Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Marian Reevskiy (pol. Marian Adam Rejewski) — polşalı riyaziyyatçı və kriptoqraf. O 1932-ci ildə Üçüncü Reyxin hərbi Eniqma şifrləmə maşınını yenidən işləyib hazırlayıb. Reevskiy və onun iş həmkarları və şifrləmə sahəsindəki nailiyyətləri Reevskiyin orijinal maşını hazırlanmasından yeddi il sonra ikinci dünya müharibəsi başlayanda Alman Eniqma maşınında şifrlənmiş məlumatların oxumasına başlaması üçün Britaniyaya imkan yaradıb. Müharibə zamanı Britaniyalı kriptoloqlar Eniqmada şifrlənən məlumatın geniş bir sinfinin şifrini açıb. Britaniya tərəfindən şərti adı altında bu mənbədən alınan kəşfiyyat məlumatları müttəfiqlərin hərbi əməliyyatlarına böyük kömək edib.
| Marian Reevskiy | |
|---|---|
| pol. Marian Adam Rejewski | |
 Marian Reevskiy, 1932-ci illər | |
| Doğum adı | Marian Adam Rejewski |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bıdqoş, Almaniya İmperiyası |
| Vəfat tarixi | (74 yaşında) |
| Vəfat yeri | Varşava, Polşa Xalq Respublikası |
| Vəfat səbəbi | ürək tutması |
| Elm sahələri | Riyaziyyatçı, kriptoqraf |
| Təhsili |
|
| Tanınır | Eniqma maşınının şifrlərinin həllinə görə |
| Mükafatları | Polşanın Dirçəliş ordeni Müharibə medalı 1939-1945 Noulton mükafatı İEEE dövr mükafatı |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1929-ci ildə riyaziyyat sahəsi üzrə təhsil alarkən, Reevskiy Polşa Qoşununun Baş Qərargahı (pol. Biuro Szyfrów) gizli şəkildə apardığı kriptologiya kurslarında iştirak edib. O, bu kurslara 1932-ci ilin sentyabrında qoşulmuşdu. Bu büro Eniqmada kodlaşdırılmış məlumatların oxunmasında heç bir uğur əldə edə bilmədi və 1932-ci ilin sonunda problem üzərində işləmək üçün Reevskiy təyin edildi. O, yalnız bir neçə həftədən sonra maşının gizli daxili məftilinin olduğu nəticəsinə gəlib. Reevskiy və onun iki həmkarı sonralar Eniqma məlumatlarının düzgün oxunması üçün bir sıra üsullar işlənib hazırlamışdır. Onun nailiyyətləri və özünün kəşf etdiyi əsasında çıxarılmış kriptolocik kart kataloquna daxil edilib.
1939-cu ildə Polşanın Almaniya tərəfindən işğalından beş həftə əvvəl Reevskiy və həmkarları Varşavaya çağrılıb və onlar Fransa və Britaniya kəşfiyyat nümayəndələrinə öz nailiyyətlərini təqdim edib. Müharibənin başlamasından az sonra Polşalı kriptoloqlar Fransaya aparılıb. Burada onlar Eniqmada şifrlənmiş məlumatların sındırılması üzərində işlərini davam etdiriblər. Onlar və onların köməkçi əməkdaşları 1940-cı ilin iyununda Fransanın süqutundan sonra yenidən köçməyə məcbur olub. Bundan bir neçə ay sonra onlar Vişi Fransasında gizli şəkildə işlərini davam etdirməyə başlayıblar. 1942-ci ilin noyabrında Fransada "Azad Zonanın" işğalından sonra Reevskiy və Zıqalskiy İspaniya, Portuqaliya və Cəbəllütariq vasitəsilə Böyük Britaniyaya qaçıb. Orada onlar Polşa Silahlı Qüvvələrində hərbi qulluğa daxil olublar və Alman şifrlərinin aşağı keyfiyyətli həlli üzərində işləmək üçün təyin eiliblər.
Müharibədən sonra Reevskiy Polşada ailəsinə yenidən qovuşub və mühasib vəzifəsində çalışıb. Təqribən iyirmi il ərzində o, Sovet hökumətinin mənfi diqqətindən yayınmaq üçün müharibədən əvvəl və müharibə vaxtı kriptoloq fəaliyyəti barədə susurdu. 1967-ci ildə Marian Reevskiy Şifr Bürosundakı fəaliyyəti ilə bağlı xatirələrini Polşa Hərbi Tarix İnstitutuna verməklə bu məsələdə öz səssizliyini pozub. O, 74 yaşında ürək tutmasından dünyasını dəyişib və o, Varşavada Povzki hərbi qəbiristanlığında dəfn edilib.
İstinadlar
- Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
- , (Polish), 13 (273), 14 fevral 2000, 4 April 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 25 May 2016
- Untold Story of Enigma Code-Breaker, 5 iyul 2005, 18 noyabr 2005 tarixində , İstifadə tarixi: 25 may 2016
- "Najwyższe odznaczenie amerykańskiego wywiadu za złamanie kodów Enigmy", (Polish), 103 (20): 6, 22 sentyabr 2012
- Guz, Rafał, (Polish), Polska Agencja Prasowa, 11 yanvar 2015, 2015-09-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2016-05-25
- Mazierska, Janina, "IEEE Milestone Dedication on the First Breaking of Enigma Code (Poland Section)" (PDF), The IEEE Region 10 Newsletter, dekabr 2014: 2–4, 27 February 2015 tarixində (PDF), İstifadə tarixi: 25 may 2016
Xarici keçidlər
- Eniqma codunun Yan Burıy tərəfindən qırılması: Polşanın rolu haqqında hesabat 2005-09-23 at the Wayback Machine
- Polşalı riyaziyyatçılar tərəfindən Eniqma kodunun sındırılması
- Riyaziyyatçılar ikici dünya müharibəsindəki qələbəyə necə kömək etdilər? — Milli Təhlükəsizlik Agentliyi
- Eniqma sənədləri
- Marian Reevskiy və Eniqmanın ilk dəfə sındırılması
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Marian Reevskiy pol Marian Adam Rejewski polsali riyaziyyatci ve kriptoqraf O 1932 ci ilde Ucuncu Reyxin herbi Eniqma sifrleme masinini yeniden isleyib hazirlayib Reevskiy ve onun is hemkarlari ve sifrleme sahesindeki nailiyyetleri Reevskiyin orijinal masini hazirlanmasindan yeddi il sonra ikinci dunya muharibesi baslayanda Alman Eniqma masininda sifrlenmis melumatlarin oxumasina baslamasi ucun Britaniyaya imkan yaradib Muharibe zamani Britaniyali kriptoloqlar Eniqmada sifrlenen melumatin genis bir sinfinin sifrini acib Britaniya terefinden serti adi altinda bu menbeden alinan kesfiyyat melumatlari muttefiqlerin herbi emeliyyatlarina boyuk komek edib Marian Reevskiypol Marian Adam RejewskiMarian Reevskiy 1932 ci illerDogum adi Marian Adam RejewskiDogum tarixi 16 avqust 1905Dogum yeri Bidqos Almaniya ImperiyasiVefat tarixi 13 fevral 1980 74 yasinda Vefat yeri Varsava Polsa Xalq RespublikasiVefat sebebi urek tutmasiElm saheleri Riyaziyyatci kriptoqrafTehsili Gottingen Universiteti 1929 1930 Taninir Eniqma masininin sifrlerinin helline goreMukafatlari Polsanin Dircelis ordeni Muharibe medali 1939 1945 Noulton mukafati IEEE dovr mukafati Vikianbarda elaqeli mediafayllar 1929 ci ilde riyaziyyat sahesi uzre tehsil alarken Reevskiy Polsa Qosununun Bas Qerargahi pol Biuro Szyfrow gizli sekilde apardigi kriptologiya kurslarinda istirak edib O bu kurslara 1932 ci ilin sentyabrinda qosulmusdu Bu buro Eniqmada kodlasdirilmis melumatlarin oxunmasinda hec bir ugur elde ede bilmedi ve 1932 ci ilin sonunda problem uzerinde islemek ucun Reevskiy teyin edildi O yalniz bir nece hefteden sonra masinin gizli daxili meftilinin oldugu neticesine gelib Reevskiy ve onun iki hemkari sonralar Eniqma melumatlarinin duzgun oxunmasi ucun bir sira usullar islenib hazirlamisdir Onun nailiyyetleri ve ozunun kesf etdiyi esasinda cixarilmis kriptolocik kart kataloquna daxil edilib 1939 cu ilde Polsanin Almaniya terefinden isgalindan bes hefte evvel Reevskiy ve hemkarlari Varsavaya cagrilib ve onlar Fransa ve Britaniya kesfiyyat numayendelerine oz nailiyyetlerini teqdim edib Muharibenin baslamasindan az sonra Polsali kriptoloqlar Fransaya aparilib Burada onlar Eniqmada sifrlenmis melumatlarin sindirilmasi uzerinde islerini davam etdiribler Onlar ve onlarin komekci emekdaslari 1940 ci ilin iyununda Fransanin suqutundan sonra yeniden kocmeye mecbur olub Bundan bir nece ay sonra onlar Visi Fransasinda gizli sekilde islerini davam etdirmeye baslayiblar 1942 ci ilin noyabrinda Fransada Azad Zonanin isgalindan sonra Reevskiy ve Ziqalskiy Ispaniya Portuqaliya ve Cebellutariq vasitesile Boyuk Britaniyaya qacib Orada onlar Polsa Silahli Quvvelerinde herbi qulluga daxil olublar ve Alman sifrlerinin asagi keyfiyyetli helli uzerinde islemek ucun teyin eilibler Muharibeden sonra Reevskiy Polsada ailesine yeniden qovusub ve muhasib vezifesinde calisib Teqriben iyirmi il erzinde o Sovet hokumetinin menfi diqqetinden yayinmaq ucun muharibeden evvel ve muharibe vaxti kriptoloq fealiyyeti barede susurdu 1967 ci ilde Marian Reevskiy Sifr Burosundaki fealiyyeti ile bagli xatirelerini Polsa Herbi Tarix Institutuna vermekle bu meselede oz sessizliyini pozub O 74 yasinda urek tutmasindan dunyasini deyisib ve o Varsavada Povzki herbi qebiristanliginda defn edilib IstinadlarMaktutor riyaziyyat tarixi arxivi 1994 Polish 13 273 14 fevral 2000 4 April 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 25 May 2016 Untold Story of Enigma Code Breaker 5 iyul 2005 18 noyabr 2005 tarixinde Istifade tarixi 25 may 2016 Najwyzsze odznaczenie amerykanskiego wywiadu za zlamanie kodow Enigmy Polish 103 20 6 22 sentyabr 2012 Guz Rafal Polish Polska Agencja Prasowa 11 yanvar 2015 2015 09 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 05 25 Mazierska Janina IEEE Milestone Dedication on the First Breaking of Enigma Code Poland Section PDF The IEEE Region 10 Newsletter dekabr 2014 2 4 27 February 2015 tarixinde PDF Istifade tarixi 25 may 2016Xarici kecidlerEniqma codunun Yan Buriy terefinden qirilmasi Polsanin rolu haqqinda hesabat 2005 09 23 at the Wayback Machine Polsali riyaziyyatcilar terefinden Eniqma kodunun sindirilmasi Riyaziyyatcilar ikici dunya muharibesindeki qelebeye nece komek etdiler Milli Tehlukesizlik Agentliyi Eniqma senedleri Marian Reevskiy ve Eniqmanin ilk defe sindirilmasi