Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
FİFA Dünya Kuboku — Futbol üzrə ən əhəmiyyətli turnir. 1930-cu ildən bəri hər dörd ildən bir təşkil olunur. (İkinci dünya müharibəsi ilə əlaqədar 1942 və 1946-cı illər istisna olmaqla.)
Tarixi
Dünyadakı ilk beynəlxalq futbol oyunu 20 noyabr 1872-ci ildə Qlazqo şəhərində Şotlandiya və İngiltərə arasında oynanıldı və 0–0 başa çatdı. İlk beynəlxalq turnir 1884-cü ildə başlayan British Home Championship-i idi. 20-ci əsrdə dünyada populyarlaşdıqdan sonra, futbol 1900 və 1904 Yay Olimpiya Oyunlarında medalsız şou idman növü kimi iştirak etdi (sonradan Beynəlxalq Olimpiya Komitəsi rəsmi bir yarış olaraq qəbul etdi). Dünyanın birinci kuboku və ya o vaxt rəsmi olaraq adlandırıldığı kimi, "Jül Rime mükafatı" uğrunda yarışlar 1930-cu ilin iyulunda Montevideoda keçirilmişdir. Lakin dünya birinciliyi yarışlarının prinsipi daha əvvəl, 1920-ci ilin aprelində FİFA-nın Antverpendəki konqresində razılaşdırılmışdı. Bu yarışın təşkilatçısı, onun ideyalarının müəllifi prezidenti, eləcə də o zaman Antverpendə FİFA prezidenti seçilmiş Jül Rime idi. Turnirə onun adı verilmişdi.
Futbol üzrə dünyanın birinci çempionatının keçirilməsi haqqında son qərar 1928-ci ildə FİFA-nın Amsterdamdakı konqresində qəbul edilmişdi. Olimpiya Oyunlarında, demək olar ki, bütün komandalar gizli peşəkarlıq nümayiş etdirdiyindən dünyanın bütün yığma komandalarının həvəskar statusu tam formal xarakter daşımağa başlamışdı. Peşəkarların və həvəskarların bərabər olduqları müntəzəm dünya çempionatlarının keçirilməsi bu problemi həll etdi. O vaxtdan milli assosiasiyalarının rəhbərləri daha yüksək yarışda – dünya çempionatında çıxış etməkdə maraqlı oldular və peşəkar oyunçuları yığma Olimpiya komandalarına "itələmədilər". Peşəkar və həvəskar futbolçular üçün açıq olan belə çempionatların təşkili o vaxtlar riskli iş idi. Həm də FİFA elə bir ölkə axtarırdı ki, bu işə tamahkarlıq məqsədilə girişməsin. Olimpiya turnirləri ona, demək olar ki, gəlir gətirmirdi. Dünya çempiontlarının keçirilməsinə rəhbərlik etməklə Beynəlxalq Futbol Federasiyası gəlirin bölüşdürülməsində iştirak edə bilərdi və borca düşməzdi.
Nəticələr
Qeyd:
(1) 1930-cu ildə III yer uğrunda təsəlliverici final oyunu keçirilməyib. ABŞ və Yuqoslaviya yarımfinalda məğlub olub.
(2) 1950-ci ildə rəsmi final və təsəlliverici final oyunları keçirilməyib. Çempionluq uğrunda mübarizə 4 komandanın iştirakı ilə keçirilən qrup turnirindən ibarət olub. Lakin Uruqvayın Braziliyaya 2:1 hesabı ilə qalib gəldiyi oyunu de-fakto final oyunu adlandırmaq olar.
Rekordları
Ən böyük hesablı qələbələr
- 1954-cü il. Macarıstan – Cənubi Koreya – 9:0, 1974-cü il. Yuqoslaviya – Zair – 9:0, 1982-ci il: Macarıstan – Salvador – 10:1
Ən erkən qolun müəllifi
- Hakan Şükür: 2002-ci il. Türkiyə — Cənubi Koreya – 3:2 (11-ci saniyə)
Ən çox iştirak edən futbolçu
- Antonio Karbaxal (Meksika, 1950–1966), Lotar Matteus (Almaniya, 1982–1998) – hərəsi 5 dəfə
Ən çox oyun keçirən futbolçu
- Lotar Matteus – 25 oyun
Ən çox qol vuran
- Miroslav Kloze (Almaniya, 2002–2014) – 16 qol
Bir turnirdə ən çox qol vuran
- Jüst Fonten (Fransa, 1958-ci il) – 13 qol
Bir oyunda ən çox qol vuran
- (Rusiya, 5 qol). 1994-cü il. Rusiya – Kamerun – 6:1
Ən gənc futbolçu
- Pele (Braziliya), 17 yaş 249 gün. "Futbol Kralı" bu yaşda qol vurmaqla da rekordçudur.
Ən yaşlı futbolçu
- Fərid Mondraqon (Kolumbiya), 43 yaş 3 gün
Futbolçu kimi ən çox dünya çempionu
- Pele (Braziliya), 3 qat dünya çempionu (1958, 1962, 1970)
Futbolçu və məşqçi kimi ən çox dünya çempionu
- Mario Zaqallo (Braziliya), 1958 və 1962-ci illərdə futbolçu, 1970-ci ildə baş, 1994-cü ildə ikinci məşqçi kimi
Tam medal komplektinə (qızıl, gümüş, bürünc) sahib olanlar
- Frans Bekkenbauer, Xorst-Diter Xettqes, Volfqanq Overat, Miroslav Kloze (hamısı Almaniya)
Ən çox iştirak edən yığma
- Braziliya – 20 dəfə (bütün turnirlərdə iştirak edən yeganə yığmadır)
Ən çox uduzan yığma
- Meksika – 21 dəfə
Finalda ən çox oynayan yığma Almaniya – 8 dəfə
Ən çox oyun keçirən məşqçi
- Helmut Şön (Almaniya, 1966–78) – 25 oyun. O, eyni zamanda ən çox qalib gələn məşqçidir (16 dəfə)
Baş məşqçi kimi ən çox dünya çempionu olan
- Vittorio Pottso (İtaliya, 1934 və 1938) – 2 dəfə
Ən çox oyun idarə edən hakim
- Ravşan İrmatov (Özbəkistan, 2010–2014) – 8 dəfə
Ən erkən sarı vərəqə
- Campyero Marini (İtaliya) DÇ-82-də Polşa, Sergey Qorlukoviç (SSRİ) DÇ-1994-də İsveçlə görüş, hər ikisi oyun başlamamış
Ən erkən qırmızı vərəqə
- Xose Batista (Uruqvay) DÇ-86-da Şotlandiya ilə oyun, 56-cı saniyə
Ən çox sarı və qırmızı vərəqə olan mundial
- DÇ-2006–56 oyunda 310 sarı, 25 qırmızı. Bir oyunda ən çox sarı və qırmızı vərəqə da həmin mundialda olub. Belə ki, rusiyalı hakim Valentin İvanov Portuqaliya – Hollandiya görüşündə hər komandaya 2 olmaqla 4 qırmızı vərəqə göstərib. O, portuqaliyalı futbolçulara 9 sarı vərəqə verib.
Xarici keçidlər
- DFÇ Rəsmi Saytı 2007-03-13 at the Wayback Machine
 | ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı daha da zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
FIFA Dunya Kuboku Futbol uzre en ehemiyyetli turnir 1930 cu ilden beri her dord ilden bir teskil olunur Ikinci dunya muharibesi ile elaqedar 1942 ve 1946 ci iller istisna olmaqla 2018 dunya cempionu Fransa milli futbol komandasiTarixiDunyadaki ilk beynelxalq futbol oyunu 20 noyabr 1872 ci ilde Qlazqo seherinde Sotlandiya ve Ingiltere arasinda oynanildi ve 0 0 basa catdi Ilk beynelxalq turnir 1884 cu ilde baslayan British Home Championship i idi 20 ci esrde dunyada populyarlasdiqdan sonra futbol 1900 ve 1904 Yay Olimpiya Oyunlarinda medalsiz sou idman novu kimi istirak etdi sonradan Beynelxalq Olimpiya Komitesi resmi bir yaris olaraq qebul etdi Dunyanin birinci kuboku ve ya o vaxt resmi olaraq adlandirildigi kimi Jul Rime mukafati ugrunda yarislar 1930 cu ilin iyulunda Montevideoda kecirilmisdir Lakin dunya birinciliyi yarislarinin prinsipi daha evvel 1920 ci ilin aprelinde FIFA nin Antverpendeki konqresinde razilasdirilmisdi Bu yarisin teskilatcisi onun ideyalarinin muellifi prezidenti elece de o zaman Antverpende FIFA prezidenti secilmis Jul Rime idi Turnire onun adi verilmisdi Futbol uzre dunyanin birinci cempionatinin kecirilmesi haqqinda son qerar 1928 ci ilde FIFA nin Amsterdamdaki konqresinde qebul edilmisdi Olimpiya Oyunlarinda demek olar ki butun komandalar gizli pesekarliq numayis etdirdiyinden dunyanin butun yigma komandalarinin heveskar statusu tam formal xarakter dasimaga baslamisdi Pesekarlarin ve heveskarlarin beraber olduqlari muntezem dunya cempionatlarinin kecirilmesi bu problemi hell etdi O vaxtdan milli assosiasiyalarinin rehberleri daha yuksek yarisda dunya cempionatinda cixis etmekde maraqli oldular ve pesekar oyunculari yigma Olimpiya komandalarina itelemediler Pesekar ve heveskar futbolcular ucun aciq olan bele cempionatlarin teskili o vaxtlar riskli is idi Hem de FIFA ele bir olke axtarirdi ki bu ise tamahkarliq meqsedile girismesin Olimpiya turnirleri ona demek olar ki gelir getirmirdi Dunya cempiontlarinin kecirilmesine rehberlik etmekle Beynelxalq Futbol Federasiyasi gelirin bolusdurulmesinde istirak ede bilerdi ve borca dusmezdi Neticeler Il Ev sahibi Istirakci sayi Final Teselliverici finalCempion Hesab Ikinci Ucuncu Hesab Dorduncu1 1930 Uruqvay 13 Uruqvay 4 2 Argentina ABS 1 Yuqoslaviya2 1934 Italiya 16 Italiya 2 1 elave vaxt Cexoslovakiya Almaniya 3 2 Avstriya3 1938 Fransa 15 Italiya 4 2 Macaristan Braziliya 4 2 Isvec4 1950 Braziliya 13 Uruqvay 2 Braziliya Isvec 2 Ispaniya5 1954 Isvecre 16 Qerbi Almaniya 3 2 Macaristan Avstriya 3 1 Uruqvay6 1958 Isvec 16 Braziliya 5 2 Isvec Fransa 6 3 Qerbi Almaniya7 1962 Cili 16 Braziliya 3 1 Cexoslovakiya Cili 1 0 Yuqoslaviya8 1966 Ingiltere 16 Ingiltere 4 2 elave vaxt Qerbi Almaniya Portuqaliya 2 1 SSRI9 1970 Meksika 16 Braziliya 4 1 Italiya Qerbi Almaniya 1 0 Uruqvay10 1974 Qerbi Almaniya 16 Qerbi Almaniya 2 1 Niderland Polsa 1 0 Braziliya11 1978 Argentina 16 Argentina 3 1 elave vaxt Niderland Braziliya 2 1 Italiya12 1982 Ispaniya 24 Italiya 3 1 Qerbi Almaniya Polsa 3 2 Fransa13 1986 Meksika 24 Argentina 3 2 Qerbi Almaniya Fransa 4 2 elave vaxt Belcika14 1990 Italiya 24 Qerbi Almaniya 1 0 Argentina Italiya 2 1 Ingiltere15 1994 ABS 24 Braziliya 0 0 3 2 penaltiler Italiya Isvec 4 0 Bolqaristan16 1998 Fransa 32 Fransa 3 0 Braziliya Xorvatiya 2 1 Niderland17 2002 Cenubi Koreya Yaponiya 32 Braziliya 2 0 Almaniya Turkiye 3 2 Cenubi Koreya18 2006 Almaniya 32 Italiya 1 1 5 3 penaltiler Fransa Almaniya 3 1 Portuqaliya19 2010 CAR 32 Ispaniya 1 0 elave vaxt Hollandiya Almaniya 3 2 Uruqvay20 2014 Braziliya 32 Almaniya 1 0 elave vaxt Argentina Hollandiya 3 0 Braziliya21 2018 Rusiya 32 Fransa 4 2 Xorvatiya Belcika 2 0 Ingiltere22 2022 Qeter 32 Argentina 3 3 4 2 penaltiler Fransa Xorvatiya 2 1 Merakes23 2026 ABSMeksika Kanada 48 Qeyd 1 1930 cu ilde III yer ugrunda teselliverici final oyunu kecirilmeyib ABS ve Yuqoslaviya yarimfinalda meglub olub 2 1950 ci ilde resmi final ve teselliverici final oyunlari kecirilmeyib Cempionluq ugrunda mubarize 4 komandanin istiraki ile kecirilen qrup turnirinden ibaret olub Lakin Uruqvayin Braziliyaya 2 1 hesabi ile qalib geldiyi oyunu de fakto final oyunu adlandirmaq olar RekordlariEn boyuk hesabli qelebeler 1954 cu il Macaristan Cenubi Koreya 9 0 1974 cu il Yuqoslaviya Zair 9 0 1982 ci il Macaristan Salvador 10 1 En erken qolun muellifi Hakan Sukur 2002 ci il Turkiye Cenubi Koreya 3 2 11 ci saniye En cox istirak eden futbolcu Antonio Karbaxal Meksika 1950 1966 Lotar Matteus Almaniya 1982 1998 heresi 5 defe En cox oyun keciren futbolcu Lotar Matteus 25 oyun En cox qol vuran Miroslav Kloze Almaniya 2002 2014 16 qol Bir turnirde en cox qol vuran Just Fonten Fransa 1958 ci il 13 qol Bir oyunda en cox qol vuran Rusiya 5 qol 1994 cu il Rusiya Kamerun 6 1 En genc futbolcu Pele Braziliya 17 yas 249 gun Futbol Krali bu yasda qol vurmaqla da rekordcudur En yasli futbolcu Ferid Mondraqon Kolumbiya 43 yas 3 gun Futbolcu kimi en cox dunya cempionu Pele Braziliya 3 qat dunya cempionu 1958 1962 1970 Futbolcu ve mesqci kimi en cox dunya cempionu Mario Zaqallo Braziliya 1958 ve 1962 ci illerde futbolcu 1970 ci ilde bas 1994 cu ilde ikinci mesqci kimi Tam medal komplektine qizil gumus burunc sahib olanlar Frans Bekkenbauer Xorst Diter Xettqes Volfqanq Overat Miroslav Kloze hamisi Almaniya En cox istirak eden yigma Braziliya 20 defe butun turnirlerde istirak eden yegane yigmadir En cox uduzan yigma Meksika 21 defe Finalda en cox oynayan yigma Almaniya 8 defe En cox oyun keciren mesqci Helmut Son Almaniya 1966 78 25 oyun O eyni zamanda en cox qalib gelen mesqcidir 16 defe Bas mesqci kimi en cox dunya cempionu olan Vittorio Pottso Italiya 1934 ve 1938 2 defe En cox oyun idare eden hakim Ravsan Irmatov Ozbekistan 2010 2014 8 defe En erken sari vereqe Campyero Marini Italiya DC 82 de Polsa Sergey Qorlukovic SSRI DC 1994 de Isvecle gorus her ikisi oyun baslamamis En erken qirmizi vereqe Xose Batista Uruqvay DC 86 da Sotlandiya ile oyun 56 ci saniye En cox sari ve qirmizi vereqe olan mundial DC 2006 56 oyunda 310 sari 25 qirmizi Bir oyunda en cox sari ve qirmizi vereqe da hemin mundialda olub Bele ki rusiyali hakim Valentin Ivanov Portuqaliya Hollandiya gorusunde her komandaya 2 olmaqla 4 qirmizi vereqe gosterib O portuqaliyali futbolculara 9 sari vereqe verib Xarici kecidlerVikianbarda FIFA Dunya Kuboku ile elaqeli mediafayllar var DFC Resmi Sayti 2007 03 13 at the Wayback Machine Futbol ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani daha da zenginlesdirin