Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I Məlikşah (tam adı: Sultan Cəlalüddövlə vəd-din Muizzuddin Əbul-Fəth Məlikşah; d. 1055 — v. 1092) — Böyük Səlcuqlu dövlətinin sultanı (1072–1092).
| Məlikşah | |
|---|---|
| Sultan Cəlalüddövlə vəd-din Muizzuddin Əbul-Fəth Məlikşah | |
 Məlikşahın miniaturası | |
| 1072 – 1092 | |
| Əvvəlki | Alp Arslan |
| Sonrakı | I Mahmud |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | suveren[d] |
| Atası | Alp Arslan |
| Həyat yoldaşları | Türkan xatun, , |
| Uşaqları | oğlanları Börkiyaruq Məhəmməd Təpər Əhməd Səncər Davud Əhməd; qızları: Gövhər xatun Sitarə xatun Türkan xatun İsmah xatun |
| Ailəsi | Səlcuqlular |
| Dini | sünni islam |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Məlikşah 1055-ci ildə Bəlxdə anadan olub. Atası Alp Arslan Məlikşahın qabiliyyətli bir uşaq olduğunu gördüyünə görə onunla daha yaxından maraqlanmağa başlayıb. Məlikşahın vəliəhd təyin edilməsində şübhəsiz ki, anasının Qaraxani xanədanına mənsub bir xanzadə olması da mühüm rol oynamışdır. Elə bu səbəbdən Alp Arslan 1072-ci ildə Məlikşahı öz vəliəhdi təyin edib. Beləliklə 1072-ci ildə Alp Arslanın ölümündən sonra Məlikşah hökmdar olub.
Məlikşah taxta çıxdıqdan sonra Qəznəvilər və Qaraxanlılar Səlcuq dövlətinin torpaqlarına hücum etdilər. Başqa bir tərəfdən əmisi Kavurd bəy Səlcuq taxtının həm də onun haqqı olduğu iddiasıyla Məlikşaha qarşı üsyan qaldırdı. Kavurdun üsyanı vəzir Nizamülmülk tərəfindən basdırıldı. Məlikşah ordusuyla Qaraxanlılara hücum etdi və işğal olunmuş torpaqları azad etdi.
Məlikşah 3 dəfə Gürcüstana səfər edərək Gürcü kralına Böyük Səlcuq Dövlətinin hakimiyyətini qəbul etdirdi. Bundan başqa Məlikşah dövründə Səlcuqların sərkərdələri Suriya, Fələstin və Yəməndə fəthlər həyata keçirdilər.
Abbasi Xəlifəsi 1087-ci ildə Bağdada gələn Məlikşaha müxtəlif hədiyyələr verərək onu şərqin və qərbin sultanı elan etdi.
Qaraxanlı hökmdarının Səlcuq torpaqlarına yenidən hücumu nəticəsində Məlikşah ordusuyla birgə ilk əvvəl Qərbi Qaraxanlını, daha sonra isə Şərqi Qaraxanlını Böyük Səlcuq dövlətinin tərkibinə qatdı.
Beləliklə Böyük Səlcuqların 1085-ci ildə Diyarbəkiri ələ keçirmələri nəticəsində Mərvanilər dövləti süqut etdi. Bir il sonra isə Suriya səfərinə çıxan Məlikşah Urfa, Menbic və Hələb qalalarından sonra Antalyada Aralıq dənizinə qədər gəldi. Burada namaz qılaraq, Allahına şükür edən Sultan, dəniz sahilindən götürdüyü qumu İrana aparıb, atası Alpaslanın qəbrinə səpərək belə dedi: "Atacan, bax sənə müjdə gətirmişəm. Hələ balaca uşaq olaraq qoyub getdiyin oğlun, Allahın izniylə dünyanı başdan ayağa ələ keçirdi".
Məlikşah dövründə Böyük Səlcuq Dövlətinin sərhədləri Aralıq dənizindən Mərmərə dənizinə kimi oradan Qaşqara, Qaşqardan Yəmənə qədər uzanırdı. Bundan başqa Məlikşah elmə və alimlərə çox dəyər vərən bir sultan idi. O, , Mahmud Kaşğari, Ömər Xəyyam kimi alim və şairləri himayə etdi. Bağdadda Sultan Məlikşah mescidini inşa etdirdi. İsfahanda rəsədxana, müxtəlif yerlərdə körpülər saldırıb, mədrəsələr tikdirdi.
1074-cü ildə qəbul etdiyi Cəlali təqvimiylə, ticarət mallarından alınan vergilərin bəzilərini ləğv etdi. Həcc yollarında su quyuları qazdırdı və bu yolların təhlükəsizliyini təmin etdirdi.
Sultan Məlikşahin hədəfi Şimali Afrikanı tamamilə İslam birliyi içinə almaqdı. Ancaq bu əməlinə nail olmadan xəstələnərək 1092-ci ildə bu dünya ilə əbədilik vidalaşdı.
Sultan Məlikşah iyirmi illik hökmdarlıq dövründə dövlətin sərhədlərini Kaşqardan Qərbi Anadoluya və Qafqazdan Yəmənə qədər genişləndirdi.
O orta boylu, enli kürəkli və ağ üzlü idi. Böyük bir dövlətin hökmdarı olmasına baxmayaraq, sakit təbiətli idi. Sarayda hər zaman alimlərlə həmsöhbət olur, onların qiymətli fikirlərinə qulaq asırdı.
Məlikşah bütün Səlcuq ölkələrini abadlaşdıraraq, xalqını rifaha qovuşdurdu. Vəzir Nizamülmülk onun haqqında belə deyir: "Məlikşah çox dindardır. Alimlərə hörmət edən, kasıblara yardım edən, xalqına ədalət bəxş edən bir cahan hökmdarıdır"
İstinadlar
Həmçinin bax
I Məlikşah (1072–1092)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
I Meliksah tam adi Sultan Celaluddovle ved din Muizzuddin Ebul Feth Meliksah d 1055 v 1092 Boyuk Selcuqlu dovletinin sultani 1072 1092 MeliksahSultan Celaluddovle ved din Muizzuddin Ebul Feth MeliksahMeliksahin miniaturasiBoyuk Selcuq Dovleti sultani1072 1092EvvelkiAlp ArslanSonrakiI MahmudSexsi melumatlarDogum tarixi 1055Dogum yeri Isfahan Merkezi bexsi d Isfahan sehristani Isfahan ostani IranVefat tarixi 1092Vefat yeri BagdadFealiyyeti suveren d Atasi Alp ArslanHeyat yoldaslari Turkan xatun Usaqlari oglanlari Borkiyaruq Mehemmed Teper Ehmed Sencer Davud Ehmed qizlari Govher xatun Sitare xatun Turkan xatun Ismah xatunAilesi SelcuqlularDini sunni islam Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiMeliksah 1055 ci ilde Belxde anadan olub Atasi Alp Arslan Meliksahin qabiliyyetli bir usaq oldugunu gorduyune gore onunla daha yaxindan maraqlanmaga baslayib Meliksahin veliehd teyin edilmesinde subhesiz ki anasinin Qaraxani xanedanina mensub bir xanzade olmasi da muhum rol oynamisdir Ele bu sebebden Alp Arslan 1072 ci ilde Meliksahi oz veliehdi teyin edib Belelikle 1072 ci ilde Alp Arslanin olumunden sonra Meliksah hokmdar olub Meliksah taxta cixdiqdan sonra Qezneviler ve Qaraxanlilar Selcuq dovletinin torpaqlarina hucum etdiler Basqa bir terefden emisi Kavurd bey Selcuq taxtinin hem de onun haqqi oldugu iddiasiyla Meliksaha qarsi usyan qaldirdi Kavurdun usyani vezir Nizamulmulk terefinden basdirildi Meliksah ordusuyla Qaraxanlilara hucum etdi ve isgal olunmus torpaqlari azad etdi Meliksah 3 defe Gurcustana sefer ederek Gurcu kralina Boyuk Selcuq Dovletinin hakimiyyetini qebul etdirdi Bundan basqa Meliksah dovrunde Selcuqlarin serkerdeleri Suriya Felestin ve Yemende fethler heyata kecirdiler Abbasi Xelifesi 1087 ci ilde Bagdada gelen Meliksaha muxtelif hediyyeler vererek onu serqin ve qerbin sultani elan etdi Sultan Meliksahin vefati dovrunde Boyuk selcuq imperiyasi Qaraxanli hokmdarinin Selcuq torpaqlarina yeniden hucumu neticesinde Meliksah ordusuyla birge ilk evvel Qerbi Qaraxanlini daha sonra ise Serqi Qaraxanlini Boyuk Selcuq dovletinin terkibine qatdi Belelikle Boyuk Selcuqlarin 1085 ci ilde Diyarbekiri ele kecirmeleri neticesinde Mervaniler dovleti suqut etdi Bir il sonra ise Suriya seferine cixan Meliksah Urfa Menbic ve Heleb qalalarindan sonra Antalyada Araliq denizine qeder geldi Burada namaz qilaraq Allahina sukur eden Sultan deniz sahilinden goturduyu qumu Irana aparib atasi Alpaslanin qebrine seperek bele dedi Atacan bax sene mujde getirmisem Hele balaca usaq olaraq qoyub getdiyin oglun Allahin izniyle dunyani basdan ayaga ele kecirdi Meliksah dovrunde Boyuk Selcuq Dovletinin serhedleri Araliq denizinden Mermere denizine kimi oradan Qasqara Qasqardan Yemene qeder uzanirdi Bundan basqa Meliksah elme ve alimlere cox deyer veren bir sultan idi O Mahmud Kasgari Omer Xeyyam kimi alim ve sairleri himaye etdi Bagdadda Sultan Meliksah mescidini insa etdirdi Isfahanda resedxana muxtelif yerlerde korpuler saldirib medreseler tikdirdi 1074 cu ilde qebul etdiyi Celali teqvimiyle ticaret mallarindan alinan vergilerin bezilerini legv etdi Hecc yollarinda su quyulari qazdirdi ve bu yollarin tehlukesizliyini temin etdirdi Sultan Meliksahin hedefi Simali Afrikani tamamile Islam birliyi icine almaqdi Ancaq bu emeline nail olmadan xestelenerek 1092 ci ilde bu dunya ile ebedilik vidalasdi Sultan Meliksah iyirmi illik hokmdarliq dovrunde dovletin serhedlerini Kasqardan Qerbi Anadoluya ve Qafqazdan Yemene qeder genislendirdi O orta boylu enli kurekli ve ag uzlu idi Boyuk bir dovletin hokmdari olmasina baxmayaraq sakit tebietli idi Sarayda her zaman alimlerle hemsohbet olur onlarin qiymetli fikirlerine qulaq asirdi Meliksah butun Selcuq olkelerini abadlasdiraraq xalqini rifaha qovusdurdu Vezir Nizamulmulk onun haqqinda bele deyir Meliksah cox dindardir Alimlere hormet eden kasiblara yardim eden xalqina edalet bexs eden bir cahan hokmdaridir Istinadlarhttp slovari yandex ru Melik shah BSE Melik Shah 7Czaglavie Melik Shah 7Cizdanie 3 e olu kecid Hemcinin baxI Meliksah 1072 1092