Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
Sultan Məhəmməd Ulcaytu xan (24 mart 1280 – 16 dekabr 1316, Sultaniyə, Zəncan ostanı) — Elxanilər dövlətinin hökmdarı; Qazan xanın qardaşı, Arqun xanın ikinci oğlu, elxan.
| Qiyasəddünya vəd-Din Məhəmməd Xüdabəndə Ulcaytu Sultan | |
|---|---|
| monq. ᠦᠯᠵᠡᠢᠲᠦ ᠺᠬᠠᠨ | |
 | |
| 19 iyul 1304 – 17 dekabr 1316 | |
| Əvvəlki | Qazan xan |
| Sonrakı | Əbu Səid Bahadur |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Vəfat tarixi | (34 yaşında) |
| Vəfat yeri | Sultaniyyə |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | suveren[d], hərbi qulluqçu |
| Atası | Arqun xan |
| Anası | Uruk xatun |
| Həyat yoldaşı | məlum olan - Hacı Xatun |
| Uşaqları | |
| Ailəsi | Elxanlılar sülaləsi |
| Dini | Buddizm (1291-ci ilədək), Xristianlıq (1295-ci ilədək), Sünni İslamı (1310-cu ilədək), Şiə İslamı (ölənədək) |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Məhəmməd Ulcaytu xan 24 mart 1282-ci ildə anadan olmuşdur.Arqun xan və xristian Uruk xatunun oğludur. İlk adı Nikolas idi. Əvvəlcə buddist, daha sonra qardaşı Qazan ilə birlikdə İslam dinini qəbul etmiş və Məhəmməd adını götürmüşdür. 1310-cu ildə, Əllamə Hillinin təsiri ilə şiəliyi seçmişdir.
Ulcaytu xanın (1304-1316) hakimiyyəti dövründə vəziyyət yenidən dəyişdi. Müxtəlif tipli pullar buraxılır, sikkələrin çəkisi və dəyəri aşağı düşür, zərbxanaların sayı azalırdı.
Hakimiyyəti
1304-cü ildə qardaşı Qazan xandan sonra Elxanilər dövlətinin 8-ci xanı olmuşdur. Həmin il Arqun xan dövründən bəri salınmağa başlamış Sultaniyyə şəhərinin tikintisi bitmişdir. Xanın yay iqamətgahı Sultaniyyə, qış iqamətgahı isə Bağdad idi. 1309-cu ildə Şirazda "Seyyidlər evi"nin əsasını qoymuş, hər il 10000 dinar həmin müəssisəyə ianə etmişdir. 1312-ci ildə Məmlüklərə qarşı monqolların son yürüşünü başlatmış və məğlub olmuşdur.
1305-ci ildə Ulcaytu Bizans imperatoru II Androniklə ittifaqa girmiş və birlikdə I Osman qazini məğlub etmişdir.
Ticarət münasibətləri
Hakimiyyətinin ilk ilində Genuya respublikası ilk dəfə Təbrizdə konsulluq açmışdır. Bundan əlavə 1306-cı ildə Venesiyalılara da azad ticarət hüququ verilmişdi. Avropa ölkələrindən gətirdiyi mancanaq ustaları sayəsində Herat şəhərini ələ keçirmişdi. Ulcaytunun Avropalılarla Məmlüklərə qarşı yeni müharibə planı baş tutmamışdı. Bu isə 1313-cü ildə Kebek xanın Xorasana daxil olmasına bəhanə verdi. Çağatay ordusunda elxanilərin tərəfinə keçməsi ilə Kebek xan məğlub oldu. Ulcaytu, Yasavur xana Badğis vilayətini verdi.
Dini
Ulcaytu həyatı boyu Buddizm, Xristianlıq və İslam dinini qəbul etmişdir. Qardaşının yerinə keçdikdən sonra Ulcaytu şiə diə xadimi Əllamə Hilli və təsiri altına düşdü. Baxmayaraq ki, başqa bir mənbə onun xanımının razılığı ilə İslamı qəbul etdiyini göstərir. Əlammə Hilinin ölümündən sonra Ulcaytu müəlliminin qalıqlarını Bağdaddan Sultaniyyədə tikdirdiyi günbəzli türbəyə köçürür. Daha sonra sünnilər arasında yaranan qrup çəkişmələri nəticəsində özgəninkiləşdirilən Ulcaytu 1310-cu ildə dinini dəyişərək şiəliyə keçdi. Hətta bəzi məqamlarda o, 1310-cu ilin əvvəllərində tenqriçiliyi qəbul etməyi də düşündü.
Ölümü
Məhəmməd Ulcaytu 38 yaşında vəfat etmişdir. Yerinə oğlu Əbu Səid Bahadur keçdi.
Ailəsi
Oğulları
- Süleymanşah (gənc yaşda öldü)
- Sultan Əbu Səid Bahadur xan (1316–1335)
- Bəstam
- Bəyazid
- Teyfur
- Əbülxeyr
Qızları
- Sultan Satıbəy xatun (1339–1340)
Xatirəsi
Tarixi mənbələrdə ədalətli və maarifpərvər bir sultan kimi xatırlanan Ulcaytu şair Nəsir Bakuvi tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir. Nəsir Bakuvi Sultan Məhəmməd Ulcaytuya həsr etmiş olduğu Azərbaycan dilindəki müxəmməsində belə qeyd etmişdiː
 | ...Səltənət təxtinə yetgəc əqlü tədbir eylədi, Ayəyi-ədli bəyanə çəkdi təqrir eylədi, Tərhi-memarı töküb virani təmir eylədi, Himməti-şahanəsini hər yerdə təksir eylədi, Xanələr abad qıldı əmr ilən, fərman ilən.... Beydəqi-İslami Əla qılmağa amadədir, Dad edər kim dad qılsa, dadə çün dildadədir. Binəsib olmaz o kəs kim, payinə üftadədir, Afərin ol şahə kim, həqqa Hülakuzadədir, Zərdə Hatəm, zurdə həmtaydur xaqan ilən. |  |
Haqqında əsərlər
Əbdülqasım Kaşani. Tarix-e Ulcaytu. Be-kuşeş-e Məhin Həmbəli. -Tehran, 1348 h. (1969)
İstinadlar
- Hope, 2016. səh. 185
- Uljaytu // British Museum person-institution thesaurus.
- Oljeitu // Encyclopædia Britannica (ing.).
- "Fasix əl-Xəvəfi - Mücməl-i Fasixi". 2022-06-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-12-05.
- Histoire de l'Empire Mongol, Jean-Paul Roux, səh.408
- Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı. "Elm". 2007, s. 65
- Alizadeh, Saeed; Alireza Pahlavani; Ali Sadrnia. Iran: A Chronological History. səh. 137.
- Al Oraibi, Ali. Rationalism in the school of Bahrain: a historical perspective // Lynda Clarke (redaktor). Shīʻite Heritage: Essays on Classical and Modern Traditions. Global Academic Publishing. 2001. səh. 336.
- The preaching of Islam: a history of the propagation of the Muslim faith By Sir Thomas Walker Arnold, p. 197.
- Ann K.S. Lambton, Continuity and Change in Medieval Persia, ed. Ehsan Yarshater, (Bibliotheca Persica, 1988), p. 255.
- Kamola, Stefan. Rashīd al-Dīn and the making of history in Mongol Iran (Tezis). 2013-07-25. 204–224. :1773/23424. 2023-06-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-06-17.
- Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı. "Elm". 2007, s. 125
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- "Fəzlullah Rəşidəddinin "Oğuznamə"dən sonra ən böyük əsəri: Xüdabəndə günbəzi - REPORTAJ" (az.). apa.tv. 2015-10-28. 2016-04-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-02.
| SƏLƏF Sultan Mahmud Qazan xan |  | Sultan Məhəmməd Xudabəndə Olcaytu xan Elxanilər | | XƏLƏF Sultan Əbu Səid Bahadur xan |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu sehifede is davam etmekdedir Mudaxile etmeye telesmeyin Eger komek etmek isteyirsinizse ya da sehife yarimciq qalibsa sehifeni yaradan istifadeci ile elaqe qura bilersiniz Sehifenin tarixcesinde sehife uzerinde islemis istifadecilerin adlarini gore bilersiniz Redaktelerinizi menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin Bu meqale sonuncu defe 2 saniye evvel Gunay M E muzakire tohfeler terefinden redakte olunub Yenile Sultan Mehemmed Ulcaytu xan 24 mart 1280 16 dekabr 1316 Sultaniye Zencan ostani Elxaniler dovletinin hokmdari Qazan xanin qardasi Arqun xanin ikinci oglu elxan Qiyaseddunya ved Din Mehemmed Xudabende Ulcaytu Sultanmonq ᠦᠯᠵᠡᠢᠲᠦ ᠺᠬᠠᠨElxanlilar sulalesinden VIII elxan19 iyul 1304 17 dekabr 1316EvvelkiQazan xanSonrakiEbu Seid BahadurSexsi melumatlarDogum tarixi 24 mart 1282Vefat tarixi 17 dekabr 1316 34 yasinda Vefat yeri SultaniyyeDefn yeri Olcaytu Xudabende turbesiFealiyyeti suveren d herbi qulluqcuAtasi Arqun xanAnasi Uruk xatunHeyat yoldasi melum olan Haci XatunUsaqlari Sultan Ebu Seid Bahadur xan Sultan Satibey xatunAilesi Elxanlilar sulalesiDini Buddizm 1291 ci iledek Xristianliq 1295 ci iledek Sunni Islami 1310 cu iledek Sie Islami olenedek Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiMehemmed Ulcaytu xan 24 mart 1282 ci ilde anadan olmusdur Arqun xan ve xristian Uruk xatunun ogludur Ilk adi Nikolas idi Evvelce buddist daha sonra qardasi Qazan ile birlikde Islam dinini qebul etmis ve Mehemmed adini goturmusdur 1310 cu ilde Ellame Hillinin tesiri ile sieliyi secmisdir Ulcaytu xanin 1304 1316 hakimiyyeti dovrunde veziyyet yeniden deyisdi Muxtelif tipli pullar buraxilir sikkelerin cekisi ve deyeri asagi dusur zerbxanalarin sayi azalirdi Hakimiyyeti1304 cu ilde qardasi Qazan xandan sonra Elxaniler dovletinin 8 ci xani olmusdur Hemin il Arqun xan dovrunden beri salinmaga baslamis Sultaniyye seherinin tikintisi bitmisdir Xanin yay iqametgahi Sultaniyye qis iqametgahi ise Bagdad idi 1309 cu ilde Sirazda Seyyidler evi nin esasini qoymus her il 10000 dinar hemin muessiseye iane etmisdir 1312 ci ilde Memluklere qarsi monqollarin son yurusunu baslatmis ve meglub olmusdur 1305 ci ilde Ulcaytu Bizans imperatoru II Andronikle ittifaqa girmis ve birlikde I Osman qazini meglub etmisdir Ticaret munasibetleriHakimiyyetinin ilk ilinde Genuya respublikasi ilk defe Tebrizde konsulluq acmisdir Bundan elave 1306 ci ilde Venesiyalilara da azad ticaret huququ verilmisdi Avropa olkelerinden getirdiyi mancanaq ustalari sayesinde Herat seherini ele kecirmisdi Ulcaytunun Avropalilarla Memluklere qarsi yeni muharibe plani bas tutmamisdi Bu ise 1313 cu ilde Kebek xanin Xorasana daxil olmasina behane verdi Cagatay ordusunda elxanilerin terefine kecmesi ile Kebek xan meglub oldu Ulcaytu Yasavur xana Badgis vilayetini verdi DiniUlcaytu heyati boyu Buddizm Xristianliq ve Islam dinini qebul etmisdir Qardasinin yerine kecdikden sonra Ulcaytu sie die xadimi Ellame Hilli ve tesiri altina dusdu Baxmayaraq ki basqa bir menbe onun xaniminin raziligi ile Islami qebul etdiyini gosterir Elamme Hilinin olumunden sonra Ulcaytu muelliminin qaliqlarini Bagdaddan Sultaniyyede tikdirdiyi gunbezli turbeye kocurur Daha sonra sunniler arasinda yaranan qrup cekismeleri neticesinde ozgeninkilesdirilen Ulcaytu 1310 cu ilde dinini deyiserek sieliye kecdi Hetta bezi meqamlarda o 1310 cu ilin evvellerinde tenqriciliyi qebul etmeyi de dusundu OlumuMehemmed Ulcaytu 38 yasinda vefat etmisdir Yerine oglu Ebu Seid Bahadur kecdi Mehemmed Xudabende Yuan sulalesinden olan Cin sefirini qebul ederken 1438 Mecme ul tevarix Britaniya muzeyiAilesiOgullari Suleymansah genc yasda oldu Sultan Ebu Seid Bahadur xan 1316 1335 Bestam Beyazid Teyfur Ebulxeyr Qizlari Sultan Satibey xatun 1339 1340 XatiresiTarixi menbelerde edaletli ve maarifperver bir sultan kimi xatirlanan Ulcaytu sair Nesir Bakuvi terefinden yuksek qiymetlendirilmisdir Nesir Bakuvi Sultan Mehemmed Ulcaytuya hesr etmis oldugu Azerbaycan dilindeki muxemmesinde bele qeyd etmisdiː Seltenet textine yetgec eqlu tedbir eyledi Ayeyi edli beyane cekdi teqrir eyledi Terhi memari tokub virani temir eyledi Himmeti sahanesini her yerde teksir eyledi Xaneler abad qildi emr ilen ferman ilen Beydeqi Islami Ela qilmaga amadedir Dad eder kim dad qilsa dade cun dildadedir Binesib olmaz o kes kim payine uftadedir Aferin ol sahe kim heqqa Hulakuzadedir Zerde Hatem zurde hemtaydur xaqan ilen Haqqinda eserlerEbdulqasim Kasani Tarix e Ulcaytu Be kuses e Mehin Hembeli Tehran 1348 h 1969 IstinadlarHope 2016 seh 185 Uljaytu British Museum person institution thesaurus Oljeitu Encyclopaedia Britannica ing Fasix el Xevefi Mucmel i Fasixi 2022 06 17 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 12 05 Histoire de l Empire Mongol Jean Paul Roux seh 408 Azerbaycan tarixi Yeddi cildde III cild XIII XVIII esrler Baki Elm 2007 s 65 Alizadeh Saeed Alireza Pahlavani Ali Sadrnia Iran A Chronological History seh 137 Al Oraibi Ali Rationalism in the school of Bahrain a historical perspective Lynda Clarke redaktor Shiʻite Heritage Essays on Classical and Modern Traditions Global Academic Publishing 2001 seh 336 The preaching of Islam a history of the propagation of the Muslim faith By Sir Thomas Walker Arnold p 197 Ann K S Lambton Continuity and Change in Medieval Persia ed Ehsan Yarshater Bibliotheca Persica 1988 p 255 Kamola Stefan Rashid al Din and the making of history in Mongol Iran Tezis 2013 07 25 204 224 1773 23424 2023 06 17 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 06 17 Azerbaycan tarixi Yeddi cildde III cild XIII XVIII esrler Baki Elm 2007 s 125Hemcinin baxOlcaytu Xudabende turbesiXarici kecidler Fezlullah Resideddinin Oguzname den sonra en boyuk eseri Xudabende gunbezi REPORTAJ az apa tv 2015 10 28 2016 04 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 09 02 SELEF Sultan Mahmud Qazan xan Sultan Mehemmed Xudabende Olcaytu xan Elxaniler XELEF Sultan Ebu Seid Bahadur xan