Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalənin şübhə doğurur. |
Fidan Əkrəm qızı Qasımova (17 iyun 1947, Bakı) — Azərbaycanın opera müğənnisi, Azərbaycan SSR xalq artisti (1982), SSRİ xalq artisti (1988), Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatı (1984).
| Fidan Qasımova | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 17 iyun 1947 (76 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Vətəndaşlığı | |
| Musiqiçi məlumatları | |
| Fəaliyyəti | opera müğənnisi, musiqi pedaqoqu[d], aktrisa |
| Fəaliyyət illəri | 1974-cü ildən |
| Janrlar | opera, romans |
| Səs tembri | soprano |
| Təhsili | |
| Mükafatları |     |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Fidan Əkrəm qızı Qasımova 17 iyun 1947-ci ildə Bakıda dünyaya gəlmişdir. Əslən Salyan rayonundandır. Nadir soprano sahibinin dünyaya göz açdığı ziyalı ailəsi, boya-başa çatdığı mühit onun musiqiyə bağlanmasının ilkin mənbəyi olub. Fidan və kiçik bacısı Xuraman Qasımova bacılarının valideynləri daim incəsənətlə bağlı olub, şeir yazıb, musiqiyə meyl göstəriblər. Niyazi, Fikrət Əmirov, Tofiq Quliyev və Bakı musiqi elitasının digər nümayəndələri tez-tez bu ailənin evində olublar. O zaman 4 yaşlı balaca Xuraman qonaqların xahişi ilə oxuyar, Fidan isə qonşu otağa keçərək daha çox skripkada çalardı. Hər iki qızın musiqiyə meyli uşaqlıqdan formalaşıb.
Bülbül adına musiqi məktəbini bitirdikdən sonra Fidan 1966-cı ildə Ü.Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına daxil olmuş, məhz parlaq istedadı və zəhməti sayəsində eyni vaxtda iki ixtisas — skripka və vokal üzrə təhsil almışdır. Təbii ki, qabaqcadan seçdiyi yola ciddi hazırlaşmaq lazım idi. 1974-cü ildə Moskva Konservatoriyasının aspiranturasını bitirdikdən sonra Bakıya qayıtmış, həmin vaxtdan M.F.Axundzadə adına Azərbaycan Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrının solisti olmuş, həmçinin Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında (indiki Bakı Musiqi Akademiyası) dərs deməyə başlayıb.
Azərbaycanın (1982), SSRİ-nin (1988) xalq artisti fəxri adlarına layiq görülmüş, Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatı (1984) olan F.Qasımova 1990-cı ildən Ü.Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının, 1992-ci ildən Türkiyənin İstanbul Dövlət Konservatoriyasının professorudur. Onun əməyi müstəqil Azərbaycan dövlətində layiqli qiymətini alıb. Heydər Əliyev tərəfindən (17 iyun 1997), prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə isə (2010) və (2017) layiq görülüb.
F.Qasımovanın 2008-ci ildə "Besame mucho" adlı albomu buraxılıb. "Eta Production" studiyasında yazılmış disk ölkənin birinci xanımı Mehriban Əliyevaya həsr olunub. Böyük sənətkarın adı "Dünyanın 100 qadını" kitabına salınıb.
Bakı Musiqi Akademiyasının professoru F.Qasımova son illər istedadlı gənclərə xeyli vaxt sərf edir, yorulmadan yeni gənc vokalçılar nəslini yetişdirməklə məşğul olur. Onların arasında beynəlxalq müsabiqələr diplomantları və laureatları da az deyil.
- Müğənni Xuraman Qasımovanın bacısıdır.
Yaradıcılığı
Fidan Qasımovanın yaratdığı unudulmaz obrazlar qalereyası — Dezdemona, Aida ("Otello", "Aida", Cüzeppe Verdi), Toska, Turandot, Mimi, Çio-Çio-san ("Toska", "Turandot", "Bohema", "Çio-Çio-san", Cakomo Puççini), Mikaela ("Karmen", Jorj Bize), Tatyana ("Yevgeni Onegin", Pyotr Çaykovski), Nigar ("", Üzeyir Hacıbəyli), Marqarita ("Faust", ), Sevil ("Sevil", Fikrət Əmirov) və digərlərindən ibarətdir. Onun zəngin repertuarına Azərbaycan bəstəkarlarından Üzeyir Hacıbəyli, Asəf Zeynallı, Qara Qarayev, Arif Məlikov, Niyazi; rus bəstəkarlarından Mixail Qlinka, Pyotr Çaykovski, Sergey Raxmaninov; Qərbi Avropa bəstəkarlarından A.Stradella, İohan Sebastyan Bax, Georq Fridrix Hendel və başqalarının kamera-vokal əsərləri, eləcə də Azərbaycan xalq mahnıları — "Laçın", "Qubanın ağ alması", "Girdim yarın bağçasına", "Evləri var xana-xana" və s. daxildir.
Geniş konsert proqramları ilə dəfələrlə ABŞ, Almaniya, Böyük Britaniya, İsveç, Avstriya, Meksika, Rusiya, Fransa, İtaliya, Danimarka, Kuba, Türkiyə və dünyanın digər ölkələrində qastrolda olan sənətçi musiqisevərləri heyran qoymuşdur. Keçən əsrin 70-ci illərində böyük sənətkar Müslüm Maqomayev italyan tanışlarına fərəh hissi ilə Fidan Qasımova ilə bir məktəbdə oxuduğunu söyləmişdi.
XX əsrin məşhur dirijoru Y.Mravinski Fidan Qasımovanın səsinin vokal və texniki imkanlarının ona məhz opera, kamera müğənnisi olmaq imkanı verdiyini xüsusilə qeyd edib. Görkəmli bəstəkar Qara Qarayev sənət yoluna təzəcə qədəm qoymuş Fidanın səsini fleytanın incə səsinə bənzədib, maestro Niyazi isə onu parıltılı tünd mirvari daşla müqayisə edib. Hələ 20 yaşında gənc qızın maestro tərəfindən ona təklif edilmiş Ü.Hacıbəyli adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının (indiki Bakı Musiqi Akademiyası) yaradılmasının 50 illik yubileyi münasibətilə keçirilən tədbirdə A.Zeynallının "Ölkəm" mahnısını uğurla ifa etməsi vokal sənətinin körpə fidanının ilk səhnə triumflarından olub.
Məşhur operalardan ən çətin ariyalar Fidan Qasımovaya uğurlar gətirib. 1973-cü ildə İsveçrənin paytaxtı Cenevrədə keçirilmiş vokalistlərin beynəlxalq müsabiqəsinin finalında C.Puççininin "Bohema" operasından oxuduğu Miminin ariyası Avropa musiqisevərlərini sehrləmiş, münsiflər heyəti onu gümüş medala layiq görmüşdü. Təsadüfi deyil ki, bir il sonra "Berlinqske Tidende" qəzetində gənc qızın ifası o dövrün əfsanəvi opera müğənnisi Mirella Freni ilə müqayisə edilmişdi. Fidan Qasımova lətif ifası, hər musiqi frazasını dəqiq çatdırması, mahir sənətkarlığı sayəsində bir-birindən nüfuzlu müsabiqələrə qatılıb. 1975-ci ildə Niderlandda keçirilən beynəlxalq müsabiqənin iştirakçısı olub, 1977-ci ildə İtaliyada musiqiçilərin C.Viotti adına müsabiqəsinin birinci mükafatına layiq görülüb. Sənətçi beynəlxalq müsabiqələr laureatı adına layiq görülmüş ilk azərbaycanlı qadın müğənnidir.
Musiqi tənqidçiləri F.Qasımova haqqında "Maria Kallas və Renata Tibaldi kimi oxuyur" yazaraq müğənninin ifasından heyrətləndiklərini gizlətməyib, onun səs çalarını, səhnə mədəniyyətini, zahiri gözəlliyini, fitri istedadını, fərdiliyini xüsusilə qeyd edib, xarici mətbuat onun sənətini "Xəzər sahilindən olan möcüzə" və digər adlarla dəyərləndirib.
Azərbaycanın və SSRİ-nin xalq artisti Fidan Qasımova 2015-ci ildə Böyük Britaniyanın Kembric Universitetinin tərtib etdiyi ensiklopediyada dünyanın ən tanınmış ifaçısı adına layiq görülərək xüsusi diplomla mükafatlandırılıb. Fidan Qasımova Azərbaycanın musiqi mədəniyyətində bu ali mükafata layiq görülən yeganə ifaçıdır.
2024-cü ildə ilə təltif olunmuşdur.
Filmoqrafiya
- Kədərimiz... Vüqarımız...
- Maestro Niyazi (film, 2007)
- Rəşid Behbudov 20 il əvvəl (film, 1996)
- Torpaq. Dəniz. Od. Səma (film, 1967)
- Üç eskiz (film, 1978)
- Ürəkdən ürəyə (film, 2007)
- Üzeyir ömrü (film, 1981)
İstinadlar
- APA TV. "Fidan Qasımovaya "İstiqlal" ordeni təqdim olundu" (az.). Youtube.com. 16.06.2017. 2017-06-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-16.
- Azərbaycanın xalq artisti dünyanın ən tanınmış ifaçısı oldu 2015-07-07 at the Wayback Machine anspress.com
- . 2015-07-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-07-21.
- . 2015-07-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-07-21.
- AzərTAc. "Деятелям культуры и искусства вручена юбилейная медаль «100-летие Гейдара Алиева (1923–2023)»" (Turoyo). AzərTAc. 07.05.2024. İstifadə tarixi: 2024-05-08.
Xarici keçidlər
- Fidan və Xuraman Qasımova bacılarının rəsmi saytı 2013-06-16 at the Wayback Machine
- Səda — Fidan Qasımovanın doğum günüdür (13:00) (17.06.2016)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalenin neytralligi subhe dogurur Meqalede teref tutma ve ya pislemek meqsedi dasiyan ve dogrulugu subut edilmeyen fikirlerin oldugu iddia edilir Xahis olunur bu mesele ile elaqedar muzakirelerde istirak edesiniz Fidan Ekrem qizi Qasimova 17 iyun 1947 Baki Azerbaycanin opera mugennisi Azerbaycan SSR xalq artisti 1982 SSRI xalq artisti 1988 Azerbaycan SSR Dovlet mukafati laureati 1984 Fidan QasimovaUmumi melumatlarDogum tarixi 17 iyun 1947 1947 06 17 76 yas Dogum yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIVetendasligi AzerbaycanMusiqici melumatlariFealiyyeti opera mugennisi musiqi pedaqoqu d aktrisaFealiyyet illeri 1974 cu ildenJanrlar opera romansSes tembri sopranoTehsili Moskva Dovlet Konservatoriyasi Baki Musiqi AkademiyasiMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiFidan Ekrem qizi Qasimova 17 iyun 1947 ci ilde Bakida dunyaya gelmisdir Eslen Salyan rayonundandir Nadir soprano sahibinin dunyaya goz acdigi ziyali ailesi boya basa catdigi muhit onun musiqiye baglanmasinin ilkin menbeyi olub Fidan ve kicik bacisi Xuraman Qasimova bacilarinin valideynleri daim incesenetle bagli olub seir yazib musiqiye meyl gosteribler Niyazi Fikret Emirov Tofiq Quliyev ve Baki musiqi elitasinin diger numayendeleri tez tez bu ailenin evinde olublar O zaman 4 yasli balaca Xuraman qonaqlarin xahisi ile oxuyar Fidan ise qonsu otaga kecerek daha cox skripkada calardi Her iki qizin musiqiye meyli usaqliqdan formalasib Bulbul adina musiqi mektebini bitirdikden sonra Fidan 1966 ci ilde U Hacibeyli adina Azerbaycan Dovlet Konservatoriyasina daxil olmus mehz parlaq istedadi ve zehmeti sayesinde eyni vaxtda iki ixtisas skripka ve vokal uzre tehsil almisdir Tebii ki qabaqcadan secdiyi yola ciddi hazirlasmaq lazim idi 1974 cu ilde Moskva Konservatoriyasinin aspiranturasini bitirdikden sonra Bakiya qayitmis hemin vaxtdan M F Axundzade adina Azerbaycan Dovlet Akademik Opera ve Balet Teatrinin solisti olmus hemcinin Azerbaycan Dovlet Konservatoriyasinda indiki Baki Musiqi Akademiyasi ders demeye baslayib Azerbaycanin 1982 SSRI nin 1988 xalq artisti fexri adlarina layiq gorulmus Azerbaycan SSR Dovlet mukafati laureati 1984 olan F Qasimova 1990 ci ilden U Hacibeyli adina Baki Musiqi Akademiyasinin 1992 ci ilden Turkiyenin Istanbul Dovlet Konservatoriyasinin professorudur Onun emeyi musteqil Azerbaycan dovletinde layiqli qiymetini alib Heyder Eliyev terefinden Sohret ordenine 17 iyun 1997 prezident Ilham Eliyevin serencami ile ise Seref ordenine 2010 ve Istiqlal ordenine 2017 layiq gorulub F Qasimovanin 2008 ci ilde Besame mucho adli albomu buraxilib Eta Production studiyasinda yazilmis disk olkenin birinci xanimi Mehriban Eliyevaya hesr olunub Boyuk senetkarin adi Dunyanin 100 qadini kitabina salinib Baki Musiqi Akademiyasinin professoru F Qasimova son iller istedadli genclere xeyli vaxt serf edir yorulmadan yeni genc vokalcilar neslini yetisdirmekle mesgul olur Onlarin arasinda beynelxalq musabiqeler diplomantlari ve laureatlari da az deyil Mugenni Xuraman Qasimovanin bacisidir YaradiciligiFidan Qasimovanin yaratdigi unudulmaz obrazlar qalereyasi Dezdemona Aida Otello Aida Cuzeppe Verdi Toska Turandot Mimi Cio Cio san Toska Turandot Bohema Cio Cio san Cakomo Puccini Mikaela Karmen Jorj Bize Tatyana Yevgeni Onegin Pyotr Caykovski Nigar Uzeyir Hacibeyli Marqarita Faust Sevil Sevil Fikret Emirov ve digerlerinden ibaretdir Onun zengin repertuarina Azerbaycan bestekarlarindan Uzeyir Hacibeyli Asef Zeynalli Qara Qarayev Arif Melikov Niyazi rus bestekarlarindan Mixail Qlinka Pyotr Caykovski Sergey Raxmaninov Qerbi Avropa bestekarlarindan A Stradella Iohan Sebastyan Bax Georq Fridrix Hendel ve basqalarinin kamera vokal eserleri elece de Azerbaycan xalq mahnilari Lacin Qubanin ag almasi Girdim yarin bagcasina Evleri var xana xana ve s daxildir Genis konsert proqramlari ile defelerle ABS Almaniya Boyuk Britaniya Isvec Avstriya Meksika Rusiya Fransa Italiya Danimarka Kuba Turkiye ve dunyanin diger olkelerinde qastrolda olan senetci musiqiseverleri heyran qoymusdur Kecen esrin 70 ci illerinde boyuk senetkar Muslum Maqomayev italyan tanislarina fereh hissi ile Fidan Qasimova ile bir mektebde oxudugunu soylemisdi XX esrin meshur dirijoru Y Mravinski Fidan Qasimovanin sesinin vokal ve texniki imkanlarinin ona mehz opera kamera mugennisi olmaq imkani verdiyini xususile qeyd edib Gorkemli bestekar Qara Qarayev senet yoluna tezece qedem qoymus Fidanin sesini fleytanin ince sesine benzedib maestro Niyazi ise onu pariltili tund mirvari dasla muqayise edib Hele 20 yasinda genc qizin maestro terefinden ona teklif edilmis U Hacibeyli adina Azerbaycan Dovlet Konservatoriyasinin indiki Baki Musiqi Akademiyasi yaradilmasinin 50 illik yubileyi munasibetile kecirilen tedbirde A Zeynallinin Olkem mahnisini ugurla ifa etmesi vokal senetinin korpe fidaninin ilk sehne triumflarindan olub Meshur operalardan en cetin ariyalar Fidan Qasimovaya ugurlar getirib 1973 cu ilde Isvecrenin paytaxti Cenevrede kecirilmis vokalistlerin beynelxalq musabiqesinin finalinda C Puccininin Bohema operasindan oxudugu Miminin ariyasi Avropa musiqiseverlerini sehrlemis munsifler heyeti onu gumus medala layiq gormusdu Tesadufi deyil ki bir il sonra Berlinqske Tidende qezetinde genc qizin ifasi o dovrun efsanevi opera mugennisi Mirella Freni ile muqayise edilmisdi Fidan Qasimova letif ifasi her musiqi frazasini deqiq catdirmasi mahir senetkarligi sayesinde bir birinden nufuzlu musabiqelere qatilib 1975 ci ilde Niderlandda kecirilen beynelxalq musabiqenin istirakcisi olub 1977 ci ilde Italiyada musiqicilerin C Viotti adina musabiqesinin birinci mukafatina layiq gorulub Senetci beynelxalq musabiqeler laureati adina layiq gorulmus ilk azerbaycanli qadin mugennidir Musiqi tenqidcileri F Qasimova haqqinda Maria Kallas ve Renata Tibaldi kimi oxuyur yazaraq mugenninin ifasindan heyretlendiklerini gizletmeyib onun ses calarini sehne medeniyyetini zahiri gozelliyini fitri istedadini ferdiliyini xususile qeyd edib xarici metbuat onun senetini Xezer sahilinden olan mocuze ve diger adlarla deyerlendirib Azerbaycanin ve SSRI nin xalq artisti Fidan Qasimova 2015 ci ilde Boyuk Britaniyanin Kembric Universitetinin tertib etdiyi ensiklopediyada dunyanin en taninmis ifacisi adina layiq gorulerek xususi diplomla mukafatlandirilib Fidan Qasimova Azerbaycanin musiqi medeniyyetinde bu ali mukafata layiq gorulen yegane ifacidir 2024 cu ilde Heyder Eliyevin 100 illiyi 1923 2023 yubiley medali ile teltif olunmusdur FilmoqrafiyaKederimiz Vuqarimiz Maestro Niyazi film 2007 Resid Behbudov 20 il evvel film 1996 Torpaq Deniz Od Sema film 1967 Uc eskiz film 1978 Urekden ureye film 2007 Uzeyir omru film 1981 IstinadlarAPA TV Fidan Qasimovaya Istiqlal ordeni teqdim olundu az Youtube com 16 06 2017 2017 06 17 tarixinde Istifade tarixi 2017 06 16 Azerbaycanin xalq artisti dunyanin en taninmis ifacisi oldu 2015 07 07 at the Wayback Machine anspress com 2015 07 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 07 21 2015 07 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 07 21 AzerTAc Deyatelyam kultury i iskusstva vruchena yubilejnaya medal 100 letie Gejdara Alieva 1923 2023 Turoyo AzerTAc 07 05 2024 Istifade tarixi 2024 05 08 Xarici kecidlerFidan ve Xuraman Qasimova bacilarinin resmi sayti 2013 06 16 at the Wayback Machine Seda Fidan Qasimovanin dogum gunudur 13 00 17 06 2016