Kurmış tatarları — Kurmış vilayətinin və Nijni Novqorod vilayətinin Kurmış şəhərinin hərbi xidmətdə olan tatar xalqının subetnos qruplarından biri (Rusiya ordusunda süvari alaylarında).
Yaşadığı ərazilər | |||
---|---|---|---|
| |||
Dili | |||
İrqi | |||
avropoid, turan irqi tipi | |||
Dini | |||
Daxildir | |||
Türk xalqları | |||
Mənşəyi | |||
tatarlar, başqırdlar, qasım tatarları | |||
Qohum xalqlar | |||
tatarlar, qasım tatarları, başqırdlar və digər türk xalqları |
Tarixi
Kurmış tatarları Moskva knyazlığının şərqindəki Kormış vadisi ərazisində, İdil bulqarları dövləti ilə sərhəddə yerləşən Kormış şəhəri yaxınlığında (indiki Nijni Novqorod vilayətinin Kormış rayonunda kənd) yaşayan türkdilli xalqı idi. Vladimir, Nijni Novqorod və Moskva knyazlıqları burada yaşamış bulqar, macar, bərtaş, mordva, çermeş, mişər xalqlarının varisləri hesab edilir. Kurmış tatarları XV-XVIII əsrlərdə Rusiya hökumətinə, ondan əvvəl isə saray əyanlarına, yəni Qızıl Orda xanlarına xidmət etmiş türk knyazlarının nəslindən sayılırlar.
XVII əsrin ilk iyirmi ilində Kurmış vadisində Knyaginino və Kurmış yolları boyunca gözətçi məntəqələri funksiyasını yerinə yetirən 8 tatar kəndi var idi. Onların arasında Mokloka, İşeevo, Anda və Vakaevo (indiki Urqa) kəndlərində uzun müddət yaşayış olub. Usad və Andosovda, Şkoverka çayı yaxınlığında türk elementlərinin taleyi fərqli idi. Sonrakı sənədlərdə qeyd olunmadığı üçün onlar XVII əsrin birinci yarısında yoxa çıxıblar. Fominkaların tatar əhalisi etnik cəhətdən daha sabit idi. Lakin onun da ruslaşması XIX əsrin ortalarında başa çatdı. Artıq 1784-cü ildə rus azlığı Fominkalarda xeyli əraziyə sahib idi.
1612-ci ilə qədər Mari, Mordoviya və rus kəndləri arasında Alatyr, Arzamas və Kurmış vadilərində 13 tatar kəndi var idi. 1780-ci ildə Kurmış ərazisi Nijni Novqoroddan tatar yaşayış məntəqələri ilə birlikdə Simbir çanişinliyinə (1796-cı ildən - qubernatorluq) verildi. 1870-ci ildə Kormış vadisində 20.492 tatar yaşayırdı.
İstinadlar
- История Курмышскиx татар[ölü keçid]
- Арзамасский филиал Государственного архива Нижегородской области (далее АФГАНО), ф. р.-178, оп. 1, д. 24, л. 32 об.
- Регионы компактного проживания татар в Российской Федерации: справочник / Отв. ред. Л.М.Айнутдинова, Б.Л.Хамидуллин. – Казань: ОП «Институт татарской энциклопедии и регионоведения АН РТ», 2016. – 336 с.
Ədəbiyyat
- Грамоты и отписные 1611–1612 гг. Курмышскому воеводе Елагину // Летопись занятий археографической комиссии. 1861 год. Вып. 1. — СПб.: Типогр. П. А. Кумина, 1862.
- Список населенных мест Российской империи по сведениям 1859 года, составленный и издаваемый Центральным статистическим комитетом Министерства внутренних дел. XXV. Нижегородская губерния. — СПб.: Изд. Центр. Стат. комитет МВД, тип. Карла Вульфа, 1863. — С. XXXIX.
Xarici keçidlər
- История татар
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kurmis tatarlari Kurmis vilayetinin ve Nijni Novqorod vilayetinin Kurmis seherinin herbi xidmetde olan tatar xalqinin subetnos qruplarindan biri Rusiya ordusunda suvari alaylarinda Kurmis tatarlari Yasadigi eraziler Rusiya DilitatarIrqiavropoid turan irqi tipiDiniislamDaxildirTurk xalqlariMenseyitatarlar basqirdlar qasim tatarlariQohum xalqlartatarlar qasim tatarlari basqirdlar ve diger turk xalqlariTarixiKurmis tatarlari Moskva knyazliginin serqindeki Kormis vadisi erazisinde Idil bulqarlari dovleti ile serhedde yerlesen Kormis seheri yaxinliginda indiki Nijni Novqorod vilayetinin Kormis rayonunda kend yasayan turkdilli xalqi idi Vladimir Nijni Novqorod ve Moskva knyazliqlari burada yasamis bulqar macar bertas mordva cermes miser xalqlarinin varisleri hesab edilir Kurmis tatarlari XV XVIII esrlerde Rusiya hokumetine ondan evvel ise saray eyanlarina yeni Qizil Orda xanlarina xidmet etmis turk knyazlarinin neslinden sayilirlar XVII esrin ilk iyirmi ilinde Kurmis vadisinde Knyaginino ve Kurmis yollari boyunca gozetci menteqeleri funksiyasini yerine yetiren 8 tatar kendi var idi Onlarin arasinda Mokloka Iseevo Anda ve Vakaevo indiki Urqa kendlerinde uzun muddet yasayis olub Usad ve Andosovda Skoverka cayi yaxinliginda turk elementlerinin taleyi ferqli idi Sonraki senedlerde qeyd olunmadigi ucun onlar XVII esrin birinci yarisinda yoxa cixiblar Fominkalarin tatar ehalisi etnik cehetden daha sabit idi Lakin onun da ruslasmasi XIX esrin ortalarinda basa catdi Artiq 1784 cu ilde rus azligi Fominkalarda xeyli eraziye sahib idi 1612 ci ile qeder Mari Mordoviya ve rus kendleri arasinda Alatyr Arzamas ve Kurmis vadilerinde 13 tatar kendi var idi 1780 ci ilde Kurmis erazisi Nijni Novqoroddan tatar yasayis menteqeleri ile birlikde Simbir canisinliyine 1796 ci ilden qubernatorluq verildi 1870 ci ilde Kormis vadisinde 20 492 tatar yasayirdi IstinadlarIstoriya Kurmyshskix tatar olu kecid Arzamasskij filial Gosudarstvennogo arhiva Nizhegorodskoj oblasti dalee AFGANO f r 178 op 1 d 24 l 32 ob Regiony kompaktnogo prozhivaniya tatar v Rossijskoj Federacii spravochnik Otv red L M Ajnutdinova B L Hamidullin Kazan OP Institut tatarskoj enciklopedii i regionovedeniya AN RT 2016 336 s EdebiyyatGramoty i otpisnye 1611 1612 gg Kurmyshskomu voevode Elaginu Letopis zanyatij arheograficheskoj komissii 1861 god Vyp 1 SPb Tipogr P A Kumina 1862 Spisok naselennyh mest Rossijskoj imperii po svedeniyam 1859 goda sostavlennyj i izdavaemyj Centralnym statisticheskim komitetom Ministerstva vnutrennih del XXV Nizhegorodskaya guberniya SPb Izd Centr Stat komitet MVD tip Karla Vulfa 1863 S XXXIX Xarici kecidlerIstoriya tatar