Lüdviq Andreas Feyerbax (alm. Ludwig Andreas von Feuerbach; 28 iyul 1804[…], Landshut, Bavariya kürfürstlüyü, Müqəddəs Roma imperiyası – 13 sentyabr 1872[…], Nürnberq, Almaniya imperiyası, Bavariya Krallığı) — alman materialist filosofu.
Lüdviq Andreas Feyerbax | |
---|---|
alm. Ludwig Feuerbach | |
Doğum tarixi | 28 iyul 1804[…] |
Doğum yeri | |
Vəfat tarixi | 13 sentyabr 1872[…](68 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Vətəndaşlığı | |
Dövr | XIX əsr fəlsəfəsi |
İstiqaməti | ateizm, Alman klassik fəlsəfəsi |
Əsas maraqları | Din fəlsəfəsi, etika, epistemologiya, Antropoloji fəlsəfə |
Təsirlənib | Georq Vilhelm Fridrix Hegel, Benedikt Spinoza, Fridrix Şleyermaher[d], Sensualizm |
Sayt | ludwig-feuerbach.de |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Fəlsəfəsi
O, Hegel fəlsəfəsini "başından ayağa" qoymağa cəhd göstərmişdir. Onun fəlsəfi baxışları "Xristianlığın mahiyyəti" (1841), "Dinin mahiyyəti haqqında mühazirələr (1851) əsərlərində öz əksini tapmışdır. Hegel kimi, Feyerbax da teoloji məsələlərə xüsusi diqqət yetirmişdi. Lakin o, Allahı real varlıq hesab etmirdi. Feyerbaxa görə, ruh ikincidir, təbiət isə birinci. İlahi ruh sadəcə insan qəbilinin zəka, iradə və emosiyalardan ibarət olan mahiyyətinin proyeksiyasıdır. İnsanın öz mahiyyətindən özgələşməsi bir-neçə mərhələdə baş verir. Öz həyatının təbii qüvvələərdən asılı olduğunu dərk edən qədim insan bu qüvvələri hansısa yolla ram etmək zərurətini dərk edirdi. Onları antropomorfiləşdirən insanlar təbiətlə dialoqa girməyə cəhd edirdilər. Əvvəlcə təbii hadisələrin arxasında dayanan ilahi varlıqları insanlar kobud cismani formada təsəvvür edirdilər. Tədricən insanlar tanrılar haqqında təsəvvürlərini təsadüfi elementlərdən ayrırırdılar. İlahi varlıqda getdikcə insan qəbilinin vahid sonsuz mahiyyəti üzə çıxmağa baaşlayır. Bu proses öz zirvəsinə xristianlıqda və ona xidmət edən Hegel fəlsəfəsində çatmışdır.
Feyerbaxa görə, insanın Allah haqqında təsəvvürləri təkmilləşmədikcə insandan insani təbiət sanki çıxarılır. Lakin bu proses daimi ola bilməz. Bir zaman insanlar dərk etməyə başlayırlar ki, Allah insanların onlardan aralanan və göylərə ucalan öz mahiyyətidir. Bunun dərki insannı özünün özündən özgələşməsinin aradan qaaldırılması üçün ilkin şərait yaradır. Bu, dindən imtina etmək demək deyil. Din qalır, lakin o, insanın dininə çevrilir.
İnsan başqası üçün Allah olmalıdır. İnsanın ilahiliyi yalnız "Mənlə Sənin" dialektikasında təzahür edə bilər. İnsan qəbilinindən olanların əsas münasibəti qadınla kişi arasında məhəbbətdir. Feyerbax məhəbbətə fundamental əhəmiyyət verirdi. Başlıca hiss kimi məhəbbət həyaıtn mənası olmalıdır. Təfəkkür ikinci dərəcəlidir. O, hisslərdən dərs götürməlidir. Feyerbaxın antropologiyası marksizmə və XIX-cu əsrin ikinci yarısında pozitivizmlə yanaşı mədəni Avropanın mədəni məkanında üstünlük təşkil edən həyat fəlsəfəsinə dönüş nöqtəsi oldu.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Ludwig Andreas Feuerbach // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Фейербах Людвиг Андреас // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Stanford Encyclopedia of Philosophy (ing.). Stanford University, Center for the Study of Language & Information, 1995. ISSN 1095-5054
Xarici keçidlər
- Фейербах, Людвиг Андреас — Биография. Библиография. Философские и религиозные взгляды. Высказывания 2013-10-12 at the Wayback Machine
- Фейербах Л. История философии: в 3-х т. 2012-03-24 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ludviq Andreas Feyerbax alm Ludwig Andreas von Feuerbach 28 iyul 1804 Landshut Bavariya kurfurstluyu Muqeddes Roma imperiyasi 13 sentyabr 1872 Nurnberq Almaniya imperiyasi Bavariya Kralligi alman materialist filosofu Ludviq Andreas Feyerbaxalm Ludwig Feuerbach Dogum tarixi 28 iyul 1804 1804 07 28 Dogum yeri Landshut Bavariya kurfurstluyu Muqeddes Roma imperiyasiVefat tarixi 13 sentyabr 1872 1872 09 13 68 yasinda Vefat yeri Nurnberq Almaniya imperiyasi Bavariya KralligiVetendasligi Bavariya KralligiDovr XIX esr felsefesiIstiqameti ateizm Alman klassik felsefesiEsas maraqlari Din felsefesi etika epistemologiya Antropoloji felsefeTesirlenib Georq Vilhelm Fridrix Hegel Benedikt Spinoza Fridrix Sleyermaher d SensualizmSayt ludwig feuerbach de Vikianbarda elaqeli mediafayllarFelsefesiO Hegel felsefesini basindan ayaga qoymaga cehd gostermisdir Onun felsefi baxislari Xristianligin mahiyyeti 1841 Dinin mahiyyeti haqqinda muhazireler 1851 eserlerinde oz eksini tapmisdir Hegel kimi Feyerbax da teoloji meselelere xususi diqqet yetirmisdi Lakin o Allahi real varliq hesab etmirdi Feyerbaxa gore ruh ikincidir tebiet ise birinci Ilahi ruh sadece insan qebilinin zeka irade ve emosiyalardan ibaret olan mahiyyetinin proyeksiyasidir Insanin oz mahiyyetinden ozgelesmesi bir nece merhelede bas verir Oz heyatinin tebii quvveleerden asili oldugunu derk eden qedim insan bu quvveleri hansisa yolla ram etmek zeruretini derk edirdi Onlari antropomorfilesdiren insanlar tebietle dialoqa girmeye cehd edirdiler Evvelce tebii hadiselerin arxasinda dayanan ilahi varliqlari insanlar kobud cismani formada tesevvur edirdiler Tedricen insanlar tanrilar haqqinda tesevvurlerini tesadufi elementlerden ayririrdilar Ilahi varliqda getdikce insan qebilinin vahid sonsuz mahiyyeti uze cixmaga baaslayir Bu proses oz zirvesine xristianliqda ve ona xidmet eden Hegel felsefesinde catmisdir Feyerbaxa gore insanin Allah haqqinda tesevvurleri tekmillesmedikce insandan insani tebiet sanki cixarilir Lakin bu proses daimi ola bilmez Bir zaman insanlar derk etmeye baslayirlar ki Allah insanlarin onlardan aralanan ve goylere ucalan oz mahiyyetidir Bunun derki insanni ozunun ozunden ozgelesmesinin aradan qaaldirilmasi ucun ilkin serait yaradir Bu dinden imtina etmek demek deyil Din qalir lakin o insanin dinine cevrilir Insan basqasi ucun Allah olmalidir Insanin ilahiliyi yalniz Menle Senin dialektikasinda tezahur ede biler Insan qebilininden olanlarin esas munasibeti qadinla kisi arasinda mehebbetdir Feyerbax mehebbete fundamental ehemiyyet verirdi Baslica hiss kimi mehebbet heyaitn menasi olmalidir Tefekkur ikinci derecelidir O hisslerden ders goturmelidir Feyerbaxin antropologiyasi marksizme ve XIX cu esrin ikinci yarisinda pozitivizmle yanasi medeni Avropanin medeni mekaninda ustunluk teskil eden heyat felsefesine donus noqtesi oldu IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Ludwig Andreas Feuerbach Brockhauz Ensiklopediyasi alm Fejerbah Lyudvig Andreas Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Stanford Encyclopedia of Philosophy ing Stanford University Center for the Study of Language amp Information 1995 ISSN 1095 5054Xarici kecidlerVikianbarda Ludviq Andreas Feyerbax ile elaqeli mediafayllar var Fejerbah Lyudvig Andreas Biografiya Bibliografiya Filosofskie i religioznye vzglyady Vyskazyvaniya 2013 10 12 at the Wayback Machine Fejerbah L Istoriya filosofii v 3 h t 2012 03 24 at the Wayback Machine