Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hindistan fili-(ing. elephant )Xortumlular dəstəsinə aid olan növ. AMEA Zoologiya İnstitutunun Zooloji Muzeyində 1 ədəd müqəvva sərgilənir. (Moskva Dövlət Sirki-1984)
| Hindistan fili | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Klad: Yarımtip: İnfratip: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Sinifüstü: Klad: Klad: Sinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Yarımsinif: Klad: İnfrasinif: Dəstəüstü: Klad: Klad: Dəstə: Yarımdəstə: Klad: Klad: Fəsiləüstü: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: ???: Hindistan fili | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
Xarici görünüşü
Fillər quruda yaşayan ən iri heyvanlardan biri hesab edilir. Çəkiləri ağır olsa da, fillər çox cəld və sürətli hərəkət edirlər. Hindistan fili ölçüsünə görə Afrika savanna filindən fərqlənir. Yaşlı erkək fərdlərin çəkisi - 5,4 ton, hündürlüyü - 2,5 -3,5 metrə çatır. Dişilər erkəklərdən kiçik olur və orta çəkiləri tona çatır. Afrika savanna filinin çəkisi isə tona qədər olur. Hindistan filinin bədən uzunluğu 5,5 - 6,4 m, quyruğunun uzunluğu isə m-dir. Ətrafları yoğun və gödək olur. Bədəni isə qalın rəngli qırışıqlı dəri ilə örtülmüşdür. Hindistan filinin dərisinin qalınlığı 2,5 sm-ə çatır, ancaq qulaqlarının içərisində və ağzının kənarlarındakı dəri çox nazikdir. Dərisi çox quru olub, tər vəzilərinə malik deyil, bu səbəbdən dəriyə qulluq fillərin həyatının vacib hissəsidir. Dərinin təmizliyinin saxlanılması üçün fillər tez-tez toz və palçıq vannaları qəbul edir. Bu səbəbdən dəridə piqmentləşmiş çəhrayı hissələr görmək olur. Fillər yaxşı üzürlər və suyun üzərində ancaq onların alnı görünür.
Fillərin yayılması və yarımnövləri
Qədimdən Asiya filləri cənub-şərqi Asiyada Mesopotamiyada çaylarından (450 cənub enliyi) Malay yarımadasına qədər, şimalda isə və çayına qədər rast gəlinirdilər. Onlar həmçinin Şri-Lanka, Sumatra və Yava adalarında da yayılmışdılar. XVI-XIX əsirlərdə Hindistan fili Hindistan yarımadasının böyük hissəsində və əvvəlki arealının şərq hissəsində adi növ idi. Hal-hazırda Hindistan filinin arealı parçalanıb, Hind-Malay regionu ölkələrində: cənub və şimal-şərqi , , , , Taylandda, Kombocada, Vyetnamda, cənub-qərbi və onlara vəhşi halda rast gəlinir.
Yarımnövlər
dörd müasir yarımnövü məlumdur: Hindistan fili (E.m.indicus) — cənubi Hindistanda, Himalay dağlarının ətəklərində və şimal-şərqi Hindistanda məskunlaşıb, həmçinin Çində, Taylandda, Kombocada və Malay yarımadasında rast gəlinir. Bu yarımnövün erkəklərinin əksəriyyətində fil dişi olur. Şri-Lanka və Seylon fillərinə (E.m.maximus) yalnız Şri-Lankada rast gəlinir. Onların başları bədən ölçülərinə görə böyük olduğu üçün yaxşı seçilirlər və adətən alın və quyruğun əsasındakı dəridə piqmentləşmiş ləkələr olur. Adətən, bir qayda olaraq, erkəklərinin də fil dişi olmur. Sumatra fili (E.m.sumatrensis) yalnız Sumatra adasında yayılıb. Kiçik ölçülərinə görə onu “cib fili” adlandırırlar. Borneo fili (E.m.borneensis) Borneo adasının şimal-şərqində yayılıb. Asiya filinin yarımnövləri arasında ən kiçiyi olub, iri qulaqları, uzun quyruğu və fil dişinin daha düz olması ilə digərlərindən fərqlənir. 18 000 il bundan əvvəl Borneo və Zond adaları arasında qurudan olan körpülər yox olduqdan sonra, Borneo filləri digər fillərdən izolyasiya olumuşlar.
Həyat tərzi
Hindistan filinin ümumi sayı 30 mini keçmir. Hindistan fili Afrika fili ilə müqayisədə meşə sakinidir, onlar böyük, sıx və işıqlı, tropik və subtropik meşələrdə yaşayırlar. Yayda Himalay dağlarının sərhədlərinə (3600 m) qədər qalxırlar. Hal-hazırda Hindistan filinin sayı Afrika filinin sayına nisbətən azdır. Hindistan fili 10-20 heyvandan ibarət dəstələrlə gəzir, bəzən onları tək-tək də görmək olur. Hər dəstənin özünün bir yaşlı erkək başçısı olur və bütün fillər ona tabe olurlar. Hindistan filini çox tez əhilləşdirmək olur, onlar insanın sözünü eşidir, ağır işlər görürlər. Eyni vaxtda 4 nəfər insanı belində daşıyır. Fillər haqqında çox fantastik dastanlar gəzir. Məsələn: son vaxtlara qədər deyilirdi ki, yaşlı fillər öz ölümlərini hiss edib, insanlara məlum olmayan “fillər qəbirstanlığı” adlandırılan yerlərə gedirlər. Bu yerləri tapmaq, fillərin sümüklərini ələ keçirtmək ovcuların uzun illərdən indiyədək ən böyük arzusu olub. İndiyədək savannada heç vaxt filin skeletini tapmaq mümkün olmamışdır. Uzun müddət aparılan tədqiqatlar zamanı məlum oldu ki, ölən filin sümüklərini dəstədə olan digər fillər torpağa basdırırlar. Başqa heyvanlarla müqayisədə, isti hava ilə müqayisədə soyuq havaya daha çox dözümlüdürlər. Günün ən isti vaxtlarını onlar kölgəlikdə keçirirlər. Onlar günəş və su vannası qəbul etməyi sevirlər. Bununla öz dərilərini günəşin istiliyindən və günəş şualarından qoruyurlar. Təhlükə hiss etdikdə fillər öz sürətini saatda 48 km-ə qədər artıra bilirlər. Yuxuya 4 saat vaxt ayırırlar. Fillərin yaxşı eşitmə qabiliyyəti var, ancaq görmə qabiliyyətləri zəifdir. Onlar 10 m-dək məsafəni görürlər. Fillər böyük qulaqları sayəsində insandan daha güclü eşitmə qabiliyyətinə malikdir.
Qidalanması
Hindistan filləri otyeyən heyvanlardır və gün ərzində qida axtarışına 20 saat vaxt ayırırlar. Fillərin qidasının əsas hissəsini ot, az miqdarda ağac qabıqları və bitkilərin yarpaqları təşkil edir. Fillər böyük həvəslə kənd təssərrüfatı əkinlərini də dağıdırlar: düyü əkinlərini, şəkər cuğundurunu və banan ağaclarını. Beləliklə fillər kənd təssərrüfatı ərazilərinin böyük ziyanvericiləri hesab edilirlər. Hind filinin həzm sistemi sadə şəkildə qurulmuşdur: onun silindirik formada olan mədəsi çox tutumlu olub, qida ehtiyatı saxlaya bilir. Hind filinin yoğun və nazik bağırsağının uzunluğu 35 m-ə çatır. Həzmolunma prosesinə 24 saat sərf olunur və yalnız qidanın 44-45 % həzm olunur. Gün ərzində fillər su mənbəylərindən uzaqlaşmırlar. Afrika fillərindən fərqli olaraq onlar torpaqdan mineral axtarırlar. Fillərin qidaya qarşı olan ehtiyacları böyük olduğuna görə, onlar bir yerdə 2-3 gündən artıq qalmırlar. Onların qida sahələri - 15 km2
çatır, erkəklərdə isə - 30 km2
-dir.
Sosial struktur
Hindistan fili sosial heyvandır. Dişilər həmişə ailə qrupları yaradırlar. Bu qrupa daxildir - ən təcrübəli dişi fil, cavan və cinsi yetikinliyə çatmamış dişilər. Bəzi hallarda sürünün yanında yaşlı erkək fil olur. Məlumdur ki, XIX əsrdə fillər dəstəsi 30-50 başdan ibarət olmuşdur. Hal-hazırda onların sürüsü dişi fildən ibarətdir. Erkək fillər ancaq dişilərdən biri hövürlənəndə sürüyə yaxınlaşırlar. Bununla bərabər onlar nikah döyüşləri də təşkil edirlər. Qidalanma əraziləri üst-üstə düşdüyündən erkəklər bir-birlərinə qarşı səbirli davranırlar.
Çoxalma
Hindistan filinin çoxalması fəsillərdən asıllı olmayaraq, ilin istənilən vaxtı baş verir. Erkək fillər nikah döyüşlərindən sonra sürüyə daxil olurlar. Döyüşlər bəzən ölüm və ciddi yaralanmalarla nəticələnir. Fillərin boylarının artma sürəti, böyüməsi və ömürlərinin uzunluğu insanlardan fərqlidir. Hindistan fillərinin cinsi yetkinliyi 10-12 yaşlarında başlayır. Erkəklər çoxalma qabiliyyətinə 10-17 yaşında çatırlar. Bu yaşlarında cavan erkəklər sürülərini tərk edirlər, ancaq dişilər ömürlərinin axırına qədər sürüdə qalırlar. Ən münasib şəraitdə dişilər hər 3-4 ildən bir nəsil verirlər.
Populyasiyanın göstəricisi və sayı
Tarix boyu insanlar əvvəllər filləri ətinə görə, sonralar isə dişlərinə görə ovlayıblar. Avropalıların gəlişindən sonra fil sümüyünə və əkin sahələrinin qorunması üçün fillərin ovlanması, həmçinin yaşayış yerlərinin antropogen dəyişilməsi onların sayının kəskin azalmasına və areallarının kiçilməsinə səbəb olmuşdur. Fillərin qorunması haqqında ilk qanun Hindistanda 1879-cu ildə qəbul olunmuşdu. Bu qanuna əsasən insan vəhşi fili ancaq özünü qorumaq məqsədi ilə öldürə bilər. 1986-cı ildə Asiya fili nəsli kəsilən növ kimi “Beynəlxalq Qırmızı kitab”a daxil edilmişdir. Asiya fillərinin azalmasına əsas səbəb kimi: əkin sahələrinə vurulan ziyan, fil sümüyündən istifadə, ətinin yeyilməsi və antropogen təsir nəticəsində ətraf mühitin dəyişilməsini göstərmək olar. Həmçinin, fillərin bir çoxu avtomobillərlə toqquşma zamanı həlak olur. Uzun illərin statistikasına görə Asiya fillərinin sayı azalır. Hər bir iri heyvan kimi fillərdə insan üçün təhlükəlidir. Təkyaşayan və yanında balası olan dişi fillər daha çox aqressiv olurlar.
Fillərin insan həyatında rolu
Asiya filləri əhilləşməyə meyilli olduqlarından, təlimə sürətlə uyğunlaşırlar. Nəticədə ən ağır işləri görə bilirlər. Əsrlər boyu cənub-şərqi Asiyada filləri minik və ağır yükdaşıyıcı heyvan kimi istifadə etmişlər. Meşələrdə fillər kran maşınlarını əvəz edirdilər. 300 kq qədər ağacları qaldırırlar. Ancaq hal-hazırda texnika o qədər inkişaf edib ki, Asiya fillərinin əməyinə ehtiyac qalmayıb. Asiya fillərinin çoxalma prosesi qəfəsdə yaxşı gedir. Fillər 7 yaşdan sonra təsərrüfat işlərində, 12 yaşdan sonra isə ağır işlərdə istifadə edilirlər. Vəhşi heyvanları 30 yaşından sonra əhilləşdirilmək mümkün olmadığından onları sərbəst buraxırdılar. Fillər mədəniyyətdə də böyük rol oynayır. Fillər müsbət xarakter daşıyan heyvanlar hesab edilirlər, Asiyada fil padşahların minik vasitəsi kimi istifadə etdiyi heyvan olub və öz ağlı ilə qiymətləndirilib. Uzunömürlü olduqları üçün fillər ölümsüzlük simvolu hesab ediliblər. Ağ fillər Siam padşahlığının simvoludur. Məsələn: yuxuda fil belində gəzmək xoşbəxtlik deməkdir.
Ədəbiyyat
- Жизнь Животных. — М. Просвещение,1989,400с.
Xarici keçidlər
- Elephas maximus на сайте Animal Diversity
- Индийский слон на сайте «Мир животных»
- Индийский слон на сайте Зооклуб
- Elephas maximus на сайте Animal Info
- Animal Info. Численность и динамика популяции диких слонов в различных странах и регионах
- Традиционные маршруты миграции диких слонов
- Elephas maximus на сайте WWF
- также Biodiversity Hospots[ölü keçid]
- Katherine. Silent Thunder. — Simon & Schuster, 1998. — ISBN[ölü keçid]
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2007.
- Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. M. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p.
- "Elephas maximus на сайте WWF". 2007-03-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-30.
- Жизнь Животных. — М. Просвещение,1989,396-400с
- Индийский слон на сайте «Мир животных»Индийский слон на сайте «Мир животных» 2008-12-04 at the Wayback Machine
- "Wildlife Corridors India". 2007-03-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-30.
- "Elephas maximus на сайте Animal Info". 2021-08-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-03-30.
- Жизнь Животных. — М. Просвещение,1989,400с.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hindistan fili ing elephant Xortumlular destesine aid olan nov AMEA Zoologiya Institutunun Zooloji Muzeyinde 1 eded muqevva sergilenir Moskva Dovlet Sirki 1984 Hindistan filiElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarKlad Yarimtip OnurgalilarInfratip AgizcenelilerKlad Klad Klad Klad XoanlarKlad Klad Klad Klad Klad Sinifustu DordayaqlilarKlad Klad Sinif MemelilerKlad Klad Klad Klad Klad Klad Klad Yarimsinif Vehsi heyvanlarKlad EuteriyalarInfrasinif PlasentalilarDesteustu AfroterilerKlad Klad Deste XortumlularYarimdeste Klad Klad Fesileustu Fesile FillerYarimfesile Triba Cins Asiya fili Hindistan filiBeynelxalq elmi adiElephas maximus indicus Cuvier 1798Sekil axtarisiITIS 727608NCBI 99487EOL 1285512FW 233499Xarici gorunusuFiller quruda yasayan en iri heyvanlardan biri hesab edilir Cekileri agir olsa da filler cox celd ve suretli hereket edirler Hindistan fili olcusune gore Afrika savanna filinden ferqlenir Yasli erkek ferdlerin cekisi 5 4 ton hundurluyu 2 5 3 5 metre catir Disiler erkeklerden kicik olur ve orta cekileri tona catir Afrika savanna filinin cekisi ise tona qeder olur Hindistan filinin beden uzunlugu 5 5 6 4 m quyrugunun uzunlugu ise m dir Etraflari yogun ve godek olur Bedeni ise qalin rengli qirisiqli deri ile ortulmusdur Hindistan filinin derisinin qalinligi 2 5 sm e catir ancaq qulaqlarinin icerisinde ve agzinin kenarlarindaki deri cox nazikdir Derisi cox quru olub ter vezilerine malik deyil bu sebebden deriye qulluq fillerin heyatinin vacib hissesidir Derinin temizliyinin saxlanilmasi ucun filler tez tez toz ve palciq vannalari qebul edir Bu sebebden deride piqmentlesmis cehrayi hisseler gormek olur Filler yaxsi uzurler ve suyun uzerinde ancaq onlarin alni gorunur Fillerin yayilmasi ve yarimnovleriQedimden Asiya filleri cenub serqi Asiyada Mesopotamiyada caylarindan 450 cenub enliyi Malay yarimadasina qeder simalda ise ve cayina qeder rast gelinirdiler Onlar hemcinin Sri Lanka Sumatra ve Yava adalarinda da yayilmisdilar XVI XIX esirlerde Hindistan fili Hindistan yarimadasinin boyuk hissesinde ve evvelki arealinin serq hissesinde adi nov idi Hal hazirda Hindistan filinin areali parcalanib Hind Malay regionu olkelerinde cenub ve simal serqi Taylandda Kombocada Vyetnamda cenub qerbi ve onlara vehsi halda rast gelinir Yarimnovlerdord muasir yarimnovu melumdur Hindistan fili E m indicus cenubi Hindistanda Himalay daglarinin eteklerinde ve simal serqi Hindistanda meskunlasib hemcinin Cinde Taylandda Kombocada ve Malay yarimadasinda rast gelinir Bu yarimnovun erkeklerinin ekseriyyetinde fil disi olur Sri Lanka ve Seylon fillerine E m maximus yalniz Sri Lankada rast gelinir Onlarin baslari beden olculerine gore boyuk oldugu ucun yaxsi secilirler ve adeten alin ve quyrugun esasindaki deride piqmentlesmis lekeler olur Adeten bir qayda olaraq erkeklerinin de fil disi olmur Sumatra fili E m sumatrensis yalniz Sumatra adasinda yayilib Kicik olculerine gore onu cib fili adlandirirlar Borneo fili E m borneensis Borneo adasinin simal serqinde yayilib Asiya filinin yarimnovleri arasinda en kiciyi olub iri qulaqlari uzun quyrugu ve fil disinin daha duz olmasi ile digerlerinden ferqlenir 18 000 il bundan evvel Borneo ve Zond adalari arasinda qurudan olan korpuler yox olduqdan sonra Borneo filleri diger fillerden izolyasiya olumuslar Heyat terziHindistan filinin umumi sayi 30 mini kecmir Hindistan fili Afrika fili ile muqayisede mese sakinidir onlar boyuk six ve isiqli tropik ve subtropik meselerde yasayirlar Yayda Himalay daglarinin serhedlerine 3600 m qeder qalxirlar Hal hazirda Hindistan filinin sayi Afrika filinin sayina nisbeten azdir Hindistan fili 10 20 heyvandan ibaret destelerle gezir bezen onlari tek tek de gormek olur Her destenin ozunun bir yasli erkek bascisi olur ve butun filler ona tabe olurlar Hindistan filini cox tez ehillesdirmek olur onlar insanin sozunu esidir agir isler gorurler Eyni vaxtda 4 nefer insani belinde dasiyir Filler haqqinda cox fantastik dastanlar gezir Meselen son vaxtlara qeder deyilirdi ki yasli filler oz olumlerini hiss edib insanlara melum olmayan filler qebirstanligi adlandirilan yerlere gedirler Bu yerleri tapmaq fillerin sumuklerini ele kecirtmek ovcularin uzun illerden indiyedek en boyuk arzusu olub Indiyedek savannada hec vaxt filin skeletini tapmaq mumkun olmamisdir Uzun muddet aparilan tedqiqatlar zamani melum oldu ki olen filin sumuklerini destede olan diger filler torpaga basdirirlar Basqa heyvanlarla muqayisede isti hava ile muqayisede soyuq havaya daha cox dozumludurler Gunun en isti vaxtlarini onlar kolgelikde kecirirler Onlar gunes ve su vannasi qebul etmeyi sevirler Bununla oz derilerini gunesin istiliyinden ve gunes sualarindan qoruyurlar Tehluke hiss etdikde filler oz suretini saatda 48 km e qeder artira bilirler Yuxuya 4 saat vaxt ayirirlar Fillerin yaxsi esitme qabiliyyeti var ancaq gorme qabiliyyetleri zeifdir Onlar 10 m dek mesafeni gorurler Filler boyuk qulaqlari sayesinde insandan daha guclu esitme qabiliyyetine malikdir QidalanmasiHindistan filleri otyeyen heyvanlardir ve gun erzinde qida axtarisina 20 saat vaxt ayirirlar Fillerin qidasinin esas hissesini ot az miqdarda agac qabiqlari ve bitkilerin yarpaqlari teskil edir Filler boyuk hevesle kend tesserrufati ekinlerini de dagidirlar duyu ekinlerini seker cugundurunu ve banan agaclarini Belelikle filler kend tesserrufati erazilerinin boyuk ziyanvericileri hesab edilirler Hind filinin hezm sistemi sade sekilde qurulmusdur onun silindirik formada olan medesi cox tutumlu olub qida ehtiyati saxlaya bilir Hind filinin yogun ve nazik bagirsaginin uzunlugu 35 m e catir Hezmolunma prosesine 24 saat serf olunur ve yalniz qidanin 44 45 hezm olunur Gun erzinde filler su menbeylerinden uzaqlasmirlar Afrika fillerinden ferqli olaraq onlar torpaqdan mineral axtarirlar Fillerin qidaya qarsi olan ehtiyaclari boyuk olduguna gore onlar bir yerde 2 3 gunden artiq qalmirlar Onlarin qida saheleri 15 km2 catir erkeklerde ise 30 km2 dir Sosial strukturHindistan fili sosial heyvandir Disiler hemise aile qruplari yaradirlar Bu qrupa daxildir en tecrubeli disi fil cavan ve cinsi yetikinliye catmamis disiler Bezi hallarda surunun yaninda yasli erkek fil olur Melumdur ki XIX esrde filler destesi 30 50 basdan ibaret olmusdur Hal hazirda onlarin surusu disi filden ibaretdir Erkek filler ancaq disilerden biri hovurlenende suruye yaxinlasirlar Bununla beraber onlar nikah doyusleri de teskil edirler Qidalanma erazileri ust uste dusduyunden erkekler bir birlerine qarsi sebirli davranirlar CoxalmaHindistan filinin coxalmasi fesillerden asilli olmayaraq ilin istenilen vaxti bas verir Erkek filler nikah doyuslerinden sonra suruye daxil olurlar Doyusler bezen olum ve ciddi yaralanmalarla neticelenir Fillerin boylarinin artma sureti boyumesi ve omurlerinin uzunlugu insanlardan ferqlidir Hindistan fillerinin cinsi yetkinliyi 10 12 yaslarinda baslayir Erkekler coxalma qabiliyyetine 10 17 yasinda catirlar Bu yaslarinda cavan erkekler surulerini terk edirler ancaq disiler omurlerinin axirina qeder surude qalirlar En munasib seraitde disiler her 3 4 ilden bir nesil verirler Populyasiyanin gostericisi ve sayiTarix boyu insanlar evveller filleri etine gore sonralar ise dislerine gore ovlayiblar Avropalilarin gelisinden sonra fil sumuyune ve ekin sahelerinin qorunmasi ucun fillerin ovlanmasi hemcinin yasayis yerlerinin antropogen deyisilmesi onlarin sayinin keskin azalmasina ve areallarinin kicilmesine sebeb olmusdur Fillerin qorunmasi haqqinda ilk qanun Hindistanda 1879 cu ilde qebul olunmusdu Bu qanuna esasen insan vehsi fili ancaq ozunu qorumaq meqsedi ile oldure biler 1986 ci ilde Asiya fili nesli kesilen nov kimi Beynelxalq Qirmizi kitab a daxil edilmisdir Asiya fillerinin azalmasina esas sebeb kimi ekin sahelerine vurulan ziyan fil sumuyunden istifade etinin yeyilmesi ve antropogen tesir neticesinde etraf muhitin deyisilmesini gostermek olar Hemcinin fillerin bir coxu avtomobillerle toqqusma zamani helak olur Uzun illerin statistikasina gore Asiya fillerinin sayi azalir Her bir iri heyvan kimi fillerde insan ucun tehlukelidir Tekyasayan ve yaninda balasi olan disi filler daha cox aqressiv olurlar Fillerin insan heyatinda roluAsiya filleri ehillesmeye meyilli olduqlarindan telime suretle uygunlasirlar Neticede en agir isleri gore bilirler Esrler boyu cenub serqi Asiyada filleri minik ve agir yukdasiyici heyvan kimi istifade etmisler Meselerde filler kran masinlarini evez edirdiler 300 kq qeder agaclari qaldirirlar Ancaq hal hazirda texnika o qeder inkisaf edib ki Asiya fillerinin emeyine ehtiyac qalmayib Asiya fillerinin coxalma prosesi qefesde yaxsi gedir Filler 7 yasdan sonra teserrufat islerinde 12 yasdan sonra ise agir islerde istifade edilirler Vehsi heyvanlari 30 yasindan sonra ehillesdirilmek mumkun olmadigindan onlari serbest buraxirdilar Filler medeniyyetde de boyuk rol oynayir Filler musbet xarakter dasiyan heyvanlar hesab edilirler Asiyada fil padsahlarin minik vasitesi kimi istifade etdiyi heyvan olub ve oz agli ile qiymetlendirilib Uzunomurlu olduqlari ucun filler olumsuzluk simvolu hesab edilibler Ag filler Siam padsahliginin simvoludur Meselen yuxuda fil belinde gezmek xosbextlik demekdir EdebiyyatZhizn Zhivotnyh M Prosveshenie 1989 400s Xarici kecidlerElephas maximus na sajte Animal Diversity Indijskij slon na sajte Mir zhivotnyh Indijskij slon na sajte Zooklub Elephas maximus na sajte Animal Info Animal Info Chislennost i dinamika populyacii dikih slonov v razlichnyh stranah i regionah Tradicionnye marshruty migracii dikih slonov Elephas maximus na sajte WWF takzhe Biodiversity Hospots olu kecid Katherine Silent Thunder Simon amp Schuster 1998 ISBN olu kecid ISBN 0 684 80108 6IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2007 Mammal Species of the World ing A Taxonomic and Geographic Reference D E Wilson D M Reeder 3 Baltimore JHU Press 2005 35 2142 p ISBN 978 0 8018 8221 0 Elephas maximus na sajte WWF 2007 03 15 tarixinde Istifade tarixi 2017 03 30 Zhizn Zhivotnyh M Prosveshenie 1989 396 400s Indijskij slon na sajte Mir zhivotnyh Indijskij slon na sajte Mir zhivotnyh 2008 12 04 at the Wayback Machine Wildlife Corridors India 2007 03 10 tarixinde Istifade tarixi 2017 03 30 Elephas maximus na sajte Animal Info 2021 08 03 tarixinde Istifade tarixi 2017 03 30 Zhizn Zhivotnyh M Prosveshenie 1989 400s