Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Köhnə Xanqızı kanalı (Orconokidze kanalı) - 1933-cü ildə istifadəyə verilən əkin sahələrini suvarmaq məqsədilə çəkilmiş magistral kanal.
| Köhnə Xanqızı kanalı | |
|---|---|
 | |
| Axdığı yerlər | Beyləqan və Ağcabədi |
| Uzunluğu | 64,5 km |
Tikilmə tarixi
Köhnə Xanqızı suvarma sistemi şimaldan Qarqarçay, cənubdan Araz çayı ilə həmsərhəd olan Mil düzünün orta hissəsində yerləşirdi. Köhnə Xanqızı kanalının IV-VI əsrlərdə tikildiyi güman olunur. Tarixi mənbələrdə bu kanalın adı Borlos kimi də çəkilirdi. Sonrakı illərdə Gavurarx adlandırılmışdır. Araz çayından təxminən eyni hissədə su götürməklə, çayın sağ sahili boyunca İranın Muğan düzündə əkin sahələrini suvarmaq məqsədilə çəkilmiş magistral kanalın adı da Gavurarx olmuşdur. Yararsız hala düşmüş kanal XIV əsrdə Teymurləng tərəfindən bərpa olunmuş, qarabağlı Əhməd bəy Cavanşir tərəfindən 1866-cı ildə Araz çayından 8 km uzunluğunda olan dağılmış hissə tikinti-bərpa işlərindən sonra Gavurarx adıyla kanal yenidən istifadəyə verilmişdir. Sonrakı illərdə suvarma sistemini bərpa etmək üçün təşəbbüslər olsa da, tikinti-bərpa işləri 1927-1933-cü illərdə görülmüşdür. Kanal istifadəyə veriləndə dövrünün tanınmış bolşeviklərindən biri, gürcü millətindən olan Qriqori Konstantinoviç Orconikidzenin şərəfinə Orconikidze kanalı adlandırılmışdır. Torpaq məcrada tikilmiş kanalın uzunluğu 64,5 km, su nəqletdirmə qabiliyyəti 33 m³/san idi. Əmirzeyidli kəndi yaxınlığında Araz çayında tənzimləmə işləri görməklə kanala su qəbul edilmişdir. Sovetlər ölkəsində Q.K.Orconikidze adına kanalın istifadəyə verilməsi irriqasiya tikintisi sahəsində böyük nailiyyət kimi qeyd edildi. Suvarma sistemindəki 33 min hektar əkin sahəsində pambıq bitkisinin becərilməsi üçün əlverişli şərait yaradıldı. İşçi qüvvəsi olaraq bu əraziyə digər bölgələrdən köçkünlərin məskunlaşdırılmasına, yeni kənd və qəsəbələrin salınmasına başlanıldı. Köhnə Xanqızı kanalına Araz çayından tələbata uyğun həcmdə su götürülməsində müntəzəm olaraq problemlər yaranırdı. Bu problemlər Baş Mil kanalı (1976-cı il) istismara verildikdən sonra həll edildi. Köhnə Xanqızı kanalına suyu Baş Mil kanalından vermək mümkün oldu. Bununla da Araz çayından tələb olunduqda, saniyədə 8-15 m³ su götürülürdü.
Köhnə Xanqızı kanalın suyundan istifadə etməklə, yalnız Beyləqan rayonu ərazisində 34 min hektar sahə suvarılır. Kanalın uzunluğu 64 km, suaparma qabiliyyəti isə 45 m³/san-dir.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Mil düzü landşaflarında səhralaşma prosesinin müasir vəziyyəti.
- Daxili sular, çaylar, göllər, kanallar
İstinadlar
- Paşayev E.P., Həsənov F.H. "Azdövsutəslayihə” institutunun tarixi və inkişaf yolu. Bakı: Şərq-Qərb, 2010 2012-11-05 at the Wayback Machine s. 37-38
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kohne Xanqizi kanali Orconokidze kanali 1933 cu ilde istifadeye verilen ekin sahelerini suvarmaq meqsedile cekilmis magistral kanal Kohne Xanqizi kanaliAxdigi yerler Beyleqan ve AgcabediUzunlugu 64 5 kmTikilme tarixiKohne Xanqizi suvarma sistemi simaldan Qarqarcay cenubdan Araz cayi ile hemserhed olan Mil duzunun orta hissesinde yerlesirdi Kohne Xanqizi kanalinin IV VI esrlerde tikildiyi guman olunur Tarixi menbelerde bu kanalin adi Borlos kimi de cekilirdi Sonraki illerde Gavurarx adlandirilmisdir Araz cayindan texminen eyni hissede su goturmekle cayin sag sahili boyunca Iranin Mugan duzunde ekin sahelerini suvarmaq meqsedile cekilmis magistral kanalin adi da Gavurarx olmusdur Yararsiz hala dusmus kanal XIV esrde Teymurleng terefinden berpa olunmus qarabagli Ehmed bey Cavansir terefinden 1866 ci ilde Araz cayindan 8 km uzunlugunda olan dagilmis hisse tikinti berpa islerinden sonra Gavurarx adiyla kanal yeniden istifadeye verilmisdir Sonraki illerde suvarma sistemini berpa etmek ucun tesebbusler olsa da tikinti berpa isleri 1927 1933 cu illerde gorulmusdur Kanal istifadeye verilende dovrunun taninmis bolseviklerinden biri gurcu milletinden olan Qriqori Konstantinovic Orconikidzenin serefine Orconikidze kanali adlandirilmisdir Torpaq mecrada tikilmis kanalin uzunlugu 64 5 km su neqletdirme qabiliyyeti 33 m san idi Emirzeyidli kendi yaxinliginda Araz cayinda tenzimleme isleri gormekle kanala su qebul edilmisdir Sovetler olkesinde Q K Orconikidze adina kanalin istifadeye verilmesi irriqasiya tikintisi sahesinde boyuk nailiyyet kimi qeyd edildi Suvarma sistemindeki 33 min hektar ekin sahesinde pambiq bitkisinin becerilmesi ucun elverisli serait yaradildi Isci quvvesi olaraq bu eraziye diger bolgelerden kockunlerin meskunlasdirilmasina yeni kend ve qesebelerin salinmasina baslanildi Kohne Xanqizi kanalina Araz cayindan telebata uygun hecmde su goturulmesinde muntezem olaraq problemler yaranirdi Bu problemler Bas Mil kanali 1976 ci il istismara verildikden sonra hell edildi Kohne Xanqizi kanalina suyu Bas Mil kanalindan vermek mumkun oldu Bununla da Araz cayindan teleb olunduqda saniyede 8 15 m su goturulurdu Kohne Xanqizi kanalin suyundan istifade etmekle yalniz Beyleqan rayonu erazisinde 34 min hektar sahe suvarilir Kanalin uzunlugu 64 km suaparma qabiliyyeti ise 45 m san dir Hemcinin baxYuxari Qarabag kanali Bas Mugan kanali Yuxari Sirvan kanali Samur Abseron kanaliXarici kecidlerMil duzu landsaflarinda sehralasma prosesinin muasir veziyyeti Daxili sular caylar goller kanallarIstinadlarPasayev E P Hesenov F H Azdovsuteslayihe institutunun tarixi ve inkisaf yolu Baki Serq Qerb 2010 2012 11 05 at the Wayback Machine s 37 38