Furin 風鈴 azərb külək zəngi Yaponiyada istifadə olunan ənənəvi əsasən şüşə və metaldan bəzən isə keramika və bambukdan ha

Furin (風鈴, azərb. "külək zəngi"‎) – Yaponiyada istifadə olunan ənənəvi . Əsasən, şüşə və metaldan, bəzən isə keramika və bambukdan hazırlanır. Furinlər binaların pərvazından asılır və külək əsəndə səs çıxarırlar. Yayın simvollarından biri hesab olunur. Küləki tutması üçün aşağı hissəsinə lələk və ya kiçik dördbucaqlı kağız yapışdırılır.

Tarixi

Furinlərin mənşəyi Çində istifadə olunmuş, senfutaku adlı fal əşyası ilə bağlıdır. Çində istifadə olunmuş bu külək zəngi meşəyə aparılaraq bambukdan asılırdı və çıxardığı səsə əsasən öncəgörmələr edilirdi. Heyan dövründə bu əşya Yaponiyaya çatmış və buddist məbədlərinin elementinə çevrilmişdir. Tezliklə Heyan dövrünün zadəganları şər ruhları qovmaq üçün qoruyucu tilsim kimi evlərində furin asmağa başlamışdırlar. Daha sonra adi insanlar da evlərində furindən istifadə etmişdirlər. Bir başqa versiyaya görə furin fəlakətə səbəb ola biləcək güclü küləkləri müəyyən etmək üçün istifadə olunmuş futoku adlı zəngin sadələşmiş formasıdır.

Heyan dövründə əsasən bürünc və mis furinlər hazırlanırdı. XVI əsrdə avropalılarla yaranan ticarət əlaqələrindən sonra şüşədən hazırlanmış furinlər dəbə minmişdir. XX əsrdə dəmir furinlərə böyük təlabat yaranmışdır.

Xüsusiyyətlər

Furinlərin quruluşu 3 hissədən ibarətdir: qayken (boşqab formasında olan xarici hissə), zetsu (zəng çalan hissə) və tanzaku (ən aşağıda yerləşən, rəngli kağızlardan ibarət hissə). Külək tanzakuya dəyəndə zetsunu hərəkətə keçirir və qaykendə zəng səsinin çıxmasına səbəb olur. Furin əsən küləyin vizual təsvirini yaratmaqla yanaşı, çıxardığı zəng səsinin sərinləşdirici hiss yaratdığına inanılır.

Hazırda furinlər əsasən şüşədən hazırlanır, üzərilərində çiçək və ya balıq kimi yay təsvirləri olur. Furinlərin mindən çox növü mövcuddur.İvate prefekturası öz Nambu furinləri ilə tanınır. Bu furinlər ənənəvi Nambu dəmirçiliyinin kinki-teki texnikası ilə dəmirdən hazırlanır. Nambu furininin çıxardığı səs 3000 Hz təşkil edir və müalicəvi təsiri olduğu deyilir.Toyama prefekturasında bürüncdən hazırlanan Takaoka furinləri müasir və minimalist dizayna malikdir.Himeciyə xas olan Hibaçi furini isə sallanan yemək çubuqlarından hazırlanır.

Furinlər əsasən eyvanlardan və pəncərələrdən asılır. Lakin müasir dövrdə mənzil binalarında qonşuları narahat etməmək üçün furinlərdən az hallarda istifadə olunduğu müşahidə olunur. Bəzi insanlar furinlərdən sadəcə dizayn məqsədilə istifadə edirlər. Buna baxmayaraq, furinlər hələ də şər ruhları qovmaq üçün məbədlərdə istifadə olunur. Bir sıra məbədlərdə yayda furin festivalları keçirilir. Hər ilin iyul ayında baş tutan furin festivalında 30.000 furin eyni anda "rəqs edir". yerləşən və yerləşən öz furin festivalı keçirilir.

Qalereya

Edo furini.
Mizusava stansiyasında asılmış furinlər.
Naqanoda sərgilənən furinlər.
furinlər.
Tokioda furinlər.

İstinadlar

Kodansha Encyclopedia of Japan
Lealand, Cath. "What are Furin? All About Japanese Wind Chimes". Japan Objects (ingiliscə). 7 fevral 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 fevral 2023.
"Furin Wind Chimes - Japanese Encyclopedia". Matcha (ingiliscə). 1 mart 2020. 2023-02-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 fevral 2023.

Ədəbiyyat

Kodansha Encyclopedia of Japan (ingiliscə). VIII cild (Temp–Z). Tokio: Kodansha. 1983. səh. 254. ISBN . İstifadə tarixi: 8 fevral 2023.

[FOOTNOTEKodansha_Encyclopedia_of_Japan-1] Kodansha Encyclopedia of Japan

[object-2] Lealand, Cath. "What are Furin? All About Japanese Wind Chimes". Japan Objects (ingiliscə). 7 fevral 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 fevral 2023.

[matcha-3] "Furin Wind Chimes - Japanese Encyclopedia". Matcha (ingiliscə). 1 mart 2020. 2023-02-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 fevral 2023.