Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ferens Deak (mac. Deák Ferenc; 17 oktyabr 1803[…], Şöytör[d], Habsburq monarxiyası – 28 yanvar 1876, Budapeşt) — Macarıstan dövlət xadimi və ölkəsinin ilk ədliyyə naziri.
| Ferens Deak | |
|---|---|
| mac. Deák Ferenc | |
 | |
Macarıstanın ilk ədliyyə naziri | |
| 17 mart 1848 – 2 oktyabr 1848 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 17 oktyabr 1803[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 28 yanvar 1876(72 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | ürək-damar xəstəliyi[d] |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Atası | Ferenç Deak[d] |
| Anası | Erjebet Şibrik[d] |
| | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Ferens Deak Macarıstanın cənub-qərbindəki Zala əyalətində Söjtör şəhərində ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. Atası Ferens Deak de Kexida (1761-1808), hüquqşünas və torpaq sahibi idi. O həm də Kapornak rayonunun baş hakimi olmuşdur. Anası isə xanım Ersebet Sibrik (1768-1803) idi.
Ferens Deak ali təhsilini hüquq ixtisası üzrə tamamladıqdan sonra ardıcıl olaraq vəkil və notarius vəzifələrində çalışmışdır. 1833-cü ildə ilk dəfə siyasi həyata atılan Deak artıq 1850-ci illərdə Macarıstan siyasətində ən mühüm şəxsiyyətlərindən biri idi.
Siyasi fəaliyyəti
1836-cı ildə Deak senzorların icazəsi olmadan dəstəklədiyi məsələlər haqqında məqalə yazdı və yayımladı. Bu məqalə onun adının əhəmiyyətli dairələrdə daha da məşhurlaşmasına gətirib çıxardı. O, məclisin 1839-1840-cı il qanunlarının yaradılmasında yaxından iştirak etdi və çox keçmədən Macarıstan Elmlər Akademiyasının fəxri üzvü seçildi. 1842-ci ildə qardaşının ölümündən sonra Deak islahatlara dair səmimiliyini göstərmək üçün könüllü olaraq vergilərini ödəməyə başladı. Macarıstan krallığındakı bütün zadəganların vergilərdən azad edilməsi haqqında qanunun aradan qaldırılması dövrün reformist hərəkatının ən böyük addımlarından biri olmuşdu. 1846-cı ildə Polşa üsyanının qanla nəticələnməsi reformistlərin şöhrətini daha da artırdı. Tezliklə Deakın rəhbərliyi ilə “Qarşıdurma Manifestosu” hazırlanaraq ictimaiyyətə təqdim edildi. İnqilab müddətində Deak öz sakitliyini qoruyaraq, şiddətin siyasi bir vasitə kimi istifadəsinə qarşı çıxdı. Daha sonra Ferens Deak Batyani hökumətində ədliyyə naziri təyin olundu. Bir zamanlar inqilab hökumətinin bir parçası olan Deak Habsburq monrxiyası ilə “Koşutun liberalları” arasında uzlaşma əldə edə bilmək üçün bir neçə dəfə Vyana məhkəməsinə getdi. Lakin səyləri nəticəsiz qaldıqda o vəzifəsindən istefa edərək yalnız parlament üzvü olaraq fəaliyyətini davam etdirdi. İstiqlal müharibəsinin sonlarında Deak artıq təqaüdə çıxmışdı və inqilabi hadisələrin bir çoxunda iştirak etmədi. Bu səbəbdən Macarıstanın məğlubiyyətindən sonra Deaka Avstriya məhkəməsi tərəfindən bəraət verildi.
1850-ci illərdə Deak vaxtının böyük bir hissəini təqaüddə keçirtdi və hər hansı bir ictimai rolu, vəzifəni və mövqeni rədd etdi. Buna baxmayaraq fəal siyasət yeritmədən müxtəlif milli məsələləri dəstəklədi. Daha sonra Deak əmlakını böyük İştvan Seçeniyə sataraq Macarıstan ictimai həyatının de-fakto lideri olmaq üçün Buda şəhərinə köçdü.
1859-cu ildə baş verən II İtaliya istiqlal müharibəsi Deakın siyasi arenaya yenidən qayıtmasına səbəb oldu. (Baxmayaraq ki, o Avstriya hökumətinin 1860-cı il islahat təkliflərinə qarşı çıxmışdı) 1861-ci ildə Ferens Deak Avstriya tacına ərizə vermək üçün çağırış edən qrupun lideri oldu və Habsburq məhkəməsinə müraciət etdi. Onun istəklərinə cavab olaraq I Frans Yosef mövcud rəhbərliyi vəzifəsindən uzaqlaşdırdı və yeni parlament çağırdı. Deak, Kalman Tisa və digər çağdaş siyasətçilərdən ibarət, yeni yaradılmış komitəyə “çalışan formula” hazırlamağı tapşırdı. Onlar öhdəliklərini 1866-cı ildə, Avstriya-Prussiya müharibəsi başladığı bir zamanda tamamladılar.
Avstriya-Macarıstan imperiyasının yaradılmasında rolu
1867-ci ildə Deakin səyləri nəticəsində Avstriya Habsburq imperiyası Avstriya-Macarıstan imperiyasına çevrildi. Avstriya “Aprel qanunları”nın keçərli olduğunu qəbul edirdi. Lakin Macarıstanın öz idarəetmə formasını müstəqil formada təyin etmə hüququna qarşılıq olaraq xarici işlər və müdafiə nazirlikləri iki ölkə tərəfindən ortaq olaraq yaradıldı. Beləcə bu müqavilə ilə Macarıstanın ölkə bütünlüyü qorunur və ona daxili məsələlərdə geniş bir muxtariyyət verilirdi. Deak müqaviləni imzalamaqla öz məqsədini reallaşdırmış oldu. Buna baxmayaraq o yeni yaradılan hökumətin rəhbərliyini qəbul etmədi və ən yaxın dostu olan Dyula Andraşinin hökumətində yer almadı. Ferens Deak ona verilən titullardan imtina edərək siyasətdən uzaqlaşdı.
Ölümü
O, 1876-cı ilin yanvar ayının 28-də vəfat etdi. Ölümündən sonra Macarıstan parlamenti Ferens Deakin xidmətlərini unutmamaq üçün onunla bağlı qərar qəbul etdi və Budapeştin məşhur meydanlarından birinə adı verilərək, heykəli qoyuldu
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Macartney C. A. Ferenc Deak // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Деак Ференц // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- Arnold-Forster, F.M. Francis Deak, Hungarian Statesman: A memoir. 1880. səh. 322.
- Eisenmann, L. Le compromis austro-hongrois. Paris. 1904. səh. 659.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ferens Deak mac Deak Ferenc 17 oktyabr 1803 Soytor d Habsburq monarxiyasi 28 yanvar 1876 Budapest Macaristan dovlet xadimi ve olkesinin ilk edliyye naziri Ferens Deakmac Deak FerencMacaristanin ilk edliyye naziri17 mart 1848 2 oktyabr 1848Sexsi melumatlarDogum tarixi 17 oktyabr 1803 1803 10 17 Dogum yeri Soytor d Habsburq monarxiyasiVefat tarixi 28 yanvar 1876 1876 01 28 72 yasinda Vefat yeri Budapest Avstriya MacaristanVefat sebebi urek damar xesteliyi d Defn yeri Kerepesi mezarligiFealiyyeti siyasetciAtasi Ferenc Deak d Anasi Erjebet Sibrik d Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiFerens Deak Macaristanin cenub qerbindeki Zala eyaletinde Sojtor seherinde ziyali ailesinde anadan olmusdur Atasi Ferens Deak de Kexida 1761 1808 huquqsunas ve torpaq sahibi idi O hem de Kapornak rayonunun bas hakimi olmusdur Anasi ise xanim Ersebet Sibrik 1768 1803 idi Ferens Deak ali tehsilini huquq ixtisasi uzre tamamladiqdan sonra ardicil olaraq vekil ve notarius vezifelerinde calismisdir 1833 cu ilde ilk defe siyasi heyata atilan Deak artiq 1850 ci illerde Macaristan siyasetinde en muhum sexsiyyetlerinden biri idi Siyasi fealiyyeti1836 ci ilde Deak senzorlarin icazesi olmadan desteklediyi meseleler haqqinda meqale yazdi ve yayimladi Bu meqale onun adinin ehemiyyetli dairelerde daha da meshurlasmasina getirib cixardi O meclisin 1839 1840 ci il qanunlarinin yaradilmasinda yaxindan istirak etdi ve cox kecmeden Macaristan Elmler Akademiyasinin fexri uzvu secildi 1842 ci ilde qardasinin olumunden sonra Deak islahatlara dair semimiliyini gostermek ucun konullu olaraq vergilerini odemeye basladi Macaristan kralligindaki butun zadeganlarin vergilerden azad edilmesi haqqinda qanunun aradan qaldirilmasi dovrun reformist herekatinin en boyuk addimlarindan biri olmusdu 1846 ci ilde Polsa usyaninin qanla neticelenmesi reformistlerin sohretini daha da artirdi Tezlikle Deakin rehberliyi ile Qarsidurma Manifestosu hazirlanaraq ictimaiyyete teqdim edildi Inqilab muddetinde Deak oz sakitliyini qoruyaraq siddetin siyasi bir vasite kimi istifadesine qarsi cixdi Daha sonra Ferens Deak Batyani hokumetinde edliyye naziri teyin olundu Bir zamanlar inqilab hokumetinin bir parcasi olan Deak Habsburq monrxiyasi ile Kosutun liberallari arasinda uzlasma elde ede bilmek ucun bir nece defe Vyana mehkemesine getdi Lakin seyleri neticesiz qaldiqda o vezifesinden istefa ederek yalniz parlament uzvu olaraq fealiyyetini davam etdirdi Istiqlal muharibesinin sonlarinda Deak artiq teqaude cixmisdi ve inqilabi hadiselerin bir coxunda istirak etmedi Bu sebebden Macaristanin meglubiyyetinden sonra Deaka Avstriya mehkemesi terefinden beraet verildi Ferens Deakin ilk heykeli 1850 ci illerde Deak vaxtinin boyuk bir hisseini teqaudde kecirtdi ve her hansi bir ictimai rolu vezifeni ve movqeni redd etdi Buna baxmayaraq feal siyaset yeritmeden muxtelif milli meseleleri destekledi Daha sonra Deak emlakini boyuk Istvan Seceniye sataraq Macaristan ictimai heyatinin de fakto lideri olmaq ucun Buda seherine kocdu 1859 cu ilde bas veren II Italiya istiqlal muharibesi Deakin siyasi arenaya yeniden qayitmasina sebeb oldu Baxmayaraq ki o Avstriya hokumetinin 1860 ci il islahat tekliflerine qarsi cixmisdi 1861 ci ilde Ferens Deak Avstriya tacina erize vermek ucun cagiris eden qrupun lideri oldu ve Habsburq mehkemesine muraciet etdi Onun isteklerine cavab olaraq I Frans Yosef movcud rehberliyi vezifesinden uzaqlasdirdi ve yeni parlament cagirdi Deak Kalman Tisa ve diger cagdas siyasetcilerden ibaret yeni yaradilmis komiteye calisan formula hazirlamagi tapsirdi Onlar ohdeliklerini 1866 ci ilde Avstriya Prussiya muharibesi basladigi bir zamanda tamamladilar Avstriya Macaristan imperiyasinin yaradilmasinda rolu 1867 ci ilde Deakin seyleri neticesinde Avstriya Habsburq imperiyasi Avstriya Macaristan imperiyasina cevrildi Avstriya Aprel qanunlari nin kecerli oldugunu qebul edirdi Lakin Macaristanin oz idareetme formasini musteqil formada teyin etme huququna qarsiliq olaraq xarici isler ve mudafie nazirlikleri iki olke terefinden ortaq olaraq yaradildi Belece bu muqavile ile Macaristanin olke butunluyu qorunur ve ona daxili meselelerde genis bir muxtariyyet verilirdi Deak muqavileni imzalamaqla oz meqsedini reallasdirmis oldu Buna baxmayaraq o yeni yaradilan hokumetin rehberliyini qebul etmedi ve en yaxin dostu olan Dyula Andrasinin hokumetinde yer almadi Ferens Deak ona verilen titullardan imtina ederek siyasetden uzaqlasdi OlumuO 1876 ci ilin yanvar ayinin 28 de vefat etdi Olumunden sonra Macaristan parlamenti Ferens Deakin xidmetlerini unutmamaq ucun onunla bagli qerar qebul etdi ve Budapestin meshur meydanlarindan birine adi verilerek heykeli qoyulduIstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Macartney C A Ferenc Deak Encyclopaedia Britannica ing Deak Ferenc Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 Arnold Forster F M Francis Deak Hungarian Statesman A memoir 1880 seh 322 Eisenmann L Le compromis austro hongrois Paris 1904 seh 659