Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hematit — triqonal sinqoniya. Rast gəlmə tezliyi şkalası: hər yerdə rast gələn.
| Hematit | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Kateqoriya | Mineral |
| Formul (təkrarlanan vahid) | Fe₂O₃ |
| IV/C.04a | |
| Xüsusiyyətləri | |
| Sıxlıq | 5,1 ± 0,2 q/sm³ |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Növ müxtəliflikləri
Alümohematit (30 mol. %-dək Al2O3), hidrohematit (4-8% H2O).
Xassələri
Rəng – kristalları qara, torpaqvari aqreqatları parlaq-qırmızı rənglidir; Mineralın cizgisinin rəngi – albalı kimi qırmızı, qırmızımtıl-qəhvəyi; Parıltı – yarımmetal; Şəffaflıq – qeyri-şəffaf, nazik qırıntıları yarımşəffafdır; Sıxlıq – 4,9-5,3; Sərtlik – 5,5-6,5; Kövrəkdir; Ayrılma – yoxdur; Bölünmə – {0001} və {1011} üzrə; Sınıqlar – yarımqabıqlı; Başqa xassələr – yarımkeçiricilik xassələri ilə səciyyələnir; Morfologiya – kristallar: lövhə - və təbəqəvarı, romboedrik, nadir hallarda prizmatik və skalenoedrik; İkiləşmə: tez-tez rast gəlir; {1011} üzrə polisintetik; nadir hallarda – sadə; pinakoid üzlərində üçbucaqlı, romboedr üzlərində paralel diaqonal cizgilənmə səciyyəvidir; Mineral aqreqatları: bütöv sıx, vərəq-, pulcuq-, salxım-, böyrək və torpaqvari, konsentrik - zonal kütlələr, axın formaları, oolitlər, maqnetit üzrə psevdomorfozalar – martit, kristalların dəmir gülü şəklində bitişikləri, nadir hallarda təbəqəvari dendritlər; aqreqatlarının xarakterinə görə mineralın növ müxtəliflikləri: dəmir parıltısı – metal parıltılı lövhəvari əmələgəlmələr; dəmir xaması – əldə yağlı hiss edilən incəpulcuqlu kütlələr, qırmızı dəmir filizi – sıx gizlikristallik aqreqatlar, «qırmızı şüşə kəllə» – səthi parıldayan böyrəkvari kütlələr.
Mənşəyi və yayılması
Müxtəlif proseslər nəticəsində – maqmatik, kontakt-metasomatik, hidrotermal, ekzogen və metamorfogen yolla əmələ gəlir. Hematitin ən iri yığınları çökmə mənşəli qonur dəmir filizi qatlarının regional metamorfizmi ilə əlaqədar olub, dəmirli kvarsitlərdə toplanır. Mineralın əsasən martitdən ibarət olan kontakt - metasomatik əmələgəlmələri maqnetitlə sıx assosiasiyada skarnlarda müşahidə olunur. Hematitin əhəmiyyətli kütlələri hidrotermal yolla əmələ gəlir. Aksessor mineral kimi tez-tez müxtəlif maqmatik əmələgəlmələrin, həm intruziv (xüsusilə turş), həm də effuziv süxurların tərkibində iştirak edir. Peqmatitlərdə də qeyd edilir. Vulkanik eksqalyasiyalarla əlaqədar olan hematit qaysaqları vulkan kraterlərinin divarlarında müşahidə olunur. Dəmirli kvarsitlərin, serpentinitlərin və s. aşınma məhsulu kimi əsasən isti quru iqlim şəraitində əmələ gəlir. Hematitə dəniz mənşəli çökmə dəmir filizlərində, duz yataqlarında, yəşəmlərdə və s. rast gəlinir. Qırıntı mineral kimi çökmə süxurların çoxunda iştirak edir. Mineralın sıx əmələgəlmələri səpintilərdə toplanır. Ay süxurlarında aşkar edilmişdir. Birlikdə rast gəldiyi minerallar: maqnetit, ilmenit, diaspor, bömit, kvars, barit, xlorit, siderit və b. Mineralın tapıldığı yerlər: Krivoy Roq (Ukrayna); Kursk maqnit anomaliyası, Kutimski və Şabrov yataqları, Maqnitnaya və Vısokaya dağları (Rusiya); Elba adası (İtaliya); Doqnaşka (Rumıniya); Sen-Qotard (İsveçrə); Yuxarı göllər rayonu (ABŞ); Minas-Jerays (Braziliya) və b. Azərbaycanda Kiçik Qafqazın Şimal-Şərq hissəsində Alabaşlı hematit yatağı və bir sıra kiçik hematit filizi təzahürləri – Çardağlı, Atabəy və b. yerləşir. Hematit həmçinin bir çox dəmir filizi, kolçedan, polimetal, mis, və molibden-porfir, qızıl filizi obyektlərində (Daşkəsən, Gədəbəy, Mehmana, Paraqaçay, Filizçay, Katsdağ, Katex, Ağduzdağ filiz sahəsi və b. qeyd edilir.
Tətbiqi
Mühüm dəmir filizidir. Torpaqvari növ müxtəlifliyi boya (qırmızı orxa), qırmızı karandaş istehsalında, al-qırmızı rəngli sıx növ müxtəlifliyi isə zərgərlikdə istifadə edilir.
İstinadlar
- Raphisiderite (ing.).
- https://www.britannica.com/science/hematite.
- Strunz K. H., Tennyson C. Mineralogische Tabellen : Eine Klassifizierung der Mineralien auf kristallchemischer Grundlage, mit einer Einfuhrung in die Kristallchemie. 8 Leypsiq: Akademische Verlagsgesellschaft, 1982.
Mənbə
- Azərbaycan mineralları. Bakı: Nafta-Press, 2004.
Xarici keçidlər
- THE MINERAL HEMATITE
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hematit triqonal sinqoniya Rast gelme tezliyi skalasi her yerde rast gelen HematitUmumi melumatlarKateqoriya MineralFormul tekrarlanan vahid Fe O IV C 04aXususiyyetleriSixliq 5 1 0 2 q sm Vikianbarda elaqeli mediafayllarNov muxteliflikleriAlumohematit 30 mol dek Al2O3 hidrohematit 4 8 H2O XasseleriReng kristallari qara torpaqvari aqreqatlari parlaq qirmizi renglidir Mineralin cizgisinin rengi albali kimi qirmizi qirmizimtil qehveyi Parilti yarimmetal Seffafliq qeyri seffaf nazik qirintilari yarimseffafdir Sixliq 4 9 5 3 Sertlik 5 5 6 5 Kovrekdir Ayrilma yoxdur Bolunme 0001 ve 1011 uzre Siniqlar yarimqabiqli Basqa xasseler yarimkeciricilik xasseleri ile seciyyelenir Morfologiya kristallar lovhe ve tebeqevari romboedrik nadir hallarda prizmatik ve skalenoedrik Ikilesme tez tez rast gelir 1011 uzre polisintetik nadir hallarda sade pinakoid uzlerinde ucbucaqli romboedr uzlerinde paralel diaqonal cizgilenme seciyyevidir Mineral aqreqatlari butov six vereq pulcuq salxim boyrek ve torpaqvari konsentrik zonal kutleler axin formalari oolitler maqnetit uzre psevdomorfozalar martit kristallarin demir gulu seklinde bitisikleri nadir hallarda tebeqevari dendritler aqreqatlarinin xarakterine gore mineralin nov muxteliflikleri demir pariltisi metal pariltili lovhevari emelegelmeler demir xamasi elde yagli hiss edilen incepulcuqlu kutleler qirmizi demir filizi six gizlikristallik aqreqatlar qirmizi suse kelle sethi parildayan boyrekvari kutleler Menseyi ve yayilmasiMuxtelif prosesler neticesinde maqmatik kontakt metasomatik hidrotermal ekzogen ve metamorfogen yolla emele gelir Hematitin en iri yiginlari cokme menseli qonur demir filizi qatlarinin regional metamorfizmi ile elaqedar olub demirli kvarsitlerde toplanir Mineralin esasen martitden ibaret olan kontakt metasomatik emelegelmeleri maqnetitle six assosiasiyada skarnlarda musahide olunur Hematitin ehemiyyetli kutleleri hidrotermal yolla emele gelir Aksessor mineral kimi tez tez muxtelif maqmatik emelegelmelerin hem intruziv xususile turs hem de effuziv suxurlarin terkibinde istirak edir Peqmatitlerde de qeyd edilir Vulkanik eksqalyasiyalarla elaqedar olan hematit qaysaqlari vulkan kraterlerinin divarlarinda musahide olunur Demirli kvarsitlerin serpentinitlerin ve s asinma mehsulu kimi esasen isti quru iqlim seraitinde emele gelir Hematite deniz menseli cokme demir filizlerinde duz yataqlarinda yesemlerde ve s rast gelinir Qirinti mineral kimi cokme suxurlarin coxunda istirak edir Mineralin six emelegelmeleri sepintilerde toplanir Ay suxurlarinda askar edilmisdir Birlikde rast geldiyi minerallar maqnetit ilmenit diaspor bomit kvars barit xlorit siderit ve b Mineralin tapildigi yerler Krivoy Roq Ukrayna Kursk maqnit anomaliyasi Kutimski ve Sabrov yataqlari Maqnitnaya ve Visokaya daglari Rusiya Elba adasi Italiya Doqnaska Ruminiya Sen Qotard Isvecre Yuxari goller rayonu ABS Minas Jerays Braziliya ve b Azerbaycanda Kicik Qafqazin Simal Serq hissesinde Alabasli hematit yatagi ve bir sira kicik hematit filizi tezahurleri Cardagli Atabey ve b yerlesir Hematit hemcinin bir cox demir filizi kolcedan polimetal mis ve molibden porfir qizil filizi obyektlerinde Daskesen Gedebey Mehmana Paraqacay Filizcay Katsdag Katex Agduzdag filiz sahesi ve b qeyd edilir TetbiqiMuhum demir filizidir Torpaqvari nov muxtelifliyi boya qirmizi orxa qirmizi karandas istehsalinda al qirmizi rengli six nov muxtelifliyi ise zergerlikde istifade edilir IstinadlarRaphisiderite ing https www britannica com science hematite Strunz K H Tennyson C Mineralogische Tabellen Eine Klassifizierung der Mineralien auf kristallchemischer Grundlage mit einer Einfuhrung in die Kristallchemie 8 Leypsiq Akademische Verlagsgesellschaft 1982 MenbeAzerbaycan minerallari Baki Nafta Press 2004 Xarici kecidlerTHE MINERAL HEMATITE