Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Jan-Batist Lamark (fr. Jean-Baptiste Pierre Antoine de Monet, Chevalier de Lamarck; 1 avqust 1744 — 18 dekabr 1829) — Fransa alim-təbiətşünası.
| Jan-Batist Lamark | |
|---|---|
| Jean-Baptiste Pierre Antoine de Monet, Chevalier de Lamarck | |
 | |
| Doğum adı | Jean-Baptiste Pierre Antoine de Monet de Lamarck |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | , Fransa |
| Vəfat tarixi | (85 yaşında) |
| Vəfat yeri | Paris, Fransa |
| Dəfn yeri |
|
| Elm sahələri | zoologiya, botanika, geologiya, meteorologiya |
| İş yeri | |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
| Canlı təbiətin sistematiki | |
|---|---|
| Tədqiqatçı, botanika taksonlarını təsnif edən. Beynəlxalq Botaniki Adlandırma Kodeksində bu ad qısaldılmış şəkildə belə göstərilir: «Lam.». Bu cür taksonlar IPNI saytında Şəxsi səhifə IPNI saytında Tədqiqatçı, zoologiya taksonlarını təsnif edən. Taksonlarda müəllifliyi qısaca bu cür göstərilir: «Lamarck». |
J.Lamark canlı dünyanın təkmil təkamül nəzəriyyəsini yaratmağa çalışırdı. Sonradan bu nəzəriyyə Lamark nəzəriyyəsi adlandırıldı.
Öz dövründə diqqəti çəkməsə də sonradan müasir dövrədək qızğın mübahisə predmetinə çevrildi. Lamark indiyə qədər müasirliyini itirməyən "Zoologiyanın fəlsəfəsi" (1809) kitabının müəllifidir.
Həyatı
Jan-Batist Lamark varlı olmayan zadəgan ailəsində anadan olub. Ordu sıralarında döyüşlərdə iştirak edib, zabit rütbəsinə qədər yüksəlib. Parisdə tibb elmini öyrənib və təhsil dövründə təbiət elmlərinə, xüsusilə də botanikaya böyük maraq göstərib. 1778-ci ildə o üç cildlik "Fransız təbiəti" adlı kitab nəşr etdirir. Kitabın üçüncü nəşrində Lamark bitkilərin analitik təsnifat sistemini verir. Bu kitab ona böyük şöhrət gətirir və o Fransanın ən nüfuzlu botaniklərindən biri hesab edilməyə başlayır. Beş ildən sonra Lamark Paris Elmlər Akademiyasının üzvü seçilir.
Biologiya sahəsində elmi fəaliyyəti
Lamarkın təşəbbüsü ilə 1793-cü ildə özünün işlədiyi Kral Botanik Bağı Təbii Tarix Muzeyinə çevrilir. Onun özü isə cücü və soxulcanlar zoologiyası kafedrasının professoru olur və ora 24 il rəhbərlik edir.
50 yaşlı insanın ixtisasını dəyişmək asan olmasa da o öz üzərində gərgin işləməklə botanika kimi zoologiyanın da tanınmış mütəxəssisi olur.
Lamark onurğasız canlıları öyrənməyə başlayır. Məhz o zoologiya elminə 1796-cı ildə "onurğasızlar" anlayışı gətirir. 1815-ci ildən 1822-ci ilədək onun yeddi cildlik "Onurğasızların təbii tarixi" adlı fundamental əsəri nəşr edilir. O orada onurğasızların elmə məlum olan 10 sinfini təsnif edir. Müasir elmdə artıq 30 növ təsnifləndirir.
Lamark 1802-ci ildə elmə "biologiya" terminini gətirir. O bunu alman alimi H.R.Trevinarusla eyni vaxtda, ancaq ondan asılı olmadan təklif edib.
Lamark 1809-cu ildə "Zoologiyanın fəlsəfəsi" kitabını dərc etdirir. Alim orada canlı aləmin təkamülünə dair öz nəzəriyyəsini irəli sürür. Lamarkın davamçıları Çarlz Darvinin təbii seçmə nəzəriyyəsinə "daha uyğun gələnin yaşaması" fikrini əlavə edirlər.
Həyatının son illəri
1820-ci ilə Lamark tam kor olur. Axırıncı illərə qədər onun yanında qızı Korneliya olur və atasının diqtə etdiyi fikirləri yazır. Lamark son illərini kasıbçılıq içərisində yaşayır.
Lamarkın digər elmələrə töhvəsi
Botanika və zoologiyadan başqa Lamark hidrologiya, geologiya və meteorologiyaya dair əsərlər yaradır.
Əsərləri
- Système des animaux sans vertèbres, P., 1801 (fr.);
- Système analytique des connaissances positives de l'homme. P., 1820 (fr.);
- Histoire naturelle des animaux sans vertèbres, 2 éd., t. 1—11, P., 1835—1845 (fr.); в рус. пер. — Философия зоологии, т. 1—2, М. — Л., 1935—1937;
Ədəbiyyat
- Комаров В. Л. Ламарк, М. — Л., 1925;
- Пузанов И. И. Жан Батист Ламарк, М., 1959;
- Landrieu М. Lamarck, le fondateur du transformisme, P., 1909 (fr.);
- Perrier E. Lamarck, P., 1925 (fr.);
- Grassé P.-P. Lamarck et son temps: L'évolution, P., 1957 (fr.);
- Mantoy B. Lamarck, créateur de la biologie, P., 1968 (fr.).
Mənbə
- Əli Hüseynov, Məcnun Babayev. "Məşhur biologiya alimləri", Bakı, "Maarif", 2002. səh.20
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Jan Batist Lamark fr Jean Baptiste Pierre Antoine de Monet Chevalier de Lamarck 1 avqust 1744 18 dekabr 1829 Fransa alim tebietsunasi Jan Batist LamarkJean Baptiste Pierre Antoine de Monet Chevalier de LamarckDogum adi Jean Baptiste Pierre Antoine de Monet de LamarckDogum tarixi 1 avqust 1744Dogum yeri FransaVefat tarixi 18 dekabr 1829 85 yasinda Vefat yeri Paris FransaDefn yeri Monparnas qebiristanligi d Elm saheleri zoologiya botanika geologiya meteorologiyaIs yeri Paris Milli Tebiet Tarix muzeyiUzvluyu Fransa Elmler Akademiyasi 1778 Bavariya Elmler Akademiyasi d Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarCanli tebietin sistematikiTedqiqatci botanika taksonlarini tesnif eden Beynelxalq Botaniki Adlandirma Kodeksinde bu ad qisaldilmis sekilde bele gosterilir Lam Bu cur taksonlar IPNI saytinda Sexsi sehife IPNI saytindaTedqiqatci zoologiya taksonlarini tesnif eden Taksonlarda muellifliyi qisaca bu cur gosterilir Lamarck J Lamark canli dunyanin tekmil tekamul nezeriyyesini yaratmaga calisirdi Sonradan bu nezeriyye Lamark nezeriyyesi adlandirildi Oz dovrunde diqqeti cekmese de sonradan muasir dovredek qizgin mubahise predmetine cevrildi Lamark indiye qeder muasirliyini itirmeyen Zoologiyanin felsefesi 1809 kitabinin muellifidir HeyatiJan Batist Lamark varli olmayan zadegan ailesinde anadan olub Ordu siralarinda doyuslerde istirak edib zabit rutbesine qeder yukselib Parisde tibb elmini oyrenib ve tehsil dovrunde tebiet elmlerine xususile de botanikaya boyuk maraq gosterib 1778 ci ilde o uc cildlik Fransiz tebieti adli kitab nesr etdirir Kitabin ucuncu nesrinde Lamark bitkilerin analitik tesnifat sistemini verir Bu kitab ona boyuk sohret getirir ve o Fransanin en nufuzlu botaniklerinden biri hesab edilmeye baslayir Bes ilden sonra Lamark Paris Elmler Akademiyasinin uzvu secilir Biologiya sahesinde elmi fealiyyeti Lamarkin Parisde Botanika baginda qoyulmus heykeli Heykelin pyedestalindaki yazi Tekamul nezeriyyesinin yaradicisi Lamarka Lamarkin tesebbusu ile 1793 cu ilde ozunun islediyi Kral Botanik Bagi Tebii Tarix Muzeyine cevrilir Onun ozu ise cucu ve soxulcanlar zoologiyasi kafedrasinin professoru olur ve ora 24 il rehberlik edir 50 yasli insanin ixtisasini deyismek asan olmasa da o oz uzerinde gergin islemekle botanika kimi zoologiyanin da taninmis mutexessisi olur Lamark onurgasiz canlilari oyrenmeye baslayir Mehz o zoologiya elmine 1796 ci ilde onurgasizlar anlayisi getirir 1815 ci ilden 1822 ci iledek onun yeddi cildlik Onurgasizlarin tebii tarixi adli fundamental eseri nesr edilir O orada onurgasizlarin elme melum olan 10 sinfini tesnif edir Muasir elmde artiq 30 nov tesniflendirir Lamark 1802 ci ilde elme biologiya terminini getirir O bunu alman alimi H R Trevinarusla eyni vaxtda ancaq ondan asili olmadan teklif edib Lamark 1809 cu ilde Zoologiyanin felsefesi kitabini derc etdirir Alim orada canli alemin tekamulune dair oz nezeriyyesini ireli surur Lamarkin davamcilari Carlz Darvinin tebii secme nezeriyyesine daha uygun gelenin yasamasi fikrini elave edirler Heyatinin son illeri 1820 ci ile Lamark tam kor olur Axirinci illere qeder onun yaninda qizi Korneliya olur ve atasinin diqte etdiyi fikirleri yazir Lamark son illerini kasibciliq icerisinde yasayir Lamarkin diger elmelere tohvesi Botanika ve zoologiyadan basqa Lamark hidrologiya geologiya ve meteorologiyaya dair eserler yaradir EserleriSysteme des animaux sans vertebres P 1801 fr Systeme analytique des connaissances positives de l homme P 1820 fr Histoire naturelle des animaux sans vertebres 2 ed t 1 11 P 1835 1845 fr v rus per Filosofiya zoologii t 1 2 M L 1935 1937 EdebiyyatKomarov V L Lamark M L 1925 Puzanov I I Zhan Batist Lamark M 1959 Landrieu M Lamarck le fondateur du transformisme P 1909 fr Perrier E Lamarck P 1925 fr Grasse P P Lamarck et son temps L evolution P 1957 fr Mantoy B Lamarck createur de la biologie P 1968 fr MenbeEli Huseynov Mecnun Babayev Meshur biologiya alimleri Baki Maarif 2002 seh 20Istinadlar