Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Litofon (q.yun. λίθος - 'daş' və φωνή - 'səs') — daşdan hazırlanmış zərb musiqi alətləridir. Onlar idiofonlar adlnana musiqi alətlərinə aiddir .
Mənşəyinə görə litofonlar həm süni, həm də təbii ola bilər (daşlar, daşlar, stalaktitlər, stalaqmitlər və s.). Mağaralarda müxtəlif hündürlükdə və müxtəlif tembrlərdə səslər verən daş qırışları var - görünür, bu xüsusiyyət qədim insana məlum idi. Belə ki, Azərbaycanın Qobustan dağ qoruğunda iki qavaldaş - təbii mənşəli ən qədim zərb alətləri-litofonlar qorunur .
Litofon çalarkən səs zərbə ilə (toxmaq, başqa daş və s. ilə) yaranır; onun hündürlüyü sabit ola bilər .
Litofonların özləri məqsədyönlü hazırlanmış alətlər kimi Neolit dövründə meydana çıxmışdır . Belə ki, 1949-cu ildə Cənubi Vyetnamda eramızdan əvvəl IV-III minilliklərə aid uzunluğu 65 ilə 100 sm arasında dəyişən on bir düzbucaqlı daş plitə aşkar edilmişdir. Ölçülərindən asılı olaraq, onlar müxtəlif yüksəklikdə səslər çıxarırlar; səsin intensivliyi qazılmış çuxur şəklində rezonator tərəfindən tənzimlənmiş ola bilər. Hazırda bu litofon Parisdə İnsan Muzeyinin kolleksiyasının bir hissəsidir .
Litofonlar Çin mədəniyyətində xüsusilə mühüm rol oynayır . 1978-ci ildə Sya sülaləsinə (e.ə. 2070-1600-cü illər) aid olan ən qədim Çin litofonları tapıldı. Daş alətlərin hazırlanması üçün həm simvolik əhəmiyyət kəsb edən yəşəm, həm də yəşim, həm də yaxşı səs keçiriciliyinə malik jadeit, mərmər, qranit, əhəngdaşı və s. istifadə edilmişdir Çox vaxt Çin litofonları taxta çərçivədən asılmış iki sıra daş lövhələrdən ibarət idi, onların sayı 1 ilə 32 arasında dəyişə bilər . Bir daşdan hazırlanmış alətlərə teqing, bir neçə daşdan hazırlanmış alətlərə isə bianqing deyilirdi. Ən geniş yayılmışları 16 daşlı Bianqingdir .
Müxtəlif ölkələrdə və mədəniyyətlərdə litofonların müxtəlif növləri mövcuddur: daş döymələr, üfüqi və ya şaquli olaraq asılmış plitələr və ya bar dəstləri, müəyyən bir şəkildə düzülmüş daş disklər, sözdə “oxuyan sütunlar” və s. Avropada 19-20-ci əsrlərdə eksperimental litofonlar yaradılmışdır . Məsələn, xromatik şkala yaradan daş lövhələr dəsti Karl Orff tərəfindən öz kompozisiyalarında istifadə edilmişdir.
İstinadlar
- James Blades. "Lithophone". Grove Music Online (ingilis). 2021-04-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-04-21.
- Летопись изоизданий. 2020-07-19 at the Wayback Machine
- . /.
- Гнездилова, 2005
- Stone chimes Encyclopædia Britannica Online ensiklopediyasında
- Аблова, 2011
- Beck, 2013
- Sitat səhvi: Yanlış
<ref>teqi;БРЭadlı istinad üçün mətn göstərilməyib
Ədəbiyyat
- Алпатова А. С. История музыки. Архаика в мировой музыкальной культуре.
- Гнездилова И.Н. Культурология: история культуры.
- Аблова А. Голос в культуре: Ритмы и голоса природы в музыке (PDF).
- Encyclopedia of Percussion.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Litofon q yun li8os das ve fwnh ses dasdan hazirlanmis zerb musiqi aletleridir Onlar idiofonlar adlnana musiqi aletlerine aiddir Efiopiyada litofon Menseyine gore litofonlar hem suni hem de tebii ola biler daslar daslar stalaktitler stalaqmitler ve s Magaralarda muxtelif hundurlukde ve muxtelif tembrlerde sesler veren das qirislari var gorunur bu xususiyyet qedim insana melum idi Bele ki Azerbaycanin Qobustan dag qorugunda iki qavaldas tebii menseli en qedim zerb aletleri litofonlar qorunur Litofon calarken ses zerbe ile toxmaq basqa das ve s ile yaranir onun hundurluyu sabit ola biler Litofonlarin ozleri meqsedyonlu hazirlanmis aletler kimi Neolit dovrunde meydana cixmisdir Bele ki 1949 cu ilde Cenubi Vyetnamda eramizdan evvel IV III minilliklere aid uzunlugu 65 ile 100 sm arasinda deyisen on bir duzbucaqli das plite askar edilmisdir Olculerinden asili olaraq onlar muxtelif yukseklikde sesler cixarirlar sesin intensivliyi qazilmis cuxur seklinde rezonator terefinden tenzimlenmis ola biler Hazirda bu litofon Parisde Insan Muzeyinin kolleksiyasinin bir hissesidir Litofonlar Cin medeniyyetinde xususile muhum rol oynayir 1978 ci ilde Sya sulalesine e e 2070 1600 cu iller aid olan en qedim Cin litofonlari tapildi Das aletlerin hazirlanmasi ucun hem simvolik ehemiyyet kesb eden yesem hem de yesim hem de yaxsi ses keciriciliyine malik jadeit mermer qranit ehengdasi ve s istifade edilmisdir Cox vaxt Cin litofonlari taxta cerciveden asilmis iki sira das lovhelerden ibaret idi onlarin sayi 1 ile 32 arasinda deyise biler Bir dasdan hazirlanmis aletlere teqing bir nece dasdan hazirlanmis aletlere ise bianqing deyilirdi En genis yayilmislari 16 dasli Bianqingdir Muxtelif olkelerde ve medeniyyetlerde litofonlarin muxtelif novleri movcuddur das doymeler ufuqi ve ya saquli olaraq asilmis pliteler ve ya bar destleri mueyyen bir sekilde duzulmus das diskler sozde oxuyan sutunlar ve s Avropada 19 20 ci esrlerde eksperimental litofonlar yaradilmisdir Meselen xromatik skala yaradan das lovheler desti Karl Orff terefinden oz kompozisiyalarinda istifade edilmisdir IstinadlarJames Blades Lithophone Grove Music Online ingilis 2021 04 21 tarixinde Istifade tarixi 2021 04 21 Letopis izoizdanij 2020 07 19 at the Wayback Machine Gnezdilova 2005 Stone chimes Encyclopaedia Britannica Online ensiklopediyasinda Ablova 2011 Beck 2013 Sitat sehvi Yanlis lt ref gt teqi BRE adli istinad ucun metn gosterilmeyibEdebiyyatAlpatova A S Istoriya muzyki Arhaika v mirovoj muzykalnoj kulture Gnezdilova I N Kulturologiya istoriya kultury Ablova A Golos v kulture Ritmy i golosa prirody v muzyke PDF Encyclopedia of Percussion