Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Liankur adaları (kor. 독도, , Tokto, yap. 竹島, Takeşima;) — Yapon dənizinin qərbi hissəsində yerləşən kiçik adalar qrupu. Adaların suverenliyi Yaponiya və Cənubi Koreya arasında mübahisələrə səbəb oldu. İkinci dünya müharibəsindən sonra adalar Cənubi Koreyanın nəzarətindədir.
| Liankur adaları | |
|---|---|
| kor. 독도, yap. 竹島 | |
 Liiankur adaların xəritəsi | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi | 0,187450 km² |
| Hündür nöqtəsi | Daehanbong dağı (169 metr) |
| Əhalisi |
|
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Cənubi Koreya |
| Akvatoriya | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Adı
Koreyada adaları Tokto (독도/獨島, koreyaca tənha adalar), Yaponiyada isə Takeşima (竹島, yaponca bambuk adaları) adlanır. İngilisçə Liankur qayaları (ing. Liancourt Rocks) adlanır. Bu ad adaları 1849-cu ildə ilk tapıb xəritələrə çəkən avropalıların gəmisi olan "Le Liancourt" adından irəli gəlir. Rusiyada "Menelay" və "Olivutsa" qayaları adaları adlanırdılar.
Coğrafiyası
Liankur adaları əsasən aralarında 150 metr məsafəsi olan iki adadan (Nişişima və Hiqaşişima yaponca, Sodo və Tondo koreyaca; hər ikisi müvafiq olaraq qərbi ada və şərqi ada kimi tərcümə olunur) və 35 kiçik qaya adalarından ibarətdir. Ümumi sahəsi 187 450 m² (0,18745 km²) təşkil edir. Qərbi ada ən böyüsüdür. Ümumilikdə Kaynozoy erasında əmələ gəlmiş vulkanik mənşəlli 90 ada və qaya. 37 ada daimi mövcüd sayılır. 2006-cı ildə geoloqlar adaların 4,5 million il bundan əvvəl yaranmasını və hal-hazırda tez eroziyaya məruz olduğunu söylədilər.
İqlimi
Kiçik ərazisi və yerləşdiyi nöqtəsinə görə çox vaxt fırtınalı hava olur. Qışda güclü şimal-qərb küləylərinə görə hərdən gəmilər adaya girə bilmirlər. İlıq dəniz axınları mülayim və nəm iqlimi formalaşdırı. Tez-tez duman olur. Yayda cənub küləylər üstünlük təşkil edir. Adaların ətrafındaki suyun ən aşağı hərarəti payızda 10 °С olur. Avqustda hərarət 25 °С qalxır.
Ekologiyası
Adalar torpaq və mamırlar ortüylü vulkanik mənşəllidir. Adalarda dəniz flora və faunasından savayı 80 bitki, 22-dən çox quş və 37 cücü növü var. Şirin suyun olması üçün çox balacadırlar. Adanın ərazisi elan olunub. Ətraf akvatoriyada çoxlu balıq var. Adanın ətrafında təbii qaz yataqlarının olması ehtimal olunur.
1970-ci illərin əvvələrində adalarda ağaclar və bəzi gül növləri əkilmişdir. Bu beynəlxalq qanunların adaları rif yox, təbii ada kimi tanımaq üçün tələbidir.
İnzibati bölünməsi
Korayada adalar Ullın qəzasına,, Yaponiyada isə Okinoşima şəhərinə (Oki qəzası, Şimane prefekturası) aid olunurlar.
Əhalisi
Adalarda daimi əhali yoxdur. 37 cənubikoreyalı polisdən ibarət olan polis sahəsi (sıra ilə qulluqedirlər), Dəniz Təsərrüfatı Nazirliyinin üç inzibati nümayəndəsi və üç mayak mühafizəçisi (sıra ilə qalırlar) adanın əhalisini təşkil edirlər. Əvvəllər adalarda müvəqqəti olaraq bir neçə balıqçı yaşayırdı.
Ərazi mübahisəsi
Hal-hazırda adaların suverenliyi səbəbi ilə münaqişə mövcuddur. Koreyalıların tələbləri adaların bəzi tarixi mənbələrdə və xəritələrdə Usando adlı Koreya adaların mövcudluğu əsasında qurulub. Koreyanın nəzər nöqtəsi ilə, onlar hal-hazırkı Liankur adalarına aiddir, yapon tərəf isə onların ən böyük ada olan Ullındonun (울릉도) yaxınlığında yerləşən kiçik Çukto adasına aid olduğunu hesab edir.
Yaponiya adaları Koreyanın anneksiyasından öncə 22 fevral 1905-də rəsmi olaraq öz ərazisinin tərkibinə saldı. Koreyanın Yaponiya tərkibinə salınmasından sonra adalar Koreya general-qubernatorluğunun yox, hələ də Şimane prefekturasının tərkibində idi. Şimane prefekturasının icra hakimiyyəti 22 fevralı "Takeşima günü" elan etdilər.
Hal-hazırkı münaqişə Yaponiyanın öz koloniyalarının suverenliyindən imtina etməsinin Liankur adalarına aid olub-olmadığı əsasında qurulub. Okupasiya qüvvələrin Ali Komandanlığın (SCAP) qərarı ilə, 29 yanvar 1946-cı ilin № 677 təlimatı Liankur adalarını Yaponiyanın suvernliyi dayandırmalı olan ərazilərə aiddir. Lakin yekun San-Fransisko sülh müqaviləsi bunu qeyd etmir.
1954-ci ildən adalarda sahil mühafizəsinin kiçik qarnizonu yerləşir.
Bu günə kimi Koreya hökuməti ekoloji səbəbləri bəhanə edib adalara sıravi vətəndaşların və KİV təmsilçilərin ziyarət etməsini əngəlləyirdi. 1982-ci ilin noyabrında adalar təbii abidə elan olundular.
14 iyul 2008-də Yaponiyanın Təhsil, mədəniyyət, idman, elm və texnologiya nazirliyi pedaqoqlar üçün metodik kitabçalarda ilk dəfə olaraq mübahisəli ərazilərə nəzər yetirməyinə müsbət rəy bildirdi. Bu qərar Cənubi Koreyanın Yaponiyadaki səfirinin geri çağırılması və ən azı 104 planlaşdırılmış tədbirin təxirə salınması və ləğv olunmasına gətirdi.
10 avqust 2012-də adaları Cənubi Koreyanın prezidenti Li Mön Bak ziyarət edti. O, bunu etmiş ilk Cənubu Koreya prezidenti oldu. Buna Yaponiyanın DİN-in sərt cavabı oldu, Yaponiyanın Cənubu Koreyadaki səfiri müvəqqəti olaraq geri qaytarıldı və Cənubi Koreya səfirinə etiraz bildirildi.
Faktlar
- Koreya dilinə tərcümə olunmuş rəsmi sənədlərdə yaponlar adaları "Tokto" (kor. 독도) yox, "Takheşima" (kor. 다케시마) adlandırırlar. Analoji olaraq, koreyalılar sənədlərin tərcüməsində adaları "Takeşima" (yap. 竹島) yox, "Tokuto" (yap. 独島) adlandırırlar.
- Koreyada ingilis dili müəllimi Cerri Bivers öz bloqunda Liankur adaların Koreyaya aid olmadığını sübut etməyə çalışdığı üçün işdən azad olundu.
- 18 iyul 2008-də Koreyada etiraz aksiyası zamanı çəkiclə iki diri qırqovulu öldürülüb Yapon İmperator ordusunun bayrağının üstünə qoyulmuşdu. Qırqovullar Phasianus colchicus növünə aid idi. Demonstrantların onları Yaponiyanın rəmzi olan növü ilə səhv saldığları ehtimal olunur.
Həmçinin bax
İstinadlar
- https://dokdo.mofa.go.kr/eng/introduce/residence.jsp.
- Charles Scanlon «South Koreans vent fury at Japan» 2017-09-11 at the Wayback Machine BBC Online, 18 March 2005
- «Liancourt Rocks / Takeshima / Dokdo / Tokto» 2020-08-02 at the Wayback Machine, Globalsecurity
- Adın bir neçə romanizasiya üsulu var — Dokdo,Tokto,Tokdo, Dokto
- Korea.net (1999—2006). Dokdo: A Profile 2008-06-05 at the Wayback Machine. Retrieved 9 January, 2006.
- Gyongsangbuk-do (2001). Cyber Dokdo 2008-07-29 at the Wayback Machine. Retrieved 9 January, 2006.
- Geography of Dokdo 2007-09-28 at the Wayback Machine truthofdokdo.or.kr, retrieved 2007-08-21, 'Dokdo is composed of alkaline effusive rocks which erupted during the Cenozoic Era. Dokdo began to form about 4.6 million years ago'
- Korea.net (1999—2006). Dokdo: Inhabitants and Visitors 2008-06-05 at the Wayback Machine. Retrieved 9 January, 2006.
- . 2003-05-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2003-05-19.
- Korea.net (1999—2006). Dokdo: Inhabitants and Visitors 2008-06-05 at the Wayback Machine. Retrieved 9 January, 2006.
- Япония отозвала посла из Сеула из-за поездки Ли Мен Бака 2012-08-12 at the Wayback Machine //
- Япония временно отзывает посла в Сеуле из-за визита президента Ли Мён Бака на спорные острова Такэсима 2012-08-14 at the Wayback Machine //
- Спорные острова снова поссорили Японию, на этот раз — с Кореей 2023-07-26 at the Wayback Machine //
- "tttkkk: Блоги по Корее на английском, вып.2 (to be continued)". 2021-10-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-13.
- "tttkkk: птичку жалко… ну, правда, жалко…". 2020-01-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-13.
- "tttkkk: За что ж вы Ваньку-то Морозова?". 2020-01-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2008-07-19.
Xarici keçidlər
Yapon saytları
- Yaponiyanın Takeşima adaları ilə bağlı mövqesi
- Şimane prefekturasının saytı
- The Issue of Takeshima
- Treatment of Takeshima in the Process of Drafting the San Francisco Peace Treaty 2015-11-24 at the Wayback Machine
- Takeşima adaları probleminin anlamasının 10 bəndi 2016-02-12 at the Wayback Machine (pdf)
Koreya saytları
- Cyber Dokdo History Hall 2008-09-21 at the Wayback Machine
- Le site officiel de «Cyber Dokdo», gouvernemental
- Korean Government Official Web Site, Repulic of Korea 2007-09-09 at the Wayback Machine
- Dokdo Research Institute 2008-07-21 at the Wayback Machine
Başqa saytlar
- Олег Кирьянов. Кто-кто? Токто! — «Российская газета. Неделя», 24 iyun 2005.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Liankur adalari kor 독도 Tokto yap 竹島 Takesima Yapon denizinin qerbi hissesinde yerlesen kicik adalar qrupu Adalarin suverenliyi Yaponiya ve Cenubi Koreya arasinda mubahiselere sebeb oldu Ikinci dunya muharibesinden sonra adalar Cenubi Koreyanin nezaretindedir Liankur adalarikor 독도 yap 竹島Liiankur adalarin xeritesiUmumi melumatlarSahesi 0 187450 km Hundur noqtesi Daehanbong dagi 169 metr Ehalisi 34 nef iyun 2020 Yerlesmesi37 14 30 sm e 131 52 00 s u Olke Cenubi KoreyaAkvatoriya Yapon deniziLiankur adalari Vikianbarda elaqeli mediafayllarAdiKoreyada adalari Tokto 독도 獨島 koreyaca tenha adalar Yaponiyada ise Takesima 竹島 yaponca bambuk adalari adlanir Ingilisce Liankur qayalari ing Liancourt Rocks adlanir Bu ad adalari 1849 cu ilde ilk tapib xeritelere ceken avropalilarin gemisi olan Le Liancourt adindan ireli gelir Rusiyada Menelay ve Olivutsa qayalari adalari adlanirdilar CografiyasiXeriteSerqi solda mayakin yeri ve Qerbi sagda adalar Liankur adalari esasen aralarinda 150 metr mesafesi olan iki adadan Nisisima ve Hiqasisima yaponca Sodo ve Tondo koreyaca her ikisi muvafiq olaraq qerbi ada ve serqi ada kimi tercume olunur ve 35 kicik qaya adalarindan ibaretdir Umumi sahesi 187 450 m 0 18745 km teskil edir Qerbi ada en boyusudur Umumilikde Kaynozoy erasinda emele gelmis vulkanik menselli 90 ada ve qaya 37 ada daimi movcud sayilir 2006 ci ilde geoloqlar adalarin 4 5 million il bundan evvel yaranmasini ve hal hazirda tez eroziyaya meruz oldugunu soylediler IqlimiKicik erazisi ve yerlesdiyi noqtesine gore cox vaxt firtinali hava olur Qisda guclu simal qerb kuleylerine gore herden gemiler adaya gire bilmirler Iliq deniz axinlari mulayim ve nem iqlimi formalasdiri Tez tez duman olur Yayda cenub kuleyler ustunluk teskil edir Adalarin etrafindaki suyun en asagi herareti payizda 10 S olur Avqustda heraret 25 S qalxir EkologiyasiAdalar torpaq ve mamirlar ortuylu vulkanik mensellidir Adalarda deniz flora ve faunasindan savayi 80 bitki 22 den cox qus ve 37 cucu novu var Sirin suyun olmasi ucun cox balacadirlar Adanin erazisi elan olunub Etraf akvatoriyada coxlu baliq var Adanin etrafinda tebii qaz yataqlarinin olmasi ehtimal olunur 1970 ci illerin evvelerinde adalarda agaclar ve bezi gul novleri ekilmisdir Bu beynelxalq qanunlarin adalari rif yox tebii ada kimi tanimaq ucun telebidir Inzibati bolunmesiKorayada adalar Ullin qezasina Yaponiyada ise Okinosima seherine Oki qezasi Simane prefekturasi aid olunurlar EhalisiTakeshima deniz aslan ov agir islemisdir Oki baliqcilar Adalarda daimi ehali yoxdur 37 cenubikoreyali polisden ibaret olan polis sahesi sira ile qulluqedirler Deniz Teserrufati Nazirliyinin uc inzibati numayendesi ve uc mayak muhafizecisi sira ile qalirlar adanin ehalisini teskil edirler Evveller adalarda muveqqeti olaraq bir nece baliqci yasayirdi Erazi mubahisesiHal hazirda adalarin suverenliyi sebebi ile munaqise movcuddur Koreyalilarin telebleri adalarin bezi tarixi menbelerde ve xeritelerde Usando adli Koreya adalarin movcudlugu esasinda qurulub Koreyanin nezer noqtesi ile onlar hal hazirki Liankur adalarina aiddir yapon teref ise onlarin en boyuk ada olan Ullindonun 울릉도 yaxinliginda yerlesen kicik Cukto adasina aid oldugunu hesab edir Yaponiya adalari Koreyanin anneksiyasindan once 22 fevral 1905 de resmi olaraq oz erazisinin terkibine saldi Koreyanin Yaponiya terkibine salinmasindan sonra adalar Koreya general qubernatorlugunun yox hele de Simane prefekturasinin terkibinde idi Simane prefekturasinin icra hakimiyyeti 22 fevrali Takesima gunu elan etdiler Hal hazirki munaqise Yaponiyanin oz koloniyalarinin suverenliyinden imtina etmesinin Liankur adalarina aid olub olmadigi esasinda qurulub Okupasiya quvvelerin Ali Komandanligin SCAP qerari ile 29 yanvar 1946 ci ilin 677 telimati Liankur adalarini Yaponiyanin suvernliyi dayandirmali olan erazilere aiddir Lakin yekun San Fransisko sulh muqavilesi bunu qeyd etmir 1954 ci ilden adalarda sahil muhafizesinin kicik qarnizonu yerlesir Bu gune kimi Koreya hokumeti ekoloji sebebleri behane edib adalara siravi vetendaslarin ve KIV temsilcilerin ziyaret etmesini engelleyirdi 1982 ci ilin noyabrinda adalar tebii abide elan olundular 14 iyul 2008 de Yaponiyanin Tehsil medeniyyet idman elm ve texnologiya nazirliyi pedaqoqlar ucun metodik kitabcalarda ilk defe olaraq mubahiseli erazilere nezer yetirmeyine musbet rey bildirdi Bu qerar Cenubi Koreyanin Yaponiyadaki sefirinin geri cagirilmasi ve en azi 104 planlasdirilmis tedbirin texire salinmasi ve legv olunmasina getirdi 10 avqust 2012 de adalari Cenubi Koreyanin prezidenti Li Mon Bak ziyaret edti O bunu etmis ilk Cenubu Koreya prezidenti oldu Buna Yaponiyanin DIN in sert cavabi oldu Yaponiyanin Cenubu Koreyadaki sefiri muveqqeti olaraq geri qaytarildi ve Cenubi Koreya sefirine etiraz bildirildi FaktlarKoreya diline tercume olunmus resmi senedlerde yaponlar adalari Tokto kor 독도 yox Takhesima kor 다케시마 adlandirirlar Analoji olaraq koreyalilar senedlerin tercumesinde adalari Takesima yap 竹島 yox Tokuto yap 独島 adlandirirlar Koreyada ingilis dili muellimi Cerri Bivers oz bloqunda Liankur adalarin Koreyaya aid olmadigini subut etmeye calisdigi ucun isden azad olundu 18 iyul 2008 de Koreyada etiraz aksiyasi zamani cekicle iki diri qirqovulu oldurulub Yapon Imperator ordusunun bayraginin ustune qoyulmusdu Qirqovullar Phasianus colchicus novune aid idi Demonstrantlarin onlari Yaponiyanin remzi olan novu ile sehv saldiglari ehtimal olunur Hemcinin baxKuril adalariIstinadlarhttps dokdo mofa go kr eng introduce residence jsp Charles Scanlon South Koreans vent fury at Japan 2017 09 11 at the Wayback Machine BBC Online 18 March 2005 Liancourt Rocks Takeshima Dokdo Tokto 2020 08 02 at the Wayback Machine Globalsecurity Adin bir nece romanizasiya usulu var Dokdo Tokto Tokdo Dokto Korea net 1999 2006 Dokdo A Profile 2008 06 05 at the Wayback Machine Retrieved 9 January 2006 Gyongsangbuk do 2001 Cyber Dokdo 2008 07 29 at the Wayback Machine Retrieved 9 January 2006 Geography of Dokdo 2007 09 28 at the Wayback Machine truthofdokdo or kr retrieved 2007 08 21 Dokdo is composed of alkaline effusive rocks which erupted during the Cenozoic Era Dokdo began to form about 4 6 million years ago Korea net 1999 2006 Dokdo Inhabitants and Visitors 2008 06 05 at the Wayback Machine Retrieved 9 January 2006 2003 05 19 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2003 05 19 Korea net 1999 2006 Dokdo Inhabitants and Visitors 2008 06 05 at the Wayback Machine Retrieved 9 January 2006 Yaponiya otozvala posla iz Seula iz za poezdki Li Men Baka 2012 08 12 at the Wayback Machine Yaponiya vremenno otzyvaet posla v Seule iz za vizita prezidenta Li Myon Baka na spornye ostrova Takesima 2012 08 14 at the Wayback Machine Spornye ostrova snova possorili Yaponiyu na etot raz s Koreej 2023 07 26 at the Wayback Machine tttkkk Blogi po Koree na anglijskom vyp 2 to be continued 2021 10 17 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 13 tttkkk ptichku zhalko nu pravda zhalko 2020 01 30 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 13 tttkkk Za chto zh vy Vanku to Morozova 2020 01 30 tarixinde Istifade tarixi 2008 07 19 Xarici kecidlerYapon saytlari Yaponiyanin Takesima adalari ile bagli movqesi Simane prefekturasinin sayti The Issue of Takeshima Treatment of Takeshima in the Process of Drafting the San Francisco Peace Treaty 2015 11 24 at the Wayback Machine Takesima adalari probleminin anlamasinin 10 bendi 2016 02 12 at the Wayback Machine pdf Koreya saytlari Cyber Dokdo History Hall 2008 09 21 at the Wayback Machine Le site officiel de Cyber Dokdo gouvernemental Korean Government Official Web Site Repulic of Korea 2007 09 09 at the Wayback Machine Dokdo Research Institute 2008 07 21 at the Wayback MachineBasqa saytlar Oleg Kiryanov Kto kto Tokto Rossijskaya gazeta Nedelya 24 iyun 2005