Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fəhimə Sultan (2 avqust 1875, Konstantinopol – 15 sentyabr 1929, Nitsa) — 33. Osmanlı sultanı V Muradın qızıdır.
| Fəhimə Sultan | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 2 avqust 1875 |
| Doğum yeri | Kadıköy köşkü, İstanbul, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | 15 sentyabr 1929 (54 yaşında) |
| Vəfat yeri | Nitsa, Fransa |
| Vəfat səbəbi | vərəm |
| Dəfn yeri | Süleymaniyyə təkyəsinin qəbiristanlığı, Dəməşq |
| Fəaliyyəti | pianoçu |
| Atası | V Murad |
| Anası | Meylisərvət Qadınəfəndi |
| Həyat yoldaşları | Əli Qalib Paşa Mahmud Behcət bəy |
| Ailəsi | Osmanlı xanədanı |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Fəhimə Sultan 2 avqust 1875-ci ildə atasının Kadıköydəki köşkündə dünyaya gəldi. Atası Sultan Əbdüləziz dönəminin vəliəhdi Murad Əfəndi, anası isə onun dördüncü xanımı Meylisərvət Qadınəfəndidir. Ancaq saray ənənələrinə görə, vəliəhdin yalnız bir övladının olmasına icazə verilirdi. Şahzadə Muradın isə artıq bir oğlu və gizli saxlanılan bir qızı dünyaya gəlmişdi (Səlahəddin Əfəndi və Xədicə Sultan). Bu səbəblə Fəhimə Sultan doğulduğu köşkdə gizlicə böyüdüldü. Ancaq çox keçmədən Sultan Əbdüləziz taxtdan endirildi və atası Sultan Murad taxta çıxdı. Beləcə, atasının digər ailə üzvləriylə birlikdə Fəhimə Sultan da Dolmabağça sarayına köçürüldü. Ancaq cəmi 3 aylıq səltənətinin ardından Sultan Murad taxtdan endirildi və bütün ailə üzvləriylə birlikdə Çırağan sarayına həbs olundu.
Fəhimə Sultanın hələ 1 yaşında ikən başlayan məhbus həyatı 25 il davam etdi. Bu müddət ərzində Çırağan sarayı daxilində mükəmməl təhsil aldı. Atası və ögey anası Gövhəriz xanımdan fransızca dərsləri aldı. Eyni zamanda piano dərsləri də alan Fəhimə Sultan kiçik əsərlər bəstələyirdi. Bahalı geyim tərzi və sənətə marağı səbəbilə Kəpənək Sultan olaraq anılırdı. Evlilik yaşına çatan Fəhimə Sultan saray kalfalarının da məsləhətiylə bacısı Xədicə Sultanla birlikdə əmisi Sultan Əbdülhəmidə evlənmək istədiklərini bildirən bir məktub yolladılar. Sultan Əbdülhəmid isə bir daha Çırağan sarayına qayıtmamaq şərtilə onları evləndirəcəyini bildirdi. Bu isə onların ailələrini bir daha görməməsi demək idi.
Bir müddət sonra ataları Sultan Muradın da icazəsiylə Fəhimə Sultan və bacısı Xədicə Sultan 1901-ci ildə Çırağan sarayından çıxarıldı və Sultan Əbdülhəmidin Ulduz sarayındakı hərəminə gətirildi. Bir müddət burada yaşadıqdan sonra münasib bir ər namizədi axtarıldı. Nəhayət, əmisi Sultan Əbdülhəmid tərəfindən atasının katiblərindən Əli Qalib Paşayla (d. 1871 — ö. 1950) evləndirildi. Toy mərasimi 12 sentyabr 1901-ci ildə Ulduz sarayında baş tutdu və eyni mərasimlə, bacısı Xədicə Sultan Əli Vasif Paşayla, əmisi qızı Əminə Sultan isə Mehmed Şərif Paşayla evləndirildi. Mərasimin ardından Ortaköydəki saraylardan biri təsis edilən cütlük xoşbəxt deyildi. Belə ki, dövrün şeyxülislamı Musa Kazım Əfəndi cütlüyü barışdırmaq istəsə də, Fəhimə Sultanın təkidləriylə 1911-ci ilin əvvəllərində cütlük ayrıldı. Bu evliliyindən övladı olmayan Fəhimə Sultan elə həmin il bir saray məclisində görüb tanış olduğu Mahmud Behcət bəylə nigahlandı.
Ancaq onun bu ikinci evliliyi də xoşbəxt deyildi. Üstəlik Behcət bəy onun ilk əri qədər yaraşığa və yüksək vəzifəyə malik deyildi. Bu nigahında da övladı dünyaya gəlmədi. Əmisi Sultan Vahidəddinin taxta çıxmasının ardından digər Osmanlı sultanları kimi Fəhimə Sultanın da gəlirləri azaldıldı. Bu səbəblə əmisinə qarşı kin bəsləyən Fəhimə Sultan Anadoluda başlayan İstiqlaliyyət hərəkatına gizlicə dəstək verməyə başladı. İstanbulun ingilislər tərəfindən işğal edildiyi dönəmdə, yaşadığı Ortaköy sahilsarayında bir çox ingilis komandirinin şərəfinə ziyafətlər verdi bu sayədə əldə etdiyi gizli məlumatları Anadoluya ötürdü.
3 mart 1924 tarixli TBMM qərarı ilə digər Osmanlı sülaləsi üzvləri kimi, Fəhimə Sultan da sürgünə göndərildi. İlk öncə Vyanaya gedən Fəhimə Sultan və ailəsi daha sonra Fransanın Nitsa şəhərində məskunlaşdı. Nitsada əri Behcət bəy əlindəki bütün pulu alaraq bir dükan açdı. Ancaq bütün pulunu alverdə itirdi və bir fransız xanımla tanış olub Fəhimə Sultanı tərk etdi. Sürgündə olduqca çətin vəziyyətə düşən Fəhimə Sultanın çox keçmədən səhhəti pisləşdi. Yatağa düşən Fəhimə Sultan sadiq cariyəsi zənci Müyəssər kalfanın gecələr Nitsa küçələrində dilənərək topladığı qəpik-quruş sayəsində qarnını doydura bilirdi. Ancaq tutulduğu vərəm xəstəliyi səbəbilə 15 sentyabr 1929-cu ildə vəfat etdi və cənazəsi Nitsada kimsəsizlər məzarlığına dəfn olundu. Daha sonralar məzarı qardaşı oğlu Fuad Əfəndi tərəfindən Dəməşqdəki Süleymaniyyə təkyəsinin qəbiristanlığına daşındı.
Mənbə
- Brookes, Douglas Scott (2010). The Concubine, the Princess, and the Teacher: Voices from the Ottoman Harem. University of Texas Press.
- Sakaoğlu, Necdet (2008). Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık.
- Mourad, Kenizé (1991). Saraydan sürgüne. İsis. p. 6.
- Uluçay, Mustafa Çağatay (2011). Padişahların kadınları ve kızları. Ankara: Ötüken.
- Roudometof, Victor (2001). Nationalism, Globalization, and Orthodoxy: The Social Origins of Ethnic Conflict in the Balkans. Greenwood Publishing Group. pp. 86–87.
- Suna Kili'ye armağan: cumhuriyete adanan bir yaşam. Boğaziçi Üniversitesi Yayınları. 1998. p. 333.
- Stanford Jay Shaw (2000). From Empire to Republic: The Turkish War of National Liberation, 1918–1923 : a Documentary Study. Turkish Historical Society. p. 1046.
- Criss, N B (January 1, 1999). Istanbul Under Allied Occupation, 1918–1923. BRILL. p. 120.
- Scarce, Jennifer M. (2003). Women's Costume of the Near and Middle East. Psychology Press. pp. 83–86.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Fehime Sultan 2 avqust 1875 Konstantinopol 15 sentyabr 1929 Nitsa 33 Osmanli sultani V Muradin qizidir Fehime SultanSexsi melumatlarDogum tarixi 2 avqust 1875 1875 08 02 Dogum yeri Kadikoy kosku Istanbul Osmanli imperiyasiVefat tarixi 15 sentyabr 1929 1929 09 15 54 yasinda Vefat yeri Nitsa FransaVefat sebebi veremDefn yeri Suleymaniyye tekyesinin qebiristanligi DemesqFealiyyeti pianocuAtasi V MuradAnasi Meyliservet QadinefendiHeyat yoldaslari Eli Qalib Pasa Mahmud Behcet beyAilesi Osmanli xanedani Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiFehime Sultan 2 avqust 1875 ci ilde atasinin Kadikoydeki koskunde dunyaya geldi Atasi Sultan Ebduleziz doneminin veliehdi Murad Efendi anasi ise onun dorduncu xanimi Meyliservet Qadinefendidir Ancaq saray enenelerine gore veliehdin yalniz bir ovladinin olmasina icaze verilirdi Sahzade Muradin ise artiq bir oglu ve gizli saxlanilan bir qizi dunyaya gelmisdi Selaheddin Efendi ve Xedice Sultan Bu sebeble Fehime Sultan doguldugu koskde gizlice boyuduldu Ancaq cox kecmeden Sultan Ebduleziz taxtdan endirildi ve atasi Sultan Murad taxta cixdi Belece atasinin diger aile uzvleriyle birlikde Fehime Sultan da Dolmabagca sarayina kocuruldu Ancaq cemi 3 ayliq seltenetinin ardindan Sultan Murad taxtdan endirildi ve butun aile uzvleriyle birlikde Ciragan sarayina hebs olundu Fehime Sultanin hele 1 yasinda iken baslayan mehbus heyati 25 il davam etdi Bu muddet erzinde Ciragan sarayi daxilinde mukemmel tehsil aldi Atasi ve ogey anasi Govheriz xanimdan fransizca dersleri aldi Eyni zamanda piano dersleri de alan Fehime Sultan kicik eserler besteleyirdi Bahali geyim terzi ve senete maragi sebebile Kepenek Sultan olaraq anilirdi Evlilik yasina catan Fehime Sultan saray kalfalarinin da meslehetiyle bacisi Xedice Sultanla birlikde emisi Sultan Ebdulhemide evlenmek istediklerini bildiren bir mektub yolladilar Sultan Ebdulhemid ise bir daha Ciragan sarayina qayitmamaq sertile onlari evlendireceyini bildirdi Bu ise onlarin ailelerini bir daha gormemesi demek idi Bir muddet sonra atalari Sultan Muradin da icazesiyle Fehime Sultan ve bacisi Xedice Sultan 1901 ci ilde Ciragan sarayindan cixarildi ve Sultan Ebdulhemidin Ulduz sarayindaki heremine getirildi Bir muddet burada yasadiqdan sonra munasib bir er namizedi axtarildi Nehayet emisi Sultan Ebdulhemid terefinden atasinin katiblerinden Eli Qalib Pasayla d 1871 o 1950 evlendirildi Toy merasimi 12 sentyabr 1901 ci ilde Ulduz sarayinda bas tutdu ve eyni merasimle bacisi Xedice Sultan Eli Vasif Pasayla emisi qizi Emine Sultan ise Mehmed Serif Pasayla evlendirildi Merasimin ardindan Ortakoydeki saraylardan biri tesis edilen cutluk xosbext deyildi Bele ki dovrun seyxulislami Musa Kazim Efendi cutluyu barisdirmaq istese de Fehime Sultanin tekidleriyle 1911 ci ilin evvellerinde cutluk ayrildi Bu evliliyinden ovladi olmayan Fehime Sultan ele hemin il bir saray meclisinde gorub tanis oldugu Mahmud Behcet beyle nigahlandi Ancaq onun bu ikinci evliliyi de xosbext deyildi Ustelik Behcet bey onun ilk eri qeder yarasiga ve yuksek vezifeye malik deyildi Bu nigahinda da ovladi dunyaya gelmedi Emisi Sultan Vahideddinin taxta cixmasinin ardindan diger Osmanli sultanlari kimi Fehime Sultanin da gelirleri azaldildi Bu sebeble emisine qarsi kin besleyen Fehime Sultan Anadoluda baslayan Istiqlaliyyet herekatina gizlice destek vermeye basladi Istanbulun ingilisler terefinden isgal edildiyi donemde yasadigi Ortakoy sahilsarayinda bir cox ingilis komandirinin serefine ziyafetler verdi bu sayede elde etdiyi gizli melumatlari Anadoluya oturdu 3 mart 1924 tarixli TBMM qerari ile diger Osmanli sulalesi uzvleri kimi Fehime Sultan da surgune gonderildi Ilk once Vyanaya geden Fehime Sultan ve ailesi daha sonra Fransanin Nitsa seherinde meskunlasdi Nitsada eri Behcet bey elindeki butun pulu alaraq bir dukan acdi Ancaq butun pulunu alverde itirdi ve bir fransiz xanimla tanis olub Fehime Sultani terk etdi Surgunde olduqca cetin veziyyete dusen Fehime Sultanin cox kecmeden sehheti pislesdi Yataga dusen Fehime Sultan sadiq cariyesi zenci Muyesser kalfanin geceler Nitsa kucelerinde dilenerek topladigi qepik qurus sayesinde qarnini doydura bilirdi Ancaq tutuldugu verem xesteliyi sebebile 15 sentyabr 1929 cu ilde vefat etdi ve cenazesi Nitsada kimsesizler mezarligina defn olundu Daha sonralar mezari qardasi oglu Fuad Efendi terefinden Demesqdeki Suleymaniyye tekyesinin qebiristanligina dasindi MenbeBrookes Douglas Scott 2010 The Concubine the Princess and the Teacher Voices from the Ottoman Harem University of Texas Press ISBN 978 0 292 78335 5 Sakaoglu Necdet 2008 Bu mulkun kadin sultanlari Valide sultanlar hatunlar hasekiler kadinefendiler sultanefendiler Oglak Yayincilik ISBN 978 9 753 29623 6 Mourad Kenize 1991 Saraydan surgune Isis p 6 ISBN 978 9 754 28021 0 Ulucay Mustafa Cagatay 2011 Padisahlarin kadinlari ve kizlari Ankara Otuken ISBN 978 9 754 37840 5 Roudometof Victor 2001 Nationalism Globalization and Orthodoxy The Social Origins of Ethnic Conflict in the Balkans Greenwood Publishing Group pp 86 87 ISBN 978 0 313 31949 5 Suna Kili ye armagan cumhuriyete adanan bir yasam Bogazici Universitesi Yayinlari 1998 p 333 ISBN 978 9 755 18124 0 Stanford Jay Shaw 2000 From Empire to Republic The Turkish War of National Liberation 1918 1923 a Documentary Study Turkish Historical Society p 1046 ISBN 978 975 16 1228 1 Criss N B January 1 1999 Istanbul Under Allied Occupation 1918 1923 BRILL p 120 ISBN 978 9 004 11259 9 Scarce Jennifer M 2003 Women s Costume of the Near and Middle East Psychology Press pp 83 86 ISBN 978 0 700 71560 2