Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Həsən Məcidzadə Savalan — şair, tənqidçi, ədəbiyyatşünas ; Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin fəxri üzvü.
| Həsən Məcidzadə | |
|---|---|
| Həsən Məcidzadə | |
 | |
| Təxəllüsü | Savalan |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Nir Ərdəbil |
| Fəaliyyəti | ədəbiyyat nəzəriyyəçisi |
Həyatı
Həsən Məcidzadə 1947-ci ildə Ərdəbil şəhəri yaxınlığında, Savalan dağının ətəklərindəki Nir qəsəbəsində dünyaya göz açıb. Şairin doğulduğu 40-cı illərdə İranda mürəkkəb ictimai-siyasi hadisələr baş verməkdə idi. Rza şah Pəhləvi hakimiyyətinin zülmünə, hakim üsuli-idarənin qanunsuzluqlarına, çinovnik və ərbabların özbaşınalıqlarına dözə bilməyən zəhmətkeş əhali mövcud rejimə qarşı etiraz səsini qaldırır, milli haqq və hüquqları uğrunda mübarizəyə qalxır. Bütün bu hadisələrin şahidi olan balaca Həsən də məhrumiyyətlərə, sıxıntı və ehtiyaclara məruz qalırdı. Atası hərəkatın fəallarından biri kimi təqib olunduğundan ev-eşiyindən didərgin düşmüşdü. Ailənin başçısı qanlı hadisələr zamanı həlak olduqdan sonra babası Baratəli kişi külfəti Tehrana köçürmək məcburiyyəti qarşısında qalır. Çünki Təbriz qan gölündə üzürdü. Həsən də erkən yaşlarından işləməyə, başsız qalmış ailəyə çörək pulu qazanmağa məcbur olur. Elektromexanika emalatxanasında şagirdlik edir və qısa müddətdə çilingərlik sənətini öyrənir.
Fəaliyyəti
Ağır iş rejimi onun ədəbiyyata, Azərbaycan dilinin tarixinə, türkcənin incəliklərinə olan tükənməz həvəsini boğa bilmir. O, yeni şeirlər qələmə alır, eyni zamanda, soydaşları arasında ədəbiyyatı təbliğ edir, ədəbiyyatşünaslığa dair məqalələr yazır. S.Ə.Şirvani, M.H.Rüşdiyyə, M.Müşfiq, Nəbi Xəzri kimi sənətkarların həyat və yaradıcılığına yeni ədəbi dəyərlər prizmasından yanaşaraq qələmə aldığı məqalələri “Varlıq” jurnalında dərc etdirir. 1979-cu il islam inqilabından sonra, professor Həmid Nitqi, Məhəmmədəli Fərzanə, Kərim Məşrutəçi (Sönməz), Mənzuri Xamneyi, Səməd Sərdarniya, Qulamhüseyn Beqdeli və Tehranda nəşr olunan Varlıq (jurnal)ının təsisçisi Cavad Heyət ilə birlikdə həmin jurnalın işıq üzü görməsində böyük rolu olmuşdur. Tehran, Təbriz, Ərdəbil radiolarında, Rudəki salonlarında, şeir-sənət məclislərində ardıcıl olaraq çıxışlar edir. Başı qarlı Savalan dağına, ana Vətənə uca məhəbbətinin ifadəsi kimi, şeirlərini “Savalan” təxəllüsü ilə yazmağa başlayır.
1945-1946-cı illər milli-azadlıq hərəkatının yatırılması, milli hökumətin məğlub edilməsi, inqilab fədailərinə divan tutulması onun yaddaşında tarixin qanlı səhifəsi kimi yazılmışdır. Savalan “Ana” poemasında məhz Milli Demokratik hökumət məğlub edildikdən sonra Cənubi Azərbaycanda baş verən hadisələri, canlı şahidi olduğu və ağrısını illər uzunu qəlbində yaşatdığı faciələrdən birini, qəhrəman ananın öz idealı uğrunda canını fəda etməsini qələmə almışdır.
“Dinlə, gəlin qayası” poemasının, adından da göründüyü kimi, mövzusunu Azərbaycanın xalq əfsanəsindən alsa da, şair əsərdə orijinal bir sevgi hekayəti qurmuş, qəhrəmanlarının simasında oxucusunu saf və əbədi məhəbbətin varlığına inandırmağa çalışmışdır. “Bahar bayramı” poemasında bütün yaradıcılığının baş mövzusu Vətən, ana dili, xalqının azadlıq, istiqlal duyğularının tərənnümü olan Savalan Azərbaycan xalqının qədim adət-ənənələrinə, tarixən yurdumuzda xüsusi məhəbbət və coşğunluqla qeyd olunan bahar bayramının özəlliklərindən və gözəlliklərindən bədii dilin qüdrətilə söz açmışdır. Min bir rəngli, min naxışlı ana təbiətin ecazkarlığından, gözəlliyindən söz açdığı poemada mövzunu yenə də ümummilli məsələlərin üstündə, ictimai məzmunda kökləyir. Haqqı söylədiyinə, həqiqəti yazdığına görə böyük Sabirə rəhmət oxuyur, ancaq bir xalq mahnısından iqtibas verərək “Sən deyən olmayıb hələ, Arxa su dolmayıb hələ, Köhnəlikdən çox şey durur, Rəngi də solmayıb hələ” yazır və oxucuya sətiraltı mənada çatdırır ki, Güney xalqı qolundakı buxovlardan hələ də qurtulmayıb, arzuladığı istiqlala qovuşmayıb.
“Apardı sellər Saranı” poemasını şair bu məşhur poemanı hələ islam inqilabından əvvəl, 1966-cı ildə yazıb. Lakin o, poemanı 12 il nəşr etdirə bilmir. Səbəb isə aydın idi: Əsərdəki milli-ictimai motivlər, xalq ruhunun inikası və ən başlıcası, Azərbaycan dilində qələmə alınması... Savalanın döymədiyi nəşriyyat qapısı qalmır, əsəri heç olmasa folklor nümunəsi kimi çap etdirmək istəyir, lakin heç bir naşir bu məsuliyyəti boynuna götürmür. Poemanın üçüncü çapına Gəncəli Səbahinin yazdığı ön sözdən məlum olur ki, “Apardı sellər Saranı” Savalanın 1967-cı ildən qabaq yazdığı üçüncü poemasıdır. Savalanın əli hər yerdən üzülür, çıxış yolu tapmaq üçün türkoloq-alim, şair Həmid Nitqiyə müraciət edir. Əsəri oxuyub redaktə edən doktor H.Nitqi “Ruzən” nəşriyyatının sahibi İbrahim Gülüstana yazır: ”Öz türkcəmizdə son illər bu gözəllikdə əsər oxumamışam. Hər necə olursa-olsun çap elə”. Və məsləhət görür ki, əsər fars dilinə tərcümə edilsin və hər iki dildə çap olunsun.
Şair poemanı fars dilinə çevirir, lakin yenə də nəşrinə nail ola bilmir. Yalnız 1978-1979-cu illər islam inqilabından sonra poema işıq üzü görür. “Apardı sellər Saranı” poemasının əsas məziyyətlərindən biri və ən başlıcası əsərin doğma dildə, Azərbaycan türkcəsində yazılması, güclü milli ruha malik olması idi. Xalqımızın şanlı-şövkətli keçmişinin, milli mədəniyyətinin, çoxəsrlik zəngin ədəbi irsinin, milli-mənəvi sərvətlərinin inkar edilərək dilinin unutdurulduğu bir dövrdə bu səpkili əsərlərin araya-ərsəyə gətirilməsi böyük önəm daşıyırdı.
Yaradıcılığı
Ana dilini milli varlığın əsası sayan şair yazır:
Ey böyük ulusun anası anam!
Oğuz ellərindən qalan nişanam.
Eşqinlə yaşıyam, eşqinlə yanam
Sənsən bu bağrımda çırpınan, dilim.
Xarici keçidlər
- Xalqın varlığının aynası
- Yədulla Səmədinin çəkdiyi "Apardı sellər Saranı" filmi
Həmçinin bax
- "Varlığın səsi". 2020-09-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-10-12.
- "Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin fəxri üzvləri". 2020-09-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-10-12.
- ""Aç gözlərini, elmü maarif çağıdır..."". 2020-09-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-10-30.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hesen Mecidzade Savalan sair tenqidci edebiyyatsunas Azerbaycan Yazicilar Birliyinin fexri uzvu Hesen MecidzadeHesen MecidzadeTexellusu SavalanDogum tarixi 1947Dogum yeri Nir ErdebilFealiyyeti edebiyyat nezeriyyecisiHeyatiHesen Mecidzade 1947 ci ilde Erdebil seheri yaxinliginda Savalan daginin eteklerindeki Nir qesebesinde dunyaya goz acib Sairin doguldugu 40 ci illerde Iranda murekkeb ictimai siyasi hadiseler bas vermekde idi Rza sah Pehlevi hakimiyyetinin zulmune hakim usuli idarenin qanunsuzluqlarina cinovnik ve erbablarin ozbasinaliqlarina doze bilmeyen zehmetkes ehali movcud rejime qarsi etiraz sesini qaldirir milli haqq ve huquqlari ugrunda mubarizeye qalxir Butun bu hadiselerin sahidi olan balaca Hesen de mehrumiyyetlere sixinti ve ehtiyaclara meruz qalirdi Atasi herekatin feallarindan biri kimi teqib olundugundan ev esiyinden didergin dusmusdu Ailenin bascisi qanli hadiseler zamani helak olduqdan sonra babasi Barateli kisi kulfeti Tehrana kocurmek mecburiyyeti qarsisinda qalir Cunki Tebriz qan golunde uzurdu Hesen de erken yaslarindan islemeye bassiz qalmis aileye corek pulu qazanmaga mecbur olur Elektromexanika emalatxanasinda sagirdlik edir ve qisa muddetde cilingerlik senetini oyrenir FealiyyetiAgir is rejimi onun edebiyyata Azerbaycan dilinin tarixine turkcenin inceliklerine olan tukenmez hevesini boga bilmir O yeni seirler qeleme alir eyni zamanda soydaslari arasinda edebiyyati teblig edir edebiyyatsunasliga dair meqaleler yazir S E Sirvani M H Rusdiyye M Musfiq Nebi Xezri kimi senetkarlarin heyat ve yaradiciligina yeni edebi deyerler prizmasindan yanasaraq qeleme aldigi meqaleleri Varliq jurnalinda derc etdirir 1979 cu il islam inqilabindan sonra professor Hemid Nitqi Mehemmedeli Ferzane Kerim Mesruteci Sonmez Menzuri Xamneyi Semed Serdarniya Qulamhuseyn Beqdeli ve Tehranda nesr olunan Varliq jurnal inin tesiscisi Cavad Heyet ile birlikde hemin jurnalin isiq uzu gormesinde boyuk rolu olmusdur Tehran Tebriz Erdebil radiolarinda Rudeki salonlarinda seir senet meclislerinde ardicil olaraq cixislar edir Basi qarli Savalan dagina ana Vetene uca mehebbetinin ifadesi kimi seirlerini Savalan texellusu ile yazmaga baslayir 1945 1946 ci iller milli azadliq herekatinin yatirilmasi milli hokumetin meglub edilmesi inqilab fedailerine divan tutulmasi onun yaddasinda tarixin qanli sehifesi kimi yazilmisdir Savalan Ana poemasinda mehz Milli Demokratik hokumet meglub edildikden sonra Cenubi Azerbaycanda bas veren hadiseleri canli sahidi oldugu ve agrisini iller uzunu qelbinde yasatdigi facielerden birini qehreman ananin oz ideali ugrunda canini feda etmesini qeleme almisdir Varliq jurnalinin yazarlari ile birge Dinle gelin qayasi poemasinin adindan da gorunduyu kimi movzusunu Azerbaycanin xalq efsanesinden alsa da sair eserde orijinal bir sevgi hekayeti qurmus qehremanlarinin simasinda oxucusunu saf ve ebedi mehebbetin varligina inandirmaga calismisdir Bahar bayrami poemasinda butun yaradiciliginin bas movzusu Veten ana dili xalqinin azadliq istiqlal duygularinin terennumu olan Savalan Azerbaycan xalqinin qedim adet enenelerine tarixen yurdumuzda xususi mehebbet ve cosgunluqla qeyd olunan bahar bayraminin ozelliklerinden ve gozelliklerinden bedii dilin qudretile soz acmisdir Min bir rengli min naxisli ana tebietin ecazkarligindan gozelliyinden soz acdigi poemada movzunu yene de umummilli meselelerin ustunde ictimai mezmunda kokleyir Haqqi soylediyine heqiqeti yazdigina gore boyuk Sabire rehmet oxuyur ancaq bir xalq mahnisindan iqtibas vererek Sen deyen olmayib hele Arxa su dolmayib hele Kohnelikden cox sey durur Rengi de solmayib hele yazir ve oxucuya setiralti menada catdirir ki Guney xalqi qolundaki buxovlardan hele de qurtulmayib arzuladigi istiqlala qovusmayib Apardi seller Sarani poemasini sair bu meshur poemani hele islam inqilabindan evvel 1966 ci ilde yazib Lakin o poemani 12 il nesr etdire bilmir Sebeb ise aydin idi Eserdeki milli ictimai motivler xalq ruhunun inikasi ve en baslicasi Azerbaycan dilinde qeleme alinmasi Savalanin doymediyi nesriyyat qapisi qalmir eseri hec olmasa folklor numunesi kimi cap etdirmek isteyir lakin hec bir nasir bu mesuliyyeti boynuna goturmur Poemanin ucuncu capina Genceli Sebahinin yazdigi on sozden melum olur ki Apardi seller Sarani Savalanin 1967 ci ilden qabaq yazdigi ucuncu poemasidir Savalanin eli her yerden uzulur cixis yolu tapmaq ucun turkoloq alim sair Hemid Nitqiye muraciet edir Eseri oxuyub redakte eden doktor H Nitqi Ruzen nesriyyatinin sahibi Ibrahim Gulustana yazir Oz turkcemizde son iller bu gozellikde eser oxumamisam Her nece olursa olsun cap ele Ve meslehet gorur ki eser fars diline tercume edilsin ve her iki dilde cap olunsun Sair poemani fars diline cevirir lakin yene de nesrine nail ola bilmir Yalniz 1978 1979 cu iller islam inqilabindan sonra poema isiq uzu gorur Apardi seller Sarani poemasinin esas meziyyetlerinden biri ve en baslicasi eserin dogma dilde Azerbaycan turkcesinde yazilmasi guclu milli ruha malik olmasi idi Xalqimizin sanli sovketli kecmisinin milli medeniyyetinin coxesrlik zengin edebi irsinin milli menevi servetlerinin inkar edilerek dilinin unutduruldugu bir dovrde bu sepkili eserlerin araya erseye getirilmesi boyuk onem dasiyirdi YaradiciligiAna dilini milli varligin esasi sayan sair yazir Ey boyuk ulusun anasi anam Oguz ellerinden qalan nisanam Esqinle yasiyam esqinle yanam Sensen bu bagrimda cirpinan dilim Xarici kecidlerXalqin varliginin aynasi Yedulla Semedinin cekdiyi Apardi seller Sarani filmiHemcinin baxVarliq jurnal Hemid Nitqi Yedulla Semedi Varligin sesi 2020 09 23 tarixinde Istifade tarixi 2012 10 12 Azerbaycan Yazicilar Birliyinin fexri uzvleri 2020 09 24 tarixinde Istifade tarixi 2012 10 12 Ac gozlerini elmu maarif cagidir 2020 09 29 tarixinde Istifade tarixi 2018 10 30