Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
II Şahnəzər — Vərəndə məliki və Qarabağ xanı Pənahəli xanın Xəmsə məlikləri arasında əsas müttəfiqi.
| Məlik II Şahnəzər | |
|---|---|
Vərəndə məliki | |
| 1743/1747 – 1792 | |
| Əvvəlki | Məlik Hovsep və ya Məlik Mirzəbəy |
| Sonrakı | Məlik Cümşüd |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1725/26 və ya 1731 |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Vərəndə, Qarabağ |
| Atası | Məlik Hüseyn |
| Anası | Zöhrə xanım |
| Uşağı | Məlik Cümşüd |
| Ailəsi | Şahnəzərovlar (ata tərəf), Kəngərlilər (ana tərəf) |
| Dini | xristian |
Faəliyyəti
II Şahnəzərin anası Zöhrə xanım Naxçıvan xanının qızı idi. Zöhrəni Məlik Hüseyn qaçırmış və onunla evlənmişdi. Bir və ya iki il sonra Şahnəzər dünyaya gəlmişdi. Şahnəzər Nadir şahın ölümündən sonra atabir qardaşı olan Hovsepi öldürərək hakimiyyətə gəlmişdi.Azərbaycan tarixçiləri Mirzə Adıgözəl bəy və Əhməd bəy Cavanşirə görə isə o, qardaşını yox, əmisini öldürərək hakimiyyətə gəlmişdir. Daha sonra II Şahnəzər Hovsepin oğlu Sayı bəyi də öldürmüşdür.
II Şahnəzər Qarabağ xanı Pənahəli xanın hakimiyyətini qəbul etmişdir. O, qızı Hurizad xanımı Pənahəli xanın oğlu İbrahimxəlil xanla evləndirərək Qarabağ xanlığı ilə ittifaqını daha da gücləndirmişdir.
II Şahnəzərin qanuni yolla hakimiyyətə gəlməsi haqqında fikir də mövcuddur. Tarixçi Pavel Çobanyanın fikrinə görə, Azərbaycan tarixçiləri Mirzə Adıgözəl bəy və Əhməd bəy Cavanşir onun qanunsuz yolla hakimiyyətə gəldiyini göstərərək Qarabağ xanlarının və onların övladlarının irsi hüquqlarını təsdiq etmək və Məlik-Şahnəzərlərin Rusiya hakimiyyəti qarşısında nüfuzdan salmaq istəyirdilər. Buna baxmayaraq, Azərbaycan tarixçilərinin II Şahnəzərin qanunsuz yolla hakimiyyətə gəlməsi haqqında fikirləri erməni müəllifləri tərəfindən qəbul edilmiş və təkrarlanmışdır.
Mirası
Erməni müəllifi Raffi II Şahnəzəri qohumlarını öldürdüyü, Vərəndədə hakimiyyəti zorla ələ keçirdiyi və Qarabağ xanı Pənahəli xanla müttəfiq olduğu üçün "xain və cani" adlandırır. Raffiyə görə, II Şahnəzər şəxsi həyatında farsların çoxarvadlılıq adətlərini qəbul etmiş, bununla da xristian mənşəli insanların dini hislərinə təsir etmiş, digər məliklərin nifrətinə səbəb olmuşdur. Qarabağa səfər etmiş erməni səyyahı Yosef Emin qeyd edir ki, II Şahnəzərin müttəfiqi Mirzə xanın arvadı məliyi "Pənahəli xanın həqiqi dostu, fars dilində təhsil almış və müsəlmanların bizim dağlarımızda təsisçisi" kimi təsvir edirdi. Qadının fikrinə görə, II Şahnəzər xristian adına layiq deyildi. II Şahnəzər xalq hekayələrində təlxək Pele Puği vasitəsilə gülməli vəziyyətlərə düşərək ələ salınmışdır. O, Amaras monastırını təmir edərək, bəzi müəlliflərə görə, günahlarının bağışlanacağına ümid etmişdir.
II Şahnəzərin oğlu Məlik Cümşüd Qarabağ xanı İbrahimxəlil xanın Qacarlara qarşı mübarizəsinə kömək etmişdir. Cümşüd 1805-ci ildə İbrahimxəlil xanın rusların hakimiyyətini qəbul etməsinə kömək etmiş, İbrahimxəlil xan Qacar şahzadəsi Abbas Mirzənin tərəfinə keçəndə Dmitri Lisaneviçlə birlikdə onu öldürmüşdür.
İstinadlar
- Maghalyan, 2024. səh. 2
- Maghalyan, 2007, inlay, family tree of the Melik-Shahnazarians
- Bournoutian, 2004. səh. 56, 161
- Maghalyan, 2007. səh. 173-174
- Emin, 1918. səh. 343
- Emin, Aspet. "The Meliks of Eastern Armenia". 2023-07-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-04 – www.academia.edu vasitəsilə.
- Maghalyan, 2024. səh. 3
- Chobanyan, 2014. səh. 165-167, 173
- Emin, 1918. səh. 339, 343–344
- Emin, 1918. səh. 314
- Hayrapetyan, 2012
- Maghalyan, 2007. səh. 79
- Raffi, 1964. səh. 247
- Lalayan, 1897. səh. 6
Ədəbiyyat
- Akimova, Lada. "Karen Shakhnazarov: 'Ia ne ėkraniziruiu svoiu zhiznʹ'". (rus). 8 May 2006. 28 May 2009 tarixində arxivləşdirilib.
- Beknazaryants, Apres. Gaghtnikʻ Gharabaghi: patmakan hushagrutʻyun [Secrets of Karabakh: a historical memoir] (erməni). Stepanakert: Dizak plyus hratarakchʻutʻyun. 2018. ISBN .
- A History of Qarabagh: An Annotated Translation of Mirza Jamal Javanshir Qarabaghi's Tarikh-e Qarabagh. Costa Mesa: Mazda Publishers. 1994. ISBN .
- Two Chronicles on the History of Karabagh: Mirza Jamal Javanshir's Tarikh-e Karabagh and Mirza Adigözal Beg's Karabagh-name. Costa Mesa: Mazda Publishers. 2004. ISBN .
- . "Problema legitimnosti karabakhskikh khanov v kontekste politicheskoĭ istorii Shushi" [The question of legitimization of the Karabakh khans in the context of the political history of Shushi]. (rus) (1). 2014: 164–182.
- . Apcar, Amy (redaktor). Life and Adventures of Emin Joseph Emin 1726–1809, Written by Himself (Second). Calcutta: Baptist Mission Press. 1918.
- Hasan-Jalaliants, Sergius [Sargis]. A History of the Land of Artsakh. English translation by Kaʼren V. Ketendjian; historical introduction, editing, maps, charts and annotations by Robert H. Hewsen. Costa Mesa: Mazda Publishers. 2013. ISBN .
- Hayrapetyan, Tamar. Suvaryan, Yu. (redaktor). Gharabaghi aṛakakhos Pěl Pughu sotsʻial-kʻaghakʻakan ergitsankʻě [The Social and Political Satire of Jester Pele Pughi from Kharabakh]. Historical-Cultural Heritage of the Armenian Highland (erməni). Yerevan State University Press. 2012. 83–85. ISBN .
- "The Meliks of Eastern Armenia: A Preliminary Study". . Nouvelle série. IX. 1972: 285–329.
- . "Varanda". Azgagrakan Handes (erməni). II. 1897: 4–244.
- Maghalyan, Artak. Artsʻakhi melikʻutʻyunnerě ev melikʻakan tnerě XVII-XIX dd [The melikdoms and melikal houses of Artsakh in the 17th–19th centuries] (erməni). Yerevan: HH GAA "Gitutʻyun" hratarakchʻutʻyun. 2007. ISBN .
- Maghalyan, Artak. "The Origin of the Khanate of Karabakh". Journal of the Society for Armenian Studies. 29 (1–12). 27 February 2024: 1–12. doi:10.1163/26670038-12342801. (eISSN) 2667-0038.
- Montgomery, Isobel. "Obituary: Georgy Shakhnazarov". The Guardian. 28 May 2001. 2 July 2023 tarixində arxivləşdirilib.
- . Chsmartatsʻi patmutʻyun [A Truthful History] (erməni və ingilis). Translation, introduction and commentary by K. P. Kostikian. Yerevan: Zangak-97. 2000. ISBN .
- . Erkeri zhoghovatsu [Collected works]. 10. Yerevan: Haypethrat. 1964.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
II Sahnezer Verende meliki ve Qarabag xani Penaheli xanin Xemse melikleri arasinda esas muttefiqi Melik II SahnezerVerende meliki1743 1747 1792EvvelkiMelik Hovsep ve ya Melik MirzebeySonrakiMelik CumsudSexsi melumatlarDogum tarixi 1725 26 ve ya 1731Vefat tarixi 1792Vefat yeri Verende QarabagAtasi Melik HuseynAnasi Zohre xanimUsagi Melik CumsudAilesi Sahnezerovlar ata teref Kengerliler ana teref Dini xristianFaeliyyetiII Sahnezerin anasi Zohre xanim Naxcivan xaninin qizi idi Zohreni Melik Huseyn qacirmis ve onunla evlenmisdi Bir ve ya iki il sonra Sahnezer dunyaya gelmisdi Sahnezer Nadir sahin olumunden sonra atabir qardasi olan Hovsepi oldurerek hakimiyyete gelmisdi Azerbaycan tarixcileri Mirze Adigozel bey ve Ehmed bey Cavansire gore ise o qardasini yox emisini oldurerek hakimiyyete gelmisdir Daha sonra II Sahnezer Hovsepin oglu Sayi beyi de oldurmusdur II Sahnezer Qarabag xani Penaheli xanin hakimiyyetini qebul etmisdir O qizi Hurizad xanimi Penaheli xanin oglu Ibrahimxelil xanla evlendirerek Qarabag xanligi ile ittifaqini daha da guclendirmisdir II Sahnezerin qanuni yolla hakimiyyete gelmesi haqqinda fikir de movcuddur Tarixci Pavel Cobanyanin fikrine gore Azerbaycan tarixcileri Mirze Adigozel bey ve Ehmed bey Cavansir onun qanunsuz yolla hakimiyyete geldiyini gostererek Qarabag xanlarinin ve onlarin ovladlarinin irsi huquqlarini tesdiq etmek ve Melik Sahnezerlerin Rusiya hakimiyyeti qarsisinda nufuzdan salmaq isteyirdiler Buna baxmayaraq Azerbaycan tarixcilerinin II Sahnezerin qanunsuz yolla hakimiyyete gelmesi haqqinda fikirleri ermeni muellifleri terefinden qebul edilmis ve tekrarlanmisdir MirasiErmeni muellifi Raffi II Sahnezeri qohumlarini oldurduyu Verendede hakimiyyeti zorla ele kecirdiyi ve Qarabag xani Penaheli xanla muttefiq oldugu ucun xain ve cani adlandirir Raffiye gore II Sahnezer sexsi heyatinda farslarin coxarvadliliq adetlerini qebul etmis bununla da xristian menseli insanlarin dini hislerine tesir etmis diger meliklerin nifretine sebeb olmusdur Qarabaga sefer etmis ermeni seyyahi Yosef Emin qeyd edir ki II Sahnezerin muttefiqi Mirze xanin arvadi meliyi Penaheli xanin heqiqi dostu fars dilinde tehsil almis ve muselmanlarin bizim daglarimizda tesiscisi kimi tesvir edirdi Qadinin fikrine gore II Sahnezer xristian adina layiq deyildi II Sahnezer xalq hekayelerinde telxek Pele Pugi vasitesile gulmeli veziyyetlere duserek ele salinmisdir O Amaras monastirini temir ederek bezi muelliflere gore gunahlarinin bagislanacagina umid etmisdir II Sahnezerin oglu Melik Cumsud Qarabag xani Ibrahimxelil xanin Qacarlara qarsi mubarizesine komek etmisdir Cumsud 1805 ci ilde Ibrahimxelil xanin ruslarin hakimiyyetini qebul etmesine komek etmis Ibrahimxelil xan Qacar sahzadesi Abbas Mirzenin terefine kecende Dmitri Lisanevicle birlikde onu oldurmusdur IstinadlarMaghalyan 2024 seh 2 Maghalyan 2007 inlay family tree of the Melik Shahnazarians Bournoutian 2004 seh 56 161 Maghalyan 2007 seh 173 174 Emin 1918 seh 343 Emin Aspet The Meliks of Eastern Armenia 2023 07 02 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 09 04 www academia edu vasitesile Maghalyan 2024 seh 3 Chobanyan 2014 seh 165 167 173 Emin 1918 seh 339 343 344 Emin 1918 seh 314 Hayrapetyan 2012 Maghalyan 2007 seh 79 Raffi 1964 seh 247 Lalayan 1897 seh 6EdebiyyatAkimova Lada Karen Shakhnazarov Ia ne ekraniziruiu svoiu zhiznʹ rus 8 May 2006 28 May 2009 tarixinde arxivlesdirilib Beknazaryants Apres Gaghtnikʻ Gharabaghi patmakan hushagrutʻyun Secrets of Karabakh a historical memoir ermeni Stepanakert Dizak plyus hratarakchʻutʻyun 2018 ISBN 978 9939 1 0770 7 A History of Qarabagh An Annotated Translation of Mirza Jamal Javanshir Qarabaghi s Tarikh e Qarabagh Costa Mesa Mazda Publishers 1994 ISBN 978 1568590110 Two Chronicles on the History of Karabagh Mirza Jamal Javanshir s Tarikh e Karabagh and Mirza Adigozal Beg s Karabagh name Costa Mesa Mazda Publishers 2004 ISBN 978 1 56859 179 7 Problema legitimnosti karabakhskikh khanov v kontekste politicheskoĭ istorii Shushi The question of legitimization of the Karabakh khans in the context of the political history of Shushi rus 1 2014 164 182 Apcar Amy redaktor Life and Adventures of Emin Joseph Emin 1726 1809 Written by Himself Second Calcutta Baptist Mission Press 1918 Hasan Jalaliants Sergius Sargis A History of the Land of Artsakh English translation by Kaʼren V Ketendjian historical introduction editing maps charts and annotations by Robert H Hewsen Costa Mesa Mazda Publishers 2013 ISBN 978 1 56859 174 2 Hayrapetyan Tamar Suvaryan Yu redaktor Gharabaghi aṛakakhos Pel Pughu sotsʻial kʻaghakʻakan ergitsankʻe The Social and Political Satire of Jester Pele Pughi from Kharabakh Historical Cultural Heritage of the Armenian Highland ermeni Yerevan State University Press 2012 83 85 ISBN 978 5808416055 The Meliks of Eastern Armenia A Preliminary Study Nouvelle serie IX 1972 285 329 Varanda Azgagrakan Handes ermeni II 1897 4 244 Maghalyan Artak Artsʻakhi melikʻutʻyunnere ev melikʻakan tnere XVII XIX dd The melikdoms and melikal houses of Artsakh in the 17th 19th centuries ermeni Yerevan HH GAA Gitutʻyun hratarakchʻutʻyun 2007 ISBN 978 5 8080 0714 7 Maghalyan Artak The Origin of the Khanate of Karabakh Journal of the Society for Armenian Studies 29 1 12 27 February 2024 1 12 doi 10 1163 26670038 12342801 eISSN 2667 0038 Montgomery Isobel Obituary Georgy Shakhnazarov The Guardian 28 May 2001 2 July 2023 tarixinde arxivlesdirilib Chsmartatsʻi patmutʻyun A Truthful History ermeni ve ingilis Translation introduction and commentary by K P Kostikian Yerevan Zangak 97 2000 ISBN 978 99930 2 137 7 Erkeri zhoghovatsu Collected works 10 Yerevan Haypethrat 1964