Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
9 (doqquz) — say sistemində rəqəm və eyni zamanda ədədlərdən biridir. Səkkizdən sonra, ondan əvvəl gəlir. Ən böyük bir rəqəmli ədəddir.
| 9 | |
|---|---|
| doqquz | |
| ← 7 · 8 · 9 · 10 · 11 → | |
| Faktorizasiya | 32 |
| Rum rəqəmi | IX |
| İkili | 1001 |
| Səkkizlik | 11 |
| Onaltılıq | 9 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ümumi məlumat: Türk xalqlarının önəmli sayı doqquzdur. Amma bu, o demək deyil ki, doqlara yaddır. Bütün dünya xalqlarının mif, folklor örnəklərində, məişət institutunda doqquz sayı vardır və bu saya münasibət də fərqli-fərqlidir.
Dünyada türk xalqlarından sayılan altaylıların mifik təsəvvüründə göy doqquz qatdan ibarətdir. Göyün doqquzuncu qatında oturan Tanrı Yeri yaratdıqdan sonra doqquz adam xəlq eləyir və bütün insan nəsli də bu doqquz adamın törəməsidir. Dünyanın sonunun, yəni qiyamət gününün də doqquz sayı ilə bağlılığı haqqında xəbərlər vardır.
Deyilənə görə, qiyamət günü göy guruldayıb şimşək çaxacaq. Qar, yağış yağacaq. Sellər-sular daşıb qanlı axacaq. Dağlar-qayalar parça-parça olub ətrafa səpələnəcək. Təlatümə gəlmiş dənizlərin dibindən doqquz qara daş üzə çıxacaq. Bu doqquz qara daş parçalanacaq. İçlərindən doqquz dəmir donlu, dəmir atlı bahadır çıxacaq. Doqquz dəniz atının qabaq ayaqlarında doqquz qılınc, dal ayaqlarında doqquz nal parlayacaq. Doqquz dəmir donlu bahadır mindikləri doqquz dəmir atları çapdıqca qarşıya çıxan ağacları, canlıları doqquz qılınc doğrayacaq, doqquz nal tapdayıb məhv edəcək.
Çingiz xanın "Böyük ağ bayrağı" doqquz qotazlı imiş. İri ağ qotaz ortada, qalan səkkiz qotaz onun çevrəsində yerləşdirilibmiş. Çingiz xan inandığı əyanları vəzifəyə təyin edərkən də onlara doqquz günaha batmamaq andı içirərmiş. Əks halda, həmin kimsələr amansız cəzaya düçar edilərmiş. Çingiz xanın təyin etdiyi cərimələrin qədəri də doqquz sayına əsaslanıbmış. Qəbahətin dərəcəsinə görə bu cərimənin miqdarı doqquz doqquz, beş doqquz, üç doqquz, bir doqquz imiş. Monqol-Çin hökmdarlarının bir-birinə göndərdikləri hədiyyələr də "doqquz ağ" adlanırmış. "Doqquz ağ" hədiyyə bir ağ dəvədən, səkkiz ağ atdan ibarət olurmuş.
"Kitabi-Dədə Qorqud"da başqa saylarla tutuşdurmada doqquz sayının fəallığı üstündür. Bu da Oğuz tayfalarının təşkilat sistemi ilə bağlı məsələdir. Nədir bu məsələ? Oğuz dastanının Uyğur versiyasında bildirilir ki, günlərin bir günü Oğuz xanın Tanrıya müraciəti zamanı göydən — Günəşdən işıqlı, Aydan parlaq bir şüa düşür. Oğuz xan görür ki, bu şüanın ortasında bir qız oturub. Oğuz xan gözəllikdə bərabərsiz olan bu qızla evlənir. Onların üç oğlu olur: Gün xan, Ay xan, Ulduz xan. Aradan bir müddət keçir. Yenə günlərin birində Oğuz xan ovda olarkən gölün ortasında ucalmış ağacın oyuğunda gözləri səmadan da mavi, saçları dalğa, dişləri inci tək olan bir qız görür. O bu qızla da evlənir. Oğuzun bu qadından da üç oğlu doğulur. Onlara Göy xan, Dağ xan, Dəniz xan adları qoyulur. Səmavi qadın və ondan doğulanlar daha sayğılı, nüfuzlu sayıldıqlarından Oğuz xan onları sağ tərəfində, o birini isə sol tərəfində oturdarmış. Beləliklə, bu oturma qaydası, yəni Oğuz xan özü, iki xanımı, altı oğlu (1+2+6=9) Oğuz təşkilat quruluşunun başlanğıcı olur.
Oğuz xanın səmavi qadınından olmuş oğlanlarından artan nəsil "Kitabi-Dədə Qorqud"da Bozoklar, ağac oyuğunda görüb evləndiyi qadından olan oğlanlarından çoxalanlar Ucoklar adlanırlar. Odur ki, Oğuzun doqquz say quruluşlu təşkilat sistemi "Kitabi-Dədə Qorqud"dakı ənənələrdə də qorunmuşdur. Burada da Bozoklar tirəsindən olanlar üstün sayılırlar. Onlar "…yalnız orduda deyil, eləcə də hökmdar hüzurundakı rəsmi toplanışlarda, yuq adlanan ümumi matəm ayinlərində də məclisin sağ tərəfində, özlərinə məxsus yerdə oturarmışlar". Bir sıra xalqlarda on sayı ortaya çıxana qədər doqquz sayı, ümumiyyətlə, say sisteminin sonuncusu sayılmışdır.
Türk mədəniyyətində 9 rəqəmi: Türk və altay mifologiyasında, xalq mədəniyyətində, xalq inancında və şamanizmdə müqəddəs rəqəmdir. Dokuz, tokus, tuğız, tugıs, dokıs, toğuz, tokız olaraq da deyilir. Doqquzun qatları da yenə əhəmiyyətli rəqəmlərdəndir. Doqquz Tuğ, Doqquz Oğuz, Doqquz Boy, Doqquz Yer, Doqquz Göy kimi… Tuva Respublikasının paytaxtı olan Kızış şəhərinin yaxınlığında Doqquz Bulaq adı verilən bir su qaynağı vardır. Türklərdə 9, şəklində bir sıralama əhəmiyyət qazanır. Boşnaklarda Bosniya çayının 99 qaynaqdan bəsləndiyi deyilir. Monqollarda cənubda 99, şimalda 77 tanrı vardır. Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011,"Doqquz Arxa" köhnə dövrlərdə soyluluk göstərmə baxımından, bir adamın atasından etibarən geriyə doğru doqquz atasının sayılıb açıqlanmasıdır. Nart dastanı|Nart dastanlarında da zaman-zaman bu rəqəmə rast gəlinir. Məsələn Demirci Debetin doqquz oğlu olduğu deyilir.
Riyaziyyatda
- Doqquz ədədi — mürəkkəb ədəd olmaqla yanaşı həm də tək ədəddir. Doqquzu həm də 10-a qədər istənilən ədədə vurduqda alınan ədədin rəqəmlərinin cəmi 9 alınır 2x9=18 1+8=9, 3x9=27 2+7=9 və s.
Kimyada
- Flüor elementinin sıra nömrəsidir.
İnam və etiqadlarda
Tale rəqəmi doqquz olan uşaqlar böyüyənə qədər onlardan bir çox şey öyrənəcəksiniz. Onlar güclü cazibə qüvvəsinə, hərtərəfli istedada və zəngin düşüncə tərzinə malik olur. Fərasəti ilə hər kəsi valeh edir. Bir qədər şıltaq olsalar da, kimsəyə əziyyət vermirlər. Adətən, ailənin bütün problemlərinin həllini öz üzərlərinə götürürlər. Çox nadir hallarda prioritetlərini dəyişirlər. "Doqquzlar"dan müxtəlif peşə sahibi çıxır. Nəvazişə olan ehtiyaclarını büruzə verməsələr də, buna böyük ehtiyacları var. Bəzən valideynlər unudur ki, bu ciddi görkəmli uşaqlar bəzən oynamaq, dəcəllik etmək istəyir. Onlara diqqət yetirin. Etiraz etsələr də, bağrınıza basın və qayğı göstərin. Nəticədə qarşınızda həddən artıq səmimi və qayğıkeş insan görəcəksiniz. Onlar hara getsələr də, axırda sizin isti ocağınıza qayıdacaqlar.
Qurani-Kərimdə
- Əlini qoynuna (köynəyinin yaxasına, yaxud qoltuğunun altına) qoy ki, Firona və onun tayfasına göndərilən doqquz möcüzədən biri o laraq eyibsiz-qüsursuz ağappaq (parlaq bir nur kimi) çıxsın. Həqiqətən, onlar (Allahın itaətindən çıxmiş) fasiq bir camaatdır!"Qurani -Kərimdən .
İstinadlar
- Nəml surəsi, 12
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax 9 deqiqlesdirme Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin 9 doqquz say sisteminde reqem ve eyni zamanda ededlerden biridir Sekkizden sonra ondan evvel gelir En boyuk bir reqemli ededdir 9doqquz 7 8 9 10 11 Faktorizasiya 32Rum reqemi IXIkili 1001Sekkizlik 11Onaltiliq 9 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Umumi melumat Turk xalqlarinin onemli sayi doqquzdur Amma bu o demek deyil ki doqlara yaddir Butun dunya xalqlarinin mif folklor orneklerinde meiset institutunda doqquz sayi vardir ve bu saya munasibet de ferqli ferqlidir Dunyada turk xalqlarindan sayilan altaylilarin mifik tesevvurunde goy doqquz qatdan ibaretdir Goyun doqquzuncu qatinda oturan Tanri Yeri yaratdiqdan sonra doqquz adam xelq eleyir ve butun insan nesli de bu doqquz adamin toremesidir Dunyanin sonunun yeni qiyamet gununun de doqquz sayi ile bagliligi haqqinda xeberler vardir Deyilene gore qiyamet gunu goy guruldayib simsek caxacaq Qar yagis yagacaq Seller sular dasib qanli axacaq Daglar qayalar parca parca olub etrafa sepelenecek Telatume gelmis denizlerin dibinden doqquz qara das uze cixacaq Bu doqquz qara das parcalanacaq Iclerinden doqquz demir donlu demir atli bahadir cixacaq Doqquz deniz atinin qabaq ayaqlarinda doqquz qilinc dal ayaqlarinda doqquz nal parlayacaq Doqquz demir donlu bahadir mindikleri doqquz demir atlari capdiqca qarsiya cixan agaclari canlilari doqquz qilinc dograyacaq doqquz nal tapdayib mehv edecek Cingiz xanin Boyuk ag bayragi doqquz qotazli imis Iri ag qotaz ortada qalan sekkiz qotaz onun cevresinde yerlesdirilibmis Cingiz xan inandigi eyanlari vezifeye teyin ederken de onlara doqquz gunaha batmamaq andi icirermis Eks halda hemin kimseler amansiz cezaya ducar edilermis Cingiz xanin teyin etdiyi cerimelerin qederi de doqquz sayina esaslanibmis Qebahetin derecesine gore bu cerimenin miqdari doqquz doqquz bes doqquz uc doqquz bir doqquz imis Monqol Cin hokmdarlarinin bir birine gonderdikleri hediyyeler de doqquz ag adlanirmis Doqquz ag hediyye bir ag deveden sekkiz ag atdan ibaret olurmus Kitabi Dede Qorqud da basqa saylarla tutusdurmada doqquz sayinin fealligi ustundur Bu da Oguz tayfalarinin teskilat sistemi ile bagli meseledir Nedir bu mesele Oguz dastaninin Uygur versiyasinda bildirilir ki gunlerin bir gunu Oguz xanin Tanriya muracieti zamani goyden Gunesden isiqli Aydan parlaq bir sua dusur Oguz xan gorur ki bu suanin ortasinda bir qiz oturub Oguz xan gozellikde berabersiz olan bu qizla evlenir Onlarin uc oglu olur Gun xan Ay xan Ulduz xan Aradan bir muddet kecir Yene gunlerin birinde Oguz xan ovda olarken golun ortasinda ucalmis agacin oyugunda gozleri semadan da mavi saclari dalga disleri inci tek olan bir qiz gorur O bu qizla da evlenir Oguzun bu qadindan da uc oglu dogulur Onlara Goy xan Dag xan Deniz xan adlari qoyulur Semavi qadin ve ondan dogulanlar daha saygili nufuzlu sayildiqlarindan Oguz xan onlari sag terefinde o birini ise sol terefinde oturdarmis Belelikle bu oturma qaydasi yeni Oguz xan ozu iki xanimi alti oglu 1 2 6 9 Oguz teskilat qurulusunun baslangici olur Oguz xanin semavi qadinindan olmus oglanlarindan artan nesil Kitabi Dede Qorqud da Bozoklar agac oyugunda gorub evlendiyi qadindan olan oglanlarindan coxalanlar Ucoklar adlanirlar Odur ki Oguzun doqquz say quruluslu teskilat sistemi Kitabi Dede Qorqud daki enenelerde de qorunmusdur Burada da Bozoklar tiresinden olanlar ustun sayilirlar Onlar yalniz orduda deyil elece de hokmdar huzurundaki resmi toplanislarda yuq adlanan umumi matem ayinlerinde de meclisin sag terefinde ozlerine mexsus yerde oturarmislar Bir sira xalqlarda on sayi ortaya cixana qeder doqquz sayi umumiyyetle say sisteminin sonuncusu sayilmisdir Turk medeniyyetinde 9 reqemi Turk ve altay mifologiyasinda xalq medeniyyetinde xalq inancinda ve samanizmde muqeddes reqemdir Dokuz tokus tugiz tugis dokis toguz tokiz olaraq da deyilir Doqquzun qatlari da yene ehemiyyetli reqemlerdendir Doqquz Tug Doqquz Oguz Doqquz Boy Doqquz Yer Doqquz Goy kimi Tuva Respublikasinin paytaxti olan Kizis seherinin yaxinliginda Doqquz Bulaq adi verilen bir su qaynagi vardir Turklerde 9 seklinde bir siralama ehemiyyet qazanir Bosnaklarda Bosniya cayinin 99 qaynaqdan beslendiyi deyilir Monqollarda cenubda 99 simalda 77 tanri vardir Turk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 Doqquz Arxa kohne dovrlerde soyluluk gosterme baximindan bir adamin atasindan etibaren geriye dogru doqquz atasinin sayilib aciqlanmasidir Nart dastani Nart dastanlarinda da zaman zaman bu reqeme rast gelinir Meselen Demirci Debetin doqquz oglu oldugu deyilir RiyaziyyatdaDoqquz ededi murekkeb eded olmaqla yanasi hem de tek ededdir Doqquzu hem de 10 a qeder istenilen edede vurduqda alinan ededin reqemlerinin cemi 9 alinir 2x9 18 1 8 9 3x9 27 2 7 9 ve s KimyadaFluor elementinin sira nomresidir Inam ve etiqadlardaTale reqemi doqquz olan usaqlar boyuyene qeder onlardan bir cox sey oyreneceksiniz Onlar guclu cazibe quvvesine herterefli istedada ve zengin dusunce terzine malik olur Feraseti ile her kesi valeh edir Bir qeder siltaq olsalar da kimseye eziyyet vermirler Adeten ailenin butun problemlerinin hellini oz uzerlerine gotururler Cox nadir hallarda prioritetlerini deyisirler Doqquzlar dan muxtelif pese sahibi cixir Nevazise olan ehtiyaclarini buruze vermeseler de buna boyuk ehtiyaclari var Bezen valideynler unudur ki bu ciddi gorkemli usaqlar bezen oynamaq decellik etmek isteyir Onlara diqqet yetirin Etiraz etseler de bagriniza basin ve qaygi gosterin Neticede qarsinizda hedden artiq semimi ve qaygikes insan goreceksiniz Onlar hara getseler de axirda sizin isti ocaginiza qayidacaqlar Qurani Kerimde Elini qoynuna koyneyinin yaxasina yaxud qoltugunun altina qoy ki Firona ve onun tayfasina gonderilen doqquz mocuzeden biri o laraq eyibsiz qusursuz agappaq parlaq bir nur kimi cixsin Heqiqeten onlar Allahin itaetinden cixmis fasiq bir camaatdir Qurani Kerimden IstinadlarNeml suresi 12