Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Habsburqlu I Maksimilian (22 mart 1459, Viner-Noyştadt[d], Müqəddəs Roma imperiyası – 12 yanvar 1519[…]) — Müqəddəs Roma İmperatoru. 1493-cü ildən ölümünə qədər hakimiyyətdə olmuş, müharibələr və nikah diplomatiyası nəticəsində Habsburq sülaləsinin nüfuzunu xeyli artırmışdır.
| I Maksimilian | |
|---|---|
| alm. Maximilian I | |
 | |
| 4 fevral 1508 – 12 yanvar 1519 | |
| Sonrakı | V Karl |
| 9 aprel 1486 – 12 yanvar 1519 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum adı | Erzherzog Maximilian von Österreich |
| Doğum tarixi | 22 mart 1459 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 12 yanvar 1519[…](59 yaşında) |
| Dəfn yeri |
|
| Sülalə | Habsburqlar sülaləsi |
| Anası | Portuqaliyalı Eleonora (Müqəddəs Roma imperatriçası) |
| Həyat yoldaşları |
|
| Uşaqları | |
| | |
| Təltifləri |   |
| İmzası |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İlk illəri
Maksimilian Müqəddəs Roma imperatoru (1415–1493) portuqaliyalı Eleanoranın oğludur. Atası 1440-cı ildə Alman kralı, 1452-ci ildə Müqəddəs Roma İmperatoru olmuşdur. Bundan əlavə Avstriya hersoqu olan atası oğlunun təhsilinə xüsusi əhəmiyyət verirdi. Maksimilian 1477-ci ildə Burqundiya hersoqu Pis Karlın yeganə qızı Burqundiyalı Merrylə evlənərək, 1477-ci ildə, Nansi döyüşündə Fransa kralı XI Lüdovikə (1423–1483) məğlub olaraq, öldürülən qayınının ardından Burqundiya hersoqu oldu. Həyat yoldaşından, sonradan imperator olan V Karlın atası olan Yaraşıqlı Flipp, Avstriyalı Marqaret və kiçik yaşda ölən Frans adlı 3 uşağı olan Maksimilian, yoldaşının 1482-ci ildə ölməsindən sonra Burqundiya hersoqu ünvanını itirdi. Ancaq vaxtı ilə qayınatası Pis Karlın ələ keçirdiyi Burqundiya Flandriyasını qorumağı bacardı. Atası tərəfindən vəkil elan edildi və atası ölənə qədər bu ünvanını qorudu. 16 fevral 1486-cı ildə Roma kralı (Rex Romanorum) elan edilən Maksimilian, Flandriyanı oğlu Flippə verdi. Atasının 19 avqust, 1493-cü ildə ölməsindən sonra Müqəddəs Roma imperatoru elan edilən Maksimilian, eyni ildə Fransa ilə imzaladığı müqavilə ilə Flandriyanın özünə aid olduğunu fransızlara qəbul etdirdi.
İmperatorluq illəri
Maksimilian, imperator olmadan öncə 1491-ci ildə Breton hersoqluğunun Fransaya qalmaması üçün Breton hersoqu Fransiskin yaşayan tək uşağı və varisi olan qızı Bretanlı Anna ilə evləndi. Ancaq Fransa kralı VIII Karlın (1470–1498) etirazları və təhdidlərindən sonra Anna, Maksimiliandan ayrılaraq VIII Karlla evləndi. Beləcə Breton hersoqluğunu itirən Maksimilian, 1494-cü ildə, Milan hersoqu və VIII Karlın düşməni Lüdoviko Sforzanın qardaşı qızı Bianka Mariya Sforza ilə evləndi. İtalyan savaşlarına Fransanın düşməni olaraq qatıldı. Fransanın I İtaliya Müharibəsində (1494–1498) məğlubiyyətə uğramasından sonra İtaliya fransız işğalından azad oldu. Ancaq Maksimilin bütün diqqətini İtaliyaya yönəldiyindən İsveçrədə artan milliyətçi üsyanlara saymazyana yanaşdı. Buna görə, 1499-cu ildə I Maksimilianın qüvvələrinə qarşı zəfər qazanaraq, İsveçrənin Müqəddəs Roma İmperiyasından ayrı hesab edilməsinə nail oldular. Sonralar Maksimilian İsveçrəni yenidən imperiyaya qatmaq istəsə də, bacarmadı.
1500-cü illərin başlanğıcında, Avropada vəziyyət belə idi; Fransa kralı VIII Karlın ölümündən sonra yerinə keçən XI Lüdovik dövründə yenidən güclənmiş, İtaliyadakı müharibələr yenidən başlamış (II İtaliya Müharibələri), Ludoviko Sforza Milana girən fransızların tələbi ilə hersoqluqdan imtina etmiş, Venesiya Respublikası və Osmanlı imperiyası savaşmaqda (1499–1503), İspaniya Xristafor Kolumbun kəşf etdiyi Amerikaya kəşf səyahətləri etməkdə və Almaniyada çəkişmələr baş verməkdə idi. Maksimilian gedərək artan fransız təhdidinə qarşı 1490-cı illərdə İspaniya kralı II Ferdinand və kraliçası Kastilyalı İzabelın qızları Xuana ilə öz oğlu Yaraşıqlı Flippi evləndirmişdi, bu evlilikdən sonralar Müqəddəs Roma imperatoru olacaq və İspaniya kralı olacaq V Karl ilə Müqəddəs Roma imperatoru I Ferdinand doğuldu. Digər yandan artan Osmanlı təhlükəsini hiss edən imperator, buna qarşılıq Macarıstan və Bohemiya kralı Vladislasla (1456–1516) yaxşı münasibətlər qurmuş və evlilik yolları ilə münasibətlərini artırmışddı. Bu evliliklər sonralar imperatorun köməyinə yetəcəkdi.
Fransa kralı XII Lüdovik II İtaliya Müharibələri (1499–1502) başladıqdan qısa müddət sonra Fransa İtaliyanın böyük bir hissəsini işğal etmişdi. Buna görə Fransanın gücündən çəkinən bəzi dövlətlər Maksimilianın rəhbərliyində "Xalqın Xoşbəxtliyi Üçün Birlik" adlı ittifaq qurdular. Lüdovik, İttifaqa qarşı uzun savaşlardan sonra 1508-ci ildə onları məğlub edə bildi. Ancaq İtaliya Müharibələri getdikcə şiddətlənməyə başladı, bu dövrdə Maksimilianın oğlu və İspaniya kralı II Ferdinandın varisi Dəli Xuananın əri Yaraşıqlı Flipp, qayınatasını onun xeyrinə taxtdan əl çəkməyə məcbur edərək, I Flipp adı ilə İspaniya kralı oldu. Flippin 1506-cı ildə ölməsindən sonra Ferdinand taxtı yenidən ələ keçirdi, I Maksimilianla onun nəvəsi olan Carlosu (V Karl) özünün varisi elan etdi. Beləliklə də, V Karl 1516-cı ildə İspaniya, 1519-cu ildə isə Alman və Avstriya taxtına çıxdı.
"Xalqın Xoşbəxtliyi Üçün Birlik" kral XII Lüdovik tərəfindən məğlub edildikdən sonra, Maksimilian Lüdoviklə barışıq imzaladı, lakin III İtaliyan müharibəsində Fransaya qarşı savaşan dövlətlərə yardım etdi.
31 oktyabr, 1517-ci ildə, alman rahib Martin Lüter, Vittenburqda "95 tezis"ini qala-kilisənin qapısına asaraq, Katolik keşişləri tanımadığını elan etdi və beləcə Reformist Hərəkat başladı. Qısa müddətdə Almaniyaya yayılan hərəkat, hiddətlənməsinə səbəb oldu. Martin Lüter Saksoniya hersoqu III Fridrixin qorumasına girdi və Papanın göndərdiyi aforoz kağızını yandırdı. Maksimilian əvvəldə reformist hərəkatı önəmsəməsə də, Papanın təzyiqi və hərəkatın təhlükəli bir şəkildə yayyılmasını nəzərə alıb, Martin Lüteri dönük elan etdi. Əslində Lüterin səbəb olduğu hərəkatı önəmsəməyən Maksimilian, Lüterin qurduğu imperiyaya və Papaya vuracağı ziyanı tam görəcək qədər yaşamadı, lakin öldüyü zaman Protestantlığı əngəlləməməklə etdiyi səhvin böyüklüyünü görürdü.
Ölümü
Maksimilian, 12 yanvar, 1519-cu ildə Avstriyada 59 yaşında öldü. İnnsbruckdə dəfn edilən Maksimilianın yerinə 1516-cı ildə İspaniya kralı olan I Karlos (V Karl) keçdi. Flandriyaya isə Maksimilianın qızı Avstriyalı Marqaret hakim oldu. Avstriya isə Maksimilianın kiçik nəvəsi Ferdinandın hakimliyinə verildi. Maksimilianın ölümündən sonra İspaniya və Avstriya birləşərək böyük bir güc halına gəldi. Macaristan və Bohemiya isə 1526-cı ildə Macar kralı II Lajosun (1506–1526) Moxoc döyüşündə Osmanlı sultanı I Süleymana (1494–1556) məğlub olaraq ölməsindən sonra, Bohemiya Avstriyanın oldu, yerdə qalan digər ərazilər isə Osmanlıya verildi.
İstinadlar
- Deutsche Nationalbibliothek Record #118579371 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- Maximiliaan van Oostenrijk. 2009.
- Skjelver D. M., Wiesflecker H. Maximilian I // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Kindred Britain.
- World Book Encyclopedia, Field Enterprises Educational Corporation, 1976. Jump up^ Encyclopædia Britannica 1911
- Hare, Christopher (1913). Maximilian The Dreamer, Holy Roman Emperor 1459–1519. Stanley Paul & Co. p. 70.
- Hare, Christopher (1907). The high and puissant princess Marguerite of Austria, princess dowager of Spain, duchess dowager of Savoy, regent of the Netherlands. Harper & Brothers. pp. 43–44.
- Seton-Watson, Robert William (1902). Maximilian I, Holy Roman Emperor : Stanhope historical essay 1901. Westminster: Archibald Constable & Co. pp. 23–24, 28–29. Retrieved 8 December 2013.
- Michael Erbe: Die Habsburger 1493–1918. Kohlhammer Urban 2000. ISBN 3-17-011866-8. pp. 19–30
- Maximilian I. Excerpted from Encyclopædia Britannica, 11th Ed. Vol XVII. Cambridge: Cambridge University Press, 1910. 923 2019-09-20 at the Wayback Machine. Luminarium.org (2007–01–26). Retrieved on 2012–01–02.
- Heinz-Dieter Heimann: Die Habsburger. Dynastie und Kaiserreiche. ISBN 3-406-44754-6. pp. 38–45
- Fichtner, Paula Sutter (1976). "Dynastic Marriage in Sixteenth-Century Habsburg Diplomacy and Statecraft: An Interdisciplinary Approach". The American Historical Review. Oxford University Press on behalf of the American Historical Association. 81 (2): 243–265. doi:10.2307/1851170 2023-07-23 at the Wayback Machine. JSTOR 1851170 2022-05-01 at the Wayback Machine.
- Hare, Christopher (1913). Maximilian The Dreamer, Holy Roman Emperor 1459–1519. Stanley Paul & Co. p. 208.
- Aikin, Judith Popovich (1977). "Pseudo-ancestors in the Genealogical Projects of the Emperor Maximilian I" 2013-12-11 at the Wayback Machine. Renaissance et Réforme. 13 (1): 8–15. Retrieved 8 December2013.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu ad soyadli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax I Maksimilian Habsburqlu I Maksimilian 22 mart 1459 Viner Noystadt d Muqeddes Roma imperiyasi 12 yanvar 1519 Muqeddes Roma Imperatoru 1493 cu ilden olumune qeder hakimiyyetde olmus muharibeler ve nikah diplomatiyasi neticesinde Habsburq sulalesinin nufuzunu xeyli artirmisdir I Maksimilianalm Maximilian I Muqeddes Roma Imperatorlarinin siyahisi4 fevral 1508 12 yanvar 1519SonrakiV KarlRomalilarin krali9 aprel 1486 12 yanvar 1519Sexsi melumatlarDogum adi Erzherzog Maximilian von OsterreichDogum tarixi 22 mart 1459Dogum yeri Viner Noystadt d Muqeddes Roma imperiyasiVefat tarixi 12 yanvar 1519 59 yasinda Defn yeri Viner Noystadt d Sulale Habsburqlar sulalesiAnasi Portuqaliyali Eleonora Muqeddes Roma imperatricasi Heyat yoldaslari Burqonlu Mariya 18 avqust 1477 20 avqust 1477 27 mart 1482 Bretanli Anna 1490 1491 Bianka Mariya Sforza 30 noyabr 1493 1494 31 dekabr 1510 Usaqlari I Filip Kastiliya krali Avstriyali MarqaritaTeltifleriImzasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarIlk illeriI Maksimilianin debilqesi Maksimilian Muqeddes Roma imperatoru 1415 1493 portuqaliyali Eleanoranin ogludur Atasi 1440 ci ilde Alman krali 1452 ci ilde Muqeddes Roma Imperatoru olmusdur Bundan elave Avstriya hersoqu olan atasi oglunun tehsiline xususi ehemiyyet verirdi Maksimilian 1477 ci ilde Burqundiya hersoqu Pis Karlin yegane qizi Burqundiyali Merryle evlenerek 1477 ci ilde Nansi doyusunde Fransa krali XI Ludovike 1423 1483 meglub olaraq oldurulen qayininin ardindan Burqundiya hersoqu oldu Heyat yoldasindan sonradan imperator olan V Karlin atasi olan Yarasiqli Flipp Avstriyali Marqaret ve kicik yasda olen Frans adli 3 usagi olan Maksimilian yoldasinin 1482 ci ilde olmesinden sonra Burqundiya hersoqu unvanini itirdi Ancaq vaxti ile qayinatasi Pis Karlin ele kecirdiyi Burqundiya Flandriyasini qorumagi bacardi Atasi terefinden vekil elan edildi ve atasi olene qeder bu unvanini qorudu 16 fevral 1486 ci ilde Roma krali Rex Romanorum elan edilen Maksimilian Flandriyani oglu Flippe verdi Atasinin 19 avqust 1493 cu ilde olmesinden sonra Muqeddes Roma imperatoru elan edilen Maksimilian eyni ilde Fransa ile imzaladigi muqavile ile Flandriyanin ozune aid oldugunu fransizlara qebul etdirdi Imperatorluq illeriI Maksimilin ve ailesi oglu Gozel Flipp heyat yoldasi Burqundiyali Mery neveleri I Ferdinand ve V Karl Maksimilian imperator olmadan once 1491 ci ilde Breton hersoqlugunun Fransaya qalmamasi ucun Breton hersoqu Fransiskin yasayan tek usagi ve varisi olan qizi Bretanli Anna ile evlendi Ancaq Fransa krali VIII Karlin 1470 1498 etirazlari ve tehdidlerinden sonra Anna Maksimiliandan ayrilaraq VIII Karlla evlendi Belece Breton hersoqlugunu itiren Maksimilian 1494 cu ilde Milan hersoqu ve VIII Karlin dusmeni Ludoviko Sforzanin qardasi qizi Bianka Mariya Sforza ile evlendi Italyan savaslarina Fransanin dusmeni olaraq qatildi Fransanin I Italiya Muharibesinde 1494 1498 meglubiyyete ugramasindan sonra Italiya fransiz isgalindan azad oldu Ancaq Maksimilin butun diqqetini Italiyaya yoneldiyinden Isvecrede artan milliyetci usyanlara saymazyana yanasdi Buna gore 1499 cu ilde I Maksimilianin quvvelerine qarsi zefer qazanaraq Isvecrenin Muqeddes Roma Imperiyasindan ayri hesab edilmesine nail oldular Sonralar Maksimilian Isvecreni yeniden imperiyaya qatmaq istese de bacarmadi 1500 cu illerin baslangicinda Avropada veziyyet bele idi Fransa krali VIII Karlin olumunden sonra yerine kecen XI Ludovik dovrunde yeniden guclenmis Italiyadaki muharibeler yeniden baslamis II Italiya Muharibeleri Ludoviko Sforza Milana giren fransizlarin telebi ile hersoqluqdan imtina etmis Venesiya Respublikasi ve Osmanli imperiyasi savasmaqda 1499 1503 Ispaniya Xristafor Kolumbun kesf etdiyi Amerikaya kesf seyahetleri etmekde ve Almaniyada cekismeler bas vermekde idi Maksimilian gederek artan fransiz tehdidine qarsi 1490 ci illerde Ispaniya krali II Ferdinand ve kralicasi Kastilyali Izabelin qizlari Xuana ile oz oglu Yarasiqli Flippi evlendirmisdi bu evlilikden sonralar Muqeddes Roma imperatoru olacaq ve Ispaniya krali olacaq V Karl ile Muqeddes Roma imperatoru I Ferdinand doguldu Diger yandan artan Osmanli tehlukesini hiss eden imperator buna qarsiliq Macaristan ve Bohemiya krali Vladislasla 1456 1516 yaxsi munasibetler qurmus ve evlilik yollari ile munasibetlerini artirmisddi Bu evlilikler sonralar imperatorun komeyine yetecekdi Fransa krali XII Ludovik II Italiya Muharibeleri 1499 1502 basladiqdan qisa muddet sonra Fransa Italiyanin boyuk bir hissesini isgal etmisdi Buna gore Fransanin gucunden cekinen bezi dovletler Maksimilianin rehberliyinde Xalqin Xosbextliyi Ucun Birlik adli ittifaq qurdular Ludovik Ittifaqa qarsi uzun savaslardan sonra 1508 ci ilde onlari meglub ede bildi Ancaq Italiya Muharibeleri getdikce siddetlenmeye basladi bu dovrde Maksimilianin oglu ve Ispaniya krali II Ferdinandin varisi Deli Xuananin eri Yarasiqli Flipp qayinatasini onun xeyrine taxtdan el cekmeye mecbur ederek I Flipp adi ile Ispaniya krali oldu Flippin 1506 ci ilde olmesinden sonra Ferdinand taxti yeniden ele kecirdi I Maksimilianla onun nevesi olan Carlosu V Karl ozunun varisi elan etdi Belelikle de V Karl 1516 ci ilde Ispaniya 1519 cu ilde ise Alman ve Avstriya taxtina cixdi I Maksimilianin taxta cixmasi Liber Missarium Avstriyali Marqaretin qalereyasi Xalqin Xosbextliyi Ucun Birlik kral XII Ludovik terefinden meglub edildikden sonra Maksimilian Ludovikle barisiq imzaladi lakin III Italiyan muharibesinde Fransaya qarsi savasan dovletlere yardim etdi 31 oktyabr 1517 ci ilde alman rahib Martin Luter Vittenburqda 95 tezis ini qala kilisenin qapisina asaraq Katolik kesisleri tanimadigini elan etdi ve belece Reformist Herekat basladi Qisa muddetde Almaniyaya yayilan herekat hiddetlenmesine sebeb oldu Martin Luter Saksoniya hersoqu III Fridrixin qorumasina girdi ve Papanin gonderdiyi aforoz kagizini yandirdi Maksimilian evvelde reformist herekati onemsemese de Papanin tezyiqi ve herekatin tehlukeli bir sekilde yayyilmasini nezere alib Martin Luteri donuk elan etdi Eslinde Luterin sebeb oldugu herekati onemsemeyen Maksimilian Luterin qurdugu imperiyaya ve Papaya vuracagi ziyani tam gorecek qeder yasamadi lakin olduyu zaman Protestantligi engellememekle etdiyi sehvin boyukluyunu gorurdu OlumuMaksimilian 12 yanvar 1519 cu ilde Avstriyada 59 yasinda oldu Innsbruckde defn edilen Maksimilianin yerine 1516 ci ilde Ispaniya krali olan I Karlos V Karl kecdi Flandriyaya ise Maksimilianin qizi Avstriyali Marqaret hakim oldu Avstriya ise Maksimilianin kicik nevesi Ferdinandin hakimliyine verildi Maksimilianin olumunden sonra Ispaniya ve Avstriya birleserek boyuk bir guc halina geldi Macaristan ve Bohemiya ise 1526 ci ilde Macar krali II Lajosun 1506 1526 Moxoc doyusunde Osmanli sultani I Suleymana 1494 1556 meglub olaraq olmesinden sonra Bohemiya Avstriyanin oldu yerde qalan diger eraziler ise Osmanliya verildi IstinadlarDeutsche Nationalbibliothek Record 118579371 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 Maximiliaan van Oostenrijk 2009 Skjelver D M Wiesflecker H Maximilian I Encyclopaedia Britannica ing Kindred Britain World Book Encyclopedia Field Enterprises Educational Corporation 1976 Jump up Encyclopaedia Britannica 1911 Hare Christopher 1913 Maximilian The Dreamer Holy Roman Emperor 1459 1519 Stanley Paul amp Co p 70 Hare Christopher 1907 The high and puissant princess Marguerite of Austria princess dowager of Spain duchess dowager of Savoy regent of the Netherlands Harper amp Brothers pp 43 44 Seton Watson Robert William 1902 Maximilian I Holy Roman Emperor Stanhope historical essay 1901 Westminster Archibald Constable amp Co pp 23 24 28 29 Retrieved 8 December 2013 Michael Erbe Die Habsburger 1493 1918 Kohlhammer Urban 2000 ISBN 3 17 011866 8 pp 19 30 Maximilian I Excerpted from Encyclopaedia Britannica 11th Ed Vol XVII Cambridge Cambridge University Press 1910 923 2019 09 20 at the Wayback Machine Luminarium org 2007 01 26 Retrieved on 2012 01 02 Heinz Dieter Heimann Die Habsburger Dynastie und Kaiserreiche ISBN 3 406 44754 6 pp 38 45 Fichtner Paula Sutter 1976 Dynastic Marriage in Sixteenth Century Habsburg Diplomacy and Statecraft An Interdisciplinary Approach The American Historical Review Oxford University Press on behalf of the American Historical Association 81 2 243 265 doi 10 2307 1851170 2023 07 23 at the Wayback Machine JSTOR 1851170 2022 05 01 at the Wayback Machine Hare Christopher 1913 Maximilian The Dreamer Holy Roman Emperor 1459 1519 Stanley Paul amp Co p 208 Aikin Judith Popovich 1977 Pseudo ancestors in the Genealogical Projects of the Emperor Maximilian I 2013 12 11 at the Wayback Machine Renaissance et Reforme 13 1 8 15 Retrieved 8 December2013