Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Eyni zamanda Alfa Arabaçı (α Aur) olaraq da adlandırılan Kapella Arabaçı bürcündə ən parlaq, gecə səmasında altıncı ən parlaq və səmanın şimal yarımkürəsində Arktur və Veqadan sonra ən parlaq üçüncü ulduzdur. Veqa- Şimal yarımkürəsinin qış göyündə gözə çarpan bir ulduzdur.
| Ulduz | |||
| Kapella | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| Müşahidə məlumatları (Dövr J2000.0) | |||
| Məsafə | 13 parsek | ||
| Görünən ulduz ölçüsü (V) | 0,08 | ||
| Bürc | Arabaçı | ||
| Astrometriya | |||
| (Rv) | 29,6 ± 0,5 km/san | ||
| Parallaks (π) | 76,67 ± 0,17 mas | ||
| (V) | 0,296 | ||
| Xüsusiyyətləri | |||
| Ulduz təsnifatı | G3III: | ||
| Fiziki xüsusiyyətləri | |||
| Metallığı | 0,18 | ||
| |||
| Verilənlər bazasında məlumat | |||
| SIMBAD | * alf Aur | ||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Kapella sistemi Günəşdən yalnız 42,8 işıq ili (13,1 pk) uzaqlıqdadır. Kapella dünya göyündə, adi gözlə görülə bilən ən parlaq 10 ulduzdan biridir. O qədər parlaqdır ki, təxminən 42 işıq ili uzaqlıqda olmasına baxmayaraq, böyük şəhərlərdə atmosfer çirkliliyi altında belə rahatlıqla görülə bilir.
Adi gözlə tək bir ulduz kimi görünsə də, Kapella əslində dörd ulduzlu bir sistemdir. İlk cüt iki parlaq sarı ibarətdir və hər ikisi də Günəşdən 2.5 dəfə böyükdür. Kapella Aa, K spektral sinfinə aid daha soyuq və daha işıqlı ulduzdur. Günəşin parlaqlığından 78.7 ± 4.2 dəfə və radiusundan isə 11.98 ± 0.57 dəfə böyükdür.
Yaşlanmaqda olan qırmızı ulduz, nüvəsindəki karbon, oksigen, heliumu əridir. Ab bir az daha kiçik və daha isti və spektral sinif G1III; Günəşin parlaqlığından 72.7 ± 3.6 dəfə, radiusundan 8.83 ± 0.33 dəfə böyükdür. Hertzsprung boşluğu olaraq qısaca təkamül mərhələsindədir və genişləndikcə qırmızı bir nəhəng halına çevrilər. Kapella sistemi, səmadakı Rentgen şüalarının ən parlaq qaynaqlarından biridir.
Adi gözlə səmada gördüyümüz bir çox ulduz kimi Kapella da əslində tək bir ulduz deyil. Bir-biri ətrafında dolanan iki parlaq sarı ulduzdan ibarətdir. Yerdən çox parlaq olaraq görə bilməyimizin səbəbi, bu iki ulduzun ortaq şüa gücüdür. Əgər tək bir ulduz olsaydı, bu qədər parlaq görünməyəcəkdi. Təbii, hər şey bu iki ulduzla məhdud deyil.
Sistemin əsas hissəsini meydana gətirən iki parlaq ulduz, Kapella Aa və Kapella Ab olaraq adlandırırlar. Aa ulduzu, Günəşdən 2.7 dəfə böyük kütləyə və 78 dəfə çox işıqlandırma gücünə malikdir. Bir az daha kiçik olan Ab isə, təxminən 2.5 Günəş kütləsinə malikdir və Günəşdən 77 dəfə parlaqdır. Ulduzlar bir-birlərinin ətrafında 100 milyon km-lik məsafədə, 104 gün davam edən bir orbit periodunda dolanırlar.
Hər iki ulduzun da təxminən 500 milyon yaşında olduğu hesablanır. Yaşları və kütlələri göz qarşısında saxlanıldığında, ulduzların ikisinin də yavaş-yavaş qırmızı nəhəng mərhələsinə çevrilməktə olduqlarını söyləyə bilərik. Onsuz da anakol mərhələsində parlaq ağ işıq saçması lazım olan iki ulduzun işığı da sarıya çevrilməyə başlamış vəziyyətdədir. Bu da, önümüzdəki bir neçə yüz milyon il içində ulduzların qırmızı nəhəngə çevriləcəyi və 500 milyon il içində xarici laylarını kosmosa saçıb bir ağ cırtdan olaraq öləcəklərini göstərir.
Hər şeyin bu iki ulduzla məhdud olmadığını demişdik. Çünki bir cüt ulduz sistemi deyil, dördlü bir ulduz sistemidir. Bu iki böyük parlaq ulduzun təxminən 1.5 trilyon kilometr uzağında bir orbitdə dolanan başqa bir ulduz cütlükləri daha vardır. Bu iki ulduz, bir-birinin ətrafında dolanan bir qırmızı cırtdan cütüdür və Kapella Hα ilə Kapella Hβ olaraq adlandırırlar.
Kapella Hα, Günəşin% 30-u qədər kütləyə və yarısı qədər (700 min km) diametrə malikdir. Kapella Hβ isə çox daha kiçik, Günəşin yalnız 10 %-i kütləyə və dörddə biri (350 min km) diametrə malikdir. Bir-birlərindən təqribən 7 milyard km uzaqda, yüzlərlə il davam edən bir orbit periodunda dolanırlar.
Müşahidəsi
Görünən ulduz ölçüsü +0.08 olan Kapella Arabaçı qrupulduzundakı ən parlaq ulduzdur, gecə göy üzündəki ən altıncı ən parlaq ulduz, şimal səma yarımkürədəki (Arktur və Vega'dan sonra) ən parlaq üçüncü ulduz və dördüncü ən parlaq 40 ° şimal paralelində adi gözlə görünür. Sarı rəng, bir teleskop ilə gün ışığı müşahidəsinə daha diqqətə çarpan olmasına baxmayaraq, mavi səmaya qarşı kontrast səbəbiylə zəngin bir sarımtıl-ağ rəng olaraq görünür.
Kapella şimal səma qütbünə digər birinci ulduz ölçüsünə malik ulduzlardan daha yaxındır. Onun şimal meyli belə ki, 44 °Cənub enində əslində görünmür — bura cənubi Yeni Zelandiya, Argentina və Falkland Adaları kimi bilinən Çili də daxildir. Orion Kemeri və Polaris arasında görülə bilən Kapella dekabr ayının ilk günlərində gecə yarısı gecə səmasında ən yüksək mövqedədir və şimal yarımkürəsində qış göyünün diqqətə çarpan bir ulduzu olaraq görülər.
Kapellanın bir neçə dərəcə cənub-qərbində, Epsilon, Zeta və Eta Arabaçı adlı üç ulduzdan ibarətdir. Bunların ikisi "The Kids" və ya Haedi olaraq tanınır. Dörd dənəsi səmada tanış bir naxış və ya asterizm təşkil edir.
Komponentlər
Kapella'nın bir neçə dəqiqə içində bir neçə ulduz olur və bəziləri müxtəlif çoxlu ulduz kataloglarında qoşa olaraq sadalanır. Washington Cüt Ulduz kataloqunda A, B, C, D, E, F, G, H, I, L, M, N, O, P, Q və R komponentlərini göstərilir A isə çılpaq-gözlü ulduzdur. Çoxu yalnız bir xətt üzrə , ancaq qırmızı cırtdanların H və L yaxın vahidi, parlaq A komponenti ilə eyni məsafədədir və onunla birlikdə kosmosda hərəkət edir. Kapella A-nın özü, hər iki nəhəngi olan Aa və Ab komponentlərinə sahib bir spektroskopik qoşa ulduzdur. Nəhənglərin hər bir cütü 723″ ilə qırmızı cırtdanlardan ayrılır.
Parlaq İkili
Kapella A, hər 104 gündə bir təxminən 100 milyon km-lik bir məsafəylə orbitdə hesablanan iki sarı təkamül keçirmiş ulduzdan ibarətdir. Cüt Yerdən görüldüyü kimi bir ulduz digərinin önünə keçə bilməyən tutulmayan qoşa ulduzdur. Ulduzlar doldurulması üçün bir-birlərinə kifayət qədər yaxın deyillər və ilkin maddə mübadiləsi üçün əsas ulduz mərhələsində olmalıdır.
Müasir konvensiya, soyuq ulduzu Aa komponenti kimi təyin edir və onun spektral sinfi adətən G2 və K0 arasında dəyişir İsti ikinci ulduz Ab-nin müxtəlif növ spektral növləri gec (soyuq) F və ya erkən (isti) G kimi təyin edilir. İki ulduzun MK spektral növləri bir neçə dəfə ölçülmüş və hər iki ulduz ardıcıl olaraq III işıqlıq sinfinə məxsus nəhəng ulduz olduğunu göstərir.
İki komponentli ulduzların fərdi görünən ulduz ölçüləri bir başa ölçülə bilməz, ancaq onların nisbi parlaqlıqları müxtəlif dalğa uzunluqlarında ölçülmüşdür. Görünən işıq spektrində ikinci isti komponentlə birlikdə olduqca bərabər parlaqlığa sahibdirlər. 2016-cı ildə iki ulduz arasındakı ulduz ölçüsü fərq 700 nm-lik dalğa uzunluğunda xətası 0,00 ± 0,1 olardı.
İki ulduzun fiziki xüsusiyyətləri yüksək dəqiqliyi təyin oluna bilər. Kütlələr birbaşa orbital məhlulları törədilmiş olub Aa 2.5687 ± 0.0074 M☉ və Ab 2.4828 ± 0.0067 M beinqdır. Onların bucaq yarıdiametrləri birbaşa ölçülmüşdür; Çox doğru məsafə ilə birləşməsi halında, sırasıyla Aa və Ab üçün 11.98 ± 0.57 R "və 8.83 ± 0.33 R" verir. Səth istilikləri, müşahidə və sintetik spektrlərinin müqayisəsi, bucaq diametrləri və parlaklıklarının birbaşa ölçülməsi, müşahidə rəng indekslərine görə kalibrləmə və yüksək keyfiyyətli spektrlərinin sökülməsiylə hesablanar. Bu dörd üsulun ağırlandırılmış ortalaması, Aa üçün 4.970 ± 50 K və Ab üçün 5.730 ± 60'dır. Onların bolometrik parlaqlıqları, görünən böyüklükləri və bolometrik düzəltməyə ən yaxşı şəkildə çıxarılır, ancaq ulduzların istilikləri və yarıdiametrləri hesablanaraq təsdiqlənir. Aa, Günəşlə 78.7 ± 4.2 qat daha parlaq və 72.7 ± 3.6 qat daha parlaq, bu səbəblə ana komponent olaraq təyin olunan ulduz, bütün dalğa boyları göz önünə alındığında daha parlaq, ancaq vizual dalğa boylarında bir az daha az parlaqdır.
Hər ulduzun dönmə periodu, spektral xətlərinin doppler sürüşmələrindəki periodik dəyişmələri müşahidə ilə ölçülə bilər. İki ulduzun mütləq dönmə sürətləri meyllərini, dönmə vaxtlarından və ölçülərindən bilinməkdədir, ancaq spektral xətlərin doppler genişlənməsi istifadə ölçülən əks etdirilən ekvatoryal dönmə sürətləri standart bir tədbirdir. Kapella Aa, saniyədə 4,1 ± 0,4 km-lik bir fırlanma sürəti, bir dönüşü başa çatdırmaq üçün 104 ± 3 gün alarkən, Kapella Ab saniyədə 35,0 ± 0,5 km-çox daha sürətli qaytarır və yalnız 8,5 ± 0,2 gün içində tam bir dönüş həyata keçirir. Rotasyonel dayandırma, nəhənglər halında genişləndikcə bütün ulduzlarda meydana gəlir və ikitərəfli ulduzlar da nizamlı olaraq dayanar. Nəzəriyyə, sürətli bir şəkildə dönən ana serialın başlanğıc nöqtəsindən daha sürətli dönməsi lazım oldması, Kapella Aa, orbit dövrə dönük olaraq tutana qədər yavaşladı.
İnkişaf və Son
Kapella Aa və Ab yüksək işıldama gücünə sahib iki nəhəng ulduzdur. Belə böyük kütləli ulduzların ətrafında həyat saxlamaq planetlərin meydana gəlmə imkanı olduqca aşağıdır və meydana gəlməsi nadir də olsa mümkün olan planetlər ulduzlardan yayılan sıx ulduz küləkləri və radiasiya səbəbiylə bildiyimiz növdə həyata düşmən bir mühitdə iştirak alacaqlar.
Cücə ulduzlardan Kapella Hb çox aşağı kütləsi səbəbiylə həyata ev sahibliyi etməkdən uzaq bir ulduzdur. Çünki, bu həyat qurşağı (habitable zone) ulduza çox yaxındır və təhlükəli kütlə addımları səbəbiylə planet üzərindəki həyat təhdid altındadır.
Kapella Ha isə, bu sistemdəki həyata ən əlverişli planet olaraq xarakterizə edilə bilər. HA-nın orbitində ola biləcək kontinental bir planet əgər həyat qurşağında iştirak edirsə, dost canlısı bir mühitdə həyat inkişafının mümkün olmaması üçün heç bir səbəb yoxdur. Ancaq indiyə qədər bu sistemdə heç bir planetə rastlanılmayıb. Bu vəziyyət, olmayacağı mənasını əlbəttə gəlmir. Uzaq olmayan bir gələcəkdə sistemdə bir planet kəşf edilə bilər.
İstinadlar
- Torres G., Andersen J., Giménez A. Accurate masses and radii of normal stars: modern results and applications (ing.). // Astron. Astrophys. Rev. Springer Science+Business Media, 2009. Vol. 18, Iss. 1-2. P. 67–126. ISSN 0935-4956; 1432-0754 doi:10.1007/S00159-009-0025-1 arXiv:0908.2624
- Johnson H. L., Iriarte B., Mitchell R. I., Wisniewski W. Z. UBVRIJKL photometry of the bright stars (ing.). // Communications of the Lunar and Planetary Laboratory University of Arizona Press, 1966. Vol. 4. P. 99. ISSN 0099-6416
- Prieto C. A., Barklem P. S., Lambert D. L., Cunha K. S⁴N: A spectroscopic survey of stars in the solar neighborhood (ing.). // Astron. Astrophys. / T. Forveille EDP Sciences, 2004. Vol. 420, Iss. 1. P. 183–205. ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846 doi:10.1051/0004-6361:20035801 arXiv:astro-ph/0403108
- Keenan P. C., McNeil R. C. The Perkins catalog of revised MK types for the cooler stars (ing.). // The Astrophysical Journal: Supplement Series AAS, 1989. Vol. 71. P. 245–266. ISSN 0067-0049; 1538-4365 doi:10.1086/191373
- Boeche C., Grebel E. K. SP_Ace: a new code to derive stellar parameters and elemental abundances (ing.). // Astron. Astrophys. / T. Forveille EDP Sciences, 2016. Vol. 587. P. 2–2. ISSN 0004-6361; 0365-0138; 1432-0746; 1286-4846 doi:10.1051/0004-6361/201526758 arXiv:1512.01546
- van Leeuwen, F. (November 2007). "Validation of the new Hipparcos reduction". Astronomy and Astrophysics. 474 (2): 653–64. arXiv:0708.1752 . Bibcode:2007A&A…474..653V. doi:10.1051/0004–6361:20078357 2023-07-24 at the Wayback Machine.
- Torres, Guillermo; Claret, Antonio; Pavlovski, Krešimir; Dotter, Aaron (2015). "Kapella (α Aurigae) Revisited: New Binary Orbit, Physical Properties, and Evolutionary State". The Astrophysical Journal. 807: 26. arXiv:1505.07461 . Bibcode:2015ApJ…807…26T. doi:10.1088/0004–637X/807/1/26.
- Schaaf 2008, p. 146
- Burnham 1978, p. 261
- Polaris is only second magnitude
- Ball, Robert (2014) [1900]. A Primer of Astronomy 2020-05-31 at the Wayback Machine. Cambridge University Press. pp. 194–95. ISBN 978-1-107-42743-3.
- Ridpath & Tirion 2001, pp. 86–88.
- Ayres, Thomas R. (1984). "Kapella HL". Cool Stars, Stellar Systems, and the Sun. Cool Stars. Lecture Notes in Physics. 193. p. 202. Bibcode:1984LNP…193..202A. doi:10.1007/3-540-12907-3_204. ISBN 978-3-540-12907-3.
- Skiff, Brian A. (2014). "VizieR Online Data Catalog: Catalogue of Stellar Spectral Classifications (Skiff, 2009–2016)". VizieR On-line Data Catalog: B/mk. Originally published in: Lowell Observatory (October 2014). 1. Bibcode:2014yCat….1.2023S.
- Hutter, D. J.; Zavala, R. T.; Tycner, C.; Benson, J. A.; Hummel, C. A.; Sanborn, J.; Franz, O. G.; Johnston, K. J. (2016). "Surveying the Bright Stars by Optical Interferometry. I. A Search for Multiplicity among Stars of Spectral Types F-K". The Astrophysical Journal Supplement Series. 227: 4. arXiv:1609.05254 . Bibcode:2016ApJS..227….4H. doi:10.3847/0067–0049/227/1/4.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Kapella deqiqlesdirme Eyni zamanda Alfa Arabaci a Aur olaraq da adlandirilan Kapella Arabaci burcunde en parlaq gece semasinda altinci en parlaq ve semanin simal yarimkuresinde Arktur ve Veqadan sonra en parlaq ucuncu ulduzdur Veqa Simal yarimkuresinin qis goyunde goze carpan bir ulduzdur UlduzKapellaMusahide melumatlari Dovr J2000 0 Mesafe 13 parsekGorunen ulduz olcusu V 0 08Burc ArabaciAstrometriya Rv 29 6 0 5 km sanParallaks p 76 67 0 17 mas V 0 296XususiyyetleriUlduz tesnifati G3III Fiziki xususiyyetleriMetalligi 0 18Diger teyinatlara Aur ADS 3841 AP 1RXS J051642 2 460001 2EUVE J0516 45 9 2MASS J05164138 4559525 ASCC 317037 BD 45 1077 CCDM J05168 4559AP CEL 586 CSV 100460 EUVE J0516 45 9 FK5 193 GC 6427 GCRV 3121 GJ 194 GJ 194 A GJ 194 B HD 34029 HIC 24608 HIP 24608 HR 1708 IDS 05093 4554 AP IRAS 05130 4556 IRC 50139 JP11 1010 LSPM J0516 4559 LTT 11619 N30 1121 NLTT 14766 NSV 1897 PLX 1187 PMC 90 93 139 PPM 47925 RAFGL 713 SAO 40186 TD1 4244 TYC 3358 3141 1 UBV 5009 uvby98 100034029 WDS J05167 4600A WDS J05167 4600Aa Ab YPAC 23 SBC9 306 Ci 20 321 SBC7 214 RX J0516 7 4559 PMSC 05093 4553AB WEB 4762 13 Aur TIC 368326352 AAVSO 0509 45 AG 45 512Verilenler bazasinda melumatSIMBAD alf Aur Vikianbarda elaqeli mediafayllar Kapella sistemi Gunesden yalniz 42 8 isiq ili 13 1 pk uzaqliqdadir Kapella dunya goyunde adi gozle gorule bilen en parlaq 10 ulduzdan biridir O qeder parlaqdir ki texminen 42 isiq ili uzaqliqda olmasina baxmayaraq boyuk seherlerde atmosfer cirkliliyi altinda bele rahatliqla gorule bilir Adi gozle tek bir ulduz kimi gorunse de Kapella eslinde dord ulduzlu bir sistemdir Ilk cut iki parlaq sari ibaretdir ve her ikisi de Gunesden 2 5 defe boyukdur Kapella Aa K spektral sinfine aid daha soyuq ve daha isiqli ulduzdur Gunesin parlaqligindan 78 7 4 2 defe ve radiusundan ise 11 98 0 57 defe boyukdur Yaslanmaqda olan qirmizi ulduz nuvesindeki karbon oksigen heliumu eridir Ab bir az daha kicik ve daha isti ve spektral sinif G1III Gunesin parlaqligindan 72 7 3 6 defe radiusundan 8 83 0 33 defe boyukdur Hertzsprung boslugu olaraq qisaca tekamul merhelesindedir ve genislendikce qirmizi bir neheng halina cevriler Kapella sistemi semadaki Rentgen sualarinin en parlaq qaynaqlarindan biridir Adi gozle semada gorduyumuz bir cox ulduz kimi Kapella da eslinde tek bir ulduz deyil Bir biri etrafinda dolanan iki parlaq sari ulduzdan ibaretdir Yerden cox parlaq olaraq gore bilmeyimizin sebebi bu iki ulduzun ortaq sua gucudur Eger tek bir ulduz olsaydi bu qeder parlaq gorunmeyecekdi Tebii her sey bu iki ulduzla mehdud deyil Sistemin esas hissesini meydana getiren iki parlaq ulduz Kapella Aa ve Kapella Ab olaraq adlandirirlar Aa ulduzu Gunesden 2 7 defe boyuk kutleye ve 78 defe cox isiqlandirma gucune malikdir Bir az daha kicik olan Ab ise texminen 2 5 Gunes kutlesine malikdir ve Gunesden 77 defe parlaqdir Ulduzlar bir birlerinin etrafinda 100 milyon km lik mesafede 104 gun davam eden bir orbit periodunda dolanirlar Her iki ulduzun da texminen 500 milyon yasinda oldugu hesablanir Yaslari ve kutleleri goz qarsisinda saxlanildiginda ulduzlarin ikisinin de yavas yavas qirmizi neheng merhelesine cevrilmekte olduqlarini soyleye bilerik Onsuz da anakol merhelesinde parlaq ag isiq sacmasi lazim olan iki ulduzun isigi da sariya cevrilmeye baslamis veziyyetdedir Bu da onumuzdeki bir nece yuz milyon il icinde ulduzlarin qirmizi nehenge cevrileceyi ve 500 milyon il icinde xarici laylarini kosmosa sacib bir ag cirtdan olaraq oleceklerini gosterir Her seyin bu iki ulduzla mehdud olmadigini demisdik Cunki bir cut ulduz sistemi deyil dordlu bir ulduz sistemidir Bu iki boyuk parlaq ulduzun texminen 1 5 trilyon kilometr uzaginda bir orbitde dolanan basqa bir ulduz cutlukleri daha vardir Bu iki ulduz bir birinin etrafinda dolanan bir qirmizi cirtdan cutudur ve Kapella Ha ile Kapella Hb olaraq adlandirirlar Kapella Ha Gunesin 30 u qeder kutleye ve yarisi qeder 700 min km diametre malikdir Kapella Hb ise cox daha kicik Gunesin yalniz 10 i kutleye ve dordde biri 350 min km diametre malikdir Bir birlerinden teqriben 7 milyard km uzaqda yuzlerle il davam eden bir orbit periodunda dolanirlar MusahidesiGorunen ulduz olcusu 0 08 olan Kapella Arabaci qrupulduzundaki en parlaq ulduzdur gece goy uzundeki en altinci en parlaq ulduz simal sema yarimkuredeki Arktur ve Vega dan sonra en parlaq ucuncu ulduz ve dorduncu en parlaq 40 simal paralelinde adi gozle gorunur Sari reng bir teleskop ile gun isigi musahidesine daha diqqete carpan olmasina baxmayaraq mavi semaya qarsi kontrast sebebiyle zengin bir sarimtil ag reng olaraq gorunur Kapella simal sema qutbune diger birinci ulduz olcusune malik ulduzlardan daha yaxindir Onun simal meyli bele ki 44 Cenub eninde eslinde gorunmur bura cenubi Yeni Zelandiya Argentina ve Falkland Adalari kimi bilinen Cili de daxildir Orion Kemeri ve Polaris arasinda gorule bilen Kapella dekabr ayinin ilk gunlerinde gece yarisi gece semasinda en yuksek movqededir ve simal yarimkuresinde qis goyunun diqqete carpan bir ulduzu olaraq goruler Kapellanin bir nece derece cenub qerbinde Epsilon Zeta ve Eta Arabaci adli uc ulduzdan ibaretdir Bunlarin ikisi The Kids ve ya Haedi olaraq taninir Dord denesi semada tanis bir naxis ve ya asterizm teskil edir KomponentlerKapella nin bir nece deqiqe icinde bir nece ulduz olur ve bezileri muxtelif coxlu ulduz kataloglarinda qosa olaraq sadalanir Washington Cut Ulduz kataloqunda A B C D E F G H I L M N O P Q ve R komponentlerini gosterilir A ise cilpaq gozlu ulduzdur Coxu yalniz bir xett uzre ancaq qirmizi cirtdanlarin H ve L yaxin vahidi parlaq A komponenti ile eyni mesafededir ve onunla birlikde kosmosda hereket edir Kapella A nin ozu her iki nehengi olan Aa ve Ab komponentlerine sahib bir spektroskopik qosa ulduzdur Nehenglerin her bir cutu 723 ile qirmizi cirtdanlardan ayrilir Parlaq Ikili Kapella A her 104 gunde bir texminen 100 milyon km lik bir mesafeyle orbitde hesablanan iki sari tekamul kecirmis ulduzdan ibaretdir Cut Yerden gorulduyu kimi bir ulduz digerinin onune kece bilmeyen tutulmayan qosa ulduzdur Ulduzlar doldurulmasi ucun bir birlerine kifayet qeder yaxin deyiller ve ilkin madde mubadilesi ucun esas ulduz merhelesinde olmalidir Muasir konvensiya soyuq ulduzu Aa komponenti kimi teyin edir ve onun spektral sinfi adeten G2 ve K0 arasinda deyisir Isti ikinci ulduz Ab nin muxtelif nov spektral novleri gec soyuq F ve ya erken isti G kimi teyin edilir Iki ulduzun MK spektral novleri bir nece defe olculmus ve her iki ulduz ardicil olaraq III isiqliq sinfine mexsus neheng ulduz oldugunu gosterir Iki komponentli ulduzlarin ferdi gorunen ulduz olculeri bir basa olcule bilmez ancaq onlarin nisbi parlaqliqlari muxtelif dalga uzunluqlarinda olculmusdur Gorunen isiq spektrinde ikinci isti komponentle birlikde olduqca beraber parlaqliga sahibdirler 2016 ci ilde iki ulduz arasindaki ulduz olcusu ferq 700 nm lik dalga uzunlugunda xetasi 0 00 0 1 olardi Iki ulduzun fiziki xususiyyetleri yuksek deqiqliyi teyin oluna biler Kutleler birbasa orbital mehlullari toredilmis olub Aa 2 5687 0 0074 M ve Ab 2 4828 0 0067 M beinqdir Onlarin bucaq yaridiametrleri birbasa olculmusdur Cox dogru mesafe ile birlesmesi halinda sirasiyla Aa ve Ab ucun 11 98 0 57 R ve 8 83 0 33 R verir Seth istilikleri musahide ve sintetik spektrlerinin muqayisesi bucaq diametrleri ve parlakliklarinin birbasa olculmesi musahide reng indekslerine gore kalibrleme ve yuksek keyfiyyetli spektrlerinin sokulmesiyle hesablanar Bu dord usulun agirlandirilmis ortalamasi Aa ucun 4 970 50 K ve Ab ucun 5 730 60 dir Onlarin bolometrik parlaqliqlari gorunen boyuklukleri ve bolometrik duzeltmeye en yaxsi sekilde cixarilir ancaq ulduzlarin istilikleri ve yaridiametrleri hesablanaraq tesdiqlenir Aa Gunesle 78 7 4 2 qat daha parlaq ve 72 7 3 6 qat daha parlaq bu sebeble ana komponent olaraq teyin olunan ulduz butun dalga boylari goz onune alindiginda daha parlaq ancaq vizual dalga boylarinda bir az daha az parlaqdir Her ulduzun donme periodu spektral xetlerinin doppler surusmelerindeki periodik deyismeleri musahide ile olcule biler Iki ulduzun mutleq donme suretleri meyllerini donme vaxtlarindan ve olculerinden bilinmekdedir ancaq spektral xetlerin doppler genislenmesi istifade olculen eks etdirilen ekvatoryal donme suretleri standart bir tedbirdir Kapella Aa saniyede 4 1 0 4 km lik bir firlanma sureti bir donusu basa catdirmaq ucun 104 3 gun alarken Kapella Ab saniyede 35 0 0 5 km cox daha suretli qaytarir ve yalniz 8 5 0 2 gun icinde tam bir donus heyata kecirir Rotasyonel dayandirma nehengler halinda genislendikce butun ulduzlarda meydana gelir ve ikiterefli ulduzlar da nizamli olaraq dayanar Nezeriyye suretli bir sekilde donen ana serialin baslangic noqtesinden daha suretli donmesi lazim oldmasi Kapella Aa orbit dovre donuk olaraq tutana qeder yavasladi Inkisaf ve SonKapella Aa ve Ab yuksek isildama gucune sahib iki neheng ulduzdur Bele boyuk kutleli ulduzlarin etrafinda heyat saxlamaq planetlerin meydana gelme imkani olduqca asagidir ve meydana gelmesi nadir de olsa mumkun olan planetler ulduzlardan yayilan six ulduz kulekleri ve radiasiya sebebiyle bildiyimiz novde heyata dusmen bir muhitde istirak alacaqlar Cuce ulduzlardan Kapella Hb cox asagi kutlesi sebebiyle heyata ev sahibliyi etmekden uzaq bir ulduzdur Cunki bu heyat qursagi habitable zone ulduza cox yaxindir ve tehlukeli kutle addimlari sebebiyle planet uzerindeki heyat tehdid altindadir Kapella Ha ise bu sistemdeki heyata en elverisli planet olaraq xarakterize edile biler HA nin orbitinde ola bilecek kontinental bir planet eger heyat qursaginda istirak edirse dost canlisi bir muhitde heyat inkisafinin mumkun olmamasi ucun hec bir sebeb yoxdur Ancaq indiye qeder bu sistemde hec bir planete rastlanilmayib Bu veziyyet olmayacagi menasini elbette gelmir Uzaq olmayan bir gelecekde sistemde bir planet kesf edile biler IstinadlarTorres G Andersen J Gimenez A Accurate masses and radii of normal stars modern results and applications ing Astron Astrophys Rev Springer Science Business Media 2009 Vol 18 Iss 1 2 P 67 126 ISSN 0935 4956 1432 0754 doi 10 1007 S00159 009 0025 1 arXiv 0908 2624 Johnson H L Iriarte B Mitchell R I Wisniewski W Z UBVRIJKL photometry of the bright stars ing Communications of the Lunar and Planetary LaboratoryUniversity of Arizona Press 1966 Vol 4 P 99 ISSN 0099 6416 Prieto C A Barklem P S Lambert D L Cunha K S N A spectroscopic survey of stars in the solar neighborhood ing Astron Astrophys T Forveille EDP Sciences 2004 Vol 420 Iss 1 P 183 205 ISSN 0004 6361 0365 0138 1432 0746 1286 4846 doi 10 1051 0004 6361 20035801 arXiv astro ph 0403108 Keenan P C McNeil R C The Perkins catalog of revised MK types for the cooler stars ing The Astrophysical Journal Supplement SeriesAAS 1989 Vol 71 P 245 266 ISSN 0067 0049 1538 4365 doi 10 1086 191373 Boeche C Grebel E K SP Ace a new code to derive stellar parameters and elemental abundances ing Astron Astrophys T Forveille EDP Sciences 2016 Vol 587 P 2 2 ISSN 0004 6361 0365 0138 1432 0746 1286 4846 doi 10 1051 0004 6361 201526758 arXiv 1512 01546 van Leeuwen F November 2007 Validation of the new Hipparcos reduction Astronomy and Astrophysics 474 2 653 64 arXiv 0708 1752 Bibcode 2007A amp A 474 653V doi 10 1051 0004 6361 20078357 2023 07 24 at the Wayback Machine Torres Guillermo Claret Antonio Pavlovski Kresimir Dotter Aaron 2015 Kapella a Aurigae Revisited New Binary Orbit Physical Properties and Evolutionary State The Astrophysical Journal 807 26 arXiv 1505 07461 Bibcode 2015ApJ 807 26T doi 10 1088 0004 637X 807 1 26 Schaaf 2008 p 146 Burnham 1978 p 261 Polaris is only second magnitude Ball Robert 2014 1900 A Primer of Astronomy 2020 05 31 at the Wayback Machine Cambridge University Press pp 194 95 ISBN 978 1 107 42743 3 Ridpath amp Tirion 2001 pp 86 88 Ayres Thomas R 1984 Kapella HL Cool Stars Stellar Systems and the Sun Cool Stars Lecture Notes in Physics 193 p 202 Bibcode 1984LNP 193 202A doi 10 1007 3 540 12907 3 204 ISBN 978 3 540 12907 3 Skiff Brian A 2014 VizieR Online Data Catalog Catalogue of Stellar Spectral Classifications Skiff 2009 2016 VizieR On line Data Catalog B mk Originally published in Lowell Observatory October 2014 1 Bibcode 2014yCat 1 2023S Hutter D J Zavala R T Tycner C Benson J A Hummel C A Sanborn J Franz O G Johnston K J 2016 Surveying the Bright Stars by Optical Interferometry I A Search for Multiplicity among Stars of Spectral Types F K The Astrophysical Journal Supplement Series 227 4 arXiv 1609 05254 Bibcode 2016ApJS 227 4H doi 10 3847 0067 0049 227 1 4 Xarici kecidler 1