Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mehdiqulu xan Vəfa və ya Mehdiqulu xan Usmiyev (d. 1855, Şuşa, Rusiya İmperiyası - ö. 1900, Tiflis, Rusiya İmperiyası) — ata tərəfdən qumuq əsilli azərbaycanlı hərbçi və şair. Ana tərəfdən Cavanşirlər və Qarabağ xanları nəslindən olan Xurşidbanu Natəvanın oğludur.
| Mehdiqulu xan Vəfa | |
|---|---|
| Mehdiqulu xan Xasay xan oğlu Usmiyev | |
 | |
| Təxəllüsü | Vəfa |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Şuşa, Şuşa qəzası, Şamaxı quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Tiflis, Tiflis qəzası, Tiflis quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Dəfn yeri | İmarət qəbiristanlığı |
| Atası | Xasay xan Usmiyev |
| Anası | Xurşidbanu Natəvan |
| Fəaliyyəti | şair |
| Əsərlərinin dili | Azərbaycan dili |
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |    |
 Mehdiqulu xan Vəfa Vikimənbədə | |
Çar ordusunun podpolkovniki olmuş və Vəfa təxəllüsü ilə şerlər yazmışdır.
Həyatının erkən dönəmi
1855-ci ildə Şuşa şəhərində qumuq əsilli general-mayor Xasay xan Usmiyevlə (1808-1866) şairə və Qarabağ xanı Mehdiqulu xanın qızı Xurşidbanu Natəvanın ailəsində dünyaya gəlmişdir. Ona ana babası Mehdiqulu xanın adı verilmişdir.
1859-cu ildə Şuşanı ziyarət etmiş Aleksandr Düma onun barədə bu sözləri demişdir:
 | 4 və ya 5 yaşlı oğlan, ehtimal ki, instinktiv olaraq əlində xəncər tutmuşdur...Bu, fransız ananın heç bir zaman övladına verməyəcəyi, həqiqətən də iti bir xəncər idi. |  |
Bir fotoşəkli məlumdur. 1999-cu ildə Gürcüstan Dövlət Arxivindən əldə edilmiş foto şəklinin altında "1877-ci il, Dunay" yazılmışdır.
Hərbi karyerası
1871-ci ildə hərbi xidmətə başlamış və elə həmin ildə də "Zati-aliləri İmperatoru 1871-ci ildə Tiflisdə qarşılamaya görə" medalı ilə mükafatlandırılmışdır. 1971-ci ilin 9 noyabr tarixində praporşik rütbəsinə yüksəldilmişdir. 874-cü ildə Peterburqdakı zədagən övladları üçün nəzərdə tutulmuş Paj hərbi korpusunda təhsil alıb.
1976-cı ildən etibarən süvari bölməsində hərbi xidmətini davam etdirmiş və eskadrona göndərilmişdir. 1877-ci ildə Qafqaz Hərbi Dairəsi komandanının xüsusi işlər üzrə kömökçisi təyin edilmişdir. 1877-1878-ci illər Rus-Türk müharibəsinə qatılmış və adətən, müharibənin əsas qəhrəmanlarından olan İosif Qurkonun komandanlığı altında döyüşmüşdür. O, 7 iyul tarixində Tarnovonu ələ keçirmiş, Haim Boaz keçidi vasitəsiylə Balkanlara daxil olmuş, böyük müqavimətə baxmayaraq, Uflani, Maglizh və Qazanlakı ələ keçirmişdir. 18 iyulda türklər tərəfindən bir gün əvvəl boşaldılmış Şipkaya hücum etmişdir. Müharibənin bitməsindən sonra Qafqaza geri dönmüş və cəsurluğa, müharibədə iştiraka görə medallarla təltif edilmişdir.
Mehdiqulu xan 1879-cu ilin 21 aprel tarixində kornet rütbəsi verilərək Əlahəzrətin Kazak Mühafizəçiləri Alayına göndərilmişdir. 1890-cı ildən 1895-ci ilə qədər ordu döyüş süvarisi olaraq rittmeyster rütbəsində xidmət etmiş, Qafqaz Hərbi Dairəsi komandanının adyutantı olmuşdur. 1895-ci ildən sonra, o, polkovnik-leytenant rütbəsinə yüksəlmişdir. 1897-ci ildən 1900-cu ilə qədər Qafqaz Hərbi Dairəsində qərərgah zabiti kimi xidmət etmişdir.
Xidməti qeydlərinə əsasən, o, Şuşada iki evdən ibarət ailə mülkünə, Xankəndi yaxınlığında iki karvansaraya, bağlara, dəyirmanlara sahib olmuşdur. Həmçinin, o, bacısı ilə birlikdə Xasavyurdda insan məskunlaşmayan başqa bir mülkə də sahib olmuşdur. Mehdiqulu xanın Şuşadan başqa, Malıbəyli, Qıyaslı, Bilağan, Əhmədvar, Qərvənd-Meydan, Salvard, Qaraqoyunlu, İlçıçılar və s. yerlərdə də mülkləri olmuşdur.
Xeyriyyəçiliklə də məşğul olan Mehdiqulu xan 1897-ci il fevralın 17-ində Şuşada öz xərcinə Azərbaycan əhalisi üçün qiraətxana açmışdır.
Mehdiqulu xan 1900-cü ildə Tiflis şəhəri Mixaylovski küçəsindəki mülkündə vəfat etmişdir. İmarət qəbiristanlığı dəfn edilmişdir
1910-cu il 8 may tarixinə İmarət qəbiristanlığında olan birinci türbədə Mehdiqulu xan Usmiyevin epitafiyasının mətni belədir “Əfsus ki, zülmkar dünyanın dövr eləməsindən, ürəklər gül kimi tikanla doludur. İbrahim xəlil xanın bağı xəzan oldu. Gülüstanın sərvi onun zəhərindən qurudu. Mehdi Qulu xan təmiz münasibətli şəhriyar idi. 29 cəmadi ul-avval 1313-cü il. ” (29 cəmadi ul-avval 1313 = 8 sentyabr 1900-ci il.)
Ailəsi
O, yaxın qohumu olan Kərim ağa Cavanşirin qızı Səltənət Bəyim Cavanşirlə 1871-ci ildə evlənmişdir. İbrahimxəlil xanın nəvəsi olan Səltənət Bəyimdən 1 oğlu və 3 qızı olmuşdur:
- Ağa Bikə (avqust 1973 - 1942) - Əkbər Mirzə Qacarla (Bəhmən Mirzə Qacarın nəvəsi, Rzaqulu Mirzə Qacarın oğlu) evlənmişdir.
- Rzaqulu Mirzə
- Rüknəddin Mirzə
- Dilşad Qacar - İmperatriça fəxri qulluqçusu, İsgəndər bəy Rüstəmbəyovla evlənmişdir.
- Saray Məlik
- Bilqeyis Bikə (1874 iyul - ?)
- Əzizə Bikə (1876 yanvar - ?)
- Xasay Usmiyev (28 avqust 1881 - 6 oktyabr 1925) - Dilşad Qacarın qızı olan Səriyyə Rüstəmbəyova, daha sonra Sofiya Yastremskoy ilə evlənmişdir.
- Mehdi Usmiyev (6 fevral 1906, Şuşa - 17 yanvar 1993, Moskva)
- Səid Usmiyev (6 yanvar 1907, Tiflis - 15 avqust 1998)
- Leyla Usmiyeva (19 sentyabr 1910 - 8 iyun 1996, Bakı)
Bundan əlavə, Mehdiqulu xan Vəfa, İbrahimxəlil xan Cavanşirin nəticəsi, Xurşidbanu Natəvanın oğlu, Mehdiqulu xan Cavanşirin nəvəsi,Xanbikə xanımın qardaşıdır.
Mükafatları
Mehdiqulu xan Vəfanın təltif edildiyi mükafatlar bunlardır:
![image]()
"Cəsarətə görə" yazılmış IV dərəcəli (25 sentyabr 1877)
![image]()
Qılınc və lentli III dərəcəli (25 sentyabr 1877)![image]()
Qılınc və lentli III dərəcəli (3 noyabr 1877)
![image]()
IV dərəcəli (3 noyabr 1877)
![image]()
Serb kralı I Milan tərəfindən verilmiş "Takovo keçidi" ordeni (21 fevral 1880)
![image]()
III dərəcəli Şiri Xurşid ordeni (30 sentyabr 1881)![image]()
II dərəcəli (30 avqust 1887)![image]()
II dərəcəli (30 August 1891)- III Aleksandr tərəfindən verilmiş Rusiya-Osmanlı müharibəsi (1877–1878) xatirəsinə həsr edilmiş bürünc medal (bilinmir)
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Xurşidbanu Natəvan". 2022-03-30 tarixində .
- Azerbaijani generals 2006-07-08 at the Wayback Machine
General-mayor Xasay xan Usmiyev (1808-1866) - Qarabağlı məşhur şairə Natəvanın əri. Onların övladı Mehdiqulu xan 1855-ci ildə Şuşada doğulmuş və çar ordusunda polkovnik-leytenant olmuşdur.
- {{kitab3 | müəllif = Aleksandr Düma | başlıq = Adventures in the Caucasus | link = https://books.google.com/books?id=7NpBAAAAYAAJ 2023-07-28 at the Wayback Machine | nəşriyyat = Peter Owen | il = 1962 | səhifə = 142
- Ismayilov, Eldar. "Князи Уцмиевы в Азербайджане" [Utsmiyev Princes in Azerbaijan]. News of the Azerbaijan Historical and Genealogical Society (az.) (6): 29–35. 2022-03-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-03-27.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mehdiqulu xan Vefa ve ya Mehdiqulu xan Usmiyev d 1855 Susa Rusiya Imperiyasi o 1900 Tiflis Rusiya Imperiyasi ata terefden qumuq esilli azerbaycanli herbci ve sair Ana terefden Cavansirler ve Qarabag xanlari neslinden olan Xursidbanu Natevanin ogludur Mehdiqulu xan VefaMehdiqulu xan Xasay xan oglu UsmiyevTexellusu VefaDogum tarixi 1855Dogum yeri Susa Susa qezasi Samaxi quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 8 sentyabr 1900Vefat yeri Tiflis Tiflis qezasi Tiflis quberniyasi Rusiya imperiyasiDefn yeri Imaret qebiristanligiAtasi Xasay xan UsmiyevAnasi Xursidbanu NatevanFealiyyeti sairEserlerinin dili Azerbaycan diliUzvluyu Meclisi unsMukafatlariMehdiqulu xan Vefa Vikimenbede Car ordusunun podpolkovniki olmus ve Vefa texellusu ile serler yazmisdir Heyatinin erken donemi1855 ci ilde Susa seherinde qumuq esilli general mayor Xasay xan Usmiyevle 1808 1866 saire ve Qarabag xani Mehdiqulu xanin qizi Xursidbanu Natevanin ailesinde dunyaya gelmisdir Ona ana babasi Mehdiqulu xanin adi verilmisdir 1859 cu ilde Susani ziyaret etmis Aleksandr Duma onun barede bu sozleri demisdir 4 ve ya 5 yasli oglan ehtimal ki instinktiv olaraq elinde xencer tutmusdur Bu fransiz ananin hec bir zaman ovladina vermeyeceyi heqiqeten de iti bir xencer idi Bir fotosekli melumdur 1999 cu ilde Gurcustan Dovlet Arxivinden elde edilmis foto seklinin altinda 1877 ci il Dunay yazilmisdir Herbi karyerasi1871 ci ilde herbi xidmete baslamis ve ele hemin ilde de Zati alileri Imperatoru 1871 ci ilde Tiflisde qarsilamaya gore medali ile mukafatlandirilmisdir 1971 ci ilin 9 noyabr tarixinde praporsik rutbesine yukseldilmisdir 874 cu ilde Peterburqdaki zedagen ovladlari ucun nezerde tutulmus Paj herbi korpusunda tehsil alib 1976 ci ilden etibaren suvari bolmesinde herbi xidmetini davam etdirmis ve eskadrona gonderilmisdir 1877 ci ilde Qafqaz Herbi Dairesi komandaninin xususi isler uzre komokcisi teyin edilmisdir 1877 1878 ci iller Rus Turk muharibesine qatilmis ve adeten muharibenin esas qehremanlarindan olan Iosif Qurkonun komandanligi altinda doyusmusdur O 7 iyul tarixinde Tarnovonu ele kecirmis Haim Boaz kecidi vasitesiyle Balkanlara daxil olmus boyuk muqavimete baxmayaraq Uflani Maglizh ve Qazanlaki ele kecirmisdir 18 iyulda turkler terefinden bir gun evvel bosaldilmis Sipkaya hucum etmisdir Muharibenin bitmesinden sonra Qafqaza geri donmus ve cesurluga muharibede istiraka gore medallarla teltif edilmisdir Mehdiqulu xan 1879 cu ilin 21 aprel tarixinde kornet rutbesi verilerek Elahezretin Kazak Muhafizecileri Alayina gonderilmisdir 1890 ci ilden 1895 ci ile qeder ordu doyus suvarisi olaraq rittmeyster rutbesinde xidmet etmis Qafqaz Herbi Dairesi komandaninin adyutanti olmusdur 1895 ci ilden sonra o polkovnik leytenant rutbesine yukselmisdir 1897 ci ilden 1900 cu ile qeder Qafqaz Herbi Dairesinde qerergah zabiti kimi xidmet etmisdir Xidmeti qeydlerine esasen o Susada iki evden ibaret aile mulkune Xankendi yaxinliginda iki karvansaraya baglara deyirmanlara sahib olmusdur Hemcinin o bacisi ile birlikde Xasavyurdda insan meskunlasmayan basqa bir mulke de sahib olmusdur Mehdiqulu xanin Susadan basqa Malibeyli Qiyasli Bilagan Ehmedvar Qervend Meydan Salvard Qaraqoyunlu Ilcicilar ve s yerlerde de mulkleri olmusdur Xeyriyyecilikle de mesgul olan Mehdiqulu xan 1897 ci il fevralin 17 inde Susada oz xercine Azerbaycan ehalisi ucun qiraetxana acmisdir Mehdiqulu xan 1900 cu ilde Tiflis seheri Mixaylovski kucesindeki mulkunde vefat etmisdir Imaret qebiristanligi defn edilmisdir 1910 cu il 8 may tarixine Imaret qebiristanliginda olan birinci turbede Mehdiqulu xan Usmiyevin epitafiyasinin metni beledir Efsus ki zulmkar dunyanin dovr elemesinden urekler gul kimi tikanla doludur Ibrahim xelil xanin bagi xezan oldu Gulustanin servi onun zeherinden qurudu Mehdi Qulu xan temiz munasibetli sehriyar idi 29 cemadi ul avval 1313 cu il 29 cemadi ul avval 1313 8 sentyabr 1900 ci il AilesiMehdiqulu Xan anasi Natevan ve bacisi Xanbike ile O yaxin qohumu olan Kerim aga Cavansirin qizi Seltenet Beyim Cavansirle 1871 ci ilde evlenmisdir Ibrahimxelil xanin nevesi olan Seltenet Beyimden 1 oglu ve 3 qizi olmusdur Aga Bike avqust 1973 1942 Ekber Mirze Qacarla Behmen Mirze Qacarin nevesi Rzaqulu Mirze Qacarin oglu evlenmisdir Rzaqulu Mirze Rukneddin Mirze Dilsad Qacar Imperatrica fexri qulluqcusu Isgender bey Rustembeyovla evlenmisdir Saray MelikBilqeyis Bike 1874 iyul Ezize Bike 1876 yanvar Xasay Usmiyev 28 avqust 1881 6 oktyabr 1925 Dilsad Qacarin qizi olan Seriyye Rustembeyova daha sonra Sofiya Yastremskoy ile evlenmisdir Mehdi Usmiyev 6 fevral 1906 Susa 17 yanvar 1993 Moskva Seid Usmiyev 6 yanvar 1907 Tiflis 15 avqust 1998 Leyla Usmiyeva 19 sentyabr 1910 8 iyun 1996 Baki Bundan elave Mehdiqulu xan Vefa Ibrahimxelil xan Cavansirin neticesi Xursidbanu Natevanin oglu Mehdiqulu xan Cavansirin nevesi Xanbike xanimin qardasidir MukafatlariMehdiqulu xan Vefanin teltif edildiyi mukafatlar bunlardir Cesarete gore yazilmis IV dereceli Muqeddes Anna ordeni 25 sentyabr 1877 Qilinc ve lentli III dereceli Muqeddes Stanislav ordeni 25 sentyabr 1877 Qilinc ve lentli III dereceli Muqeddes Anna ordeni 3 noyabr 1877 IV dereceli Muqeddes Vladimir ordeni 3 noyabr 1877 Serb krali I Milan terefinden verilmis Takovo kecidi ordeni 21 fevral 1880 III dereceli Siri Xursid ordeni 30 sentyabr 1881 II dereceli Muqeddes Stanislav ordeni 30 avqust 1887 II dereceli Muqeddes Anna ordeni 30 August 1891 III Aleksandr terefinden verilmis Rusiya Osmanli muharibesi 1877 1878 xatiresine hesr edilmis burunc medal bilinmir Hemcinin baxXasay xan UsmiyevIstinadlar Xursidbanu Natevan 2022 03 30 tarixinde Azerbaijani generals 2006 07 08 at the Wayback Machine General mayor Xasay xan Usmiyev 1808 1866 Qarabagli meshur saire Natevanin eri Onlarin ovladi Mehdiqulu xan 1855 ci ilde Susada dogulmus ve car ordusunda polkovnik leytenant olmusdur kitab3 muellif Aleksandr Duma basliq Adventures in the Caucasus link https books google com books id 7NpBAAAAYAAJ 2023 07 28 at the Wayback Machine nesriyyat Peter Owen il 1962 sehife 142 Ismayilov Eldar Knyazi Ucmievy v Azerbajdzhane Utsmiyev Princes in Azerbaijan News of the Azerbaijan Historical and Genealogical Society az 6 29 35 2022 03 27 tarixinde Istifade tarixi 2022 03 27 Vikimenbede Muellif Mehdiqulu xan Vefa ile elaqeli melumatlar var