I Con və ya Torpaqsız Con (ing. John, King of England; ing. John Lackland) (d. 24 dekabr 1166 – ö. 19 oktyabr 1216) — İngiltərə kralı. Onun və Fransadakı digər ingilis mülklərini itirməsi, İngiltərə və Fransanın bir hissəsini özündə birləşdirən Plantagenet imperiyasının süqutu və Kapetinqlər sülaləsinin Fransada güclənməsinə səbəb oldu. Səltənətinin sonlarında çıxan baron üsyanı nəticəsində imzalanan Maqna Karta xartiyası, bu gün Birləşmiş Krallığın konstitusiya tarixinin başlanğıcı olaraq qəbul edilir.
I Con | |
---|---|
ing. John Lackland türk. Yurtsuz John osman. یورتسوز ژوهن | |
Əvvəlki | I Riçard |
Sonrakı | III Henri |
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum tarixi | 24 dekabr 1166 |
Vəfat tarixi | 19 oktyabr 1216 (49 yaşında) |
Vəfat səbəbi | dizenteriya |
Fəaliyyəti | monarx |
Atası | II Henri |
Anası | |
Həyat yoldaşları | |
Uşaqları | III Henri |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Con, İngiltərə kralı II Henri və dörd oğlundan ən kiçiyi idi. Bu səbəblə taxt və monarx mülkiyyətindən miras alması gözlənilmədiyi üçün Torpaqsız Con olaraq anılırdı. Qardaşları , Riçard və Cefrinin 1173-1174-cü ildə krala qarşı üsyan çıxarmasının ardından atasının ən sevimli oğlu oldu. 1177-ci ildə atası tərəfindən İrlandiya lordu oldu və bununla birlikdə həm İngiltərədə, həm də Fransada bəzi mülklər ona verildi. II Henri və böyük oğulları arasında çıxan toqquşmalar və Cofrinin ölümü ilə nəticələndi. Atasının vəfatının ardından 1189-cu ildə digər qardaşı Riçard İngiltərə kralı oldu. Ancaq qardaşı 3-cü səlib yürüşünə çıxdığı əsnada Con üsyan çıxarmış, bu üsyan istədiyi nəticəni verməmişdi. Bununla yanaşı o, İngiltərə taxtının varisliyindən alınmadı. Çünki qardaşı Riçardın qanuni övladı - varisi hələ də yox idi. Nəticədə Riçardın 1199-cu ildə vəfatının ardından Con İngiltərə kralı elan edildi. Ertəsi il Fransa kralı II Filiplə bağlanan sülhlə Conun Fransadakı mülklərin real kralı olduğu təsdiq edildi.
Buna baxmayaraq Fransa ilə münaqişə 1202-ci ildə yenidən alovlandı. İlk illərdə ingilislər ard-arda qələbələr qazansa da, hərbi çatışmazlıqlar və kralın Normandiya, Bretoniya və Anju zadəganlarına qarşı yürütdüyü sərt siyasət 1204-cü ildə şimali Fransadakı bütün ingilis mülklərinin əldən çıxmasına səbəb oldu. Növbəti 10 il boyunca Corc bu mülklərin geri alınması, ordunun yenidən qurulması və Fransaya qarşı yeni ittifaqların qurulmasına çalışdı. Papa III İnnokentlə aralarında çıxan anlaşmazlıq səbəbilə 1209-cu ildə aforoz edilsə də, 1213-cü ildə bu problem həll edildi. 1214-cü ildə Fransaya qarşı yeni bir hərbi hazırlığa başlasa da, bu cəhdi də müttəfiqlərinin fransızlara qarşı məğlub olması ilə nəticələndi.
İngiltərəyə döndükdən sonra Con, apardığı iqtisadi islahatlar və İngiltərədəki güclü zadəganlara qarşı yürütdüyü siyasətdən narazı olan baronların üsyanıyla üzləşdi. Həm kral, həm də üsyançı baronların razılığı ilə 1215-ci ildə Maqna Karta hazırlanıb imzalansa da, tərəflərdən heç biri bu xartiyanın şərtlərinə riayət etmədi. Çox keçmədən Fransa kralı yardımıyla baronlar yenidən ayaqlandılar və vəziyyət daha da pisləşdi. Con 1216-cı ilin sonlarında şərqi İngiltərədə apardığı hərbi əmliyyat əsnasında tutulduğu dizenteriya səbəbilə vəfat etdi. 9 yaşlı oğlu Henri İngiltərə kralı elan edildi və dəstəkçiləri ertəsi il Fransa kralı və baronlar üzərində qələbə qazandı.
Hakimiyyəti
XIII əsrdə İngiltərənin iqtisadi həyatında xeyli dəyişikliklər baş verir: əkinçilik təkmilləşir, üçtarlalıq geniş yayılır. Meşələrin təmizlənməsi və bataqlıqların qurudulması nəticəsində əkin sahələri xeyli artır. Ingils yununa təlabatın Flandriyada və İtaliyada artması nəticəsində qoyuçuluğun sonrakı inkişafı gedir. Ümumi təsərrüfat yüksəlişi əhalinin 2,5 – 3 dəfə artmasına gətirib çıxarır.
Şəhərin kənddən ayrılması prosesi davam edir. XIII əsrin sonuna doğru İngiltərədə təxminən 280 — ə yaxın şəhər məskəni var idi. Şəhər əhalisinin sayı da artmışdı. XIII əsrin əvvəllərinə doğru daxili iqtisadi əlaqələr sabitləşir.
Orta əsrlərdə İngiltərənin iqtisadi inkişafının ən mühüm xüsusiyyətlərindən biri daxili əlaqələrin inkişafında kəndin böyük rol oynaması idi. Onların sürətli inkişafına kənd təsərrüfatı rayonlarının ixtisaslaşması mühüm təsir göstərir.
XIII əsrdə ingilis cəmiyyətinin əsas təsərrüfat və sosial özəyi manor olaraq qalırdı. XII əsrin sonundan başlayaraq manor bazar əlaqəərinə cəlb olunur. Bazara daha çox kənd təsərrüfatı məhsulu çıxarmaq üçün bu manorların sahibləri icma əmlakını da ələ keçirməyə çalışır və biyarı artırırdı. İri feodallar bu səbəbdən villanların şəxsi azadlıq qazanmalarına mane olurdular.
Eyni zamanda əmtəə — pul münasibətləri ingilis kəndində biyar təsərrüfatını dağıdan yenilikləri də doğururdu. Villanların daha az olduğu xırda manorlarda pul rentası üstünlük qazanırdı. Bu isə kəndliləri feodalların hündəlik nəzarətindən azad edirdi. Lakin fransız feodalından fərqli olaraq ingilis feodalları domen təsərrüfatından hələ əl çəkməmişdilər. Onlar villanların əməyindən də, muzdlu işçilərdən də eyni dərəcədə istifadə edirdilər.yəni XIII əsr ingilis kəndində 2 əks inkişaf meyli – mühafizəkar və mütərəqqi meyl nəzərə çarpır.
Əmtəə — pul münasibətlərinin təsiri altında XIII əsrdə iri feodallar – baronlarla, xırda feodallar – cəngavərlər arasında fərq xeyli dərinləşir. Bu, ilk növbədə onların əmlak və gəlirləri, təsərrüfat fəaliyyətinin xarakteri və siyasi mövqeyi ilə müəyyən olunurdu.
XIII əsrdə əmtəə — pul münasibətlərinə cəngavərlər daha intensiv cəlb olunurdu. Onların təsərrüfatında pul rentası üstün idi, muzdlu əməkdən də istifadə edilirdi. Ingilis cəngavərlərinin böyük bir hissəsi hərbi zümrə xarakterini tədricən itirir və kənd sahiblərinə çevrilirdilər. Daxili bazarın inkişafında ümumi maraq onları şəhərlilərlə və varlı kəndlilərlə yaxınlaşdırırdı. Bunun müqabilində feodallar təbəqəsi İngiltərədə ümumilikdə qapalı zümrəyə çevrilmir: mənşəyindən asılı olmayaraq 20, bəzən 40 funt illik gəliri olan azad torpaq mülkiyyətçisi cəngavər adını alırdı və zadəganların tərkibinə daxil olurdu.
Feodal aristokratiyasını təşkil edən baronlar və prelatlar isə öz silki imtiyazlarını hakimiyyətər vəchlə saxlamağa çalışırdılar.
Daxili iqtisadi əlaqələr möhkəmləndikcə, feodal dövlətinin mərkəzləşməsi də güclənirdi. Lakin bu proses uzun sürən siyasi mübarizə ilə müşayiət olunmuşdur.
Mübarizənin birinci mərhələsi II Henrinin kiçik oğlu Torpaqsız İoannın (1199- 1216 ) hakimiyyəti dövrünə təsadüf edir. Özbaşına torpaq müsadirələri, bəzi maqnatların hakimiyyətəbsi və edamı ona qarşı baronların böyük müqavimətini yaradır. İoannın Fransadakı uğursuz müharibələri də onların qəzəbinə səbəb olur. Və nəhayət, kilsə seçkilərinə kralın müdaxilə etməsindən narazı olan kilsə də baronların tərəfindən çıxış edirdi.
Kralın baronlarla əvvəlki toqquşmalarından fərqli olaraq bu dəfə cəngavərlər və şəhərlilər də krala qarşı dururlar.xüsusilə şəhərlilərdən yığılan özbaşına rüsumlar da onları baronlarla yaxınlaşdırır. 1202 -1204 – cü illərdə fransız kralı II Filipp Avqust İoannın Fransadakı mülklərini: Normandiyanı, Anjunu, Meni, Tureni və Puatunun bir hissəsini alır. Laroş- o – Muan və Buvindəki ( 1214 ) məğlubiyyəti İoannın mövqeyini daha da zəiflədir. Bundan xeyli əvvəl, 1207 – ci ildə kralın icazəsi olmadan Kenterberili arxiyepiskopu ingilis kilsəsinin başçısı təyin etdiyi üçün papa III İnnokenti ilə münaqişə baş verir. 1212 – ci ildə papa İoannın taxt – tacdan məhrim edilməsi haqqında bulla verir və ingilis tacı hüququnu fransız kralına verir. İoann 1213 – cü ildə papa qarşısında təslim olur, özünü onun vassalı elan edir və ildə 1000 marka gümüş ödəməyi öz üzərinə götürür. Bu biabırçı akt müxalifəti daha da gücləndirir. 1215 – ci ilin yazında baronlar cəngavərlər və şəhərlilərin dəstəyi ilə krala qarşı müharibəyə başayır. Kral qiyam qaldırmış baronların tələblərinə tabe olur və 15 iyun 1215 – ci ildə Azadlıqların Böyük Xartiyasını imzalayır.
Bu xartiyanın ( Magna Charta Libertatum ) əksər maddələri baronların və kilsə feodallarının maraqlarını ifadə edirdi. Kral kilsə seçkilərinin sərbəstliyini qəbul etməli olur. Adəti üzrə yığılan rüsumlardan artıq yığılmayacağını vəd edirdi. Kral şurasının icazəsi olmadan “ qalxan pulu ” yığmaq da qadağan olunurdu. Şuranın tərkibinə isə əsasən baronlar daxil olmalı idi. Digər zümrələrdən fərqli olaraq baronları yalnız onlara bərarər şəxslər – perlər mühakimə edə bilərdi. Perlərin qərarı olmadan krala baronları həbs etmək, mülkünü müsadirə etmək qadağan olunurdu. Və nahayət, xartiyanın yerinə yetirilməsinə nəzarət etmək üçün 25 baronlan ibarət komitə seçilirdi.
Cəngavərlərə azad kəndlilərə münasibətdə xartiya daha az bənd nəzərdə tutmuşdu: baronlara və krala nəzərdə tutulduğundan artıq xidmət etmək qadağan olunurdu. Bütün azad adamlara kral məmurlarının özbaşınalığından müdafiə vəd olunurdu. Onlar üçün II Henri tərəfindən tətbiq olunmuş məhkəmə qaydaları saxlanılırdı. Şəhərlərə gəlincə, xartiya onların artıq mövcud olan imtiyazlarını təsdiqləməklə kifayətlənirdi. Vahid ölçü və çəki tətbiq olundu. İngiltərəyə xarici tacirlərin sərbəst gəlişi asanlaşdırıldı. Bu tədbir xarici ticarətin inkişafına imkan yaratsa da, şəhərlilər üçün sərfəli deyildi, çünki onların inhisarını pozurdu. Və nəhayət, villanlara gəlincə, xartiya onlara heç nə vermədi, əksinə onların hüquqsuzluğunu bir daha təsdiqlədi.
Eyni zamanda Xartiya öz dövrü üçün mütərəqqi səciyyə də daşıyırdı: o, təkcə baronlara deyil, cəngavərlərə və şəhərlilərə münasibətdə kral özbaşınalılığının qarşısını alırdı. Bu sonuncular isə həmin dövrdə ölkənin iqtisadi inkişafında mütərəqqi meyllərin daşıyıcıları idi.
Böyük Xartiya praktikada həyata keçirilmədi. Papanın dəstəyinə arxalanan İoann baronları qiyamçı adlandıraraq onların tələblərini yerinə yetriməkdən imtina etdi. Müharibə başladı və onun qızıcı vaxtında İoann öldü. Baronlar onun azyaşlı oğlu III Henrini kral elan etdilər.
Ədəbiyyat
- Aberth, John. (2003) A Knight at the Movies: Medieval History on Film. London: Routledge. ISBN .
- Barlow, Frank. (1999) The Feudal Kingdom of England, 1042–1216. Harlow, UK: Pearson Education. ISBN .
- Barrett, Nick. (2007) "The Revenues of King John and Philip Augustus Revisited," in Church (ed) 2007.
- Bartlett, Robert. (2000) England Under the Norman and Angevin Kings: 1075–1225. Oxford: Clarendon Press. ISBN .
- Bevington, David. (2002) "Literature and the theatre," in Loewenstein and Mueller (eds) 2002.
- Bolton, J. K. (2007) "English Economy in the Early Thirteenth Century," in Church (ed) 2007.
- Bradbury, Jim. (1998) Philip Augustus, King of France 1180–1223. London: Longman. ISBN .
- Bradbury, Jim. (2007) "Philip Augustus and King John: Personality and History," in Church (ed) 2007.
- Brown, Reginald Allen. (1989) Rochester Castle: Kent. London: English Heritage. ISBN .
- Carpenter, David. (1996) The Reign of Henry III. London: Hambledon Press. ISBN .
- Carpenter, David. (2004) Struggle for Mastery: The Penguin History of Britain 1066–1284. London: Penguin. ISBN .
- Church, Stephen D. (1999) The Household Knights of King John. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN .
- Church, Stephen D. (ed) (2007) King John: New Interpretations. Woodbridge, UK: Boydell Press. ISBN .
- Church, Stephen (2015) King John: England, Magna Carta and the Making of a Tyrant. London: Macmillan. ISBN .
- Churchill, Winston. (1958) A History of the English-Speaking Peoples, Volume 1. London: Cassell. 634802587.
- Coss, Peter. (2002) "From Feudalism to Bastard Feudalism," in Fryde, Monnet and Oexle (eds) (2002).
- Curren-Aquino, Deborah T. (1989a) "Introduction: King John Resurgent," in Curren-Aquino (ed) 1989b.
- Curren-Aquino, Deborah T. (ed) (1989b) King John: New Perspectives. Cranbury, US: University of Delaware Press. ISBN .
- D'Amassa, Don. (2009) Encyclopedia of Adventure Fiction: the Essential Reference to the Great Works and Writers of Adventure Fiction. New York: Facts on File. ISBN .
- Danziger, Danny and John Gillingham. (2003) 1215: The Year of the Magna Carta. London: Coronet Books. ISBN .
- Duffy, Sean. (2007) "John and Ireland: the Origins of England's Irish Problem," in Church (ed) 2007.
- Duncan, A. A. M. (2007) "John King of England and the King of the Scots," in Church (ed) 2007.
- Dyer, Christopher. (2009) Making a Living in the Middle Ages: The People of Britain, 850 – 1520. London: Yale University Press. ISBN .
- Elliott, Andrew B. R. (2011) Remaking the Middle Ages: The Methods of Cinema and History in Portraying the Medieval World. Jefferson, US: McFarland. ISBN .
- Fryde, E. B., D. E. Greenway, S. Porter and I. Roy (eds) (1996) Handbook of British Chronology, third edition. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN .
- Fryde, Natalie, Pierre Monnet and Oto Oexle. (eds) (2002) Die Gegenwart des Feudalismus. Göttingen, Germany: Vandenhoeck and Ruprecht. ISBN .
- Fryde, Natalie. (2007) "King John and the Empire," in Church (ed) 2007.
- Galbraith, V. H. (1945) "Good and Bad Kings in English History," History 30, 119–32.
- Gillingham, John. (1994) Richard Coeur de Lion: Kingship, Chivalry, and War in the Twelfth Century. London: Hambledon Press. ISBN .
- Gillingham, John (2001) The Angevin Empire. (2nd edition) London, UKL Hodder Arnold. ISBN .
- Gillingham, John. (2007) "Historians without Hindsight: Coggshall, Diceto and Howden on the Early Years of John's Reign," in Church (ed) 2007.
- Given-Wilson, Chris. (1996) An Illustrated History of Late Medieval England. Manchester: Manchester University Press. ISBN .
- Harper-Bill. (2007) "John and the Church of Rome," in Church (ed) 2007.
- Harris, Jesse W. (1940) John Bale, a study in the minor literature of the Reformation. Urbana, US: Illinois Studies in Language and Literature.
- Hodgett, Gerald. (2006) A Social and Economic History of Medieval Europe. Abingdon, UK: Routledge. ISBN .
- Holt, James Clarke. (1961) The Northerners: A Study in the Reign of King John. Oxford: Oxford University Press. 862444.
- Holt, James Clarke. (1963) King John. London: Historical Association. 639752123.
- Holt, James Clarke. (1984) "The Loss of Normandy and Royal Finance," in Holt and Gillingham (eds) 1984.
- Holt, James Clarke and John Gillingham (eds) (1984) War and Government in the Middle Ages: Essays in Honour of J. O. Prestwich. Woodbridge, UK: Boydell Press. ISBN .
- Hunnisett, R. F. (1961) The Medieval Coroner. Cambridge: Cambridge University Press. 408381.
- Huscroft, Richard. (2005) Ruling England, 1042–1217. Harlow, UK: Pearson. ISBN .
- Inwood, Stephen. (1998) A History of London. London: Macmillan. ISBN .
- Johnson, Hugh. (1989) Vintage: The Story of Wine. New York: Simon and Schuster. ISBN .
- Jordan, William Chester. (1991) "Isabelle d'Angoulême, by the Grace of God, Queen," in Revue belge de philologie et histoire, 69, 821–852.
- Lachaud, Frédérique, Jean sans Terre, Paris, Perrin, 2018 ISBN .
- Lawler, John and Gail Gates Lawler. (2000) A Short Historical Introduction to the Law of Real Property. Washington DC: Beard Books. ISBN .
- Lloyd, Alan. (1972) The Maligned Monarch: a Life of King John of England. Garden City, US: Doubleday. 482542.
- Loewenstein, David and Janel M. Mueller. (eds) (2002) The Cambridge History of Early Modern English Literature. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN .
- Maley, Willy. (2010) "'And bloody England into England gone': Empire, Monarchy, and Nation in King John," in Maley and Tudeau-Clayton (eds) 2010.
- Maley, Willy and Margaret Tudeau-Clayton. (eds) (2010) This England, That Shakespeare: New Angles on Englishness and the Bard. Farnham, UK: Ashgate Publishing. ISBN .
- Mason, Emma. (2008) King Rufus: The Life and Murder of William II of England. Stroud, UK: The History Press. ISBN .
- McEachern, Claire. (2002) "Literature and national identity," in Loewenstein and Mueller (eds) 2002.
- McLynn, Frank. (2007) Lionheart and Lackland: King Richard, King John and the Wars of Conquest. London: Vintage Books. ISBN .
- Morris, Marc. (2015) King John: Treachery and Tyranny in Medieval England: The Road to Magna Carta. New York: Pegasus Books.
- Moss, V. D. (2007) "The Norman Exchequer Rolls of King John," in Church (ed) 2007.
- Norgate, Kate. (1887) England Under the Angevin Kings, vol. 2. London: Macmillan. 373944.
- Norgate, Kate. (1902) John Lackland. London: Macmillan. 1374257.
- Poole, Stephen. (1993) From Domesday Book to Magna Carta 1087–1216. Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- Potter, Lois. (1998) Playing Robin Hood: the Legend as Performance in Five Centuries. Cranbury, US: University of Delaware Press. ISBN .
- Power, Daniel. (2007) "King John and the Norman Aristocracy," in Church (ed) 2007.
- Ramsay, James Henry. (1903) The Angevin Empire. London: Sonnenschein. 2919309.
- Richardson, Douglas. (2004) Plantagenet Ancestry: a Study in Colonial and Medieval Families. Salt Lake City: Genealogical Publishing. ISBN .
- Rowlands, Ifor W. (2007) "King John and Wales," in Church (ed) 2007.
- Scott, Walter. (1998) Ivanhoe. Edinburgh: Edinburgh University Press. ISBN .
- Seel, Graham E. (2012) King John: An Underrated King. London: Anthem Press. ISBN .
- Stenton, Doris Mary. (1976) English Society in the Early Middle Ages (1066–1307). Harmondsworth, UK: Penguin. ISBN .
- Tulloch, Graham. (1988) "Historical Notes," in Scott (1998).
- Turner, Ralph V. (2009) King John: England's Evil King? Stroud, UK: History Press. ISBN .
- Vincent, Nicholas. (2007) "Isabella of Angoulême: John's Jezebel," in Church (ed) 2007.
- Warren, W. Lewis. (1991) King John. London: Methuen. ISBN .
Xarici keçidlər
- İngiltərə XI-XV əsrlərdə - kayzen.az
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
I Con ve ya Torpaqsiz Con ing John King of England ing John Lackland d 24 dekabr 1166 o 19 oktyabr 1216 Ingiltere krali Onun ve Fransadaki diger ingilis mulklerini itirmesi Ingiltere ve Fransanin bir hissesini ozunde birlesdiren Plantagenet imperiyasinin suqutu ve Kapetinqler sulalesinin Fransada guclenmesine sebeb oldu Seltenetinin sonlarinda cixan baron usyani neticesinde imzalanan Maqna Karta xartiyasi bu gun Birlesmis Kralligin konstitusiya tarixinin baslangici olaraq qebul edilir I Coning John Lackland turk Yurtsuz John osman یورتسوز ژوهنIngiltere kraliEvvelkiI RicardSonrakiIII HenriSexsi melumatlarDogum tarixi 24 dekabr 1166Vefat tarixi 19 oktyabr 1216 49 yasinda Vefat sebebi dizenteriyaFealiyyeti monarxAtasi II HenriAnasiHeyat yoldaslariUsaqlari III Henri Vikianbarda elaqeli mediafayllar Con Ingiltere krali II Henri ve dord oglundan en kiciyi idi Bu sebeble taxt ve monarx mulkiyyetinden miras almasi gozlenilmediyi ucun Torpaqsiz Con olaraq anilirdi Qardaslari Ricard ve Cefrinin 1173 1174 cu ilde krala qarsi usyan cixarmasinin ardindan atasinin en sevimli oglu oldu 1177 ci ilde atasi terefinden Irlandiya lordu oldu ve bununla birlikde hem Ingilterede hem de Fransada bezi mulkler ona verildi II Henri ve boyuk ogullari arasinda cixan toqqusmalar ve Cofrinin olumu ile neticelendi Atasinin vefatinin ardindan 1189 cu ilde diger qardasi Ricard Ingiltere krali oldu Ancaq qardasi 3 cu selib yurusune cixdigi esnada Con usyan cixarmis bu usyan istediyi neticeni vermemisdi Bununla yanasi o Ingiltere taxtinin varisliyinden alinmadi Cunki qardasi Ricardin qanuni ovladi varisi hele de yox idi Neticede Ricardin 1199 cu ilde vefatinin ardindan Con Ingiltere krali elan edildi Ertesi il Fransa krali II Filiple baglanan sulhle Conun Fransadaki mulklerin real krali oldugu tesdiq edildi Buna baxmayaraq Fransa ile munaqise 1202 ci ilde yeniden alovlandi Ilk illerde ingilisler ard arda qelebeler qazansa da herbi catismazliqlar ve kralin Normandiya Bretoniya ve Anju zadeganlarina qarsi yurutduyu sert siyaset 1204 cu ilde simali Fransadaki butun ingilis mulklerinin elden cixmasina sebeb oldu Novbeti 10 il boyunca Corc bu mulklerin geri alinmasi ordunun yeniden qurulmasi ve Fransaya qarsi yeni ittifaqlarin qurulmasina calisdi Papa III Innokentle aralarinda cixan anlasmazliq sebebile 1209 cu ilde aforoz edilse de 1213 cu ilde bu problem hell edildi 1214 cu ilde Fransaya qarsi yeni bir herbi hazirliga baslasa da bu cehdi de muttefiqlerinin fransizlara qarsi meglub olmasi ile neticelendi Ingiltereye dondukden sonra Con apardigi iqtisadi islahatlar ve Ingilteredeki guclu zadeganlara qarsi yurutduyu siyasetden narazi olan baronlarin usyaniyla uzlesdi Hem kral hem de usyanci baronlarin raziligi ile 1215 ci ilde Maqna Karta hazirlanib imzalansa da tereflerden hec biri bu xartiyanin sertlerine riayet etmedi Cox kecmeden Fransa krali yardimiyla baronlar yeniden ayaqlandilar ve veziyyet daha da pislesdi Con 1216 ci ilin sonlarinda serqi Ingilterede apardigi herbi emliyyat esnasinda tutuldugu dizenteriya sebebile vefat etdi 9 yasli oglu Henri Ingiltere krali elan edildi ve destekcileri ertesi il Fransa krali ve baronlar uzerinde qelebe qazandi HakimiyyetiXIII esrde Ingilterenin iqtisadi heyatinda xeyli deyisiklikler bas verir ekincilik tekmillesir uctarlaliq genis yayilir Meselerin temizlenmesi ve bataqliqlarin qurudulmasi neticesinde ekin saheleri xeyli artir Ingils yununa telabatin Flandriyada ve Italiyada artmasi neticesinde qoyuculugun sonraki inkisafi gedir Umumi teserrufat yukselisi ehalinin 2 5 3 defe artmasina getirib cixarir Seherin kendden ayrilmasi prosesi davam edir XIII esrin sonuna dogru Ingilterede texminen 280 e yaxin seher meskeni var idi Seher ehalisinin sayi da artmisdi XIII esrin evvellerine dogru daxili iqtisadi elaqeler sabitlesir Orta esrlerde Ingilterenin iqtisadi inkisafinin en muhum xususiyyetlerinden biri daxili elaqelerin inkisafinda kendin boyuk rol oynamasi idi Onlarin suretli inkisafina kend teserrufati rayonlarinin ixtisaslasmasi muhum tesir gosterir XIII esrde ingilis cemiyyetinin esas teserrufat ve sosial ozeyi manor olaraq qalirdi XII esrin sonundan baslayaraq manor bazar elaqeerine celb olunur Bazara daha cox kend teserrufati mehsulu cixarmaq ucun bu manorlarin sahibleri icma emlakini da ele kecirmeye calisir ve biyari artirirdi Iri feodallar bu sebebden villanlarin sexsi azadliq qazanmalarina mane olurdular Eyni zamanda emtee pul munasibetleri ingilis kendinde biyar teserrufatini dagidan yenilikleri de dogururdu Villanlarin daha az oldugu xirda manorlarda pul rentasi ustunluk qazanirdi Bu ise kendlileri feodallarin hundelik nezaretinden azad edirdi Lakin fransiz feodalindan ferqli olaraq ingilis feodallari domen teserrufatindan hele el cekmemisdiler Onlar villanlarin emeyinden de muzdlu iscilerden de eyni derecede istifade edirdiler yeni XIII esr ingilis kendinde 2 eks inkisaf meyli muhafizekar ve mutereqqi meyl nezere carpir Emtee pul munasibetlerinin tesiri altinda XIII esrde iri feodallar baronlarla xirda feodallar cengaverler arasinda ferq xeyli derinlesir Bu ilk novbede onlarin emlak ve gelirleri teserrufat fealiyyetinin xarakteri ve siyasi movqeyi ile mueyyen olunurdu XIII esrde emtee pul munasibetlerine cengaverler daha intensiv celb olunurdu Onlarin teserrufatinda pul rentasi ustun idi muzdlu emekden de istifade edilirdi Ingilis cengaverlerinin boyuk bir hissesi herbi zumre xarakterini tedricen itirir ve kend sahiblerine cevrilirdiler Daxili bazarin inkisafinda umumi maraq onlari seherlilerle ve varli kendlilerle yaxinlasdirirdi Bunun muqabilinde feodallar tebeqesi Ingilterede umumilikde qapali zumreye cevrilmir menseyinden asili olmayaraq 20 bezen 40 funt illik geliri olan azad torpaq mulkiyyetcisi cengaver adini alirdi ve zadeganlarin terkibine daxil olurdu Feodal aristokratiyasini teskil eden baronlar ve prelatlar ise oz silki imtiyazlarini hakimiyyeter vechle saxlamaga calisirdilar Daxili iqtisadi elaqeler mohkemlendikce feodal dovletinin merkezlesmesi de guclenirdi Lakin bu proses uzun suren siyasi mubarize ile musayiet olunmusdur Mubarizenin birinci merhelesi II Henrinin kicik oglu Torpaqsiz Ioannin 1199 1216 hakimiyyeti dovrune tesaduf edir Ozbasina torpaq musadireleri bezi maqnatlarin hakimiyyetebsi ve edami ona qarsi baronlarin boyuk muqavimetini yaradir Ioannin Fransadaki ugursuz muharibeleri de onlarin qezebine sebeb olur Ve nehayet kilse seckilerine kralin mudaxile etmesinden narazi olan kilse de baronlarin terefinden cixis edirdi Kralin baronlarla evvelki toqqusmalarindan ferqli olaraq bu defe cengaverler ve seherliler de krala qarsi dururlar xususile seherlilerden yigilan ozbasina rusumlar da onlari baronlarla yaxinlasdirir 1202 1204 cu illerde fransiz krali II Filipp Avqust Ioannin Fransadaki mulklerini Normandiyani Anjunu Meni Tureni ve Puatunun bir hissesini alir Laros o Muan ve Buvindeki 1214 meglubiyyeti Ioannin movqeyini daha da zeifledir Bundan xeyli evvel 1207 ci ilde kralin icazesi olmadan Kenterberili arxiyepiskopu ingilis kilsesinin bascisi teyin etdiyi ucun papa III Innokenti ile munaqise bas verir 1212 ci ilde papa Ioannin taxt tacdan mehrim edilmesi haqqinda bulla verir ve ingilis taci huququnu fransiz kralina verir Ioann 1213 cu ilde papa qarsisinda teslim olur ozunu onun vassali elan edir ve ilde 1000 marka gumus odemeyi oz uzerine goturur Bu biabirci akt muxalifeti daha da guclendirir 1215 ci ilin yazinda baronlar cengaverler ve seherlilerin desteyi ile krala qarsi muharibeye basayir Kral qiyam qaldirmis baronlarin teleblerine tabe olur ve 15 iyun 1215 ci ilde Azadliqlarin Boyuk Xartiyasini imzalayir Bu xartiyanin Magna Charta Libertatum ekser maddeleri baronlarin ve kilse feodallarinin maraqlarini ifade edirdi Kral kilse seckilerinin serbestliyini qebul etmeli olur Adeti uzre yigilan rusumlardan artiq yigilmayacagini ved edirdi Kral surasinin icazesi olmadan qalxan pulu yigmaq da qadagan olunurdu Suranin terkibine ise esasen baronlar daxil olmali idi Diger zumrelerden ferqli olaraq baronlari yalniz onlara berarer sexsler perler muhakime ede bilerdi Perlerin qerari olmadan krala baronlari hebs etmek mulkunu musadire etmek qadagan olunurdu Ve nahayet xartiyanin yerine yetirilmesine nezaret etmek ucun 25 baronlan ibaret komite secilirdi Cengaverlere azad kendlilere munasibetde xartiya daha az bend nezerde tutmusdu baronlara ve krala nezerde tutuldugundan artiq xidmet etmek qadagan olunurdu Butun azad adamlara kral memurlarinin ozbasinaligindan mudafie ved olunurdu Onlar ucun II Henri terefinden tetbiq olunmus mehkeme qaydalari saxlanilirdi Seherlere gelince xartiya onlarin artiq movcud olan imtiyazlarini tesdiqlemekle kifayetlenirdi Vahid olcu ve ceki tetbiq olundu Ingiltereye xarici tacirlerin serbest gelisi asanlasdirildi Bu tedbir xarici ticaretin inkisafina imkan yaratsa da seherliler ucun serfeli deyildi cunki onlarin inhisarini pozurdu Ve nehayet villanlara gelince xartiya onlara hec ne vermedi eksine onlarin huquqsuzlugunu bir daha tesdiqledi Eyni zamanda Xartiya oz dovru ucun mutereqqi seciyye de dasiyirdi o tekce baronlara deyil cengaverlere ve seherlilere munasibetde kral ozbasinaliliginin qarsisini alirdi Bu sonuncular ise hemin dovrde olkenin iqtisadi inkisafinda mutereqqi meyllerin dasiyicilari idi Boyuk Xartiya praktikada heyata kecirilmedi Papanin desteyine arxalanan Ioann baronlari qiyamci adlandiraraq onlarin teleblerini yerine yetrimekden imtina etdi Muharibe basladi ve onun qizici vaxtinda Ioann oldu Baronlar onun azyasli oglu III Henrini kral elan etdiler EdebiyyatAberth John 2003 A Knight at the Movies Medieval History on Film London Routledge ISBN 978 0 415 93886 0 Barlow Frank 1999 The Feudal Kingdom of England 1042 1216 Harlow UK Pearson Education ISBN 0 582 38117 7 Barrett Nick 2007 The Revenues of King John and Philip Augustus Revisited in Church ed 2007 Bartlett Robert 2000 England Under the Norman and Angevin Kings 1075 1225 Oxford Clarendon Press ISBN 0 19 822741 8 Bevington David 2002 Literature and the theatre in Loewenstein and Mueller eds 2002 Bolton J K 2007 English Economy in the Early Thirteenth Century in Church ed 2007 Bradbury Jim 1998 Philip Augustus King of France 1180 1223 London Longman ISBN 978 0 582 06058 6 Bradbury Jim 2007 Philip Augustus and King John Personality and History in Church ed 2007 Brown Reginald Allen 1989 Rochester Castle Kent London English Heritage ISBN 978 1 85074 129 9 Carpenter David 1996 The Reign of Henry III London Hambledon Press ISBN 978 1 85285 137 8 Carpenter David 2004 Struggle for Mastery The Penguin History of Britain 1066 1284 London Penguin ISBN 978 0 14 014824 4 Church Stephen D 1999 The Household Knights of King John Cambridge Cambridge University Press ISBN 978 0 521 55319 3 Church Stephen D ed 2007 King John New Interpretations Woodbridge UK Boydell Press ISBN 978 0 85115 947 8 Church Stephen 2015 King John England Magna Carta and the Making of a Tyrant London Macmillan ISBN 978 0 230 77245 8 Churchill Winston 1958 A History of the English Speaking Peoples Volume 1 London Cassell 634802587 Coss Peter 2002 From Feudalism to Bastard Feudalism in Fryde Monnet and Oexle eds 2002 Curren Aquino Deborah T 1989a Introduction King John Resurgent in Curren Aquino ed 1989b Curren Aquino Deborah T ed 1989b King John New Perspectives Cranbury US University of Delaware Press ISBN 978 0 87413 337 0 D Amassa Don 2009 Encyclopedia of Adventure Fiction the Essential Reference to the Great Works and Writers of Adventure Fiction New York Facts on File ISBN 978 0 8160 7573 7 Danziger Danny and John Gillingham 2003 1215 The Year of the Magna Carta London Coronet Books ISBN 978 0 7432 5778 7 Duffy Sean 2007 John and Ireland the Origins of England s Irish Problem in Church ed 2007 Duncan A A M 2007 John King of England and the King of the Scots in Church ed 2007 Dyer Christopher 2009 Making a Living in the Middle Ages The People of Britain 850 1520 London Yale University Press ISBN 978 0 300 10191 1 Elliott Andrew B R 2011 Remaking the Middle Ages The Methods of Cinema and History in Portraying the Medieval World Jefferson US McFarland ISBN 978 0 7864 4624 7 Fryde E B D E Greenway S Porter and I Roy eds 1996 Handbook of British Chronology third edition Cambridge Cambridge University Press ISBN 0 521 56350 X Fryde Natalie Pierre Monnet and Oto Oexle eds 2002 Die Gegenwart des Feudalismus Gottingen Germany Vandenhoeck and Ruprecht ISBN 978 3 525 35391 2 Fryde Natalie 2007 King John and the Empire in Church ed 2007 Galbraith V H 1945 Good and Bad Kings in English History History 30 119 32 Gillingham John 1994 Richard Coeur de Lion Kingship Chivalry and War in the Twelfth Century London Hambledon Press ISBN 978 1 85285 084 5 Gillingham John 2001 The Angevin Empire 2nd edition London UKL Hodder Arnold ISBN 0 340 74115 5 Gillingham John 2007 Historians without Hindsight Coggshall Diceto and Howden on the Early Years of John s Reign in Church ed 2007 Given Wilson Chris 1996 An Illustrated History of Late Medieval England Manchester Manchester University Press ISBN 0 7190 4152 X Harper Bill 2007 John and the Church of Rome in Church ed 2007 Harris Jesse W 1940 John Bale a study in the minor literature of the Reformation Urbana US Illinois Studies in Language and Literature Hodgett Gerald 2006 A Social and Economic History of Medieval Europe Abingdon UK Routledge ISBN 978 0 415 37707 2 Holt James Clarke 1961 The Northerners A Study in the Reign of King John Oxford Oxford University Press 862444 Holt James Clarke 1963 King John London Historical Association 639752123 Holt James Clarke 1984 The Loss of Normandy and Royal Finance in Holt and Gillingham eds 1984 Holt James Clarke and John Gillingham eds 1984 War and Government in the Middle Ages Essays in Honour of J O Prestwich Woodbridge UK Boydell Press ISBN 978 0 389 20475 6 Hunnisett R F 1961 The Medieval Coroner Cambridge Cambridge University Press 408381 Huscroft Richard 2005 Ruling England 1042 1217 Harlow UK Pearson ISBN 0 582 84882 2 Inwood Stephen 1998 A History of London London Macmillan ISBN 978 0 7867 0613 6 Johnson Hugh 1989 Vintage The Story of Wine New York Simon and Schuster ISBN 0 671 68702 6 Jordan William Chester 1991 Isabelle d Angouleme by the Grace of God Queen in Revue belge de philologie et histoire 69 821 852 Lachaud Frederique Jean sans Terre Paris Perrin 2018 ISBN 978 2 262 06481 5 Lawler John and Gail Gates Lawler 2000 A Short Historical Introduction to the Law of Real Property Washington DC Beard Books ISBN 978 1 58798 032 9 Lloyd Alan 1972 The Maligned Monarch a Life of King John of England Garden City US Doubleday 482542 Loewenstein David and Janel M Mueller eds 2002 The Cambridge History of Early Modern English Literature Cambridge Cambridge University Press ISBN 978 0 521 63156 3 Maley Willy 2010 And bloody England into England gone Empire Monarchy and Nation in King John in Maley and Tudeau Clayton eds 2010 Maley Willy and Margaret Tudeau Clayton eds 2010 This England That Shakespeare New Angles on Englishness and the Bard Farnham UK Ashgate Publishing ISBN 978 0 7546 6602 8 Mason Emma 2008 King Rufus The Life and Murder of William II of England Stroud UK The History Press ISBN 978 0 7524 4635 6 McEachern Claire 2002 Literature and national identity in Loewenstein and Mueller eds 2002 McLynn Frank 2007 Lionheart and Lackland King Richard King John and the Wars of Conquest London Vintage Books ISBN 978 0 7126 9417 9 Morris Marc 2015 King John Treachery and Tyranny in Medieval England The Road to Magna Carta New York Pegasus Books Moss V D 2007 The Norman Exchequer Rolls of King John in Church ed 2007 Norgate Kate 1887 England Under the Angevin Kings vol 2 London Macmillan 373944 Norgate Kate 1902 John Lackland London Macmillan 1374257 Poole Stephen 1993 From Domesday Book to Magna Carta 1087 1216 Oxford Oxford University Press ISBN 0 19 285287 6 Potter Lois 1998 Playing Robin Hood the Legend as Performance in Five Centuries Cranbury US University of Delaware Press ISBN 978 0 87413 663 0 Power Daniel 2007 King John and the Norman Aristocracy in Church ed 2007 Ramsay James Henry 1903 The Angevin Empire London Sonnenschein 2919309 Richardson Douglas 2004 Plantagenet Ancestry a Study in Colonial and Medieval Families Salt Lake City Genealogical Publishing ISBN 978 0 8063 1750 2 Rowlands Ifor W 2007 King John and Wales in Church ed 2007 Scott Walter 1998 Ivanhoe Edinburgh Edinburgh University Press ISBN 978 0 7486 0573 6 Seel Graham E 2012 King John An Underrated King London Anthem Press ISBN 978 0 8572 8518 8 Stenton Doris Mary 1976 English Society in the Early Middle Ages 1066 1307 Harmondsworth UK Penguin ISBN 0 14 020252 8 Tulloch Graham 1988 Historical Notes in Scott 1998 Turner Ralph V 2009 King John England s Evil King Stroud UK History Press ISBN 978 0 7524 4850 3 Vincent Nicholas 2007 Isabella of Angouleme John s Jezebel in Church ed 2007 Warren W Lewis 1991 King John London Methuen ISBN 0 413 45520 3 Xarici kecidlerIngiltere XI XV esrlerde kayzen azVikianbarda I Con ile elaqeli mediafayllar var