Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çöl məscidi və ya Dondarlı məscidi — Qubadlı rayonu, Dondarlı kəndi ərazisindı yerləşən Arran memarlıq məktəbi üslubunda tikilmiş məscid. Məscidin üzərində olan dörd yumru xanadakı yazılardan bəlli olur ki, dini ibadət yeri XIX əsrin ortalarında inşa edilib. Giriş qapısı üzərində olan yarım dairəvi tağbəndə ki, yazıda hicri təqvimi ilə 1281-ci il qeyd edlib. Bu da miladi tarixi ilə 1860-cı il hesab olunur. Həmcinin bu kitabədə qeyd olunur: Sahibul cəmaətul Dondarlı, yəni onun sahibi Dondarli caamatıdır. Məscidin üzərində daha bir kitabədə isə binanın hicri 1081-ci ildə tikildiyi yazılıb. Bu da miladi tarixlə 1670-ci il hesab olunur. Bu yazılarda aydın olur ki, Dondarli kənd məscidi bir dəfə uçulduqdan sonra, yenidən tikilib.
| Çöl məscidi | |
|---|---|
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Yerləşir | Qubadlı rayonu, Dondarlı kəndi |
| Sifarişçi | Nadir şah Əfşar |
| Tikilmə tarixi | 1732 |
| Üslubu | Arran memarlıq məktəbi |
| Vəziyyəti | fəaliyyət göstərmir |
| Kateqoriya | Məscid |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
Məsciddə xidmət edən nəsl şəcərəsi 1916-cı ilə kimi həmin məscid də fəaliyyətini davam etdirmişdir. Sovet hökuməti tərəfindən rerpessiya olunmuş Azərbaycanın tanınmış ziyalısı Bəhlul Əfəndi (Bəhlul Behçət) bu nəsildəndir. Onun nəvəsi Həmidullah Əfəndiyev ruhani təhsili almışdır və indi də dini fəaliyyət göstərir.
Tarixi
Dondarlı kəndindəki Dondarlı məscidi Ermənistanın işğalına qədər qədər yaxşı vəziyyətdə gəlib çatmışdır. Erməni işğalından sonra məscidin vəziyyəti bərbad duruma salınmışdır. 2020-ci il 25 oktyabr tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən Qubadlı rayonunun işğaldan azad edildiyi prezident tərəfindən bəyan edilmişdir..
Memarlıq xüsusiyyətləri
Yerli inşaat materialları ilə tikilmiş Dondarlı məscidi kənd klubunun qonşuluğunda yerləşir. Məscidin qapısı hündürlüyünə qədərki məsafədən bütün divarları boyu üfuqi səmtdə aparılmış relyefli qurşaq onu uzaqdan ikimərtəbəli kimi göstərir. Əslində bu aldadıcıdır. Bina bir mərtəbəlidir. Təqribən bir metrlik kürsü üzərində inşa edilib. Eni 2 metrə çatan eyvandan birbaşa ibadət zalına qapı açılır. Giriş qapısı yuxarıdan yarım dairəvi tağbəndlə tamamlanır. Həmin qapının sol yanında kiçik ölçülü nişa var. Nişanın sağ və sol tərəflərində isə dairəvi formada daşlar qoyulub üzərinə kitabələr yazılmışdır.
Dondarlı məscidinin ibadət zalında dörd ədəd daş sütunlar qoyulub. Sütunlara kömək məqsədilə yan divarlar üzərində playstrlar quraşdırılmışdır. Onlar zalın üstünü örtən gümbəzlərin daha da möhkəm (möhtəşəm) dayanıqlı olmasına şərait yaradır. Ancaq məscidin interyerindən baxanda bu mənzərənin şahidi oluruq. Onun dam tərəfdən örtüyü isə Şuşa, Ağdam, Füzuli və s. şəhərlərinin məscidlərində olduğu kimi yamaclı formada həll edilmişdir. XVIII–XIX əsrin yadigarı olan Dondarlı məscidi Qarabağın qədim islam memarlığının gözəl nümunəsidir.
Üzərindəki yazılar
Məscidin üzərində ərəb əlifbası ilə bir necə kitabə vardır. Kənd işğaldan azad olunduqdan sonra bu kitabələr ilahiyyatçı Behcət Əfəndiyev tərəfindən oxunmuşdur.
Məscidin üzərində dörd yumru xana var. Yumru xanalarda Məhəmməd peyğəmbərin adı yazılıb. Digərlərində İmam Əli, İmam Həsən və İmam Hüseynin, birində isə Rəşidi Xəlifələrinin adları qeyd olunub.
Giriş qapısı üzərində olan yarım dairəvi tağbəndə ki, yazıda Lə iləhə İlləllah Muhəmmədən Rəsulallah yazılıb. Həmcinin hicri təqvimi ilə 1281-ci il qeyd edlib. Bu da miladi tarixi ilə 1860-cı il hesab olunur. Həmcinin bu kitabədə qeyd olunur: Sahibul cəmaətul Dondarlı, yəni onun sahibi Dondarli camatıdır.
Məscidin üzərində daha bir kitabədə isə belə yazılıb: بنينا هذه كريم الحسنة بحجرة النبي احدى ثمانين و الف سنة. Tərcüməsi: "Bunu gözəl bir ehsan olaraq hicri 1081-ci ildə tikdik". Bu da miladi tarixlə 1670-ci il hesab olunur.
Məscidin üzərindəki, yazılardan bəlli olur ki, Dondarli kənd məscidinin tarixi daha qədimdir. O, bir dəfə uçulduqdan sonra, yenidən tikilib. Məscidin yuxarı hissəsində daha bir kitabə də vardır. Təəssüfki, onu oxumaq hələ mümkün deyil. Məscidin mehrabında da Qurani Kərimdən bir ayə yazılmışdır.
İstinadlar
- "Din xadimi Həmidullah Əfəndiyev". 2022-03-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-10-28.
- "Qubadlı rayonunun əsir abidələri". 2021-06-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-12-24.
- İlham Əliyev. "İlham Əliyevin Tviti" (az.). İlham Əliyev. 2020. 2020-10-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-10-25.
- "Qubadlı rayonu ərazisində olan dini ibadətgahlar, ocaqlar, məscidlər, pir və ziyarətgahlar haqqında M ə l u m a t". 2022-03-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-10-28.
- . 2010-09-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-12-24.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Col mescidi ve ya Dondarli mescidi Qubadli rayonu Dondarli kendi erazisindi yerlesen Arran memarliq mektebi uslubunda tikilmis mescid Mescidin uzerinde olan dord yumru xanadaki yazilardan belli olur ki dini ibadet yeri XIX esrin ortalarinda insa edilib Giris qapisi uzerinde olan yarim dairevi tagbende ki yazida hicri teqvimi ile 1281 ci il qeyd edlib Bu da miladi tarixi ile 1860 ci il hesab olunur Hemcinin bu kitabede qeyd olunur Sahibul cemaetul Dondarli yeni onun sahibi Dondarli caamatidir Mescidin uzerinde daha bir kitabede ise binanin hicri 1081 ci ilde tikildiyi yazilib Bu da miladi tarixle 1670 ci il hesab olunur Bu yazilarda aydin olur ki Dondarli kend mescidi bir defe uculduqdan sonra yeniden tikilib Col mescidiOlke AzerbaycanYerlesir Qubadli rayonu Dondarli kendiSifarisci Nadir sah EfsarTikilme tarixi 1732Uslubu Arran memarliq mektebiVeziyyeti fealiyyet gostermirAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiKateqoriyaMescidEhemiyyetiOlke ehemiyyetli Mescidde xidmet eden nesl seceresi 1916 ci ile kimi hemin mescid de fealiyyetini davam etdirmisdir Sovet hokumeti terefinden rerpessiya olunmus Azerbaycanin taninmis ziyalisi Behlul Efendi Behlul Behcet bu nesildendir Onun nevesi Hemidullah Efendiyev ruhani tehsili almisdir ve indi de dini fealiyyet gosterir TarixiDondarli kendindeki Dondarli mescidi Ermenistanin isgalina qeder qeder yaxsi veziyyetde gelib catmisdir Ermeni isgalindan sonra mescidin veziyyeti berbad duruma salinmisdir 2020 ci il 25 oktyabr tarixinde Azerbaycan Silahli Quvveleri terefinden Qubadli rayonunun isgaldan azad edildiyi prezident terefinden beyan edilmisdir Memarliq xususiyyetleriYerli insaat materiallari ile tikilmis Dondarli mescidi kend klubunun qonsulugunda yerlesir Mescidin qapisi hundurluyune qederki mesafeden butun divarlari boyu ufuqi semtde aparilmis relyefli qursaq onu uzaqdan ikimertebeli kimi gosterir Eslinde bu aldadicidir Bina bir mertebelidir Teqriben bir metrlik kursu uzerinde insa edilib Eni 2 metre catan eyvandan birbasa ibadet zalina qapi acilir Giris qapisi yuxaridan yarim dairevi tagbendle tamamlanir Hemin qapinin sol yaninda kicik olculu nisa var Nisanin sag ve sol tereflerinde ise dairevi formada daslar qoyulub uzerine kitabeler yazilmisdir Dondarli mescidinin ibadet zalinda dord eded das sutunlar qoyulub Sutunlara komek meqsedile yan divarlar uzerinde playstrlar qurasdirilmisdir Onlar zalin ustunu orten gumbezlerin daha da mohkem mohtesem dayaniqli olmasina serait yaradir Ancaq mescidin interyerinden baxanda bu menzerenin sahidi oluruq Onun dam terefden ortuyu ise Susa Agdam Fuzuli ve s seherlerinin mescidlerinde oldugu kimi yamacli formada hell edilmisdir XVIII XIX esrin yadigari olan Dondarli mescidi Qarabagin qedim islam memarliginin gozel numunesidir Uzerindeki yazilar Mescidin uzerinde ereb elifbasi ile bir nece kitabe vardir Kend isgaldan azad olunduqdan sonra bu kitabeler ilahiyyatci Behcet Efendiyev terefinden oxunmusdur Mescidin uzerinde dord yumru xana var Yumru xanalarda Mehemmed peygemberin adi yazilib Digerlerinde Imam Eli Imam Hesen ve Imam Huseynin birinde ise Residi Xelifelerinin adlari qeyd olunub Giris qapisi uzerinde olan yarim dairevi tagbende ki yazida Le ilehe Illellah Muhemmeden Resulallah yazilib Hemcinin hicri teqvimi ile 1281 ci il qeyd edlib Bu da miladi tarixi ile 1860 ci il hesab olunur Hemcinin bu kitabede qeyd olunur Sahibul cemaetul Dondarli yeni onun sahibi Dondarli camatidir Mescidin uzerinde daha bir kitabede ise bele yazilib بنينا هذه كريم الحسنة بحجرة النبي احدى ثمانين و الف سنة Tercumesi Bunu gozel bir ehsan olaraq hicri 1081 ci ilde tikdik Bu da miladi tarixle 1670 ci il hesab olunur Mescidin uzerindeki yazilardan belli olur ki Dondarli kend mescidinin tarixi daha qedimdir O bir defe uculduqdan sonra yeniden tikilib Mescidin yuxari hissesinde daha bir kitabe de vardir Teessufki onu oxumaq hele mumkun deyil Mescidin mehrabinda da Qurani Kerimden bir aye yazilmisdir Istinadlar Din xadimi Hemidullah Efendiyev 2022 03 15 tarixinde Istifade tarixi 2020 10 28 Qubadli rayonunun esir abideleri 2021 06 11 tarixinde Istifade tarixi 2020 12 24 Ilham Eliyev Ilham Eliyevin Tviti az Ilham Eliyev 2020 2020 10 27 tarixinde Istifade tarixi 2020 10 25 Qubadli rayonu erazisinde olan dini ibadetgahlar ocaqlar mescidler pir ve ziyaretgahlar haqqinda M e l u m a t 2022 03 15 tarixinde Istifade tarixi 2020 10 28 2010 09 03 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 12 24 Hemcinin baxArran memarliq mektebi Yuxari Govher aga mescidi Asagi Govher aga mescidi Imamzade turbesi Berde