Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ləkit
| Ləkit | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 486 m |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Azərbaycan Respublikasının Qax rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.
Tarixi
Ləkit kəndi qədim tarixə malikdir. Onun yaşının ən azı 2000 il olması sübut olunmuş fakt hesab oluna bilər. Belə ki, Ləkit kəndinin adı qonşu Qum kəndi ilə birlikdə qədim yunan tarixçilərinin əsərlərində çəkilir. Bu kəndlərdə mövcud olan, qədim albanlara aid edilən məbədlərinin qalıqları da bunu sübut edir. Ləkit sözünün də qədimdə həmin ərazidə yaşamiş "lək" ("leq") tayfalarının adından götürüldüyü güman edilir. Tarixin müxtəlif zamanlarında iri yaşayış məskəninə çevrilən kənddə bəzi vaxtlarda 1000-ə qədər ev olduğu bildirilir.
Toponimikası
Kənd dağətəyi ərazidə yerləşir. Kəndin ərazisində VI əsrdə tikildiyi müəyyən edilən və hal-hazırda dağınıq halda olan, Qafqaz Albaniyasına aid xristian məbədi - Ləkit məbədi yerləşir. Bəzi tədqiqatçılar bu coğrafi adı Böyük Qafqaz dağlannm cənub ətəklərində (əsasən, Samurçay hövzəsində, o cümlədən Qafqaz Albaniyasında) yaşamış qəd. leqllək tayfasının adı ilə əlaqələndirirlər. Leqlər haqqında ilk məlumatı hələ qədim zamanlardan Strabon, Feofan Qrek, Plutarx və b. antik müəllifələr vermişdilər. Orta əsr mənbələrində leg, legi, ləgz variantlarında qeydə alınmış bu tayfa bəzi tədqiqatçılara görə, müasir ləzgilərin əcdadları olmuşdur. Onların fikrincə, oykonim leq etnonimindən və bəzi Dağıstan xalqlarının dillərində məkan bildirən -it/-id şəkilçisindən ibarət olub, “leqlərin məskəni” mənasındadır. Azərbaycanda lək komponentli toponimlərin yayılma arealı çox genişdir. Lək etnosu Cənubi Azərbaycan, Türkiyə, Ermənistan ərazisində də yayılmışdır.
Coğrafiyası və iqlimi
Kənd Qax-Zaqatala yolunun (Qax şəhərindən təx. 7–8 km) sağ tərəfində, Böyük Qafqaz sıra dağlarının cənub hissəsində yerləşir. Üç tərədən dağlarla əhatə olunub, cənub hissəsi isə Qanıq-Əyriçay (Alazan-Həftaran)vadisinə baxır. İqlimi mülayim-kontinentaldır. Qış aylarında havanın temperaturu əsasən müsbət 0-10 arası olmaqla nadir hallarda 0 dərəcədən aşağı düşür. Yay aylarında 30-35, bəzən 40 dərəcədən artıq isti olur. Son illər yayın daha isti keçməsi tendensiyası müşahidə olunur. Ləkit şəlaləsi bütün Azərbaycanda öz mənzərəsinə görə məşhurdur.
Əhalisi
1872-ci ildə dərc olunmuş və 1869-cu il əhalinin kameral siyahıyaalınması nəticələrini əks etdirən Tiflis quberniyasının və Zaqatala dairəsinin hərbi icmalına əsasən Zaqatala dairəsinin İlisu naibliyinə daxil olan Ləkit kəndində milli tərkibi ləzgilərdən və muğallardan ibarət 106 ailə yaşayırdı. Müvafiq icmalda dairəni təşkil edən yaşayış məntəqələrinin əhalisinin milli tərkibinə dair məlumatlarda etnik türklər [muğallar], dağıstanlı xalqların nümayəndələri isə ümumi adla ləzgilər olaraq göstərilmişdirlər. 1 yanvar 1914-cü il tarixinə olan məlumata əsasən isə, kənddə əsasən etnik muğallardan ibarət hər iki cinsdən toplam 492 nəfər əhali yaşayırdı.
1 yanvar 2012-ci il tarixinə olan rəsmi məlumata əsasən kənddə 476 təsərrüfatda hər iki cinsdən toplam 1510 nəfər əhali yaşamaqdadır. Ləkit kəndinin təx. 1500-2000 nəfər olan əhalisi milli tərkibi etibarilə əsasən Azərbaycan türkləri [muğallar] və saxurlulardan ibarətdir. Kəndin yuxarı hissəsi, əsasən muğalların kompakt yaşadığı yer Tatar oba, aşağı hissəsi isə Ləzgi oba -Sovyetlər dönəmində Ləkit Kötüklüdən endirilən etnik saxurların məskunlaşdırıldığı yer- adlandırılır.
İqtisadiyyatı
Ləkit əhalisi əsas etibarilə əkinçilik və oturaq heyvandarlıqla məşğul olur. 1950-ci illərə qədər Ləkit düyüsü bütün Qafqazda məşhur olub. Daha sonra kənd tütünçülük üzrə ixtisaslaşıb. Sovet dövründə həm də baramaçılıq, qarğıdalı və digər taxıl bitkilərinin yetişdirilməsi inkişaf etdirilib. Meyvələrdən əsas etibarilə fındıq, qoz, armud kimi meyvələr yetişdirilir. Ləkit ənciri isə bütün rayonda məşhurdur.
İstinadlar
- Военный обзор Тифлисской Губернии и Закатальского округа, составлен подполковником Генерального штаба В. Н. Филиповым. Воспроизведено в оригинальной авторской орфографии издания 1872 года (издательство "Санктпетербург: Товарищества "Общественная польза""), стр. 168
- "Кавказский календарь на 1915 год". Издан по распоряжению Наместника его Императорскаго Величиства на Кавказе, под редакцией А.А.Эльзенгера и Н.П.Стельмащука, Тифлис. Типография Канцелярии Наместника Е.И.В. на Кавказе, казённый дом. 1914./Оглавление: Глава — Отдел статистический: Список населенных мест Кавказа, стр. 153
- Qax Rayon İcra Hakimiyyəti: İcra Hakimiyyəti: Bələdiyyələr: Qax rayonu inzibati ərazi dairələri üzrə nümayəndəliklər və bələdiyyələr haqqında məlumat Arxivləşdirilib 2012-12-27 at Archive.today
Həmçinin bax
 | Qax rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
LekitLekit41 29 15 sm e 46 50 51 s u Olke AzerbaycanTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 486 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 1 510 nef Xeriteni goster gizle Lekit Vikianbarda elaqeli mediafayllarAzerbaycan Respublikasinin Qax rayonunun inzibati erazi vahidinde kend TarixiLekit kendi qedim tarixe malikdir Onun yasinin en azi 2000 il olmasi subut olunmus fakt hesab oluna biler Bele ki Lekit kendinin adi qonsu Qum kendi ile birlikde qedim yunan tarixcilerinin eserlerinde cekilir Bu kendlerde movcud olan qedim albanlara aid edilen mebedlerinin qaliqlari da bunu subut edir Lekit sozunun de qedimde hemin erazide yasamis lek leq tayfalarinin adindan goturulduyu guman edilir Tarixin muxtelif zamanlarinda iri yasayis meskenine cevrilen kendde bezi vaxtlarda 1000 e qeder ev oldugu bildirilir ToponimikasiKend dageteyi erazide yerlesir Kendin erazisinde VI esrde tikildiyi mueyyen edilen ve hal hazirda daginiq halda olan Qafqaz Albaniyasina aid xristian mebedi Lekit mebedi yerlesir Bezi tedqiqatcilar bu cografi adi Boyuk Qafqaz daglannm cenub eteklerinde esasen Samurcay hovzesinde o cumleden Qafqaz Albaniyasinda yasamis qed leqllek tayfasinin adi ile elaqelendirirler Leqler haqqinda ilk melumati hele qedim zamanlardan Strabon Feofan Qrek Plutarx ve b antik muellifeler vermisdiler Orta esr menbelerinde leg legi legz variantlarinda qeyde alinmis bu tayfa bezi tedqiqatcilara gore muasir lezgilerin ecdadlari olmusdur Onlarin fikrince oykonim leq etnoniminden ve bezi Dagistan xalqlarinin dillerinde mekan bildiren it id sekilcisinden ibaret olub leqlerin meskeni menasindadir Azerbaycanda lek komponentli toponimlerin yayilma areali cox genisdir Lek etnosu Cenubi Azerbaycan Turkiye Ermenistan erazisinde de yayilmisdir Cografiyasi ve iqlimiKend Qax Zaqatala yolunun Qax seherinden tex 7 8 km sag terefinde Boyuk Qafqaz sira daglarinin cenub hissesinde yerlesir Uc tereden daglarla ehate olunub cenub hissesi ise Qaniq Eyricay Alazan Heftaran vadisine baxir Iqlimi mulayim kontinentaldir Qis aylarinda havanin temperaturu esasen musbet 0 10 arasi olmaqla nadir hallarda 0 dereceden asagi dusur Yay aylarinda 30 35 bezen 40 dereceden artiq isti olur Son iller yayin daha isti kecmesi tendensiyasi musahide olunur Lekit selalesi butun Azerbaycanda oz menzeresine gore meshurdur Ehalisi1872 ci ilde derc olunmus ve 1869 cu il ehalinin kameral siyahiyaalinmasi neticelerini eks etdiren Tiflis quberniyasinin ve Zaqatala dairesinin herbi icmalina esasen Zaqatala dairesinin Ilisu naibliyine daxil olan Lekit kendinde milli terkibi lezgilerden ve mugallardan ibaret 106 aile yasayirdi Muvafiq icmalda daireni teskil eden yasayis menteqelerinin ehalisinin milli terkibine dair melumatlarda etnik turkler mugallar dagistanli xalqlarin numayendeleri ise umumi adla lezgiler olaraq gosterilmisdirler 1 yanvar 1914 cu il tarixine olan melumata esasen ise kendde esasen etnik mugallardan ibaret her iki cinsden toplam 492 nefer ehali yasayirdi 1 yanvar 2012 ci il tarixine olan resmi melumata esasen kendde 476 teserrufatda her iki cinsden toplam 1510 nefer ehali yasamaqdadir Lekit kendinin tex 1500 2000 nefer olan ehalisi milli terkibi etibarile esasen Azerbaycan turkleri mugallar ve saxurlulardan ibaretdir Kendin yuxari hissesi esasen mugallarin kompakt yasadigi yer Tatar oba asagi hissesi ise Lezgi oba Sovyetler doneminde Lekit Kotukluden endirilen etnik saxurlarin meskunlasdirildigi yer adlandirilir IqtisadiyyatiLekit ehalisi esas etibarile ekincilik ve oturaq heyvandarliqla mesgul olur 1950 ci illere qeder Lekit duyusu butun Qafqazda meshur olub Daha sonra kend tutunculuk uzre ixtisaslasib Sovet dovrunde hem de baramaciliq qargidali ve diger taxil bitkilerinin yetisdirilmesi inkisaf etdirilib Meyvelerden esas etibarile findiq qoz armud kimi meyveler yetisdirilir Lekit enciri ise butun rayonda meshurdur IstinadlarVoennyj obzor Tiflisskoj Gubernii i Zakatalskogo okruga sostavlen podpolkovnikom Generalnogo shtaba V N Filipovym Vosproizvedeno v originalnoj avtorskoj orfografii izdaniya 1872 goda izdatelstvo Sanktpeterburg Tovarishestva Obshestvennaya polza str 168 Kavkazskij kalendar na 1915 god Izdan po rasporyazheniyu Namestnika ego Imperatorskago Velichistva na Kavkaze pod redakciej A A Elzengera i N P Stelmashuka Tiflis Tipografiya Kancelyarii Namestnika E I V na Kavkaze kazyonnyj dom 1914 Oglavlenie Glava Otdel statisticheskij Spisok naselennyh mest Kavkaza str 153 Qax Rayon Icra Hakimiyyeti Icra Hakimiyyeti Belediyyeler Qax rayonu inzibati erazi daireleri uzre numayendelikler ve belediyyeler haqqinda melumat Arxivlesdirilib 2012 12 27 at Archive todayHemcinin bax Qax rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin