Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İran Hərbi Hava Qüvvələri (fars. نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران) İran Silahlı Qüvvələrinin aviasiya bölməsidir. Müasir hava qüvvələrinin əsası 1980-ci illərin əvvəllərində qoyulmuşdur.
| İran Hərbi Hava Qüvvələri | |
|---|---|
| نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران | |
 | |
 | |
| Növü | Hərbi Hava Qüvvələri |
| Yaranma tarixi | 1925 - günümüzə |
| Ölkə |  İran |
| Tabedir | İran Müdafiə Nazirliyi |
| Daxildir | İran Silahlı Qüvvələri |
| Sayı | 37,000 nəfər |
| Qərargah | Tehran |
| Rəngləri | Tünd göy |
| Müharibələr | İran-İraq müharibəsi |
| Fərqlənmə nişanları |  |
| Komandanlıq | |
| Komandir | Briqada generalı Həsən Şah-Səfi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İran Hərbi Hava Qüvvələri Məhəmməd Rza Pəhləvi rejimi dövründə ABŞ istehsalı aviasiya texnikalarının hesabına bir çox uğur qazanmışdır. 2016-cı ilin iyun ayına olan məlumata əsasən İran HHQ-də aktiv istifadə olunan döyüş təyyarələrinin sayı təqribən 348 ədəd hesablanmışdır ki, bu da İran HHQ-nin kağız üzərində dünyanın ən böyük doqquzuncu hərbi hava qüvvələri olduğu mənasını verir.
Tarix
1979-cu ilin fevralında İran İslam İnqilabı baş verdikdən sonra İran İmperiyası Hərbi Hava Qüvvələrinin də adı dəyişmişdir. Bu "yeni" hərbi birləşmə inqilab dövründə bir çox zabit heyətini itirsə də, hərbi texnika cəhətdən təchizatının əsas hissəsini saxlaya bilmişdir. İnqilabdan sonra Qərb dövlətləri ilə əlaqələri pisləşdiyinə görə İran əsas hərbi texnikanı Braziliya, Rusiya və Çin Xalq Respublikasından almağa başlamışdır.
2002-ci ildə İranla Ukrayna arasında baş tutmuş uğurlu əməkdaşlıq nəticəsində nəqliyyat təyyarəsinin İran-140 adı ilə ölkədə istehsalına başlamışdır. Bundan qısa müddət sonra İran hökuməti gözlənilmədən F-14 Tomcat və F-5 "Tiger II"-nin əsasında iki yeni döyüş təyyarəsini istehsal etməyə başlamışdır.
Yerli döyüş təyyarəsi istehsalında müəyyən uğurlar qazandıqdan sonra ölkə yerli imkanlarla helikopter istehsalına başlamağa qərar verir. Rəsmi qurumlar ABŞ istehsalı olan AH-1 Kobra helikopterinin İranda istehsal oluna biləcəyi barədə açıqlamalar vermişdir. Bütün bunlara əlavə olaraq İran öz imkanları ilə Bell 212 və Bell 206 helikopterlərinin seriyalı istehsalına başlamışdır. Həmin helikopterlər müvafiq olaraq Şabaviz 2-75 və Şabaviz 206 adını almışdır.
İran-İraq müharibəsi (1980-88)
22 sentyabr 1980-ci il tarixində məxsus qırıcıların İranın səkkiz əsas aviabazasına və dörd başqa hərbi əhəmiyyətli infrastruktura zərbə vurması nəticəsində İran HHQ əsas əməliyyat imkanlarını əldən vermişdir. Bu hücumlara cavab olaraq 23 sentyabrda İran Silahlı Qüvvələri "Kaman-99" əməliyyatına başlamışdır. Bu əməliyyata İran HHQ-nin Həmədan şəhərində yerləşən aviabazasından qalxmış 40 ədəd F-4 "Phantom" döyüş təyyarəsi qatılmışdır. Həmin təyyarələr İraqın paytaxtı Bağdad şəhərinin yaxınlığında yerləşən Əl-Rəşid, Əl-Həbbəniyə və Əl-Kut aviabazalarını bombardman etmişdir. Bu müddət ərzində Tehran şəhərindən qalxan əlavə səkkiz ədəd F-4 qırıcısı da ikinci həmlə ilə Əl-Rəşid aviasiya bazası istiqamətində hücuma keçmişdir. Döyüş əməliyyatlarının növbəti mərhələsində Təbrizdən qalxan 58 ədəd F-5 tipi döyüş təyyarəsi strateji əhəmiyyət kəsb edən Mosul aviabazasına hücum etmişdir. Hava əməliyyatları zamanı İran HHQ-nin silahlanmasında olan bütün 146 ədəd F-4 və F-5 qırıcıları İraq ərazisinə hücum edərkən əlavə 60 ədəd F-14 "Tomcat" döyüş təyyarələrindən ibarət eskadrilyaya isə İran hava məkanını mümkün İraq hücumlarından müdafiə etmək vəzifəsi verilmişdi.
1982-ci ilin birinci yarısında İraq tərəfindən işğal olunmuş bütün İran əraziləri azad olunduqdan sonra İran Hərbi Hava Qüvvələri də əks-hücum əməliyyatlarında əsas üstünlüyü ələ aldı.
1984 və 1985-ci illər aralığında isə Fransa və SSRİ-dən yeni döyüş təyyarələri alan İraq bu dəfə İranın əsas sənaye infrastrukturuna zərbə endirmək məqsədilə hücum əməliyyatlarına başlamışdır. İraq tərəfindən həyata keçirilən genişmiqyaslı hücumlar zamanı İran HHQ silahlanmasında olan çoxsaylı eskadrilyalarına arxalanırdı. Bu eskadrilyalar əsas etibarilə strateji əhəmiyyətə malik Fars körfəzi adalarında və Tehran yaxınlığında dislokasiya olunmuşdu. Ümumi hesablamalara əsasən müharibə ərzində tərəflər arasında 300-ə yaxın hava qarşıdurması baş vermişdir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Hossein Aryan, The Artesh: Iran’s Marginalized and Under-Armed Conventional Military, Middle East Institute, 15 noyabr 2011, 2016-01-11 tarixində , İstifadə tarixi: 28 noyabr 2017
- "Arxivlənmiş surət". 2017-05-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-11-28.
Xarici keçidlər
- Official site of the Islamic Republic of Iran Air Force 2016-05-07 at the Wayback Machine
- Globalsecurity.org
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Iran Herbi Hava Quvveleri fars نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران Iran Silahli Quvvelerinin aviasiya bolmesidir Muasir hava quvvelerinin esasi 1980 ci illerin evvellerinde qoyulmusdur Iran Herbi Hava Quvveleriنیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایرانNovu Herbi Hava QuvveleriYaranma tarixi 1925 gunumuzeOlke IranTabedir Iran Mudafie NazirliyiDaxildir Iran Silahli QuvveleriSayi 37 000 neferQerargah TehranRengleri Tund goyMuharibeler Iran Iraq muharibesiFerqlenme nisanlariKomandanliqKomandir Briqada generali Hesen Sah Sefi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Iran Herbi Hava Quvveleri Mehemmed Rza Pehlevi rejimi dovrunde ABS istehsali aviasiya texnikalarinin hesabina bir cox ugur qazanmisdir 2016 ci ilin iyun ayina olan melumata esasen Iran HHQ de aktiv istifade olunan doyus teyyarelerinin sayi teqriben 348 eded hesablanmisdir ki bu da Iran HHQ nin kagiz uzerinde dunyanin en boyuk doqquzuncu herbi hava quvveleri oldugu menasini verir Tarix1979 cu ilin fevralinda Iran Islam Inqilabi bas verdikden sonra Iran Imperiyasi Herbi Hava Quvvelerinin de adi deyismisdir Bu yeni herbi birlesme inqilab dovrunde bir cox zabit heyetini itirse de herbi texnika cehetden techizatinin esas hissesini saxlaya bilmisdir Inqilabdan sonra Qerb dovletleri ile elaqeleri pislesdiyine gore Iran esas herbi texnikani Braziliya Rusiya ve Cin Xalq Respublikasindan almaga baslamisdir 2002 ci ilde Iranla Ukrayna arasinda bas tutmus ugurlu emekdasliq neticesinde neqliyyat teyyaresinin Iran 140 adi ile olkede istehsalina baslamisdir Bundan qisa muddet sonra Iran hokumeti gozlenilmeden F 14 Tomcat ve F 5 Tiger II nin esasinda iki yeni doyus teyyaresini istehsal etmeye baslamisdir Yerli doyus teyyaresi istehsalinda mueyyen ugurlar qazandiqdan sonra olke yerli imkanlarla helikopter istehsalina baslamaga qerar verir Resmi qurumlar ABS istehsali olan AH 1 Kobra helikopterinin Iranda istehsal oluna bileceyi barede aciqlamalar vermisdir Butun bunlara elave olaraq Iran oz imkanlari ile Bell 212 ve Bell 206 helikopterlerinin seriyali istehsalina baslamisdir Hemin helikopterler muvafiq olaraq Sabaviz 2 75 ve Sabaviz 206 adini almisdir Iran Iraq muharibesi 1980 88 22 sentyabr 1980 ci il tarixinde mexsus qiricilarin Iranin sekkiz esas aviabazasina ve dord basqa herbi ehemiyyetli infrastruktura zerbe vurmasi neticesinde Iran HHQ esas emeliyyat imkanlarini elden vermisdir Bu hucumlara cavab olaraq 23 sentyabrda Iran Silahli Quvveleri Kaman 99 emeliyyatina baslamisdir Bu emeliyyata Iran HHQ nin Hemedan seherinde yerlesen aviabazasindan qalxmis 40 eded F 4 Phantom doyus teyyaresi qatilmisdir Hemin teyyareler Iraqin paytaxti Bagdad seherinin yaxinliginda yerlesen El Resid El Hebbeniye ve El Kut aviabazalarini bombardman etmisdir Bu muddet erzinde Tehran seherinden qalxan elave sekkiz eded F 4 qiricisi da ikinci hemle ile El Resid aviasiya bazasi istiqametinde hucuma kecmisdir Doyus emeliyyatlarinin novbeti merhelesinde Tebrizden qalxan 58 eded F 5 tipi doyus teyyaresi strateji ehemiyyet kesb eden Mosul aviabazasina hucum etmisdir Hava emeliyyatlari zamani Iran HHQ nin silahlanmasinda olan butun 146 eded F 4 ve F 5 qiricilari Iraq erazisine hucum ederken elave 60 eded F 14 Tomcat doyus teyyarelerinden ibaret eskadrilyaya ise Iran hava mekanini mumkun Iraq hucumlarindan mudafie etmek vezifesi verilmisdi 1982 ci ilin birinci yarisinda Iraq terefinden isgal olunmus butun Iran erazileri azad olunduqdan sonra Iran Herbi Hava Quvveleri de eks hucum emeliyyatlarinda esas ustunluyu ele aldi 1984 ve 1985 ci iller araliginda ise Fransa ve SSRI den yeni doyus teyyareleri alan Iraq bu defe Iranin esas senaye infrastrukturuna zerbe endirmek meqsedile hucum emeliyyatlarina baslamisdir Iraq terefinden heyata kecirilen genismiqyasli hucumlar zamani Iran HHQ silahlanmasinda olan coxsayli eskadrilyalarina arxalanirdi Bu eskadrilyalar esas etibarile strateji ehemiyyete malik Fars korfezi adalarinda ve Tehran yaxinliginda dislokasiya olunmusdu Umumi hesablamalara esasen muharibe erzinde terefler arasinda 300 e yaxin hava qarsidurmasi bas vermisdir Hemcinin baxIran Silahli Quvveleri Iran Iraq muharibesiIstinadlarHossein Aryan The Artesh Iran s Marginalized and Under Armed Conventional Military Middle East Institute 15 noyabr 2011 2016 01 11 tarixinde Istifade tarixi 28 noyabr 2017 Arxivlenmis suret 2017 05 10 tarixinde Istifade tarixi 2017 11 28 Xarici kecidlerVikianbarda Iran Herbi Hava Quvveleri ile elaqeli mediafayllar var Official site of the Islamic Republic of Iran Air Force 2016 05 07 at the Wayback Machine Globalsecurity org