolutionary history of Neandertal and Denisovan Y chromosomes Arxivlesdirilib 2020 09 28 at the Wayback Machine 25 Sep 2020 bioRxiv Arxivlesdirilib 2020 03 22 at the Wayback Machine ResearchGate Arxivlesdirilib 2021 10 08 at the Wayback Machine Evolyucionnaya istoriya neandertalskih i denisovskih Y hromosom olu kecid