Bammatov Heydər Nəcməddin oğlu (1 (13) noyabr 1889, Kafır-Kumuq[d], Temirxan-Şura dairəsi, Dağıstan vilayəti, Rusiya imperiyası – 31 mart 1965, Paris, Fransa) — Şimali Qafqaz ictimai-siyasi hərəkatının liderlərindən biri, liberal-demokrat.
Heydər Bammatov | |
---|---|
Şəxsi məlumatlar | |
Doğum tarixi | 1 (13) noyabr 1889 |
Doğum yeri |
|
Vəfat tarixi | 31 mart 1965(75 yaşında) |
Vəfat yeri | |
Fəaliyyəti | siyasətçi |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Həyatı
Fevral inqilabından (1917) sonra Dağıstan əhalisinin Temirxan-Şurada seçdiyi (1917, 9 mart) Müvəqqəti Vilayət İcraiyyə Komitəsinin üzvü olmuşdur. 1917-ci il sentyabrın 1-dəTemirxan-Şurada təşkil edilən Dağıstan Milli Müsəlman Komitəsinin tərkibinə daxil idi. Ümum-Rusiya Müəssislər məclisinə, III Ümumdağıstan qurultayında (1918, yanvar) Dağıstan İcraiyyə Komitəsinə üzv seçilmişdi. Müvəqqəti Dağlılar hökumətinin üzvü, Cənubi Qafqaz birliyi ilə danışıqlar aparmaq üçün Tiflisə göndərilən nümayəndə heyətinin sədri olmuşdur. 1918 ilin martında Tiflisdə Zaqafqaziya seyminin Müsəlman fraksiyası ilə Şimali Qafqaz nümayəndə heyətinin birgə iclasında Azərbaycanla Şimali Qafqaz arasında münasibətləri tənzimləmək üçün yaradılan xüsusi komissiyanın dağlılar tərəfindən üzvlərindən biri də Bammat idi. Trabzon konfransında qeyri-rəsmi iştirak etmiş, Ə. M. Çermoyevlə birlikdə 1918-ci il mayın 11-də Qafqaz Dağlılar İttifaqı dövlətinin müstəqilliyini elan edən İstiqlal bəyannaməsini imzalamışdır. Şimali Qafqaz nümayəndə heyəti Batum konfransında (1918) rəsmən iştirak etmiş, Bammat burada Almaniyanın Türkiyədəki səfiri Bensdorf, Batum konfransında alman diplomatik heyətinin rəhbəri fon Lossov, Türkiyə və Cənubi Qafqaz dövlətlərinin nümayəndələri ilə Şimali Qafqaz Respublikasının müstəqilliyinin tanınması ilə bağlı danışıqlar aparmışdır. 1918 il iyunun 8-də Şimali Qafqaz Respublikası Osmanlı dövləti ilə dostluq haqqında müqavilə imzalamış və ondan hərbi yardım təminatı almışdı. Bammat xarici işlər naziri kimi Avropaya getmiş, 1918 ilin dekabrında təşkil edilən yeni hökumətin tərkibində də xarici işlər naziri təyin olunmuşdu. 1919 il iyunun 12-də Bammat Azərbaycan və Gürcüstan nümayəndə heyətlərinə Qafqaz ərazisində qarşılıqlı münasibətləri tənzimləmək və vəziyyəti yerində öyrənmək məqsədilə bu regiona xüsusi komissiya göndərilməsi üçün Paris sülh konfransına müraciət olunmasını təklif etmiş, iyunun 15-də isə bolşevizmlə mübarizə adı ilə Denikinə kömək göstərilməsinin dağlı xalqları və dövlətini məhvə sürüklədiyini bildirərək, Gürcüstan və Azərbaycanı Denikinin hərəkətlərinə qarşı etiraz notası verməyə çağırmışdır. Azərbaycan və dağlı nümayəndə heyətlərinin 18 iyun tarixli birgə iclasında Antantanın Kolçak hökumətini Ümum-Rusiya hökuməti kimi tanıması ilə əlaqədar Bammatın rəhbərlik etdiyi komissiyanın hazırladığı nota qəbul olunmuşdur. Bammat Qafqaz Konfederasiyası tərəfdarı olmuş, Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları qaldıran bəzi Dağlılar höku-məti nümayəndələrinə qəti etirazını bildirmişdir. 1919 il mayın 30-da Parisdə Azərbaycan və Şimali Qafqaz dağlılarının Paris sülh konfransındakı (1919–1920) nümayəndələrinin Əlimərdan bəy Topçubaşovun sədrliyi ilə keçirilən iclasında Bammat Qafqaz Konfederasiyası yaradılmasının tərəfdarı olduğunu bildirmişdi. Bammatın ərəb, türk və Azərbaycan dillərində çap edilən "Qərb mədəniyyətinin inkişafında müsəlmanların rolu" kitabında islamın ümumdünya mədəniyyətinə təsirindən bəhs edilir. O, həmin əsərində Qərbə pərəstişin, "qərbmər-kəzçilik" nəzəriyyəsinin əleyhinə çıxmışdır.
Əsərləri
- Qərb mədəniyyətinin inkişafında müsəlmanların rolu, B., 1994.
Ədəbiyyat
- Həsənov C, Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər sistemində (1918–1920 illər), B., 1993;
- Göyüşov A., 1917–1920 illərdə Şimali Qafqaz dağlılarının azadlıq uğrunda mübarizəsi, B., 2000.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France Haïdar Bammate // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bammatov Heyder Necmeddin oglu 1 13 noyabr 1889 Kafir Kumuq d Temirxan Sura dairesi Dagistan vilayeti Rusiya imperiyasi 31 mart 1965 Paris Fransa Simali Qafqaz ictimai siyasi herekatinin liderlerinden biri liberal demokrat Heyder BammatovSexsi melumatlarDogum tarixi 1 13 noyabr 1889Dogum yeri Kafir Kumuq d Temirxan Sura dairesi Dagistan vilayeti Rusiya imperiyasiVefat tarixi 31 mart 1965 1965 03 31 75 yasinda Vefat yeri Paris FransaFealiyyeti siyasetci Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiFevral inqilabindan 1917 sonra Dagistan ehalisinin Temirxan Surada secdiyi 1917 9 mart Muveqqeti Vilayet Icraiyye Komitesinin uzvu olmusdur 1917 ci il sentyabrin 1 deTemirxan Surada teskil edilen Dagistan Milli Muselman Komitesinin terkibine daxil idi Umum Rusiya Muessisler meclisine III Umumdagistan qurultayinda 1918 yanvar Dagistan Icraiyye Komitesine uzv secilmisdi Muveqqeti Daglilar hokumetinin uzvu Cenubi Qafqaz birliyi ile danisiqlar aparmaq ucun Tiflise gonderilen numayende heyetinin sedri olmusdur 1918 ilin martinda Tiflisde Zaqafqaziya seyminin Muselman fraksiyasi ile Simali Qafqaz numayende heyetinin birge iclasinda Azerbaycanla Simali Qafqaz arasinda munasibetleri tenzimlemek ucun yaradilan xususi komissiyanin daglilar terefinden uzvlerinden biri de Bammat idi Trabzon konfransinda qeyri resmi istirak etmis E M Cermoyevle birlikde 1918 ci il mayin 11 de Qafqaz Daglilar Ittifaqi dovletinin musteqilliyini elan eden Istiqlal beyannamesini imzalamisdir Simali Qafqaz numayende heyeti Batum konfransinda 1918 resmen istirak etmis Bammat burada Almaniyanin Turkiyedeki sefiri Bensdorf Batum konfransinda alman diplomatik heyetinin rehberi fon Lossov Turkiye ve Cenubi Qafqaz dovletlerinin numayendeleri ile Simali Qafqaz Respublikasinin musteqilliyinin taninmasi ile bagli danisiqlar aparmisdir 1918 il iyunun 8 de Simali Qafqaz Respublikasi Osmanli dovleti ile dostluq haqqinda muqavile imzalamis ve ondan herbi yardim teminati almisdi Bammat xarici isler naziri kimi Avropaya getmis 1918 ilin dekabrinda teskil edilen yeni hokumetin terkibinde de xarici isler naziri teyin olunmusdu 1919 il iyunun 12 de Bammat Azerbaycan ve Gurcustan numayende heyetlerine Qafqaz erazisinde qarsiliqli munasibetleri tenzimlemek ve veziyyeti yerinde oyrenmek meqsedile bu regiona xususi komissiya gonderilmesi ucun Paris sulh konfransina muraciet olunmasini teklif etmis iyunun 15 de ise bolsevizmle mubarize adi ile Denikine komek gosterilmesinin dagli xalqlari ve dovletini mehve suruklediyini bildirerek Gurcustan ve Azerbaycani Denikinin hereketlerine qarsi etiraz notasi vermeye cagirmisdir Azerbaycan ve dagli numayende heyetlerinin 18 iyun tarixli birge iclasinda Antantanin Kolcak hokumetini Umum Rusiya hokumeti kimi tanimasi ile elaqedar Bammatin rehberlik etdiyi komissiyanin hazirladigi nota qebul olunmusdur Bammat Qafqaz Konfederasiyasi terefdari olmus Azerbaycana qarsi erazi iddialari qaldiran bezi Daglilar hoku meti numayendelerine qeti etirazini bildirmisdir 1919 il mayin 30 da Parisde Azerbaycan ve Simali Qafqaz daglilarinin Paris sulh konfransindaki 1919 1920 numayendelerinin Elimerdan bey Topcubasovun sedrliyi ile kecirilen iclasinda Bammat Qafqaz Konfederasiyasi yaradilmasinin terefdari oldugunu bildirmisdi Bammatin ereb turk ve Azerbaycan dillerinde cap edilen Qerb medeniyyetinin inkisafinda muselmanlarin rolu kitabinda islamin umumdunya medeniyyetine tesirinden behs edilir O hemin eserinde Qerbe perestisin qerbmer kezcilik nezeriyyesinin eleyhine cixmisdir EserleriQerb medeniyyetinin inkisafinda muselmanlarin rolu B 1994 EdebiyyatHesenov C Azerbaycan beynelxalq munasibetler sisteminde 1918 1920 iller B 1993 Goyusov A 1917 1920 illerde Simali Qafqaz daglilarinin azadliq ugrunda mubarizesi B 2000 IstinadlarBibliotheque nationale de France Haidar Bammate BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011