Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
II Xəlilullah (XIV əsr, Bakı – 1535, Bakı) — Şirvanşahlar dövlətinin qırx birinci, Şirvanşah II İbrahimin oğlu.
| II Xəlilullah ibn II İbrahim | |
|---|---|
Şirvanşahlar dövlətinin XXXXI hökmdarı | |
| 1524 – 1535 | |
| Əvvəlki | II İbrahim |
| Sonrakı | II Fərrux Yasar |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | ? |
| Doğum yeri | Bakı |
| Vəfat tarixi | 4.11.1535 və ya 6.11.1535 |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | qubernator |
| Atası | II İbrahim |
| Həyat yoldaşı | Pəri Sultan (Şah İsmayıl Xətainin qızı) |
| Uşağı | |
| Ailəsi | Dərbəndilər |
| Dini | Sünni İslam |
Fəaliyyəti
II Şeyx İbrahim (Şeyxşah) h.930 (1524)-cu ildə öldükdən sonra Şirvanı onun böyük oğlu, II Xəlilüllah da adlandırılan Sultan Xəlil idarə etməyə başladı. O, Şah İsmayılın qızı Pərixan xanımla evlənməklə, onun himayəsinə nail oldu. Münəccimbaşının təbirincə, "qardaşlarından heç biri onun əleyhinə çıxa bilmədi".
O, mənbələrdə ağıllı və bacarıqlı, dəbdəbəli səfərləri, şərab və əyləncəni sevən hökmdar kimi səciyyələndirilir. Onun alim və şairlərlə ünsiyyəti sevməsi, son dərəcə səxavətli olması və bir o qədər də qəddar olması qeyd edilir.Şirvanşahın Təbriz sarayı ilə əlaqələri daha da möhkəmləndi.
Səfəvilərlə münasibətlər
Şah İsmayıl h.930 (1524)-cu ildə öldükdən sonra Şirvanşaha münasibət dəyişdi. Şah İsmayılın səfəvi taxtına çıxan gənc oğlu və varisi I Təhmasib bacısının əri olmasına baxmayaraq, Xəlilüllahdan şübhələnməyə başladı. Şah Təhmasib Xəlilüllaha etibar eləmir, Şirvanşahlar dövlətini özünə tabe etdirməyə, sülaləni aradan qaldırmağa hazırlaşırdı. Şərəf xan Bidlisinin məlumatına görə Şah Təhmasib h.939 (1532-33)-cu ildə Şirvanın idarə olunmasını qardaşı Əlqas Mirzəyə tapşırdı. Bədr xan Ustaclını isə ona qəyyum təyin etdi. Şahın Şirvanşaha inamsızlığı sonuncunun şaha xəyanət edən və Təbrizi tutan türk sultanı Süleyman Qaziyə qoşulmuş Biye Piş Gilan hakimi, Əmire-Dibac adlandırılan Sultan Müzəffərə sığınacaq verməsindən sonra daha da dərinləşdi.
Sultan Azərbaycanı tərk edəndən sonra Əmire-Dibac qızılbaşlarla vuruşmada məğlub edilərək Gilandan qovuldu və dəniz yolu ilə Şirvana qaçaraq, Şirvanşahın himayəsinə sığındı. Şirvanşah onun bağışlanmasını şahdan iltimas edəcəyini vəd etdi. Lakin Xəlilüllah tezliklə öldü və öz vədinə əməl edə bilmədi. Təhmasib öz adamlarını Şirvana göndərərək, Əmire-Dibacı gətirmələrini əmr etdi. Şirvan əmirləri buna mane ola bilmədilər. Şahın adamları onu yaxalayıb Təbrizə gətirdilər. Şərəfxan Bitlisinin məlumatına görə, "Onu (şahın) əmri ilə taxta qəfəsə saldılar, (qəfəsi) cümə məscidinin minarəsindən asaraq, neft töküb yandırdılar".
Osmanlı ilə münasibətlər
1534-cü ildə İraqeyn yürüşü zamanı Sultan Süleyman Ərzincanda olarkən ona səfir göndərmişdir və Osmanlı vassalı olmağı qəbul etmişdir.
Ailəsi
Osmanlı mənbələri Şirvanşahın Məhəmməd Mirzə adlı oğlu olduğunu və Sultan Süleyman tərəfindən Təbrizə vali təyin edildiyini bildirirlər.
Ölümü
Şirvanşah Şirvanda 12 ilə yaxın hökmranlıq sürərək h.942-ci il cəmadiyüləvvəl ayının 9-da, cümə günü (6 noyabr 1535-ci il) vərəsə qoyub getmədən öldü.. II Xəlilüllahın bütün hakimiyyəti illərində – h.930-942 (1524-1535)-ci illər – Şamaxıda onun adından gümüş sikkələr kəsilmişdir.
| SƏLƏF II İbrahim |  | II Xəlilullah Dərbəndilər | | XƏLƏF II Fərrux Yasar |
Həmçinin bax
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- Mюнeджжим-бaши, c.173-174
- Xurşah. Tarixi İlçiye Nizamşah, s.59
- Эфeндиeв, c.90-91.
- Шapaф-xaн Бидлиcи, т.II, c.180-185
- Həsən Rumlu, s.272-274
- Kırzıoğlu, Osmanlıların Kafkas Ellerini Fethi, s.141; Öztuna, Kanuni Sultan Süleyman , s.113.
- Solakzade,a.g.e.,s.484;Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, C.II., s.350; Danışman, a.g.e., C.VI.,s.163.
- Hilmi, a.g.e., s.31; Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, C.II., s.351; Danişmend, a.g.e., CII., s.176.
- Mюнeджжим-бaши, c. 174, qeyd 6
- Дopн, c.596-597
- Пaxoмoв. Moнeтныe клaды, вып.III, c.61, №l79
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
II Xelilullah XIV esr Baki 1535 Baki Sirvansahlar dovletinin qirx birinci Sirvansah II Ibrahimin oglu II Xelilullah ibn II IbrahimSirvansahlar dovletinin XXXXI hokmdari1524 1535EvvelkiII IbrahimSonrakiII Ferrux YasarSexsi melumatlarDogum tarixi Dogum yeri BakiVefat tarixi 4 11 1535 ve ya 6 11 1535Vefat yeri BakiFealiyyeti qubernatorAtasi II IbrahimHeyat yoldasi Peri Sultan Sah Ismayil Xetainin qizi UsagiAilesi DerbendilerDini Sunni IslamFealiyyetiII Seyx Ibrahim Seyxsah h 930 1524 cu ilde oldukden sonra Sirvani onun boyuk oglu II Xelilullah da adlandirilan Sultan Xelil idare etmeye basladi O Sah Ismayilin qizi Perixan xanimla evlenmekle onun himayesine nail oldu Muneccimbasinin tebirince qardaslarindan hec biri onun eleyhine cixa bilmedi O menbelerde agilli ve bacariqli debdebeli seferleri serab ve eylenceni seven hokmdar kimi seciyyelendirilir Onun alim ve sairlerle unsiyyeti sevmesi son derece sexavetli olmasi ve bir o qeder de qeddar olmasi qeyd edilir Sirvansahin Tebriz sarayi ile elaqeleri daha da mohkemlendi Sefevilerle munasibetler Sah Ismayil h 930 1524 cu ilde oldukden sonra Sirvansaha munasibet deyisdi Sah Ismayilin sefevi taxtina cixan genc oglu ve varisi I Tehmasib bacisinin eri olmasina baxmayaraq Xelilullahdan subhelenmeye basladi Sah Tehmasib Xelilullaha etibar elemir Sirvansahlar dovletini ozune tabe etdirmeye sulaleni aradan qaldirmaga hazirlasirdi Seref xan Bidlisinin melumatina gore Sah Tehmasib h 939 1532 33 cu ilde Sirvanin idare olunmasini qardasi Elqas Mirzeye tapsirdi Bedr xan Ustaclini ise ona qeyyum teyin etdi Sahin Sirvansaha inamsizligi sonuncunun saha xeyanet eden ve Tebrizi tutan turk sultani Suleyman Qaziye qosulmus Biye Pis Gilan hakimi Emire Dibac adlandirilan Sultan Muzeffere siginacaq vermesinden sonra daha da derinlesdi Sultan Azerbaycani terk edenden sonra Emire Dibac qizilbaslarla vurusmada meglub edilerek Gilandan qovuldu ve deniz yolu ile Sirvana qacaraq Sirvansahin himayesine sigindi Sirvansah onun bagislanmasini sahdan iltimas edeceyini ved etdi Lakin Xelilullah tezlikle oldu ve oz vedine emel ede bilmedi Tehmasib oz adamlarini Sirvana gondererek Emire Dibaci getirmelerini emr etdi Sirvan emirleri buna mane ola bilmediler Sahin adamlari onu yaxalayib Tebrize getirdiler Serefxan Bitlisinin melumatina gore Onu sahin emri ile taxta qefese saldilar qefesi cume mescidinin minaresinden asaraq neft tokub yandirdilar Osmanli ile munasibetler 1534 cu ilde Iraqeyn yurusu zamani Sultan Suleyman Erzincanda olarken ona sefir gondermisdir ve Osmanli vassali olmagi qebul etmisdir AilesiOsmanli menbeleri Sirvansahin Mehemmed Mirze adli oglu oldugunu ve Sultan Suleyman terefinden Tebrize vali teyin edildiyini bildirirler OlumuSirvansah Sirvanda 12 ile yaxin hokmranliq surerek h 942 ci il cemadiyulevvel ayinin 9 da cume gunu 6 noyabr 1535 ci il verese qoyub getmeden oldu II Xelilullahin butun hakimiyyeti illerinde h 930 942 1524 1535 ci iller Samaxida onun adindan gumus sikkeler kesilmisdir SELEF II Ibrahim II Xelilullah Derbendiler XELEF II Ferrux YasarHemcinin bax Sirvansahlar dovleti DerbendilerIstinadlar Bu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Myunedzhzhim bashi c 173 174 Xursah Tarixi Ilciye Nizamsah s 59 Efendiev c 90 91 Shapaf xan Bidlici t II c 180 185 Hesen Rumlu s 272 274 Kirzioglu Osmanlilarin Kafkas Ellerini Fethi s 141 Oztuna Kanuni Sultan Suleyman s 113 Solakzade a g e s 484 Uzuncarsili Osmanli Tarihi C II s 350 Danisman a g e C VI s 163 Hilmi a g e s 31 Uzuncarsili Osmanli Tarihi C II s 351 Danismend a g e CII s 176 Myunedzhzhim bashi c 174 qeyd 6 Dopn c 596 597 Paxomov Monetnye klady vyp III c 61 l79