Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
F-14 Tomcat — Grumman Aerospace tərəfindən istehsal olunmuş supersonik, iki mühərrikli və dəyişən həndəsi qanadlı önləmə təyyarəsidir.
| Grumman F-14 Tomcat | |
|---|---|
 | |
| İstehsalçı | Grumman |
| İlk uçuş | 21 dekabr 1970 |
| İstismara verilmə tarixi | 1974 |
| İstimarının bitmə tarixi | 22 sentyabr 2006 |
| İstismarçılar | |
| Buraxılış sayı | 712 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Əsas vəzifəsi ABŞ Hərbi Donanmasını düşmənin supersonik hərbi təyyarələrindən və qanadlı raketlərindən müdafiə etməkdir. Bu məqsədlə F-14-ə çox güclü bir atışa nəzarət radarı (AN/AWG-9) və uzun mənzilli raketlər (AIM-54 Phoenix) inteqrasiya edilmişdir. AN/AWG-9 radarı sayəsində təyyarə 100 mil ərazini müşahidə altında saxlaya bilir, eyni zamanda bu məsafə içərisindəki 24 təyyarəni izləyə və bununla paralel olaraq AIM-54 Phoenix döyüş raketi ilə 6 ədəd təyyarəyə hücum edə bilər. Radarının izləmə gücü sayəsində Tomcat reaktiv təyyarələri mini AWACS kimi də istifadə edilə bilər. Yüksək optik böyüdücü televiziya kameraları hədəflərini 30 mildən çox məsafədən tanıyır və hədəfləri vizual olaraq izləməyə və müəyyən etməyə imkan verir. Uçuş heyəti pilot və radar zabitindən ibarətdir. Təyyarə dəyişkən həndəsi qanadlara malikdir. Uçuş zamanı avtomatik olaraq 20 ilə 68 dərəcə arasında dəyişə bilən bu qanadlar, qalxma zamanı önə doğru açılaraq havanın qaldırma gücünü artırır, sürət tələb edən uçuşlarda geriyə doğru bağlanaraq qanad sahəsini kiçildib sürtünməni azaldır və sürəti artırır. Bu isə öz növbəsində, təyyarəyə sabit qanadlı təyyarələrdə əldə edilə bilinməyən bir üstünlük verir.
F-14 Tomcat qanadlarını hərəkət etdirərək, qanad səthini genişləndirə və mühərrik itkisini endirərək mövcud yanacağı ilə havada daha uzun müddət qala bilər. Arxaya sürüşən qanadları qısa uçuş-enmə zolaqlı təyyarə daşıyıcılarına enmə və qalxma zamanı böyük üstünlüklər verir. Mühərriklərin böyük bir hissəsi afterburner üçün eqzos hissəsindən ibarətdir. Afterburnerdə olarkən mühərrik 180 kN güc istehsal etsə də, yanacaq sərfiyyatı 4 dəfə artır. Buna görə mühərrikləri sürətlə köhnəlir və təmirinə ehtiyac duyulur. Eqzos hissəsinin genişliyi daha çox istiliyədavamlı materiallara olan tələbatı artırır. Təmir və istismar xərcləri çox bahalı olan bir təyyarədir.
F-14 Tomcat, Amerika Hərbi Dəniz Qüvvələrinin aviadaşıyıcı gücünü Sovet İttifaqının supersonik təyyarələrindən və qanadlı raketlərindən müdafiə ehtiyacından doğulmuşdur. Sovetlər tərəfindən istehsal olunan səs sürətindən üç dəfə çox sürətdə uça bilən təyyarələr və səsdən sürətli raketlər qarşısında Amerikalı təyyarə istehsalçıları ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinə çox yaxınlaşmadan Sovet təyyarələrinin məhv edilməsinə imkan verəcək bir təyyarə dizaynı üzərində işləməyə başladılar. 15 yanvar 1960-cı ildə Northrop Grumman şirkətinin VFX adlı layihəsi ilə bu müsabiqəni qazandığı elan edildi. Meydana çıxarılmış bu prototip ilk uçuşunu 21 dekabr 1970-ci ildə etdi. Bu ilk təyyarə uçuş qəzasında itirildi. Daha sonra, layihə 24 may 1971-ci ildə ikinci bir prototiplə davam etdirildi.
1972-ci ilin oktyabrından F-14A təyyarələri ABŞ Donanmasına təhvil verilməyə başlandı. İlk əməliyyat uçuşu 1974-cü ilin sentyabrında baş verdi. Bununlada, F-14 qırıcı təyyarələri rəsmi olaraq istifadəyə verildi. 1 yanvar 1977-ci ilədək ümumilikdə 259 F-14 istehsal edildi və 92.000 saatdan çox uçuş həyata keçirildi. Tomcatlar ABŞ Donanmasındakı F-4 Phantom II təyyarəsini əvəz etdi. F-14A modelində Pratt&Whitney TF30-PW-414A mühərriki istifadə edilmişdir. 1987-ci ildə F-14A-da edilən dəyişikliklə, PW-414 mühərriki yerinə daha güclü General Electric F110-GE-400 turbofan mühərriki quraşdırıldı və beləliklə F-14A + Plus dünyaya gəldi. Bu modelin kütləvi istehsalına başladıqdan sonra istehsal olunan təyyarələrə F-14B adı verildi. B modeli, A modelindən daha çox texnoloji avionikanı ehtiva edirdi. AN/APG-71 radarı ilə təchiz olunmuş F-14D Super Tomcat 9 fevral 1980-ci ildə ilk uçuşunu etdi. Bu variantda təyyarənin radar və kokpit texnologiyaları yeniləndi, ikili IRST/TV podları əlavə edildi və hava-hava döyüş qabiliyyətləri artırıldı.
Üstün döyüş qabiliyyətlərindən əlavə olaraq, F-14 Tomcatlar, A/B versiyaları təkmilləşdirmə proqramları sayəsində güclü bir orta mənzilli hücum təyyarəsinə çevrildi. 1990-cı illərin ikinci yarısında təyyarələr ciddi modernləşməyə məruz qaldı. LANTIRN podları quraşdırılaraq gecə vaxtı havadan quruya həssas hücum qabiliyyəti əldə edildi. Orijinal F-14-in ömrü 6000 uçuş saatı olsa da, modernizasiya ilə uçuş ömrü 7200 saata qədər artırıldı. INS/GPS və JDAM lazer başlıqlı bombardman qabiliyyəti və elektron əks tədbir sistemləri birləşdirildi.
F-14 Tomcat-ın ən qorxunc sursatı AIM-54 Phoenix hava-hava hücum raketidir. Yalnız F-14 Tomcatda istifadə olunan və dünyanın ən uzun mənzilli hava-hava raketi olan AIM-54 ilk dəfə 1973-cü ildə xidmətə girmişdir. Hədəfi 90 mil məsafədən müəyyənləşdirə bilir. F-14-ün AN/AWG-9 atışa nəzarət radarı ilə birlikdə işləyir. A, B və C olmaqla üç modeli istehsal edilmişdir. AIM-54 Phoenix, 30 sentyabr 2004-cü ildə ABŞ Donanması inventarından çıxarıldı. Təyyarənin digər döyüş sursatları AIM-7 Sparrow, AIM-9 Sidewinder, GBU seriyalı lazerlə idarə olunan dəqiq bombalar, Mk seriyalı idarəolunmaz bombalar və yaxın döyüş üçün istifadə olunan 20 mm M61A1 Vulcan pulemyotudur.
F-14 Tomcatlar hazırda yalnız İran Hərbi Hava Qüvvələrində xidmət edir. İranın Şah dövründə aldığı 79 təyyarədən ibarət F-14 qüvvəsindən bu gün təxminən 15–20 təyyarə qalmışdır və bu təyyarələr effektiv radarları sayəsində mini AWACS kimi istifadə olunurlar.
Həm Soyuq müharibənin başa çatması ilə artıq aviasiya donanmalarına uzun mənzillərdən Rus hava gücü təhdidinin azalması, həm də, təyyarənin malik olduğu teknologiyanın müasir müharibə meydanlarının ehtiyaclarına artıq cavab verməməsinə görə ABŞ Hərbi Donanması və ABŞ Müdafiə Nazirliyi təyyarələrin hamısını təhlil etmiş və təyyarələrin onurğa hissələrində ciddi çatlara rast gəlmişdir. Təyyarələrin yüksək təmir və istismar xərclərini də nəzərə alaraq, istehsalçı firmanın Super Tomcat 21 və Attack Super Tomcat 21 səviyyəsində təkmilləşdirmə məsləhətini rədd etmiş və F-14 Tomcatları yeni nəsil (F/A-18E/F Super Hornet) təyyarələri ilə dəyişdirmə qərarı qəbul etmişdir. Top Gun filmi ilə ölümsüzləşən F-14 Tomcat qırıcı-önləyici təyyarələri son uçuşlarını 21 sentyabr 2006-cı ildə Oceana Dəniz Hava Stansiyasında reallaşdırmış və ABŞ Hərbi Donanmasından 22 sentyabr 2006-cı ildə rəsmi şəkildə çıxarılmışdır.
ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin Grumman F-14 "Tomcat" hərbi təyyarəsi, Qərb dünyasında digərlərindən tamamən fərqlənən bir döyüş təyyarəsidir. AWG-9 silah idarəetmə sistemi vasitəsi ilə 6 ədəd uzun mənzilli AIM-54A "Phoneix" raketlərini eyni zamanda 6 fərqli hədəfə yönəldə bilər, orta mənzilli döyüş tapşırıqları üçün "Sparrow" döyüş raketlərini və it döyüşü üçün 20 mm-lik top və "Sidewinder" raketlərindən istifadə edə bilər. Son qeyd olunan missiyasında dəyişkən həndəsi formalı qanadları təyyarəyə sabit qanadlı təyyarələr ilə əldə edilə bilinməyəcək bir üstünlük verir.
1968-ci ildə F-11B-lərin yerini almaq üçün başladılmış dizayn işləri, daha sonra Dəniz Qüvvələrinin təyyarə daşıyıcılarında yerləşdirilmiş döyüş təyyarələri inventarına daxil edilmişdir. F-14A, P&W TF30 mühərriklərindən və F-11B üçün hazırlanmış altı ədəd "Phoneix" AA raketindən və AWG-9 silah idarəetmə sistemindən istifadə edir. 21 dekabr 1970-ci ildəki ilk uçuşuna qədərki beş illik inkişaf, qiymətləndirmə və donanma təlimlərindən sonra təyyarə gəmilərindəki donanmaların ən güclü döyüş təyyarəsi olmuşdur.
İlk olaraq F-14B modellərinin seriyalı istehsalında P&W F401 mühərrikinin istifadəsi planlaşdırılırdı. Bununla birlikdə, TF30-P-412-nin gözləniləndən daha çox performans nümayiş etdirməsi, F401 mühərriklərinin təxirə salınmasına səbəb olmuşdur.
"Tomcat" Grumman Donanmadakı McDonnell Douglas F-4 "Phantom II" qırıcılarının yerini almışdır. Təyyarə gəmisinin tapşırıq qüvvəsinin daxilində birinci sıra hücum və düşmənin hava təhdidlərinə qarşı müdafiə tapşırıqlarını yerinə yetirmişdir. Cari inventar F-14A, F-14B və F-14D modellərindən təşkil edilmişdir.
Üstün hava döyüşləri qabiliyyətinə əlavə olaraq, "Tomcat" F-14A/B inkişaf proqramları çərçivəsində güclü orta mənzilli hücum təyyarəsinə də çevrilmişdir. UNS/GPS və JDAM (Birgə Birbaşa Hücum Sursatı) inteqrasiyası və elektron əks tədbirlərin yaxşılaşdırılması ilə missiyaları daxilinə hücum/müşahidə təyyarəsi olmaq da daxil edilmişdir. Edilən dəyişikliklər arasında çox məqsədli displeylər (MFD), üzü yuxarı displeyi (HUD) və HOTAS tətbiqləri mövcuddur.
Tekniki xüsusiyyətləri
- Ekipaj: 2
- Mühərrik: 2 x P+W TF-30-P-412A turbofan
- İtələmə qüvvəsi: 93.0 kN
- Qanad uzunluğu: 10.0–19.8 m
- Uzunluq: 18.9 m
- Hündürlüyü: 4.9 m
- Qalxma çəkisi: 22700 kq
- Maksimum sürət: M2+
- Xidmət tavanı: 56.000 ft (17.070 metr)
- Mənzil: 2000–5000 KM
- Mühərrik növü: F-110-GE-400
- Radar sistemi: AWG-9 (Aşağı bax, aşağı endir)
- Top: 1× M61 Vulcan 20 mm
- Hava-hava raketi AAM
- Yükləmə Konfiqurasiyaları:
- 2× AIM-9 + 6× AIM-54
- 2× AIM-9 + 2× AIM-54 + 3× AIM-7
- 2× AIM-9 + 4× AIM-54 + 2× AIM-7
- 2× AIM-9 + 6× AIM-7
- 4× AIM-9 + 4× AIM-54
- 4× AIM-9 + 4× AIM-7
- Bombalar:
- GBU-10 Paveway II
- GBU-12 Paveway II
- GBU-16,
- GBU-24
- GBU-24E Paveway I/II/III LGB
- GBU-31
- GBU-38
- JDAM bombaları (ümumi 14225 kq )
- MK-20 Rockeye II
- MK-82
- MK-83
- MK-84
İstifadəçilər
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2021-09-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-16.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
F 14 Tomcat Grumman Aerospace terefinden istehsal olunmus supersonik iki muherrikli ve deyisen hendesi qanadli onleme teyyaresidir Grumman F 14 TomcatIstehsalci GrummanIlk ucus 21 dekabr 1970Istismara verilme tarixi 1974Istimarinin bitme tarixi 22 sentyabr 2006Istismarcilar Iran Herbi Hava Quvveleri ABS herbi donanmasiBuraxilis sayi 712 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Esas vezifesi ABS Herbi Donanmasini dusmenin supersonik herbi teyyarelerinden ve qanadli raketlerinden mudafie etmekdir Bu meqsedle F 14 e cox guclu bir atisa nezaret radari AN AWG 9 ve uzun menzilli raketler AIM 54 Phoenix inteqrasiya edilmisdir AN AWG 9 radari sayesinde teyyare 100 mil erazini musahide altinda saxlaya bilir eyni zamanda bu mesafe icerisindeki 24 teyyareni izleye ve bununla paralel olaraq AIM 54 Phoenix doyus raketi ile 6 eded teyyareye hucum ede biler Radarinin izleme gucu sayesinde Tomcat reaktiv teyyareleri mini AWACS kimi de istifade edile biler Yuksek optik boyuducu televiziya kameralari hedeflerini 30 milden cox mesafeden taniyir ve hedefleri vizual olaraq izlemeye ve mueyyen etmeye imkan verir Ucus heyeti pilot ve radar zabitinden ibaretdir Teyyare deyisken hendesi qanadlara malikdir Ucus zamani avtomatik olaraq 20 ile 68 derece arasinda deyise bilen bu qanadlar qalxma zamani one dogru acilaraq havanin qaldirma gucunu artirir suret teleb eden ucuslarda geriye dogru baglanaraq qanad sahesini kicildib surtunmeni azaldir ve sureti artirir Bu ise oz novbesinde teyyareye sabit qanadli teyyarelerde elde edile bilinmeyen bir ustunluk verir F 14 Tomcat qanadlarini hereket etdirerek qanad sethini genislendire ve muherrik itkisini endirerek movcud yanacagi ile havada daha uzun muddet qala biler Arxaya surusen qanadlari qisa ucus enme zolaqli teyyare dasiyicilarina enme ve qalxma zamani boyuk ustunlukler verir Muherriklerin boyuk bir hissesi afterburner ucun eqzos hissesinden ibaretdir Afterburnerde olarken muherrik 180 kN guc istehsal etse de yanacaq serfiyyati 4 defe artir Buna gore muherrikleri suretle kohnelir ve temirine ehtiyac duyulur Eqzos hissesinin genisliyi daha cox istiliyedavamli materiallara olan telebati artirir Temir ve istismar xercleri cox bahali olan bir teyyaredir F 14 Tomcat Amerika Herbi Deniz Quvvelerinin aviadasiyici gucunu Sovet Ittifaqinin supersonik teyyarelerinden ve qanadli raketlerinden mudafie ehtiyacindan dogulmusdur Sovetler terefinden istehsal olunan ses suretinden uc defe cox suretde uca bilen teyyareler ve sesden suretli raketler qarsisinda Amerikali teyyare istehsalcilari ABS Herbi Deniz Quvvelerine cox yaxinlasmadan Sovet teyyarelerinin mehv edilmesine imkan verecek bir teyyare dizayni uzerinde islemeye basladilar 15 yanvar 1960 ci ilde Northrop Grumman sirketinin VFX adli layihesi ile bu musabiqeni qazandigi elan edildi Meydana cixarilmis bu prototip ilk ucusunu 21 dekabr 1970 ci ilde etdi Bu ilk teyyare ucus qezasinda itirildi Daha sonra layihe 24 may 1971 ci ilde ikinci bir prototiple davam etdirildi 1972 ci ilin oktyabrindan F 14A teyyareleri ABS Donanmasina tehvil verilmeye baslandi Ilk emeliyyat ucusu 1974 cu ilin sentyabrinda bas verdi Bununlada F 14 qirici teyyareleri resmi olaraq istifadeye verildi 1 yanvar 1977 ci iledek umumilikde 259 F 14 istehsal edildi ve 92 000 saatdan cox ucus heyata kecirildi Tomcatlar ABS Donanmasindaki F 4 Phantom II teyyaresini evez etdi F 14A modelinde Pratt amp Whitney TF30 PW 414A muherriki istifade edilmisdir 1987 ci ilde F 14A da edilen deyisiklikle PW 414 muherriki yerine daha guclu General Electric F110 GE 400 turbofan muherriki qurasdirildi ve belelikle F 14A Plus dunyaya geldi Bu modelin kutlevi istehsalina basladiqdan sonra istehsal olunan teyyarelere F 14B adi verildi B modeli A modelinden daha cox texnoloji avionikani ehtiva edirdi AN APG 71 radari ile techiz olunmus F 14D Super Tomcat 9 fevral 1980 ci ilde ilk ucusunu etdi Bu variantda teyyarenin radar ve kokpit texnologiyalari yenilendi ikili IRST TV podlari elave edildi ve hava hava doyus qabiliyyetleri artirildi Ustun doyus qabiliyyetlerinden elave olaraq F 14 Tomcatlar A B versiyalari tekmillesdirme proqramlari sayesinde guclu bir orta menzilli hucum teyyaresine cevrildi 1990 ci illerin ikinci yarisinda teyyareler ciddi modernlesmeye meruz qaldi LANTIRN podlari qurasdirilaraq gece vaxti havadan quruya hessas hucum qabiliyyeti elde edildi Orijinal F 14 in omru 6000 ucus saati olsa da modernizasiya ile ucus omru 7200 saata qeder artirildi INS GPS ve JDAM lazer basliqli bombardman qabiliyyeti ve elektron eks tedbir sistemleri birlesdirildi F 14 Tomcat in en qorxunc sursati AIM 54 Phoenix hava hava hucum raketidir Yalniz F 14 Tomcatda istifade olunan ve dunyanin en uzun menzilli hava hava raketi olan AIM 54 ilk defe 1973 cu ilde xidmete girmisdir Hedefi 90 mil mesafeden mueyyenlesdire bilir F 14 un AN AWG 9 atisa nezaret radari ile birlikde isleyir A B ve C olmaqla uc modeli istehsal edilmisdir AIM 54 Phoenix 30 sentyabr 2004 cu ilde ABS Donanmasi inventarindan cixarildi Teyyarenin diger doyus sursatlari AIM 7 Sparrow AIM 9 Sidewinder GBU seriyali lazerle idare olunan deqiq bombalar Mk seriyali idareolunmaz bombalar ve yaxin doyus ucun istifade olunan 20 mm M61A1 Vulcan pulemyotudur F 14 Tomcatlar hazirda yalniz Iran Herbi Hava Quvvelerinde xidmet edir Iranin Sah dovrunde aldigi 79 teyyareden ibaret F 14 quvvesinden bu gun texminen 15 20 teyyare qalmisdir ve bu teyyareler effektiv radarlari sayesinde mini AWACS kimi istifade olunurlar Hem Soyuq muharibenin basa catmasi ile artiq aviasiya donanmalarina uzun menzillerden Rus hava gucu tehdidinin azalmasi hem de teyyarenin malik oldugu teknologiyanin muasir muharibe meydanlarinin ehtiyaclarina artiq cavab vermemesine gore ABS Herbi Donanmasi ve ABS Mudafie Nazirliyi teyyarelerin hamisini tehlil etmis ve teyyarelerin onurga hisselerinde ciddi catlara rast gelmisdir Teyyarelerin yuksek temir ve istismar xerclerini de nezere alaraq istehsalci firmanin Super Tomcat 21 ve Attack Super Tomcat 21 seviyyesinde tekmillesdirme meslehetini redd etmis ve F 14 Tomcatlari yeni nesil F A 18E F Super Hornet teyyareleri ile deyisdirme qerari qebul etmisdir Top Gun filmi ile olumsuzlesen F 14 Tomcat qirici onleyici teyyareleri son ucuslarini 21 sentyabr 2006 ci ilde Oceana Deniz Hava Stansiyasinda reallasdirmis ve ABS Herbi Donanmasindan 22 sentyabr 2006 ci ilde resmi sekilde cixarilmisdir ABS Herbi Deniz Quvvelerinin Grumman F 14 Tomcat herbi teyyaresi Qerb dunyasinda digerlerinden tamamen ferqlenen bir doyus teyyaresidir AWG 9 silah idareetme sistemi vasitesi ile 6 eded uzun menzilli AIM 54A Phoneix raketlerini eyni zamanda 6 ferqli hedefe yonelde biler orta menzilli doyus tapsiriqlari ucun Sparrow doyus raketlerini ve it doyusu ucun 20 mm lik top ve Sidewinder raketlerinden istifade ede biler Son qeyd olunan missiyasinda deyisken hendesi formali qanadlari teyyareye sabit qanadli teyyareler ile elde edile bilinmeyecek bir ustunluk verir 1968 ci ilde F 11B lerin yerini almaq ucun basladilmis dizayn isleri daha sonra Deniz Quvvelerinin teyyare dasiyicilarinda yerlesdirilmis doyus teyyareleri inventarina daxil edilmisdir F 14A P amp W TF30 muherriklerinden ve F 11B ucun hazirlanmis alti eded Phoneix AA raketinden ve AWG 9 silah idareetme sisteminden istifade edir 21 dekabr 1970 ci ildeki ilk ucusuna qederki bes illik inkisaf qiymetlendirme ve donanma telimlerinden sonra teyyare gemilerindeki donanmalarin en guclu doyus teyyaresi olmusdur Ilk olaraq F 14B modellerinin seriyali istehsalinda P amp W F401 muherrikinin istifadesi planlasdirilirdi Bununla birlikde TF30 P 412 nin gozlenilenden daha cox performans numayis etdirmesi F401 muherriklerinin texire salinmasina sebeb olmusdur Tomcat Grumman Donanmadaki McDonnell Douglas F 4 Phantom II qiricilarinin yerini almisdir Teyyare gemisinin tapsiriq quvvesinin daxilinde birinci sira hucum ve dusmenin hava tehdidlerine qarsi mudafie tapsiriqlarini yerine yetirmisdir Cari inventar F 14A F 14B ve F 14D modellerinden teskil edilmisdir Ustun hava doyusleri qabiliyyetine elave olaraq Tomcat F 14A B inkisaf proqramlari cercivesinde guclu orta menzilli hucum teyyaresine de cevrilmisdir UNS GPS ve JDAM Birge Birbasa Hucum Sursati inteqrasiyasi ve elektron eks tedbirlerin yaxsilasdirilmasi ile missiyalari daxiline hucum musahide teyyaresi olmaq da daxil edilmisdir Edilen deyisiklikler arasinda cox meqsedli displeyler MFD uzu yuxari displeyi HUD ve HOTAS tetbiqleri movcuddur Tekniki xususiyyetleriEkipaj 2 Muherrik 2 x P W TF 30 P 412A turbofan Iteleme quvvesi 93 0 kN Qanad uzunlugu 10 0 19 8 m Uzunluq 18 9 m Hundurluyu 4 9 m Qalxma cekisi 22700 kq Maksimum suret M2 Xidmet tavani 56 000 ft 17 070 metr Menzil 2000 5000 KM Muherrik novu F 110 GE 400 Radar sistemi AWG 9 Asagi bax asagi endir Top 1 M61 Vulcan 20 mm Hava hava raketi AAM AIM 54 Phoenix AIM 7 Sparrow AIM 9 Sidewinder Yukleme Konfiqurasiyalari 2 AIM 9 6 AIM 54 2 AIM 9 2 AIM 54 3 AIM 7 2 AIM 9 4 AIM 54 2 AIM 7 2 AIM 9 6 AIM 7 4 AIM 9 4 AIM 54 4 AIM 9 4 AIM 7 Bombalar GBU 10 Paveway II GBU 12 Paveway II GBU 16 GBU 24 GBU 24E Paveway I II III LGB GBU 31 GBU 38 JDAM bombalari umumi 14225 kq MK 20 Rockeye II MK 82 MK 83 MK 84IstifadecilerABS IranIstinadlar Arxivlenmis suret 2021 09 21 tarixinde Istifade tarixi 2021 03 16