Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hamnıqamlar — subetnik qrup olaraq buryatlara aiddirlər. Aymaklar əsas tayfalarındandır və Monqolustan, Çinin Daxili Monqolustan muxtar rayonu ərazisində yayılmışlar. Buryatlar isə Rusiya Federasiyasının Buryatiya və Zabaykal diyarı ərazisində yayılmışlar.
| Ümumi sayı | |||
|---|---|---|---|
| 19,500 | |||
| Yaşadığı ərazilər | |||
| |||
| Dili | |||
|
| |||
| Dini | |||
| Qohum xalqlar | |||
Qrupları
- Onon Hamnıqamlar — qədimmonqol etnik qrupu olaraq Evenklər tərəfindən assimiliyasiya olunurlar. XVII əsrdə Xalxa bölgəsindən Onon çayı hövzəsinə yayılmışlar. Qruplarının tərkibində Monqol və Türk əlamətləri vardır. Onlara (Kırinski rayonu) Altan, Kıra, Tarbalcey, Ulxun-Partiya, Manqut, Şumuda, (Akşinski rayonu) Kurulqa, Narasun, Karımski rayonu, (Şikinski rayonu) Nerçinsk, Onon rayonu, Qazımuro-Zavodski rayonu, Çernışevsi rayonu Zabaykal diyarı ərazilərində və Aqinski rayonu (Quney), Duldurqinski rayonu (Uzon və Tokçin kəndləri) Buryatiya ərazilərində yayılmışlar.
- Armak Hamnıqamlar —Baykal gölü ətrafında yayılmışlar. Buryatlar tərəfindən assimiliyasiya olunmuşlar. Çoxu buryat dilində danışırlar. Onlar əsasən Armak, Mıla, Bayanqol, Bortoy, Sakir, Xamney, Xurtaqa, Alsak və Verxnıy Torey kəndlərində yaşayırlar.
Tarixi
XVII—XVIII əsrlərdə Hamnıqamlar bütün Monqolustan ərazisində köçəri həyat sürürdülər. 1727-ci ildə Rusiya ilə Çin arasında sərhədin müəyyənləşməsindən sonra onların bir qismi Monqolustan (Mancuriya Hamnıqamları) digər bir qismi isə Rusiya ərazisində qalır.
Nikah tipləri
Evenklər və Hamnıqamlar XIX əsrlərdı kiçik ailələrə malk olurdular. Nəsilin ötürülməsi kişi xətti ilə həyata keçirilir. Valideynlər evin son beşiyi olan oğlan uşaqları ilə qalırdılar. Çox arvadlılığa rast gəlinir. Əsəsən varlı ailələrdə rast gəlinən bu ailədə 5 arvadın olması müşahidə edilirdi.
Kənd təsərüffatı
Hamnıqamlar əsasən maldarlıqla məşğul olurlar. Xüsusi ilə atçılıq seçilir. Müəyyən hissələrdə əkinçiliklə məşğul olmaları məlumdur. Onlar qədim peşələri olan ovçuluqla məşğul olurlar.
Dili
Hamnıqamlar Buryat dili və Monqol dilində danışırlar. Az bir qismi dillərini qoruya bilmişlər. Hazırda isə monqollardan heçdə seçilmirlər.
İnamları
Evenklərdə olduğu kimi Hamnıqamlarda ruha inanırlar. Şamanizmdə yayılmışdır. Bəziləri totenizmə inamır. Onon Hamnıqamları Tibet buddizmi xəttini tutmuşlar.
Ədəbiyyat
- Народы и религии мира: Энциклопедия / Гл. ред. В. А. Тишков. Редкол.: О. Ю. Артёмова, С. А. Арутюнов, А. Н. Кожановский, В. М. Макаревич (зам. гл. ред.), В. А. Попов, П. И. Пучков (зам. гл. ред.), Г. Ю. Ситнянский. — М.:Большая Российская энциклопедия, 1998, — стр. 593 : ил. — .
- Народы мира: Энциклопедия / Под. ред. Л.М. Минц. - М.: ОЛМА Медиа Групп, 2007. - 638 c.: ил. -
- Горохов С. Н., 1998, Эвенки // Народы и религии мира: Энциклопедия / Ред. В.А. Тишков, М.: Большая Российская энциклопедия – стр. 649-650.
- Жуковская Н. Л., 1998, Хамниганы // Народы и религии мира: Энциклопедия / Ред. В.А. Тишков. М.:Большая Российская энциклопедия – стр. 593.
- Мокшин Н. Ф., 2007, Эвенки // Народы мира: Энциклопедия / Ред. Л.М. Минц, М.: ОЛМА Медиа Групп – стр. 606-608.
- Дамдинов Д. Г. О, прародина монголов. Улан-Удэ, 2005.
Mənbə
- Энциклопедии@mail.ru[ölü keçid]
- Hamnıqamların mədəniyyəti
İstinadlar
- Дамдинов Д. Г. К вопросу о происхождении ононских хамниган. // Из истории народов Бурятии. Улан-Удэ, 1962, с. 169-178; О, прародина монголов. Улан-Удэ, 2005. С. 5-16
- Дамдинов Д. Г. Предварительные данные о языке хамниган Читинской области. // Краткие сообщения БКНИИ, выпуск 4. Улан-Удэ, 1962, с. 128-137; О, прародина монголов. Улан-Удэ, 2005. С. 16-28
- Дамдинов Д. Г. О конных тунгусах Восточного Забайкалья. // Проблемы этногенеза народов Сибири и Дальнего Востока. Новосибирск, 1973. С. 138-139; О, прародина монголов. Улан-Удэ, 2005. С. 28-30
- Дамдинов Д. Г. Западно-монгольские черты в говоре ононских хамниган. // Проблемы алтаистики и монголоведения, выпуск 2. 1975, с. 150-161; О, прародина монголов. Улан-Удэ, 2005. С. 57-67
- Дамдинов Д. Г. Предварительные данные о языке хамниган Читинской области. К вопросу о происхождении ононских хамниган. // Краткие сообщения БКНИИ, выпуск 4. Улан-Удэ, 1962, с. 128-137; О, прародина монголов. Улан-Удэ, 2005. С. 16-28
- Горохов 1998:649-650
- Nataliya Lvovna Jukovskaya 1998:593
- Moşkin 2007:606-608
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hamniqamlar subetnik qrup olaraq buryatlara aiddirler Aymaklar esas tayfalarindandir ve Monqolustan Cinin Daxili Monqolustan muxtar rayonu erazisinde yayilmislar Buryatlar ise Rusiya Federasiyasinin Buryatiya ve Zabaykal diyari erazisinde yayilmislar Hamniqamlar Umumi sayi19 500Yasadigi eraziler3000 Rusiya 15 000 1500 19 500 2010 DiliDiniSamanizm Tibet buddizmiQohum xalqlarMonqollar Buryatlar Evenkler DaurlarQruplariOnon Hamniqamlar qedimmonqol etnik qrupu olaraq Evenkler terefinden assimiliyasiya olunurlar XVII esrde Xalxa bolgesinden Onon cayi hovzesine yayilmislar Qruplarinin terkibinde Monqol ve Turk elametleri vardir Onlara Kirinski rayonu Altan Kira Tarbalcey Ulxun Partiya Manqut Sumuda Aksinski rayonu Kurulqa Narasun Karimski rayonu Sikinski rayonu Nercinsk Onon rayonu Qazimuro Zavodski rayonu Cernisevsi rayonu Zabaykal diyari erazilerinde ve Aqinski rayonu Quney Duldurqinski rayonu Uzon ve Tokcin kendleri Buryatiya erazilerinde yayilmislar Armak Hamniqamlar Baykal golu etrafinda yayilmislar Buryatlar terefinden assimiliyasiya olunmuslar Coxu buryat dilinde danisirlar Onlar esasen Armak Mila Bayanqol Bortoy Sakir Xamney Xurtaqa Alsak ve Verxniy Torey kendlerinde yasayirlar TarixiXVII XVIII esrlerde Hamniqamlar butun Monqolustan erazisinde koceri heyat sururduler 1727 ci ilde Rusiya ile Cin arasinda serhedin mueyyenlesmesinden sonra onlarin bir qismi Monqolustan Mancuriya Hamniqamlari diger bir qismi ise Rusiya erazisinde qalir Monqol AymaqlariNikah tipleriEvenkler ve Hamniqamlar XIX esrlerdi kicik ailelere malk olurdular Nesilin oturulmesi kisi xetti ile heyata kecirilir Valideynler evin son besiyi olan oglan usaqlari ile qalirdilar Cox arvadliliga rast gelinir Esesen varli ailelerde rast gelinen bu ailede 5 arvadin olmasi musahide edilirdi Kend teseruffatiHamniqamlar esasen maldarliqla mesgul olurlar Xususi ile atciliq secilir Mueyyen hisselerde ekincilikle mesgul olmalari melumdur Onlar qedim peseleri olan ovculuqla mesgul olurlar DiliHamniqamlar Buryat dili ve Monqol dilinde danisirlar Az bir qismi dillerini qoruya bilmisler Hazirda ise monqollardan hecde secilmirler InamlariEvenklerde oldugu kimi Hamniqamlarda ruha inanirlar Samanizmde yayilmisdir Bezileri totenizme inamir Onon Hamniqamlari Tibet buddizmi xettini tutmuslar EdebiyyatNarody i religii mira Enciklopediya Gl red V A Tishkov Redkol O Yu Artyomova S A Arutyunov A N Kozhanovskij V M Makarevich zam gl red V A Popov P I Puchkov zam gl red G Yu Sitnyanskij M Bolshaya Rossijskaya enciklopediya 1998 str 593 il ISBN 5 85270 155 6 Narody mira Enciklopediya Pod red L M Minc M OLMA Media Grupp 2007 638 c il ISBN 5 373 01057 X Gorohov S N 1998 Evenki Narody i religii mira Enciklopediya Red V A Tishkov M Bolshaya Rossijskaya enciklopediya str 649 650 Zhukovskaya N L 1998 Hamnigany Narody i religii mira Enciklopediya Red V A Tishkov M Bolshaya Rossijskaya enciklopediya str 593 Mokshin N F 2007 Evenki Narody mira Enciklopediya Red L M Minc M OLMA Media Grupp str 606 608 Damdinov D G O prarodina mongolov Ulan Ude 2005 MenbeEnciklopedii mail ru olu kecid Hamniqamlarin medeniyyetiIstinadlarDamdinov D G K voprosu o proishozhdenii ononskih hamnigan Iz istorii narodov Buryatii Ulan Ude 1962 s 169 178 O prarodina mongolov Ulan Ude 2005 S 5 16 Damdinov D G Predvaritelnye dannye o yazyke hamnigan Chitinskoj oblasti Kratkie soobsheniya BKNII vypusk 4 Ulan Ude 1962 s 128 137 O prarodina mongolov Ulan Ude 2005 S 16 28 Damdinov D G O konnyh tungusah Vostochnogo Zabajkalya Problemy etnogeneza narodov Sibiri i Dalnego Vostoka Novosibirsk 1973 S 138 139 O prarodina mongolov Ulan Ude 2005 S 28 30 Damdinov D G Zapadno mongolskie cherty v govore ononskih hamnigan Problemy altaistiki i mongolovedeniya vypusk 2 1975 s 150 161 O prarodina mongolov Ulan Ude 2005 S 57 67 Damdinov D G Predvaritelnye dannye o yazyke hamnigan Chitinskoj oblasti K voprosu o proishozhdenii ononskih hamnigan Kratkie soobsheniya BKNII vypusk 4 Ulan Ude 1962 s 128 137 O prarodina mongolov Ulan Ude 2005 S 16 28 Gorohov 1998 649 650 Nataliya Lvovna Jukovskaya 1998 593 Moskin 2007 606 608