Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Homo habilis, bacarıqlı insan — əmək alətləri hazırlaya bilən, dik qamətlə yeriyə bilən ən qədim insan.
| Homo habilis | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Sinifüstü: Klad: Klad: Sinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Yarımsinif: Klad: İnfrasinif: Maqndəstə: Dəstəüstü: Qranddəstə: Mirdəstə: Dəstə: Yarımdəstə: İnfradəstə: Parvdəstə: Fəsiləüstü: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: ???: Homo habilis | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Ümumi məlumat
Məqalənin bu bölməsinin şübhə doğurur. Tərəf tutmaq və ya pisləmək məqsədi daşıyan və doğruluğu sübut edilməyən fikirlər olduğu iddia edilir. Xahiş olunur bu məsələ ilə əlaqədar iştirak edəsiniz. |
Kəllə sümüyünün həcmi Avstralopitekdən iki dəfə böyükdür.[]Şimpanzeyə bənzəyən meymun növü olan Avstralopitekdən bugünkü insandan fərqlənməyən skeletə malik Homo erectusa keçid isə təkamül nəzəriyyəsinə görə də mümkün deyil. Bu səbəbdən, "əlaqə"lər, yəni "ara keçid forma"lar lazımdır. Homo habilis anlayışı da məhz bu zərurətdən doğmuşdur.
Bacarıqlı insanın beyin həcmi - 600—700 sm³,. boyu - 1,2 metrə qədər,, çəkisi -40-50 kq. təşkil edirdi..
Homo habilis 1960-cı ilin noyabrında "fosil ovçuları" olan və Luis Liki tərəfindən ortaya atıldı. Likilərə görə, Homo habilis kimi tərif etdikləri bu yeni canlı növü dik yerişə, nisbətən böyük beyinə, daş və taxtadan alət hazırlayıb istifadə etmək qabiliyyətinə sahib idi. Bu səbəbdən, insanın əcdadı ola bilərdi.
Halbuki eyni növə aid 1980-ci illərin sonunda tapılan qalıqlar bu fikri tamamilə dəyişdirdi. Yeni tapılan qalıqlara əsaslanan və kimi onların "alətdən istifadə edən insan" mənasını verən Homo habilis əvəzinə "alət istifadə edən Cənubi Afrika meymunu" mənasını verən Australopithecus habilis adlandırılmasını irəli sürdülər. Çünki Homo habilis Australopithecus adlandırılan meymunlarla bir çox ortaq xüsusiyyətə malik idi. Avstralopitek kimi uzun qollu, qısa ayaqlı və meymunabənzər skelet quruluşu var idi. Əl və ayaq barmaqları dırmaşmağa uyğun idi. Çənə quruluşu eynilə dövrümüzdəki meymunlarınkına bənzəyirdi. 630 sm³-lik beyin həcmi də onların meymun olduğunu göstərirdi. Bir sözlə, bəzi təkamülçülər tərəfindən ara keçid forma adlandırılan Homo habilis əslində bütün digər avstralopiteklər kimi nəsli kəsilmiş meymun idi.
Sonrakı illərdə aparılan tədqiqatlar Homo habilisin həqiqətən də Avstralopitekdən fərqli canlı olmadığını aşkar etdi. 1984-cü ildə tərəfindən tapılan və OH62 adlandırılan skelet və kəllə sümüyü qalığı bu növün dövrümüzdəki meymunlarınkı kimi kiçik beyinə, budaqlara dırmaşmağa yarayan uzun qollara və qısa ayaqlara malik olduğunu göstərdi.
Amerikalı 1994-cü ildə apardığı dəqiq təhlillər də Homo habilisin əslində "homo", yəni insan deyil, meymun olduğunu göstərdi. Smith Australopithecus, Homo habilis, Homo erectus və növlərinin dişləri üzərində apardığı təhlillər haqqında belə deyirdi: Eyni ildə , və adlı üç tamamilə fərqli üsulla tədqiqat apararaq eyni nəticəyə gəldilər. Bu üsul insan və meymunların daxili qulaqlarında olan və müvazinətin təmin olunmasına xidmət edən yarımdairəvi kanalların müqayisəli təhlili idi. Spur, Vud və Zonveld gəldikləri nəticəni belə yekunlaşdırdılar: Dişlərin inkişafı və quruluş meyarına əsaslanaraq etdiyimiz təhlillər və Homo habilis növlərinin ilə eyni kateqoriyaya aid olduğunu, lakin Homo erectus və Neandertal növlərinin dövrümüzdəki insanlarla eyni quruluşa malik olduğunu göstərir.
İstinadlar
- Holly Smith, American Journal of Physical Antropology, cild 94, 1994, səh. 307-325.
- Fred Spoor, Bernard Wood & Frans Zonneveld, "Implications of Early Hominid Labyrinthine Morphology for Evolution of Human Bipedal Locomotion", Nature, cild 369, 23 iyun 1994, səh. 645.
- Fred Spoor, Bernard Wood & Frans Zonneveld, "Implications of Early Hominid Labyrinthine Morphology for Evolution of Human Bipedal Locomotion", Nature, cild 369, 23 iyun 1994, səh. 648.
- Cela-Conde C. J., Ayala F. J. Genera of the human lineage (ing.). // Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. / M. R. Berenbaum [Washington, etc.], USA: National Academy of Sciences [etc.], 2003. Vol. 100, Iss. 13. P. 7688. ISSN 0027-8424; 1091-6490 doi:10.1073/PNAS.0832372100 PMID:12794185
- Елинек, Ян Большой иллюстрированный атлас первобытного человека. / Пер. Е. Финштейна под ред. В. П. Алексеева. Прага: Артия, 1972, третье издание 1985. С. 64.
- Елинек, Ян Большой иллюстрированный атлас первобытного человека. / Пер. Е. Финштейна под ред. В. П. Алексеева. Прага: Артия, 1972, третье издание 1985. С. 55.
- Елинек, Ян Большой иллюстрированный атлас первобытного человека. / Пер. Е. Финштейна под ред. . Прага: Артия, 1972, третье издание 1985, с. 55.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Homo habilis bacariqli insan emek aletleri hazirlaya bilen dik qametle yeriye bilen en qedim insan Homo habilisElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad Klad Klad Klad XoanlarKlad Klad Klad Klad Klad Sinifustu DordayaqlilarKlad Klad Sinif MemelilerKlad Klad Klad Klad Klad Klad Klad Yarimsinif Vehsi heyvanlarKlad EuteriyalarInfrasinif PlasentalilarMaqndeste Desteustu EuarxontoqlireslerQranddeste Mirdeste PrimatkimilerDeste PrimatlarYarimdeste QuruburunlarInfradeste SimiiformesParvdeste Fesileustu Fesile HominidlerYarimfesile HomininaeTriba HomininlerCins Homo Homo habilisBeynelxalq elmi adiHomo habilisSekil axtarisiEOL 42410196FW 83082Umumi melumatMeqalenin bu bolmesinin neytralligi subhe dogurur Teref tutmaq ve ya pislemek meqsedi dasiyan ve dogrulugu subut edilmeyen fikirler oldugu iddia edilir Xahis olunur bu mesele ile elaqedar istirak edesiniz Kelle sumuyunun hecmi Avstralopitekden iki defe boyukdur menbe gosterin Simpanzeye benzeyen meymun novu olan Avstralopitekden bugunku insandan ferqlenmeyen skelete malik Homo erectusa kecid ise tekamul nezeriyyesine gore de mumkun deyil Bu sebebden elaqe ler yeni ara kecid forma lar lazimdir Homo habilis anlayisi da mehz bu zeruretden dogmusdur Bacariqli insanin beyin hecmi 600 700 sm boyu 1 2 metre qeder cekisi 40 50 kq teskil edirdi Homo habilis 1960 ci ilin noyabrinda fosil ovculari olan ve Luis Liki terefinden ortaya atildi Likilere gore Homo habilis kimi terif etdikleri bu yeni canli novu dik yerise nisbeten boyuk beyine das ve taxtadan alet hazirlayib istifade etmek qabiliyyetine sahib idi Bu sebebden insanin ecdadi ola bilerdi Halbuki eyni nove aid 1980 ci illerin sonunda tapilan qaliqlar bu fikri tamamile deyisdirdi Yeni tapilan qaliqlara esaslanan ve kimi onlarin aletden istifade eden insan menasini veren Homo habilis evezine alet istifade eden Cenubi Afrika meymunu menasini veren Australopithecus habilis adlandirilmasini ireli surduler Cunki Homo habilis Australopithecus adlandirilan meymunlarla bir cox ortaq xususiyyete malik idi Avstralopitek kimi uzun qollu qisa ayaqli ve meymunabenzer skelet qurulusu var idi El ve ayaq barmaqlari dirmasmaga uygun idi Cene qurulusu eynile dovrumuzdeki meymunlarinkina benzeyirdi 630 sm lik beyin hecmi de onlarin meymun oldugunu gosterirdi Bir sozle bezi tekamulculer terefinden ara kecid forma adlandirilan Homo habilis eslinde butun diger avstralopitekler kimi nesli kesilmis meymun idi Sonraki illerde aparilan tedqiqatlar Homo habilisin heqiqeten de Avstralopitekden ferqli canli olmadigini askar etdi 1984 cu ilde terefinden tapilan ve OH62 adlandirilan skelet ve kelle sumuyu qaligi bu novun dovrumuzdeki meymunlarinki kimi kicik beyine budaqlara dirmasmaga yarayan uzun qollara ve qisa ayaqlara malik oldugunu gosterdi Amerikali 1994 cu ilde apardigi deqiq tehliller de Homo habilisin eslinde homo yeni insan deyil meymun oldugunu gosterdi Smith Australopithecus Homo habilis Homo erectus ve novlerinin disleri uzerinde apardigi tehliller haqqinda bele deyirdi Eyni ilde ve adli uc tamamile ferqli usulla tedqiqat apararaq eyni neticeye geldiler Bu usul insan ve meymunlarin daxili qulaqlarinda olan ve muvazinetin temin olunmasina xidmet eden yarimdairevi kanallarin muqayiseli tehlili idi Spur Vud ve Zonveld geldikleri neticeni bele yekunlasdirdilar Dislerin inkisafi ve qurulus meyarina esaslanaraq etdiyimiz tehliller ve Homo habilis novlerinin ile eyni kateqoriyaya aid oldugunu lakin Homo erectus ve Neandertal novlerinin dovrumuzdeki insanlarla eyni qurulusa malik oldugunu gosterir IstinadlarHolly Smith American Journal of Physical Antropology cild 94 1994 seh 307 325 Fred Spoor Bernard Wood amp Frans Zonneveld Implications of Early Hominid Labyrinthine Morphology for Evolution of Human Bipedal Locomotion Nature cild 369 23 iyun 1994 seh 645 Fred Spoor Bernard Wood amp Frans Zonneveld Implications of Early Hominid Labyrinthine Morphology for Evolution of Human Bipedal Locomotion Nature cild 369 23 iyun 1994 seh 648 Cela Conde C J Ayala F J Genera of the human lineage ing Proc Natl Acad Sci U S A M R Berenbaum Washington etc USA National Academy of Sciences etc 2003 Vol 100 Iss 13 P 7688 ISSN 0027 8424 1091 6490 doi 10 1073 PNAS 0832372100 PMID 12794185 Elinek Yan Bolshoj illyustrirovannyj atlas pervobytnogo cheloveka Per E Finshtejna pod red V P Alekseeva Praga Artiya 1972 trete izdanie 1985 S 64 Elinek Yan Bolshoj illyustrirovannyj atlas pervobytnogo cheloveka Per E Finshtejna pod red V P Alekseeva Praga Artiya 1972 trete izdanie 1985 S 55 Elinek Yan Bolshoj illyustrirovannyj atlas pervobytnogo cheloveka Per E Finshtejna pod red Praga Artiya 1972 trete izdanie 1985 s 55