Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kastiliyalı III Henri və ya Yaslı Henri (isp. Enrique el Doliente) (4 oktyabr 1379, Burqos, Kastiliya və Leon – 25 dekabr 1406, Toledo) – Kastiliya kralı. Kastiliya kralı I Con və ilk xanımı Araqonlu Eleonoranın ən böyük oğlu idi və atasının vəfatının ardından Kastiliya kralı olmuşdur.
| III Enrike | |
|---|---|
 | |
| 9 oktyabr 1390 – 25 dekabr 1406 | |
| Əvvəlki | I Con |
| Sonrakı | II Con |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 4 oktyabr 1379 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 25 dekabr 1406(27 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Atası | I Con (Kastiliya kralı) |
| Anası | Araqonlu Eleonora |
| Həyat yoldaşı |
|
| Uşaqları | |
| Ailəsi | Trastamar sülaləsi |
| Dini | katolisizm |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İlk illəri
Henri 1379-cu ildə Burqos şəhərində dünyaya gəldi. Yenicə Kastiliya kralı olan I Conun və xanımı Araqonlu Eleonoranın ilk övladı idi. Gələcəkdə Araqon taxtına oturan kiçik qardaşı Ferdinandla birlikdə böyüdü.
Uşaqlıq illəri kralın yaxın adamlarından Don Ninonun xanımı İnes la Veqanın himayəsində keçdi. Dövrün önəmli din adamlarından dərslər aldı və gələcəkdə Sevilya yepiskopu olan Dieqo Maldonado onun dini təhsilindən məsul idi.
Evliliyi
Doğumundan qısa zaman sonra Portuqaliya taxtının varisi lə evlənməsinə qərar verildi. Bu evlilik uzun zamandır davam edən Portuqaliya-Kastiliya müharibəsinə son vermək məqsədilə planlaşdırılmışdı ancaq baş tutmadı. Bunun yerinə onun atası ilə evləndi və nəticədə Portuqaliya ilə davam edən münaisbətlər daha da pisləşdi.
1388-ci ildə Bayonna sülhünün bir parçası olaraq Palensiya sarayında Lankasterli Ketrinlə evləndirildi. Ketrin Zalım Pyotrun qızı Konstansanın və Gentli Conun qızı idi. Bu evlilik nəticəsində Kral Pyotrun vəfatından bu yana davam edən nəsillərarası münaqişə sona çatdı və İngiltərə ilə sülh təmin olundu.
Asturiya şahzadəsi kimi
Evləndiyi əsnada Asturiya şahzadəsi ünvanını da alan Henri bu ünvanla Kastiliya taxtının varisi elan edildi. Özündən öncəki infantalardan fərqli olaraq bu ünvanla vəliəhd elan edilən ilk şəxs idi.
1390-cı ildə atası onun lehinə taxtdan çəkilməyi istəsə də, parlament tərəfindən bu təklif qəbul edilmədi. Ancaq həmin ilin oktyabrında Kral Con Madrid yaxınlığında atdan düşərək öldü və Henri onun yerinə Kastiliya kralı elan edildi. Ancaq hələ 11 yaşında idi və bu səbəblə ölkə yaradılan bir naib məclisi tərəfindən idarə edildi. 3 il davam edən çalxantılı naiblik dönəminin ardından 2 avqust 1393-cü ildən etibarən iqtidarı ələ aldı.
Səltənət illəri
Təxəllüsündən fərqli olaraq, III Henri XV əsrin əvvəllərində güclü xarici və daxili siyasət yeritdi. Ölkədəki əsilzadələrin nüfuzunu qıraraq mərkəzi hakimiyyəti yenidən gücləndirdi. Aristokratların dəstəyini qazanan III Henri dövlət idarəsindəki nüfuzlu qohumlarının (bibisi və onun qardaşıoğlu Alfonso Enrikes kimi) nüfuzunu azaltdı. Kastiliya sarayında sələfləri tərəfindən verilən bəzi vergi imtiyazlarını ləğv edərək krallığın iqtisadiyyatını dirçəltdi. Bölgədə yəhudilərə qarşı edilən zülmləri azaltdı və bununla bağlı 1391-ci ildə bəzi cəza qərarları aldı.
III Henrinin səltənətində Kastiliya donanması ingilislərə qarşı bir neçə dəfə qələbə qazandı. 1400-cü ildə göndərilən bir donanma ilə İngiltərənin şimali Afrikadakı quldur mərkəzi olan Tetuan qalası darmadağın edildi. 1402-ci ildə onun əmriylə göndərilən fransız səyyah Jan de Betenkur tərəfindən Kanar adaları müstəmləkəyə çevrildi. 1396-cı ildə III Henrinin rəhbərliyi ilə Estremaduraya edilən hərbi səfərlə portuqalların işğal siyasətinin önü kəsildi və qaynı olan Portuqaliya kralı I Conla 15 avqust 1402-ci ildə sülh bağlandı. 1403-cü ildə Əmir Teymurla Osmanlıya qarşı bir ittifaq qurmaq məqsədilə bir neçə səfir göndərildi.
III Henri o dönəmdə anti-papa olan XIII Benedikti dəstəklədi. Əndəlüsün Ubeda yaxınlığında qazandığı qələbəylə Qranadaya qarşı yenidən mübarizəyə başladı ancaq bu qala 1406-cı ildə müsəlmanlara tərk edildi. Belə ki, III Henrinin ölümü bu hərbi əməliyyatın yarım qalmasına səbəb oldu. Ölümündən qısa zaman öncə III Henri burada yeni bir ov köşkü inşa etdirdi. Gələcəkdəki nəvələrindən V Karl bu köşkü böyütdü və kral sarayına çevirdi.
III Henrinin pisləşən səhhəti səbəbilə səltənətinin son dönəmində dövlət idarəsi qardaşı Ferdinand tərəfindən aparıldı. Kral isə 25 dekabr 1406-cı ildə Qranadaya qarşı yeni bir yürüşə hazırlaşarkən Toledo şəhərində anidən vəfat etdi. Ancaq ölümünün ardından qardaşı Ferdinand Kastiliya taxtından imtina etdi və bunun mərhum qardaşının oğlu olan Conun haqqı olduğunu dedi. Beləcə, oğlu Con taxta çıxarıldı və anası Lankasterli Ketrin və əmisi Ferdinand onun naibləri olaraq ölkəni uzun müddət idarə etdi.
Ailəsi
17 sentyabr 1388-ci ildə Bayonna sülhünün bir parçası olaraq Palensiya sarayında Lankasterli Ketrinlə evləndirildi. Ketrin Zalım Pyotrun qızı Konstansanın və Gentli Conun qızı idi. Yəni anası Kastiliya krallarının, atası isə İngiltərə krallarının şəcərəsindən idi. Bu evlilik nəticəsində Kral Pyotrun vəfatından bu yana davam edən nəsillərarası münaqişə sona çatdı və İngiltərə ilə sülh təmin olundu. Bu evlilikdən cütlüyün 3 övladı dünyaya gəldi:
Mənbə
- González Dávila, Gil: Historia de la vida y hechos del rey don Henrique tercero de Castilla (The life and times of King Henry III of Castile) (1638)
- López de Ayala, Pedro: Crónicas de los Reyes de Castilla Don Pedro, Don Enrique II, Don Juan I, Don Enrique III. 2 v. Editorial Órbigo, S.L. ISBN 84-96966-50-X
- Previte-Orton, C.W. (1912). The Shorter Cambridge Medieval History. Volume 2. Cambridge at the University Press.
- Suárez Bilbao, Fernando: Enrique III. Diputación Provincial de Palencia 1994 ISBN 84-8173-013-0
- Veas Arteseros, Francisco de Asís: Itinerario de Enrique III. Editum: Ediciones de la Universidad de Murcia 2003
İstinadlar
- Memorias de la Real Academia de la Historia, vol. 2. Madrid: Real Academia de la Historia, 1796. C. 2. S. 450.
- Diccionario biográfico español (isp.). Real Academia de la Historia, 2011.
- Ayala P. L. Crónicas (isp.). Madrid: Imprenta de D. Antonio de Sancha, 1779. P. 280.
- Kindred Britain.
- Lundy D. R. Enrique III, Rey de Castilla y León // The Peerage (ing.).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kastiliyali III Henri ve ya Yasli Henri isp Enrique el Doliente 4 oktyabr 1379 Burqos Kastiliya ve Leon 25 dekabr 1406 Toledo Kastiliya krali Kastiliya krali I Con ve ilk xanimi Araqonlu Eleonoranin en boyuk oglu idi ve atasinin vefatinin ardindan Kastiliya krali olmusdur III EnrikeKastiliya ve Leon krali9 oktyabr 1390 25 dekabr 1406EvvelkiI ConSonrakiII ConSexsi melumatlarDogum tarixi 4 oktyabr 1379Dogum yeri Burqos Burqos vilayeti d Kastiliya ve Leon IspaniyaVefat tarixi 25 dekabr 1406 27 yasinda Vefat yeri Toledo IspaniyaFealiyyeti siyasetciAtasi I Con Kastiliya krali Anasi Araqonlu EleonoraHeyat yoldasi Lankasterli Ketrin 1388 1388 1406 Usaqlari Kastiliyali Mariya Kastiliyali Ketrin Kastiliyali II XuanAilesi Trastamar sulalesiDini katolisizm Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiIlk illeri Henri 1379 cu ilde Burqos seherinde dunyaya geldi Yenice Kastiliya krali olan I Conun ve xanimi Araqonlu Eleonoranin ilk ovladi idi Gelecekde Araqon taxtina oturan kicik qardasi Ferdinandla birlikde boyudu Usaqliq illeri kralin yaxin adamlarindan Don Ninonun xanimi Ines la Veqanin himayesinde kecdi Dovrun onemli din adamlarindan dersler aldi ve gelecekde Sevilya yepiskopu olan Dieqo Maldonado onun dini tehsilinden mesul idi Evliliyi Dogumundan qisa zaman sonra Portuqaliya taxtinin varisi le evlenmesine qerar verildi Bu evlilik uzun zamandir davam eden Portuqaliya Kastiliya muharibesine son vermek meqsedile planlasdirilmisdi ancaq bas tutmadi Bunun yerine onun atasi ile evlendi ve neticede Portuqaliya ile davam eden munaisbetler daha da pislesdi 1388 ci ilde Bayonna sulhunun bir parcasi olaraq Palensiya sarayinda Lankasterli Ketrinle evlendirildi Ketrin Zalim Pyotrun qizi Konstansanin ve Gentli Conun qizi idi Bu evlilik neticesinde Kral Pyotrun vefatindan bu yana davam eden nesillerarasi munaqise sona catdi ve Ingiltere ile sulh temin olundu Asturiya sahzadesi kimi Evlendiyi esnada Asturiya sahzadesi unvanini da alan Henri bu unvanla Kastiliya taxtinin varisi elan edildi Ozunden onceki infantalardan ferqli olaraq bu unvanla veliehd elan edilen ilk sexs idi 1390 ci ilde atasi onun lehine taxtdan cekilmeyi istese de parlament terefinden bu teklif qebul edilmedi Ancaq hemin ilin oktyabrinda Kral Con Madrid yaxinliginda atdan duserek oldu ve Henri onun yerine Kastiliya krali elan edildi Ancaq hele 11 yasinda idi ve bu sebeble olke yaradilan bir naib meclisi terefinden idare edildi 3 il davam eden calxantili naiblik doneminin ardindan 2 avqust 1393 cu ilden etibaren iqtidari ele aldi Seltenet illeri Texellusunden ferqli olaraq III Henri XV esrin evvellerinde guclu xarici ve daxili siyaset yeritdi Olkedeki esilzadelerin nufuzunu qiraraq merkezi hakimiyyeti yeniden guclendirdi Aristokratlarin desteyini qazanan III Henri dovlet idaresindeki nufuzlu qohumlarinin bibisi ve onun qardasioglu Alfonso Enrikes kimi nufuzunu azaltdi Kastiliya sarayinda selefleri terefinden verilen bezi vergi imtiyazlarini legv ederek kralligin iqtisadiyyatini dirceltdi Bolgede yehudilere qarsi edilen zulmleri azaltdi ve bununla bagli 1391 ci ilde bezi ceza qerarlari aldi III Henrinin seltenetinde Kastiliya donanmasi ingilislere qarsi bir nece defe qelebe qazandi 1400 cu ilde gonderilen bir donanma ile Ingilterenin simali Afrikadaki quldur merkezi olan Tetuan qalasi darmadagin edildi 1402 ci ilde onun emriyle gonderilen fransiz seyyah Jan de Betenkur terefinden Kanar adalari mustemlekeye cevrildi 1396 ci ilde III Henrinin rehberliyi ile Estremaduraya edilen herbi seferle portuqallarin isgal siyasetinin onu kesildi ve qayni olan Portuqaliya krali I Conla 15 avqust 1402 ci ilde sulh baglandi 1403 cu ilde Emir Teymurla Osmanliya qarsi bir ittifaq qurmaq meqsedile bir nece sefir gonderildi III Henri o donemde anti papa olan XIII Benedikti destekledi Endelusun Ubeda yaxinliginda qazandigi qelebeyle Qranadaya qarsi yeniden mubarizeye basladi ancaq bu qala 1406 ci ilde muselmanlara terk edildi Bele ki III Henrinin olumu bu herbi emeliyyatin yarim qalmasina sebeb oldu Olumunden qisa zaman once III Henri burada yeni bir ov kosku insa etdirdi Gelecekdeki nevelerinden V Karl bu kosku boyutdu ve kral sarayina cevirdi III Henrinin pislesen sehheti sebebile seltenetinin son doneminde dovlet idaresi qardasi Ferdinand terefinden aparildi Kral ise 25 dekabr 1406 ci ilde Qranadaya qarsi yeni bir yuruse hazirlasarken Toledo seherinde aniden vefat etdi Ancaq olumunun ardindan qardasi Ferdinand Kastiliya taxtindan imtina etdi ve bunun merhum qardasinin oglu olan Conun haqqi oldugunu dedi Belece oglu Con taxta cixarildi ve anasi Lankasterli Ketrin ve emisi Ferdinand onun naibleri olaraq olkeni uzun muddet idare etdi Ailesi17 sentyabr 1388 ci ilde Bayonna sulhunun bir parcasi olaraq Palensiya sarayinda Lankasterli Ketrinle evlendirildi Ketrin Zalim Pyotrun qizi Konstansanin ve Gentli Conun qizi idi Yeni anasi Kastiliya krallarinin atasi ise Ingiltere krallarinin seceresinden idi Bu evlilik neticesinde Kral Pyotrun vefatindan bu yana davam eden nesillerarasi munaqise sona catdi ve Ingiltere ile sulh temin olundu Bu evlilikden cutluyun 3 ovladi dunyaya geldi Mariya 1401 1458 Ketrin 1403 1439 Con 1405 1454 MenbeGonzalez Davila Gil Historia de la vida y hechos del rey don Henrique tercero de Castilla The life and times of King Henry III of Castile 1638 Lopez de Ayala Pedro Cronicas de los Reyes de Castilla Don Pedro Don Enrique II Don Juan I Don Enrique III 2 v Editorial orbigo S L ISBN 84 96966 50 X Previte Orton C W 1912 The Shorter Cambridge Medieval History Volume 2 Cambridge at the University Press Suarez Bilbao Fernando Enrique III Diputacion Provincial de Palencia 1994 ISBN 84 8173 013 0 Veas Arteseros Francisco de Asis Itinerario de Enrique III Editum Ediciones de la Universidad de Murcia 2003 ISBN 84 8371 400 0IstinadlarMemorias de la Real Academia de la Historia vol 2 Madrid Real Academia de la Historia 1796 C 2 S 450 Diccionario biografico espanol isp Real Academia de la Historia 2011 Ayala P L Cronicas isp Madrid Imprenta de D Antonio de Sancha 1779 P 280 Kindred Britain Lundy D R Enrique III Rey de Castilla y Leon The Peerage ing