Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kalmıkların deportasiyası və ya "Ulusı" əməliyyatı (rus. Операция «Улусы») — 28 – 31 dekabr 1943-cü ildə 93.000-dən çox kalmıkların və kalmıklarla evil olan qeyri-kalmık qadınların Sovet İttifaqı tərəfindən sürgün edilməsidir. Ailələr və ayrı-ayrılıqda insanlar məcburi əmək üçün zorla mal-qara vaqonlarında Sibirə, xüsusi yaşayış məntəqələrinə köçürüldülər. Kalmık olmayan kişilərlə evlənən kalmık qadınlar deportasiyalardan azad edildi. Hökumət sürgünlərin rəsmi səbəbi kimi 2-ci Dünya müharibəsində təxminən 5000 kalmıkın nasistlərə bağlı Kalmıkiya Süvari Korpusunda döyüşməsini göstərərək, onları Aksis qüvvələri ilə əməkdaşlıqda ittiham etmişdi. Amma iqtidar eyni zamanda 23 mindən çox kalmıkın Qızıl Orduda xidmət etdiyini və Aksis qüvvələrinə qarşı Sovetlərlə birlikdə vuruşduğunu qəbul etmirdi.
| Kalmıkların deportasiyası | |
|---|---|
| Əsas münaqişə: SSRİ-də məcburi köçürülmələr, SSRİ-də siyasi repressiya və İkinci Dünya müharibəsi | |
 Kalmıkiyadan Sibirə olan deportasiyanın xəritəsi (1943) Kalmıkiya Omsk vilayəti, Krasnoyarsk diyarı, Altay diyarı, Novosibirsk vilayəti (destination of the deportees) | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Yeri | Kalmıkiya,SSRİ |
| Hücumun hədəfi | Kalmıklar |
| Tarix |
|
| Hücum metodu | məcburi köçürmə, deportasiya |
| Ölü sayı | 16 000 - 17 000 |
| Törədən(lər) |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
NKVD rəisi Lavrenti Beriya və onun komissar müavini İvan Serov SSRİ hökumət başçısı İosif Stalinin birbaşa göstərişi ilə deportasiyanı həyata keçirdilər. Deportasiyada NKVD-NKGB qoşunlarından 10 minədək hərbçi iştirak etmişdir. Bu, 1930–1950-ci illər arasında bir neçə milyon sovet etnik azlığına təsir edən sovetlərin məcburi yerləşdirmə və əhali köçürmələri proqramının bir hissəsidir.Kalmıkların xüsusi hədəfə çevrilməsi bu entik qrup içindəki anti-kommunist əhvali-ruhiyyə və Buddist mədəniyyəti kimi bir sıra səbəblərə əsaslanırdı.
Deportasiya 16 mindən çox insanın ölümünə səbəb oldu, bu da deportasiya edilmiş əhalinin 17%-nin ölməsi demək idi.Nikita Xruşşov SSRİ-nin yeni hökumət başçısı olduqdan və de-Stalinizasiya prosesini başlatdıqdan sonra 1956-cı ildə kalmıkların deportasiya edilmiş xalq status götürüldü. 1957-ci ildə kalmıklar xüsusi yaşayış məntəqələrindən azad edildi və olaraq rəsmiləşdirilən doğma torpaqlarına qayıtmalarına icazə verildi. 1959-cu ilə qədər sürgündə qalan kalmıkların 60% -dən çoxu evlərinə qayıtdı. Ancaq, bu gün də hiss olunan, insan itkisinin və sürgünlərin sosial-iqtisadi həyatda yaratdığı dəyişikliklər kalmıklara çox təsir etdi. 14 noyabr 1989-cu ildə Stalinin bütün deportasiyalarını "qanunsuz və cinayətkar" elan etdi. Müasir tarixi təhlillər bu köçürmələri təqib və insanlığa qarşı cinayət nümunəsi hesab edir.
İstinadlar
- Polian, 2004. səh. 145
- Bugay, 1996. səh. 68
- Gedeeva, Babaev, 2016
- Bugay, 1996. səh. 65–66
- Buckley, Ruble və Hofmann, 2008. səh. 204
- Bugay, 1996. səh. 58
- Human Rights Watch, 1991. səh. 61
- Grannes, 1991. səh. 55
- Human Rights Watch, 1991. səh. 9
- Tolz, 1993. səh. 168
- Rywkin, 1994. səh. 67
- Polian, 2004. səh. 184
- Human Rights Watch, 1991. səh. 62
- Polian, 2004. səh. 199
- Mastyugina, Perepelkina və Perepelkin, 1996. səh. 86
- Statiev, 2005. səh. 285
Mənbələr
- Bormanshinov, Arash. "The Kalmyks in America 1952–62". Journal of the Royal Central Asian Society. 50 (2). 1963: 149–151. doi:10.1080/03068376308731819.
- Grannes, Alf. "The Soviet deportation in 1943 of the Karachays: a Turkic Muslim people of North Caucasus". Institute of Muslim Minority Affairs Journal. 12 (1). 1991: 55–68. doi:10.1080/02666959108716187.
- . The Deportation of Peoples in the Soviet Union. New York City: . 1996. ISBN .
- . Against Their Will: The History and Geography of Forced Migrations in the USSR. Budapest; New York City: . 2004. ISBN . LCCN 2003019544.
- Human Rights Watch. "Punished Peoples" of the Soviet Union: The Continuing Legacy of Stalin's Deportations" (PDF). 1991. OCLC 25705762.
- Gedeeva, Darina; Babaev, Andrei. "Polina Fedorova, About Cattle Breeding in Siberia". Apollo, the Cambridge University institutional repository. 2016. doi:10.17863/CAM.18278.
- Buckley, Cynthia J.; Ruble, Blair A.; Hofmann, Erin Trouth. Migration, Homeland, and Belonging in Eurasia. . 2008. ISBN . LCCN 2008-015571.
- Tolz, Vera. New Information about the Deportation of Ethnic Groups in the USSR during World War 2 // Garrard, John; Healicon, Alison (redaktorlar ). World War 2 and the Soviet People: Selected Papers from the Fourth World Congress for Soviet and East European Studies. New York City: . 1993. ISBN . LCCN 92010827.
- Rywkin, Michael. Moscow's Lost Empire. Armonk, N.Y.: M.E. Sharpe. 1994. ISBN . LCCN 93029308.
- Statiev, Alexander. "The Nature of Anti-Soviet Armed Resistance, 1942-44: The North Caucasus, the Kalmyk Autonomous Republic, and Crimea". Kritika: Explorations in Russian and Eurasian History. 6 (2). 2005: 285–318. doi:10.1353/kri.2005.0029.
- Mastyugina, Tatiana; Perepelkina, L.; Perepelkin, Lev. An Ethnic History of Russia: Pre-revolutionary Times to the Present. Greenwood Publishing Group. 1996. ISBN . LCCN 96007141.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kalmiklarin deportasiyasi ve ya Ulusi emeliyyati rus Operaciya Ulusy 28 31 dekabr 1943 cu ilde 93 000 den cox kalmiklarin ve kalmiklarla evil olan qeyri kalmik qadinlarin Sovet Ittifaqi terefinden surgun edilmesidir Aileler ve ayri ayriliqda insanlar mecburi emek ucun zorla mal qara vaqonlarinda Sibire xususi yasayis menteqelerine kocurulduler Kalmik olmayan kisilerle evlenen kalmik qadinlar deportasiyalardan azad edildi Hokumet surgunlerin resmi sebebi kimi 2 ci Dunya muharibesinde texminen 5000 kalmikin nasistlere bagli Kalmikiya Suvari Korpusunda doyusmesini gostererek onlari Aksis quvveleri ile emekdasliqda ittiham etmisdi Amma iqtidar eyni zamanda 23 minden cox kalmikin Qizil Orduda xidmet etdiyini ve Aksis quvvelerine qarsi Sovetlerle birlikde vurusdugunu qebul etmirdi Kalmiklarin deportasiyasiEsas munaqise SSRI de mecburi kocurulmeler SSRI de siyasi repressiya ve Ikinci Dunya muharibesiKalmikiyadan Sibire olan deportasiyanin xeritesi 1943 Kalmikiya Omsk vilayeti Krasnoyarsk diyari Altay diyari Novosibirsk vilayeti destination of the deportees Umumi melumatlarYeri Kalmikiya SSRIHucumun hedefi KalmiklarTarix 28 dekabr 1943 31 dekabr 1943Hucum metodu mecburi kocurme deportasiyaOlu sayi 16 000 17 000Toreden ler NKVD NKQB Lavrenti Beriya 10 000 NKVD NKQB herbicisi Vikianbarda elaqeli mediafayllar NKVD reisi Lavrenti Beriya ve onun komissar muavini Ivan Serov SSRI hokumet bascisi Iosif Stalinin birbasa gosterisi ile deportasiyani heyata kecirdiler Deportasiyada NKVD NKGB qosunlarindan 10 minedek herbci istirak etmisdir Bu 1930 1950 ci iller arasinda bir nece milyon sovet etnik azligina tesir eden sovetlerin mecburi yerlesdirme ve ehali kocurmeleri proqraminin bir hissesidir Kalmiklarin xususi hedefe cevrilmesi bu entik qrup icindeki anti kommunist ehvali ruhiyye ve Buddist medeniyyeti kimi bir sira sebeblere esaslanirdi Deportasiya 16 minden cox insanin olumune sebeb oldu bu da deportasiya edilmis ehalinin 17 nin olmesi demek idi Nikita Xrussov SSRI nin yeni hokumet bascisi olduqdan ve de Stalinizasiya prosesini baslatdiqdan sonra 1956 ci ilde kalmiklarin deportasiya edilmis xalq status goturuldu 1957 ci ilde kalmiklar xususi yasayis menteqelerinden azad edildi ve olaraq resmilesdirilen dogma torpaqlarina qayitmalarina icaze verildi 1959 cu ile qeder surgunde qalan kalmiklarin 60 den coxu evlerine qayitdi Ancaq bu gun de hiss olunan insan itkisinin ve surgunlerin sosial iqtisadi heyatda yaratdigi deyisiklikler kalmiklara cox tesir etdi 14 noyabr 1989 cu ilde Stalinin butun deportasiyalarini qanunsuz ve cinayetkar elan etdi Muasir tarixi tehliller bu kocurmeleri teqib ve insanliga qarsi cinayet numunesi hesab edir IstinadlarPolian 2004 seh 145 Bugay 1996 seh 68 Gedeeva Babaev 2016 Bugay 1996 seh 65 66 Buckley Ruble ve Hofmann 2008 seh 204 Bugay 1996 seh 58 Human Rights Watch 1991 seh 61 Grannes 1991 seh 55 Human Rights Watch 1991 seh 9 Tolz 1993 seh 168 Rywkin 1994 seh 67 Polian 2004 seh 184 Human Rights Watch 1991 seh 62 Polian 2004 seh 199 Mastyugina Perepelkina ve Perepelkin 1996 seh 86 Statiev 2005 seh 285MenbelerBormanshinov Arash The Kalmyks in America 1952 62 Journal of the Royal Central Asian Society 50 2 1963 149 151 doi 10 1080 03068376308731819 Grannes Alf The Soviet deportation in 1943 of the Karachays a Turkic Muslim people of North Caucasus Institute of Muslim Minority Affairs Journal 12 1 1991 55 68 doi 10 1080 02666959108716187 The Deportation of Peoples in the Soviet Union New York City 1996 ISBN 9781560723714 Against Their Will The History and Geography of Forced Migrations in the USSR Budapest New York City 2004 ISBN 9789639241688 LCCN 2003019544 Human Rights Watch Punished Peoples of the Soviet Union The Continuing Legacy of Stalin s Deportations PDF 1991 OCLC 25705762 Gedeeva Darina Babaev Andrei Polina Fedorova About Cattle Breeding in Siberia Apollo the Cambridge University institutional repository 2016 doi 10 17863 CAM 18278 Buckley Cynthia J Ruble Blair A Hofmann Erin Trouth Migration Homeland and Belonging in Eurasia 2008 ISBN 978 0801890758 LCCN 2008 015571 Tolz Vera New Information about the Deportation of Ethnic Groups in the USSR during World War 2 Garrard John Healicon Alison redaktorlar World War 2 and the Soviet People Selected Papers from the Fourth World Congress for Soviet and East European Studies New York City 1993 ISBN 9781349227969 LCCN 92010827 Rywkin Michael Moscow s Lost Empire Armonk N Y M E Sharpe 1994 ISBN 9781315287713 LCCN 93029308 Statiev Alexander The Nature of Anti Soviet Armed Resistance 1942 44 The North Caucasus the Kalmyk Autonomous Republic and Crimea Kritika Explorations in Russian and Eurasian History 6 2 2005 285 318 doi 10 1353 kri 2005 0029 Mastyugina Tatiana Perepelkina L Perepelkin Lev An Ethnic History of Russia Pre revolutionary Times to the Present Greenwood Publishing Group 1996 ISBN 9780313293153 LCCN 96007141