Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I Pyotrun islahatları, XVIII əsr Pyotrun dəyişiklikləri - 1725-ci ildə Rusiyada I Pyotrun hakimiyyəti dövründə həyata keçirilən dövlət və ictimai həyatda dəyişikliklər.
I Pyotrun bütün islahat fəaliyyətini şərti olaraq üç dövrə ( mərhələlərə) bölmək olar: 1696-1721. - Pyotrun Azov kampaniyası və Şimal müharibəsi dövrü (1700-1721), o cümlədən 1703-cü ildə Sankt-Peterburqun əsasının qoyulması və 1709-cu ildə Poltava döyüşü, sonra isə - 1721-1725 - Rusiya imperiyasının yaranması; Qafqazda yürüşlər və 1725-ci ilin fevralında Pyotrun ölümü.
Birinci mərhələnin xüsusiyyətləri tələsik və həmişə düşünülmüş xarakterə malik deyildi, bu da Şimal müharibəsinin aparılması ilə izah olunur. İslahatlar, ilk növbədə, müharibə üçün vəsait toplamaq məqsədi daşıyırdı, yığımlar zorla aparılır və çox vaxt istənilən nəticəni vermirdi. Birinci mərhələdə dövlət islahatları ilə yanaşı, həyat tərzinin müasirləşdirilməsi istiqamətində də geniş islahatlar aparıldı. İkinci dövrdə islahatlar daha sistemli xarakter daşıyırdı.
Bir sıra tarixçilər, məsələn, V. O. Klyuchevski , Peterin islahatlarının 17-ci əsrdə baş verən dəyişikliklərin yalnız təbii davamı olduğuna diqqət çəkdi. Digər tarixçilər (məsələn, Sergey Solovyov ), əksinə, Pyotr dəyişikliklərinin inqilabi xarakterini vurğuladılar.
Pyotrun islahatlarını təhlil edən tarixçilər onun bu islahatlarda şəxsi iştirakı ilə bağlı müxtəlif fikirlər söyləyirlər. Bir qrup hesab edir ki, Pyotr həm islahatlar proqramının tərtibində, həm də onların həyata keçirilməsi prosesində əsas rol oynamayıb (bu, ona kral kimi aid edilirdi). Digər bir qrup tarixçi isə əksinə, müəyyən islahatların aparılmasında I Pyotrun böyük şəxsi rolundan yazır.
Dövlət idarəçiliyində islahatlar
Qərbə səfər edən I Pyotr nəhayət, ölkənin avropalaşmasının zəruriliyinə əmin oldu. Bu hökmü Pyotrun Avropa ölkələrinə bütün səfərlərin əsas nəticəsi adlandırmaq olar. Moskvaya gəldikdən sonra Pyotr "xarici adətlər" təqdim etməyə başladı, xalq onları belə adlandırdı. Adi vətəndaşlara göründüyü kimi, Pyotrun özü onun həyata keçirdiyi islahatların mahiyyətini tam başa düşmədi. Qəzəbin əsas hissəsi geyimlə bağlı islahatlar və ümumilikdə xarici görünüşlə bağlı idi ki, bu da yalnız saqqal saxlamağa vergiyə dəyərdi. Peterin özünün daha sonra izah etdiyi kimi, o, Rusiyanı ən azı zahiri olaraq Avropaya tez bir zamanda bənzətmək arzusundan irəli gəlirdi, lakin xaos səbəbindən çoxları bu fikri bölüşmürdü, lakin anlamasa da, onun tərəfində sadiq insanlar var idi. Peterin hərəkətləri, onunla qaldı və onu hər cür dəstəklədi.
Əvvəlcə I Pyotrun dövlət idarəçiliyi sahəsində dəqiq islahatlar proqramı yox idi. Yeni dövlət qurumunun yaranması və ya ölkənin inzibati-ərazi idarəçiliyinin dəyişməsi mühüm maliyyə vəsaiti və əhalinin səfərbərliyi tələb edən müharibələrin aparılması ilə diktə olunurdu. I Pyotrun miras qoyduğu hakimiyyət sistemi Sankt-Peterburqda ordunu yenidən təşkil etmək və artırmaq, donanma qurmaq və qalalar tikmək üçün kifayət qədər vəsait toplamağa imkan vermirdi.
Pyotrun siyasətində ilk illərdən hökumətdə səmərəsiz Boyar dumasının rolunu azaltmaq meyli var idi. -cu ildə çarın yanında Yaxın dəftərxana təşkil edildi və Nazirlər Soveti daha sonra fərdi sifarişləri idarə edən 15-ə qədər etibarlı adamın daxil olduğu binalarda toplandı. Bu, 22 formalaşan gələcək İdarəedici Senatın prototipi idi fevral ( . Boyar duması (daha doğrusu, "boyarların qurultayları") haqqında sonuncu qeyd 1708-ci ilə təsadüf edir: o dövrdə "konsiliumlar"ın iclaslarında iştirak edənləri həm "boyarlar", həm də "nazirlər" adlandırmaq olardı . 1708-ci ildən etibarən Şurada müəyyən bir iş rejimi quruldu: hər bir nazirin xüsusi səlahiyyətləri var idi, hesabatlar və iclasların protokolları görünür.
1711-ci ildə Boyar Duması və onu əvəz edən Konsiliya əvəzinə Senat yaradıldı. Pyotr Senatın əsas vəzifəsini bu şəkildə tərtib etdi: “Dövlət daxilində xərclərə baxmaq və lazımsız və xüsusən də boş yerə ayırmaq. Mümkün qədər çox pul toplayın, çünki pul müharibənin arteriyasıdır. »
Çarın olmadığı dövrdə dövlətin hazırkı idarəçiliyi üçün Pyotr tərəfindən yaradılmış (o vaxt çar Prut kampaniyasına başlamışdı) 9 nəfərdən (kollegiyaların sədrləri) ibarət Senat tədricən müvəqqəti idarəçiliyə çevrilmişdir. 1722-ci il fərmanında təsbit edilmiş daimi ali dövlət qurumu.
Senatda qərarlar kollektiv şəkildə, ümumi yığıncaqda qəbul edilir və ali dövlət orqanının bütün üzvlərinin imzaları ilə dəstəklənirdi. Beləliklə, I Pyotr öz səlahiyyətlərinin bir hissəsini Senata həvalə etdi, lakin eyni zamanda onun üzvlərinin üzərinə şəxsi məsuliyyət qoydu.
Senatla eyni vaxtda fiskal vəzifəsi meydana çıxdı. Senatdakı Baş Fiskalın və əyalətlərdəki Fiskalların vəzifəsi qurumların fəaliyyətinə gizli nəzarət etmək idi: onlar fərmanların pozulması və sui-istifadə hallarını aşkar edərək Senata və çara məlumat verirdilər. 1715 -ci ildən Senatın işinə baş auditor nəzarət edirdi, 1718-ci ildən isə baş katib adlandırıldı. -Ci ildən 1722-, Senatın nəzarət həyata keçirilmişdir Baş prokuror tərəfindən və Respublika Prokurorluğunun, kimə bir prokuror bütün digər təşkilatlar tabe idi. Baş prokurorun razılığı və imzası olmadan Senatın heç bir qərarı qüvvədə deyildi. Baş prokuror və onun müavini birbaşa dövlət başçısına hesabat verdilər.
Senat bir hökumət olaraq qərarlar qəbul edə bilərdi, lakin onların həyata keçirilməsi üçün inzibati aparat lazım idi. In 1717-1721 , hökumətin icra hakimiyyəti orqanlarının bir islahat sistemi ilə paralel olaraq, nəticəsində həyata keçirilmişdir sifarişlər onların qeyri-müəyyən funksiyaları, 13 kollec İsveç modeli əsasında yaradılmışdır - gələcək nazirliklərin sələfləri. Sərəncamlardan fərqli olaraq, hər bir kollegiyanın funksiyaları və fəaliyyət istiqamətləri ciddi şəkildə müəyyən edilirdi və kollegiyanın özündə münasibətlər qərarların kollegiallığı prinsipi əsasında qurulurdu. Təqdim edildi:
- Xarici (xarici) işlər kollegiyası - Səfir ordenini əvəz etdi, yəni xarici siyasətə cavabdeh idi.
- Hərbi Şura (Hərbi) - quru ordusunun alınması, silahlanması, təchizatı və təlimi.
- Admiralty Board - Dəniz İşləri, Donanma.
- Patrimonial kollegiya - Yerli Sifarişi əvəz etdi, yəni nəcib torpaq mülkiyyətinə cavabdeh idi (torpaq məhkəməsi, torpaq və kəndlilərin alqı-satqısı ilə bağlı əməliyyatlar və qaçaqların təhqiqatı nəzərdən keçirilirdi). 1721-ci ildə yaradılmışdır.
- Palata Kolleci - dövlət gəlirlərinin toplanması.
- Dövlət idarələri-kollegiya - dövlətin xərclərinə rəhbərlik edirdi.
- Təftiş Şurası - dövlət vəsaitlərinin toplanması və xərclənməsinə nəzarət.
- Ticarət Kolleci - gəmiçilik, gömrük və xarici ticarət məsələləri.
- Berg Collegium - dağ-mədən və metallurgiya biznesi (mədənçıxarma və zavod sənayesi).
- Manufaktura kolleci - yüngül sənaye (manufakturalar, yəni əl əməyinin bölgüsünə əsaslanan müəssisələr).
- Ədliyyə Kolleci mülki məhkəmə icraatına rəhbərlik edirdi (onun nəzdində Serf İdarəsi fəaliyyət göstərirdi: müxtəlif aktları - alqı-satqı sənədlərini, əmlakın satışına dair sənədləri, mənəvi vəsiyyətnamələri, borc öhdəliklərini qeydə alırdı). Mülki və cinayət işlərində işləyib.
- İlahiyyat Kolleci, 1721-ci ildən Müqəddəs İdarəetmə Sinodu, kilsə işlərini idarə etdi, patriarxı və Rus Pravoslav Kilsəsinin Şuralarını əvəz etdi. Bu şuraya ali ruhanilərin nümayəndələri daxil idi. Onların təyinatı çar tərəfindən həyata keçirildiyindən və qərarlar onun tərəfindən təsdiqləndiyindən, Rusiya imperatorunun faktiki olaraq Rus Pravoslav Kilsəsinin başçısı olduğunu deyə bilərik. Ən yüksək dünyəvi hakimiyyət adından Sinodun hərəkətlərinə baş prokuror - çar tərəfindən təyin edilmiş mülki məmur nəzarət edirdi. Xüsusi fərmanla I Pyotr kahinlərə kəndlilər arasında maarifləndirici bir missiya yerinə yetirməyi əmr etdi: onlara moizələr və göstərişlər oxumaq, uşaqlara dualar öyrətmək, onlara çara və kilsəyə hörmət hissi aşılamaq.
- Malorus Şurası - Ukraynada hakimiyyətə sahib olan hetmanın hərəkətləri üzərində nəzarəti həyata keçirirdi, çünki yerli idarəetmənin xüsusi rejimi var idi. 1722-ci ildə Hetmanın ölümündən sonra I. VƏ. Skoropadski hetmanın yeni seçkiləri qadağan edildi və hetman ilk dəfə kral fərmanı ilə təyin edildi. Kollegiyaya çar zabiti başçılıq edirdi .
28 fevral 1720-ci ildə Ümumi Əsasnamə bütün ölkə üçün dövlət aparatında vahid ofis iş sistemini tətbiq etdi. Onun sözlərinə görə qaydaların, kollegiya ibarət prezidenti 4-5 məsləhətçilər və 4 qiymətləndiricilər .
İdarəetmə sistemində mərkəzi yeri gizli polis tuturdu: Preobrajenski Prikaz (dövlət cinayətləri ilə bağlı işlərə cavabdehdir) və Gizli Kansler . Bu qurumlar imperatorun özünün yurisdiksiyasında idi.
Bundan əlavə, Duz İdarəsi, Mis İdarəsi və Torpaq Tədqiqat İdarəsi fəaliyyət göstərirdi.
Kolleclərin hüquqlarına dair iki qurum var idi: Sinod və Baş Magistrat .
Kollegiyalar Senata, onlara isə əyalət, əyalət və mahal administrasiyası tabe idi.
I Pyotrun idarəetmə islahatının nəticələri tarixçilər tərəfindən birmənalı qarşılanmır.
İstinadlar
- "Захаров А. В. Консилия министров // Большая российская энциклопедия. Т. 15. М., 2010. С. 78" (PDF). 2016-02-03 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-01-13.
- Павленко Н. И. Пётр Первый. М.: Молодая гвардия, 1975
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
I Pyotrun islahatlari XVIII esr Pyotrun deyisiklikleri 1725 ci ilde Rusiyada I Pyotrun hakimiyyeti dovrunde heyata kecirilen dovlet ve ictimai heyatda deyisiklikler Car I Pyotr is basinda I Pyotrun butun islahat fealiyyetini serti olaraq uc dovre merhelelere bolmek olar 1696 1721 Pyotrun Azov kampaniyasi ve Simal muharibesi dovru 1700 1721 o cumleden 1703 cu ilde Sankt Peterburqun esasinin qoyulmasi ve 1709 cu ilde Poltava doyusu sonra ise 1721 1725 Rusiya imperiyasinin yaranmasi Qafqazda yurusler ve 1725 ci ilin fevralinda Pyotrun olumu Birinci merhelenin xususiyyetleri telesik ve hemise dusunulmus xaraktere malik deyildi bu da Simal muharibesinin aparilmasi ile izah olunur Islahatlar ilk novbede muharibe ucun vesait toplamaq meqsedi dasiyirdi yigimlar zorla aparilir ve cox vaxt istenilen neticeni vermirdi Birinci merhelede dovlet islahatlari ile yanasi heyat terzinin muasirlesdirilmesi istiqametinde de genis islahatlar aparildi Ikinci dovrde islahatlar daha sistemli xarakter dasiyirdi Bir sira tarixciler meselen V O Klyuchevski Peterin islahatlarinin 17 ci esrde bas veren deyisikliklerin yalniz tebii davami olduguna diqqet cekdi Diger tarixciler meselen Sergey Solovyov eksine Pyotr deyisikliklerinin inqilabi xarakterini vurguladilar Pyotrun islahatlarini tehlil eden tarixciler onun bu islahatlarda sexsi istiraki ile bagli muxtelif fikirler soyleyirler Bir qrup hesab edir ki Pyotr hem islahatlar proqraminin tertibinde hem de onlarin heyata kecirilmesi prosesinde esas rol oynamayib bu ona kral kimi aid edilirdi Diger bir qrup tarixci ise eksine mueyyen islahatlarin aparilmasinda I Pyotrun boyuk sexsi rolundan yazir Dovlet idareciliyinde islahatlarQerbe sefer eden I Pyotr nehayet olkenin avropalasmasinin zeruriliyine emin oldu Bu hokmu Pyotrun Avropa olkelerine butun seferlerin esas neticesi adlandirmaq olar Moskvaya geldikden sonra Pyotr xarici adetler teqdim etmeye basladi xalq onlari bele adlandirdi Adi vetendaslara gorunduyu kimi Pyotrun ozu onun heyata kecirdiyi islahatlarin mahiyyetini tam basa dusmedi Qezebin esas hissesi geyimle bagli islahatlar ve umumilikde xarici gorunusle bagli idi ki bu da yalniz saqqal saxlamaga vergiye deyerdi Peterin ozunun daha sonra izah etdiyi kimi o Rusiyani en azi zahiri olaraq Avropaya tez bir zamanda benzetmek arzusundan ireli gelirdi lakin xaos sebebinden coxlari bu fikri bolusmurdu lakin anlamasa da onun terefinde sadiq insanlar var idi Peterin hereketleri onunla qaldi ve onu her cur destekledi Evvelce I Pyotrun dovlet idareciliyi sahesinde deqiq islahatlar proqrami yox idi Yeni dovlet qurumunun yaranmasi ve ya olkenin inzibati erazi idareciliyinin deyismesi muhum maliyye vesaiti ve ehalinin seferberliyi teleb eden muharibelerin aparilmasi ile dikte olunurdu I Pyotrun miras qoydugu hakimiyyet sistemi Sankt Peterburqda ordunu yeniden teskil etmek ve artirmaq donanma qurmaq ve qalalar tikmek ucun kifayet qeder vesait toplamaga imkan vermirdi Pyotrun siyasetinde ilk illerden hokumetde semeresiz Boyar dumasinin rolunu azaltmaq meyli var idi cu ilde carin yaninda Yaxin defterxana teskil edildi ve Nazirler Soveti daha sonra ferdi sifarisleri idare eden 15 e qeder etibarli adamin daxil oldugu binalarda toplandi Bu 22 formalasan gelecek Idareedici Senatin prototipi idi fevral Boyar dumasi daha dogrusu boyarlarin qurultaylari haqqinda sonuncu qeyd 1708 ci ile tesaduf edir o dovrde konsiliumlar in iclaslarinda istirak edenleri hem boyarlar hem de nazirler adlandirmaq olardi 1708 ci ilden etibaren Surada mueyyen bir is rejimi quruldu her bir nazirin xususi selahiyyetleri var idi hesabatlar ve iclaslarin protokollari gorunur 1711 ci ilde Boyar Dumasi ve onu evez eden Konsiliya evezine Senat yaradildi Pyotr Senatin esas vezifesini bu sekilde tertib etdi Dovlet daxilinde xerclere baxmaq ve lazimsiz ve xususen de bos yere ayirmaq Mumkun qeder cox pul toplayin cunki pul muharibenin arteriyasidir Carin olmadigi dovrde dovletin hazirki idareciliyi ucun Pyotr terefinden yaradilmis o vaxt car Prut kampaniyasina baslamisdi 9 neferden kollegiyalarin sedrleri ibaret Senat tedricen muveqqeti idareciliye cevrilmisdir 1722 ci il fermaninda tesbit edilmis daimi ali dovlet qurumu Senatda qerarlar kollektiv sekilde umumi yigincaqda qebul edilir ve ali dovlet orqaninin butun uzvlerinin imzalari ile desteklenirdi Belelikle I Pyotr oz selahiyyetlerinin bir hissesini Senata hevale etdi lakin eyni zamanda onun uzvlerinin uzerine sexsi mesuliyyet qoydu Senatla eyni vaxtda fiskal vezifesi meydana cixdi Senatdaki Bas Fiskalin ve eyaletlerdeki Fiskallarin vezifesi qurumlarin fealiyyetine gizli nezaret etmek idi onlar fermanlarin pozulmasi ve sui istifade hallarini askar ederek Senata ve cara melumat verirdiler 1715 ci ilden Senatin isine bas auditor nezaret edirdi 1718 ci ilden ise bas katib adlandirildi Ci ilden 1722 Senatin nezaret heyata kecirilmisdir Bas prokuror terefinden ve Respublika Prokurorlugunun kime bir prokuror butun diger teskilatlar tabe idi Bas prokurorun raziligi ve imzasi olmadan Senatin hec bir qerari quvvede deyildi Bas prokuror ve onun muavini birbasa dovlet bascisina hesabat verdiler Senat bir hokumet olaraq qerarlar qebul ede bilerdi lakin onlarin heyata kecirilmesi ucun inzibati aparat lazim idi In 1717 1721 hokumetin icra hakimiyyeti orqanlarinin bir islahat sistemi ile paralel olaraq neticesinde heyata kecirilmisdir sifarisler onlarin qeyri mueyyen funksiyalari 13 kollec Isvec modeli esasinda yaradilmisdir gelecek nazirliklerin selefleri Serencamlardan ferqli olaraq her bir kollegiyanin funksiyalari ve fealiyyet istiqametleri ciddi sekilde mueyyen edilirdi ve kollegiyanin ozunde munasibetler qerarlarin kollegialligi prinsipi esasinda qurulurdu Teqdim edildi Xarici xarici isler kollegiyasi Sefir ordenini evez etdi yeni xarici siyasete cavabdeh idi Herbi Sura Herbi quru ordusunun alinmasi silahlanmasi techizati ve telimi Admiralty Board Deniz Isleri Donanma Patrimonial kollegiya Yerli Sifarisi evez etdi yeni necib torpaq mulkiyyetine cavabdeh idi torpaq mehkemesi torpaq ve kendlilerin alqi satqisi ile bagli emeliyyatlar ve qacaqlarin tehqiqati nezerden kecirilirdi 1721 ci ilde yaradilmisdir Palata Kolleci dovlet gelirlerinin toplanmasi Dovlet idareleri kollegiya dovletin xerclerine rehberlik edirdi Teftis Surasi dovlet vesaitlerinin toplanmasi ve xerclenmesine nezaret Ticaret Kolleci gemicilik gomruk ve xarici ticaret meseleleri Berg Collegium dag meden ve metallurgiya biznesi medencixarma ve zavod senayesi Manufaktura kolleci yungul senaye manufakturalar yeni el emeyinin bolgusune esaslanan muessiseler Edliyye Kolleci mulki mehkeme icraatina rehberlik edirdi onun nezdinde Serf Idaresi fealiyyet gosterirdi muxtelif aktlari alqi satqi senedlerini emlakin satisina dair senedleri menevi vesiyyetnameleri borc ohdeliklerini qeyde alirdi Mulki ve cinayet islerinde isleyib Ilahiyyat Kolleci 1721 ci ilden Muqeddes Idareetme Sinodu kilse islerini idare etdi patriarxi ve Rus Pravoslav Kilsesinin Suralarini evez etdi Bu suraya ali ruhanilerin numayendeleri daxil idi Onlarin teyinati car terefinden heyata kecirildiyinden ve qerarlar onun terefinden tesdiqlendiyinden Rusiya imperatorunun faktiki olaraq Rus Pravoslav Kilsesinin bascisi oldugunu deye bilerik En yuksek dunyevi hakimiyyet adindan Sinodun hereketlerine bas prokuror car terefinden teyin edilmis mulki memur nezaret edirdi Xususi fermanla I Pyotr kahinlere kendliler arasinda maariflendirici bir missiya yerine yetirmeyi emr etdi onlara moizeler ve gosterisler oxumaq usaqlara dualar oyretmek onlara cara ve kilseye hormet hissi asilamaq Malorus Surasi Ukraynada hakimiyyete sahib olan hetmanin hereketleri uzerinde nezareti heyata kecirirdi cunki yerli idareetmenin xususi rejimi var idi 1722 ci ilde Hetmanin olumunden sonra I VE Skoropadski hetmanin yeni seckileri qadagan edildi ve hetman ilk defe kral fermani ile teyin edildi Kollegiyaya car zabiti basciliq edirdi 28 fevral 1720 ci ilde Umumi Esasname butun olke ucun dovlet aparatinda vahid ofis is sistemini tetbiq etdi Onun sozlerine gore qaydalarin kollegiya ibaret prezidenti 4 5 meslehetciler ve 4 qiymetlendiriciler Idareetme sisteminde merkezi yeri gizli polis tuturdu Preobrajenski Prikaz dovlet cinayetleri ile bagli islere cavabdehdir ve Gizli Kansler Bu qurumlar imperatorun ozunun yurisdiksiyasinda idi Bundan elave Duz Idaresi Mis Idaresi ve Torpaq Tedqiqat Idaresi fealiyyet gosterirdi Kolleclerin huquqlarina dair iki qurum var idi Sinod ve Bas Magistrat Kollegiyalar Senata onlara ise eyalet eyalet ve mahal administrasiyasi tabe idi I Pyotrun idareetme islahatinin neticeleri tarixciler terefinden birmenali qarsilanmir Istinadlar Zaharov A V Konsiliya ministrov Bolshaya rossijskaya enciklopediya T 15 M 2010 S 78 PDF 2016 02 03 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 01 13 Pavlenko N I Pyotr Pervyj M Molodaya gvardiya 1975