Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Frityof Nansen (10 oktyabr 1861[…] – 13 may 1930[…]) — Norveç səyyah və tədqiqatçısı. Nobel sülh mükafatı laureatı (1922).
| Frityof Nansen | |
|---|---|
| norv. Fridtjof Nansen | |
 | |
| Doğum tarixi | 10 oktyabr 1861[…] |
| Vəfat tarixi | 13 may 1930[…](68 yaşında) |
| Vəfat səbəbi | ürək tutması |
| Həyat yoldaşları | Eva Sars (1907-ci ilin 1 dekabr tarixində vəfat etmişdir.) |
| Uşaqları | 2 qız və 3 oğlan |
| Atası | Baldur Nansen |
| Anası | Anna Nansen |
| Milliyyəti | Norveçli |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | səyyah, tədqiqatçı |
| Elmi dərəcəsi |
|
| Mükafatları |  |
| Üzvlüyü |
|
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Arktikanın öyrənilməsində mühüm rol oynayan səyyahlardan biri olan Nansen 1861-ci ildə Oslo şəhəri yaxınlığında anadan olmuşdur. Norveçin paytaxtı ətrafında uşaqlığını keçirən Nansenlər ailəsində varlı olsalar da sadə həyat tərzi hökm sürmüşdür. Sadə yemək, sadə geyinmək, idmanla məşğul olmaq onların gündəlik həyat tərzi olmuşdur. Nansen isə xizək sürmək və üzgüçülüyü daha çox sevirdi. Universiteti qurtardıqdan sonra ilk dəfə mədənlərə gəmidə üzməsi onda dənizə məhəbbət, yeni torpaqlar kəşf etmək arzusu yaratmışdır. Zoologiya elmləri doktoru adı almasına baxmayaraq, başqa alimlərdən fərqli olaraq kabinet alimi olmaqdan uzaqlaşaraq, dövründə keçilməz sayılan Qrenlandiyanı şərqdən qərbə qədər səyahət etmək üçün plan hazırlayır. 17 iyul 1888-ci il tarixində özü ilə birlikdə yeddi nəfərlə Üzən buzların arası ilə dünyanın ən böyük adası olan Qrenlandiyaya üzürlər. Avqustun 16-da adaya çatmaqla qərb istiqamətdə xizəklə hərəkət edərək oktyabrın əvvəllərində adanın qərb sahillərinə çatırlar. Qotxob kəndində qışlayan heyət 1889-cu il may ayının sonunda Norveçə qayıdır.
Bu ekspedisiya ilə buzlaqlardan ibarət olan adanın şərqindən qərbinə keçmənin mümkünlüyünü isbat etmiş oldular. Bu ekspedisiyanın nəticələri öz əksini Nansenin "Xizəklə Qrenlandiyadan" və "Eskimosların həyatı" əsərlərində tapmışdır. Birinci ekspedisiyajan sonra Nansendə qütbü əth etmək arzusu yaranır. Bu münasibətlə o yazır: " Mən əminəm ki, əgər biz təbiətin qüvvəsinə və onun özünəməxsus xüsusiyyətlərinə fikir versək, ona qarşı yox, eyni məqsəd üçün işləsək onda qütbə həqiqi və asan yolu taparıq." Görkəmli alim və tədqiqatçı qütbü fəth etmək məqsədilə Şimal Buzlu okepnında axın istiqamətini öyrənməklə belə qərara gəlir ki, onun istiqaməti Sibir sahillərində qütbə doğrudur. Bunu nəzərə alaraq Nansen "Fram" (Irəli) gəmisində buzlarla birlikdə qütbə üzməyi qərara alır. 1893-cü ildə o, "Fram" gəmisində Norveç, Barens, Kara dənizlərini keçməklə Laptevlər dənizinə daxil olur, lakin Novosibirsk adalarının şimalında buzlaqlar arasında donaraq qalır. Gəminin buz sıxılmalarına dözümlü olması üçün dib hissəsi oval düzəldilmişdir. Üç qat tikişdən palıd ağacından olan yan hissələrin qalınlığı 1 m, uzunluğu 39 m, eni isə 11 m idi. Gəminin quruluşu və böyüklüyü elə dəqiqliklə nəzərə alınmışdır ki, özündən əvvəlki gəmilərdən dəfələrlə qütbə səyahət etmək üçün etibarlı idi. Gəminin ilk dözümlülük sınağı Nansen tərəfindən belə təsvir olunur: "Qulaqbatırıcı səs eşidildi, "Fram" bütövlükdə titrədi. Bu buzların ilk sıxması idi. Hamı göyərtəyə qaçdı, "Fram" mən gözlədiyim kimi əla tabb gətirdi. Buz fasiləsiz yaxınlaşsa da gəminin alt hissəsi oval olduğundan dibə yenir, gəmi isə tədricən yuxarı qalxırdı."
Qütb gecələrinin başlaması gəminin birinci qışlamasına səbəb olur. Yayda xizəklə qütbü fəth etməyə çalışsa da mümkün olmur və heyət ikinci dəfə qışlamağa məcbur olur. 14 mart 1895-ci ildə gəmini tərk etməklə qütbü fəth etməyə çalışan Nansen bunun mümkün olmadığını görərək geri qayıtmağı üstün tutur. 1896-cı ilin iyulunda o, Frans-Iosif torpağının cənub qurtaracağına çatır. Burada Nansen ekspedisiyada olan ingilis Ceksonla təsadüfən görüşür. Cekson tərəfindən səmimiyyətlə qarşılanan səyyah bir aydan sonra gəmi ilə vətənə çatdırılır, bir həftədən sonra isə "Fram" gəmisi sağ-salamat geri qayıdır. Ekspedisiyanın elmi nəticələri nədən ibarət olur. Mərkəzi Arktikada 3000 m-dən dərin dənizin olması müəyyən edildi, yuxarı enliklərin iqlimi, Şimal Buzlu okeanın sularının hərəkət istiqaməti mü əyyənləşdirildi, fauna və florası öyrənildi. Bunlarla yanaşı mühüm kə şflərdən biri də 200–800 m dərinlikdə Atlantik okeanından Şimal Buzlu okeana isti suların daxil olduğu müəyyən edildi.
Mənbə
- Х. Сайдс, Дрейф между жизнью и смертью // Naional Geographic Россия, Январь 2009, с. 142–153.
- Хегге. П. Э. Фритьоф Нансен: одна только воля. М., , 2006.
- Лив Нансен-Хейер. Книга об отце. М. Гидрометеоиздат 1973. 390 с.
- А. Таланов. Нансен. Серия: ЖЗЛ. М.: Молодая гвардия, 1960. 304 с.
- Броггер, В. Г., Рольфсен Н. Фритьофъ Нансенъ. Пер. с дат. СПб: Изд. Девриена. 1896 г. 365 с.
- Вступительная статья 2014-09-09 at the Wayback Machine Профессора "ФРИТЬОФ НАНСЕН" (к книге Ф. Нансена ""Фрам" в полярном море")
- "Жизнь эскимосов" на норвежском языке, 1891
- Английский перевод "Жизни эскимосов" 1893
- Научные результаты экспедиции на "Фраме" Т. 2
- Научные результаты экспедиции на "Фраме" Т. 6
- Оцифрованные труды Нансена на сайте www.archive.org
- Фритиоф Нансен. Во мраке ночи и во льдахъ. Путешествие норвежской экспедиции на корабле Фрамъ къ Северному полюсу. 31 рисунокъ на отдельныхъ листахъ и в тексте. Карта путешествия в цвете. СПб: Вольфа, 1897. 337 с.
- Нансен Ф. В стране льда и ночи т.1–2 СПб. Тип. Бр. Пантелеевых, 1897. 320, 344 с.
- Нансен Фритьоф (составила Анненская А.) На лыжах через Гренландию. Библиотека Всходов СПб.: Ред. журнала для детей Всходы 1897. 198 с
- Нансен Фритиоф. Во мраке ночи и во льдах. Путешествие Норвежской экспедиции на корабле Фрам к Северному полюсу. 2 тт. Полный перевод, под редакцией Н. Березина. СПб. Издательство О. Н. Поповой. 1901 г.
- Нансен Фритьоф. В страну будущего. Великий Северный путь из Европы в Сибирь через Карское море. С портретом автора, 155 рисунками и 3-мя картами. Авторизованный перевод с норвежского А. и П. Ганзен. Петроградъ Издание К. И. Ксидо. 1915 г. 454 с (Совр. изд. 2004)
- Фритиоф Нансен. Россия и мир. Перевод с фр. С. Бронского. С предисловием Н. Мещерякова. М.-Пг. Государственное изд-во. 1923 г. 147 с.
- Нансен Ф. Собрание сочинений. В 5 тт. М.: Географгиз, 1939–1940.
- Нансен Ф. Фрам в полярном море. В 2-х томах. М.: Географгиз, 1956. 368, 352 с.
- Нансен Ф. "Фрам" в Полярном море. Пер. с норв. Лопухиной З. И., вступ.ст. Глушкова В. В. Серия: Библиотека путешествий. М.: Дрофа 2007 г. 992 с.
- Нансен Ф. "Фрам" в Полярном море. Пер. с норв. Лопухиной З. И. М.: ЭКСМО, 2009. 512 с. (Великие путешествия). Большеформатное, обильно иллюстрированное издание. Отчёт капитана О. Свердрупа и предварительный научный отчёт Нансена исключены.
İstinadlar
- Ганзен П. Нансен, Фритьоф (rus.). // Энциклопедический словарь СПб: Брокгауз — Ефрон, 1897. Т. XXа. С. 524–526.
- Sverdrup H. U. Fridtjof Nansen // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Нансен Фритьоф // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Nickelsen T. Nansen – Norway’s first brain scientist (норв.). // (untranslated) (untranslated), 2008.
- Haas L. F. Fridtjof Nansen (1861-1930). (ing.). // Journal of Neurology, Neurosurgery and Psychiatry BMJ, 2003. Vol. 74, Iss. 4. P. 515. ISSN 0022-3050; 1468-330X doi:10.1136/JNNP.74.4.515 PMID:12640078
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Frityof Nansen 10 oktyabr 1861 13 may 1930 Norvec seyyah ve tedqiqatcisi Nobel sulh mukafati laureati 1922 Frityof Nansennorv Fridtjof NansenDogum tarixi 10 oktyabr 1861 1861 10 10 Vefat tarixi 13 may 1930 1930 05 13 68 yasinda Vefat sebebi urek tutmasiHeyat yoldaslari Eva Sars 1907 ci ilin 1 dekabr tarixinde vefat etmisdir Usaqlari 2 qiz ve 3 oglanAtasi Baldur NansenAnasi Anna NansenMilliyyeti NorvecliTehsili Oslo UniversitetiFealiyyeti seyyah tedqiqatciElmi derecesi felsefe doktoru 1888 MukafatlariUzvluyu Leopoldin Alman Milli Elmler Akademiyasi Peterburq Elmler Akademiyasi Prussiya Elmler Akademiyasi d Rusiya Elmler Akademiyasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiNansen 4 yasinda olarken Arktikanin oyrenilmesinde muhum rol oynayan seyyahlardan biri olan Nansen 1861 ci ilde Oslo seheri yaxinliginda anadan olmusdur Norvecin paytaxti etrafinda usaqligini keciren Nansenler ailesinde varli olsalar da sade heyat terzi hokm surmusdur Sade yemek sade geyinmek idmanla mesgul olmaq onlarin gundelik heyat terzi olmusdur Nansen ise xizek surmek ve uzguculuyu daha cox sevirdi Universiteti qurtardiqdan sonra ilk defe medenlere gemide uzmesi onda denize mehebbet yeni torpaqlar kesf etmek arzusu yaratmisdir Zoologiya elmleri doktoru adi almasina baxmayaraq basqa alimlerden ferqli olaraq kabinet alimi olmaqdan uzaqlasaraq dovrunde kecilmez sayilan Qrenlandiyani serqden qerbe qeder seyahet etmek ucun plan hazirlayir 17 iyul 1888 ci il tarixinde ozu ile birlikde yeddi neferle Uzen buzlarin arasi ile dunyanin en boyuk adasi olan Qrenlandiyaya uzurler Avqustun 16 da adaya catmaqla qerb istiqametde xizekle hereket ederek oktyabrin evvellerinde adanin qerb sahillerine catirlar Qotxob kendinde qislayan heyet 1889 cu il may ayinin sonunda Norvece qayidir Bu ekspedisiya ile buzlaqlardan ibaret olan adanin serqinden qerbine kecmenin mumkunluyunu isbat etmis oldular Bu ekspedisiyanin neticeleri oz eksini Nansenin Xizekle Qrenlandiyadan ve Eskimoslarin heyati eserlerinde tapmisdir Birinci ekspedisiyajan sonra Nansende qutbu eth etmek arzusu yaranir Bu munasibetle o yazir Men eminem ki eger biz tebietin quvvesine ve onun ozunemexsus xususiyyetlerine fikir versek ona qarsi yox eyni meqsed ucun islesek onda qutbe heqiqi ve asan yolu tapariq Gorkemli alim ve tedqiqatci qutbu feth etmek meqsedile Simal Buzlu okepninda axin istiqametini oyrenmekle bele qerara gelir ki onun istiqameti Sibir sahillerinde qutbe dogrudur Bunu nezere alaraq Nansen Fram Ireli gemisinde buzlarla birlikde qutbe uzmeyi qerara alir 1893 cu ilde o Fram gemisinde Norvec Barens Kara denizlerini kecmekle Laptevler denizine daxil olur lakin Novosibirsk adalarinin simalinda buzlaqlar arasinda donaraq qalir Geminin buz sixilmalarina dozumlu olmasi ucun dib hissesi oval duzeldilmisdir Uc qat tikisden palid agacindan olan yan hisselerin qalinligi 1 m uzunlugu 39 m eni ise 11 m idi Geminin qurulusu ve boyukluyu ele deqiqlikle nezere alinmisdir ki ozunden evvelki gemilerden defelerle qutbe seyahet etmek ucun etibarli idi Geminin ilk dozumluluk sinagi Nansen terefinden bele tesvir olunur Qulaqbatirici ses esidildi Fram butovlukde titredi Bu buzlarin ilk sixmasi idi Hami goyerteye qacdi Fram men gozlediyim kimi ela tabb getirdi Buz fasilesiz yaxinlassa da geminin alt hissesi oval oldugundan dibe yenir gemi ise tedricen yuxari qalxirdi Qutb gecelerinin baslamasi geminin birinci qislamasina sebeb olur Yayda xizekle qutbu feth etmeye calissa da mumkun olmur ve heyet ikinci defe qislamaga mecbur olur 14 mart 1895 ci ilde gemini terk etmekle qutbu feth etmeye calisan Nansen bunun mumkun olmadigini gorerek geri qayitmagi ustun tutur 1896 ci ilin iyulunda o Frans Iosif torpaginin cenub qurtaracagina catir Burada Nansen ekspedisiyada olan ingilis Ceksonla tesadufen gorusur Cekson terefinden semimiyyetle qarsilanan seyyah bir aydan sonra gemi ile vetene catdirilir bir hefteden sonra ise Fram gemisi sag salamat geri qayidir Ekspedisiyanin elmi neticeleri neden ibaret olur Merkezi Arktikada 3000 m den derin denizin olmasi mueyyen edildi yuxari enliklerin iqlimi Simal Buzlu okeanin sularinin hereket istiqameti mu eyyenlesdirildi fauna ve florasi oyrenildi Bunlarla yanasi muhum ke sflerden biri de 200 800 m derinlikde Atlantik okeanindan Simal Buzlu okeana isti sularin daxil oldugu mueyyen edildi MenbeH Sajds Drejf mezhdu zhiznyu i smertyu Naional Geographic Rossiya Yanvar 2009 s 142 153 Hegge P E Fritof Nansen odna tolko volya M 2006 Liv Nansen Hejer Kniga ob otce M Gidrometeoizdat 1973 390 s A Talanov Nansen Seriya ZhZL M Molodaya gvardiya 1960 304 s Brogger V G Rolfsen N Fritof Nansen Per s dat SPb Izd Devriena 1896 g 365 s Vstupitelnaya statya 2014 09 09 at the Wayback Machine Professora FRITOF NANSEN k knige F Nansena Fram v polyarnom more Zhizn eskimosov na norvezhskom yazyke 1891 Anglijskij perevod Zhizni eskimosov 1893 Nauchnye rezultaty ekspedicii na Frame T 2 Nauchnye rezultaty ekspedicii na Frame T 6 Ocifrovannye trudy Nansena na sajte www archive org Fritiof Nansen Vo mrake nochi i vo ldah Puteshestvie norvezhskoj ekspedicii na korable Fram k Severnomu polyusu 31 risunok na otdelnyh listah i v tekste Karta puteshestviya v cvete SPb Volfa 1897 337 s Nansen F V strane lda i nochi t 1 2 SPb Tip Br Panteleevyh 1897 320 344 s Nansen Fritof sostavila Annenskaya A Na lyzhah cherez Grenlandiyu Biblioteka Vshodov SPb Red zhurnala dlya detej Vshody 1897 198 s Nansen Fritiof Vo mrake nochi i vo ldah Puteshestvie Norvezhskoj ekspedicii na korable Fram k Severnomu polyusu 2 tt Polnyj perevod pod redakciej N Berezina SPb Izdatelstvo O N Popovoj 1901 g Nansen Fritof V stranu budushego Velikij Severnyj put iz Evropy v Sibir cherez Karskoe more S portretom avtora 155 risunkami i 3 mya kartami Avtorizovannyj perevod s norvezhskogo A i P Ganzen Petrograd Izdanie K I Ksido 1915 g 454 s Sovr izd 2004 Fritiof Nansen Rossiya i mir Perevod s fr S Bronskogo S predisloviem N Mesheryakova M Pg Gosudarstvennoe izd vo 1923 g 147 s Nansen F Sobranie sochinenij V 5 tt M Geografgiz 1939 1940 Nansen F Fram v polyarnom more V 2 h tomah M Geografgiz 1956 368 352 s Nansen F Fram v Polyarnom more Per s norv Lopuhinoj Z I vstup st Glushkova V V Seriya Biblioteka puteshestvij M Drofa 2007 g 992 s Nansen F Fram v Polyarnom more Per s norv Lopuhinoj Z I M EKSMO 2009 512 s Velikie puteshestviya Bolsheformatnoe obilno illyustrirovannoe izdanie Otchyot kapitana O Sverdrupa i predvaritelnyj nauchnyj otchyot Nansena isklyucheny IstinadlarGanzen P Nansen Fritof rus Enciklopedicheskij slovarSPb Brokgauz Efron 1897 T XXa S 524 526 Sverdrup H U Fridtjof Nansen Encyclopaedia Britannica ing Nansen Fritof Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Nickelsen T Nansen Norway s first brain scientist norv untranslated untranslated 2008 Haas L F Fridtjof Nansen 1861 1930 ing Journal of Neurology Neurosurgery and PsychiatryBMJ 2003 Vol 74 Iss 4 P 515 ISSN 0022 3050 1468 330X doi 10 1136 JNNP 74 4 515 PMID 12640078