Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kürəkən İbrahim Paşa külliyəsi — İstanbulda XVIII əsrə aid külliyə. Osmanlı sultanı III Əhmədin kürəkəni və sədrəzəmi Nevşəhərli İbrahim Paşa tərəfindən inşa etdirilən külliyə məscid, mədrəsə, kitabxana, səbil, çeşmə və dükanlardan ibarətdir.
| Nevşəhərli İbrahim Paşa külliyəsi | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ölkə |  Türkiyə |
| Şəhər | İstanbul |
| Yerləşir | İstanbul, Fateh rayonu |
| Tikilmə tarixi | 1718 - 1730 |
| Üslubu | Osmanlı memarlığı |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Şahzadə məscidinin qarşısında, Şahzadəbaşı küçəsi ilə Dədəəfəndi küçələrinin birləşdiyi nöqtədə inşa olunmuş məscid, mədrəsə, çeşmə, səbil, kitabxana və çarşıdan ibarət külliyəyə aid bu binalar Osmanlı sultanı III Əhmədin kürəkəni və sədrəzəmi Nevşəhərli İbrahim Paşanın 1718-1730-cu illəri əhatə edən sədarəti dönəmində inşa olunmuşdur. Məscidin qapısı üzərindəki kitabədə, buranın hicri 1132-ci ildə (miladi 1719-1720) inşa edildiyi və eyni zamanda mədrəsə olaraq da fəaliyyət göstərdiyi qeyd olunur. Dövrün önəmli şairlərindən olan Nədimin divanında İbrahim Paşa səbili üçün yazılmış 6 beytlik bölümdə də inşa tarixi yenə hicri 1132-ci il olaraq göstərilmişdir. Yenə eyni mənbəyə görə külliyəyə aid olan çarşı isə hicri 1141-ci ildə (miladi 1728-1729) inşa olunmuşdur. Külliyənin inşası uzun illər davam etsə də, məscid və mədrəsə daha erkən vaxtlarda hazır olmuşdur. Belə ki, tarixçi Silahdar Mehmed ağa buranın möhtəşəm bir açılışla 22 may 1720-ci ildə ibadətə açıldığını qeyd edir.
Uzun illər təmirsiz qalan məscid, şadırvan və mədrəsə binası 1959-1960-cı illərdə Vakıflar idarəsi tərəfindən bərpa edildikdən sonra bəzi müəssisələrə verilmişdir.
Strukturu
Məscid
Külliyə düzbucaqlı formasındakı bir ərazi əhatə edir və 2 küçənin kəsişdiyi nöqtədə bir səbil və yanında çeşmə yerləşir. Bunların arxasında isə külliyəyə aid məscid yerləşir. Əsas girişi Dədəəfəndi küçəsində olan məscid kvadrat planlıdır və üzəri təqribən 10 metr enindəki gümbəzlə örtülüdür. Küncdəki çeşmənin tam arxasında yüksələn minarə isə sonralar dağılmış, məscidin bugünkü minarəsi və minbər bölümü, Sultan Əhmədin digər kürəkəni kaptan-ı dərya Sinək Mustafa Paşa tərəfindən sonralar inşa olunmuşdur. Məscid sadə vəzərif bir üslubla bəzədilmişdir.
Mədrəsə
Ləğvindən az əvvəl, 2 sentyabr 1914-cü ildə tərtiblənmiş siyahıya görə, mədrəsə 20 otaqdan ibarət olmuş, bunlardan üçü sonradan əlavə olaraq inşa edilmişdir. Otaqlar torpaq səviyyəsində inşa olunsalar da, arxaya açılan pəncərələr səbəbilə azrütubətlidir və 2 nəfərin yaşaya biləcəyi böyüklükdədir. Ortada qalan meydançanın iki tərəfini tağlar və onların arxasında yerləşən otaqlar təşkil edir. Hər ikisinin də üzəri gümbəzlərlə örtülüdür. Ümumi sayı 13 olan bu gümbəzli otaqlardan həzirəyə (məzarlıq) bitişik 3 otaq kvadrat planlıdır və bunların önündə tağ yoxdur. Bu səbəblə bu otaqların mədrəsə üçün nəzərdə tutulmadığı anlaşılır. Mədrəsənin sol küncündə yerləşən dar koridorun sonunda isə 3 tualet otağı yerləşir.
Kitabxana
Şair Nədimin 19 beytlik bir qəsidəsində özünün də hafiz olaraq təyin edildiyi bu kitabxana əsas girişdən solda yerləşir və həm memarlı, həm də dekorasiya baxımından məscidlə simmetriya təşkil edir. Kvadrat planlı kitabxana binası məsciddə olduğu kimi, eyni böyüklükdəki vahid gümbəzlə örtülüdür. Padşah imamı Ərəbzadə Əbdürrəhman Əfəndi tərəfindən yazılan kitabəsinə görə, inşası hicri 1132-ci ildə (miladi 1719-1720) tamamlanmışdır. Kitabxanaya aid dəyərli əlyazmalar və kitablar (təqribən 1171 əl yazılı və 4 çap edilmiş kitab) 1914-cü ildə Sultan Səlim, 1918-ci ildə isə bu gün də saxlanıldığı Süleymaniyə kitabxanasına köçürülmüş, bu səbəblə boş qalan bina başqa işlərə təsis edilmişdir.
Həzirə
Səbilin yanında və məscidin yan divarı önündə ana küçəyə parallel yerləşən həzirə araları bəzəkli dəmir konstrulsiya ilə örtülü daş sütunların üzərində dayanan tağlarla əhatə edilmişdir. Nevşəhərli İbrahim Paşanın parçalanan cəsədindən qalanlar əvvəlcə Süleymaniyə məscidi yaxınlığında qızının köşkünün həyətinə dəfn edilmiş, daha sonra isə cənazə bu həzirəyə köçürülmüşdür. Eyni həzirədə 1737-ci ildə vəfat edən oğlu Sultanzadə Mehmed bəy ilə bacanağı Sinək Mustafa Paşanın qəbirləri yer alır.
Səbil və çeşmə
Külliyənin 2 küçənin kəsişdiyi küncündə 5 pəncərəli və geniş saçaqlı səbili yerləşir. Zəngin qabartmalarla bəzəli səbilin pəncərələrin üzərində yazı qurşağı yerləşir. Səbilin solunda məscid divarının altında isə çeşmə yer alır.
Çarşı
Külliyəyə maddi dəstək təmin etmək məqsədilə Şahzadəbaşı küçəsi boyunca 2 sıra halında dükanlar inşa olunmuşdur. Bunlardan mədrəsəyə bitişik olan 37 dükan günümüzə qədər qalmış, ancaq qarşı tərəfdəki 45 dükan XIX əsrin ikinci yarısında dağılmışdır.
Ədəbiyyat
- VGMA, Defter, nr. 1959, s. 43, sıra nr. 27.
- Nedim Divanı (nşr. Abdülbâki Gölpınarlı), İstanbul 1972, s. 135, 145, 174.
- İzzet Kumbaracılar, İstanbul Sebilleri, İstanbul 1938, s. 33.
- Tanışık, İstanbul Çeşmeleri, I, 328, nr. 365.
- Mübahat S. Kütükoğlu, “1869’da Faal İstanbul Medreseleri”, TED, VII-VIII (1977), s. 310, nr. 65.
- a.mlf., “Dârü’l-hilâfeti’l- ‘aliyye Medresesi ve Kuruluşu Arefesinde İstanbul Medreseleri”, İTED, VII/1-2 (1978), s. 77, nr. 60.
İstinadlar
- M. Münir Aktepe, “Nevşehirli Damad İbrahim Paşa’ya Âid İki Vakfiye”, TD, XI/15 (1960), s. 149-160
- Ayvansarâyî, Hadîkatü’l-cevâmi ‘, I, 41; a.e.: Camilerimiz Ansiklopedisi: Hadîkatü’l-cevâmi ‘(haz. İhsan Erzi), İstanbul 1987, I, 75-76
- Ahmed Refik [Altınay], Hicrî Onikinci Asırda İstanbul Hayatı (1100-1200), İstanbul 1930, s. 72-73
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kureken Ibrahim Pasa kulliyesi Istanbulda XVIII esre aid kulliye Osmanli sultani III Ehmedin kurekeni ve sedrezemi Nevseherli Ibrahim Pasa terefinden insa etdirilen kulliye mescid medrese kitabxana sebil cesme ve dukanlardan ibaretdir Nevseherli Ibrahim Pasa kulliyesi41 00 47 sm e 28 57 28 s u Olke TurkiyeSeher IstanbulYerlesir Istanbul Fateh rayonuTikilme tarixi 1718 1730Uslubu Osmanli memarligi Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiSahzade mescidinin qarsisinda Sahzadebasi kucesi ile Dedeefendi kucelerinin birlesdiyi noqtede insa olunmus mescid medrese cesme sebil kitabxana ve carsidan ibaret kulliyeye aid bu binalar Osmanli sultani III Ehmedin kurekeni ve sedrezemi Nevseherli Ibrahim Pasanin 1718 1730 cu illeri ehate eden sedareti doneminde insa olunmusdur Mescidin qapisi uzerindeki kitabede buranin hicri 1132 ci ilde miladi 1719 1720 insa edildiyi ve eyni zamanda medrese olaraq da fealiyyet gosterdiyi qeyd olunur Dovrun onemli sairlerinden olan Nedimin divaninda Ibrahim Pasa sebili ucun yazilmis 6 beytlik bolumde de insa tarixi yene hicri 1132 ci il olaraq gosterilmisdir Yene eyni menbeye gore kulliyeye aid olan carsi ise hicri 1141 ci ilde miladi 1728 1729 insa olunmusdur Kulliyenin insasi uzun iller davam etse de mescid ve medrese daha erken vaxtlarda hazir olmusdur Bele ki tarixci Silahdar Mehmed aga buranin mohtesem bir acilisla 22 may 1720 ci ilde ibadete acildigini qeyd edir Uzun iller temirsiz qalan mescid sadirvan ve medrese binasi 1959 1960 ci illerde Vakiflar idaresi terefinden berpa edildikden sonra bezi muessiselere verilmisdir StrukturuMescid Kulliye duzbucaqli formasindaki bir erazi ehate edir ve 2 kucenin kesisdiyi noqtede bir sebil ve yaninda cesme yerlesir Bunlarin arxasinda ise kulliyeye aid mescid yerlesir Esas girisi Dedeefendi kucesinde olan mescid kvadrat planlidir ve uzeri teqriben 10 metr enindeki gumbezle ortuludur Kuncdeki cesmenin tam arxasinda yukselen minare ise sonralar dagilmis mescidin bugunku minaresi ve minber bolumu Sultan Ehmedin diger kurekeni kaptan i derya Sinek Mustafa Pasa terefinden sonralar insa olunmusdur Mescid sade vezerif bir uslubla bezedilmisdir Medrese Legvinden az evvel 2 sentyabr 1914 cu ilde tertiblenmis siyahiya gore medrese 20 otaqdan ibaret olmus bunlardan ucu sonradan elave olaraq insa edilmisdir Otaqlar torpaq seviyyesinde insa olunsalar da arxaya acilan pencereler sebebile azrutubetlidir ve 2 neferin yasaya bileceyi boyuklukdedir Ortada qalan meydancanin iki terefini taglar ve onlarin arxasinda yerlesen otaqlar teskil edir Her ikisinin de uzeri gumbezlerle ortuludur Umumi sayi 13 olan bu gumbezli otaqlardan hezireye mezarliq bitisik 3 otaq kvadrat planlidir ve bunlarin onunde tag yoxdur Bu sebeble bu otaqlarin medrese ucun nezerde tutulmadigi anlasilir Medresenin sol kuncunde yerlesen dar koridorun sonunda ise 3 tualet otagi yerlesir Kitabxana Sair Nedimin 19 beytlik bir qesidesinde ozunun de hafiz olaraq teyin edildiyi bu kitabxana esas girisden solda yerlesir ve hem memarli hem de dekorasiya baximindan mescidle simmetriya teskil edir Kvadrat planli kitabxana binasi mescidde oldugu kimi eyni boyuklukdeki vahid gumbezle ortuludur Padsah imami Erebzade Ebdurrehman Efendi terefinden yazilan kitabesine gore insasi hicri 1132 ci ilde miladi 1719 1720 tamamlanmisdir Kitabxanaya aid deyerli elyazmalar ve kitablar teqriben 1171 el yazili ve 4 cap edilmis kitab 1914 cu ilde Sultan Selim 1918 ci ilde ise bu gun de saxlanildigi Suleymaniye kitabxanasina kocurulmus bu sebeble bos qalan bina basqa islere tesis edilmisdir Hezire Sebilin yaninda ve mescidin yan divari onunde ana kuceye parallel yerlesen hezire aralari bezekli demir konstrulsiya ile ortulu das sutunlarin uzerinde dayanan taglarla ehate edilmisdir Nevseherli Ibrahim Pasanin parcalanan cesedinden qalanlar evvelce Suleymaniye mescidi yaxinliginda qizinin koskunun heyetine defn edilmis daha sonra ise cenaze bu hezireye kocurulmusdur Eyni hezirede 1737 ci ilde vefat eden oglu Sultanzade Mehmed bey ile bacanagi Sinek Mustafa Pasanin qebirleri yer alir Sebil ve cesme Kulliyenin 2 kucenin kesisdiyi kuncunde 5 pencereli ve genis sacaqli sebili yerlesir Zengin qabartmalarla bezeli sebilin pencerelerin uzerinde yazi qursagi yerlesir Sebilin solunda mescid divarinin altinda ise cesme yer alir Carsi Kulliyeye maddi destek temin etmek meqsedile Sahzadebasi kucesi boyunca 2 sira halinda dukanlar insa olunmusdur Bunlardan medreseye bitisik olan 37 dukan gunumuze qeder qalmis ancaq qarsi terefdeki 45 dukan XIX esrin ikinci yarisinda dagilmisdir EdebiyyatVGMA Defter nr 1959 s 43 sira nr 27 Nedim Divani nsr Abdulbaki Golpinarli Istanbul 1972 s 135 145 174 Izzet Kumbaracilar Istanbul Sebilleri Istanbul 1938 s 33 Tanisik Istanbul Cesmeleri I 328 nr 365 Mubahat S Kutukoglu 1869 da Faal Istanbul Medreseleri TED VII VIII 1977 s 310 nr 65 a mlf Daru l hilafeti l aliyye Medresesi ve Kurulusu Arefesinde Istanbul Medreseleri ITED VII 1 2 1978 s 77 nr 60 IstinadlarM Munir Aktepe Nevsehirli Damad Ibrahim Pasa ya Aid Iki Vakfiye TD XI 15 1960 s 149 160 Ayvansarayi Hadikatu l cevami I 41 a e Camilerimiz Ansiklopedisi Hadikatu l cevami haz Ihsan Erzi Istanbul 1987 I 75 76 Ahmed Refik Altinay Hicri Onikinci Asirda Istanbul Hayati 1100 1200 Istanbul 1930 s 72 73