Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dağüstü qəbiristanlığı və ya Pirvənzərə qəbiristanlığı — Azərbaycanın Bakı şəhərində 1930-cu illərin əvvəllərinə qədər mövcud olan müxtəlif məzhəbli qəbiristanlıq . Qəbiristanlıq Bakı təpəsinin üstündə, Çəmbərəkənd kəndinin cənub-şərqində, Pirvənzərə kimi tanınan yerdə yerləşirdi.
| Qəbiristanlıq | |
| Dağüstü qəbiristanlığı | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər |  Bakı |
| Əsası qoyulub | 1883 |
| Ləğv olunub | 1930-cu illərin əvvəlləri |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Şəhər mühəndisi polkovnik Nikolay fon der Nonne tərəfindən tərtib olunmuş 1899-cu il Bakı şəhərinin planında qəbiristanlıq bir neçə ərazilərə bölünürdü: müsəlman, erməni həvari, pravoslav, katolik, lüteran, yəhudi və molokan. Qəbiristanlıq ərazisində bir neçə kilsə də vardı.
1930-cu illərin ilk yarısında qəbiristanlıq söküldü və onun yerində Sergey Kirov adına park salındı. 1990-cı ildə qəbiristanlığın köhnə müsəlman hissəsində, Qara Yanvar faciəsi qurbanlarının cəsədləri və sonra Qarabağ münaqişəsi zamanı həlak olanlar dəfn edilmişdir. Bu gün bu sahə Şəhidlər Xiyabanı olaraq tanınır.
Tarixi
Dağüstü qəbiristanlığın yaranması
1882-ci il tarixli Bakının "Kaspi" qəzetinin avqust sayında qeyd olunurdu ki, yaşayış binalarının yaxınlığında qəbiristanlığın yerləşməsi əhaliyə zərərlidir.. Qəzet xüsusilə qeyd etdi ki, qəbiristanlıq, xüsusən də rus qəbiristanlığı, xarici şəhər evlərinin damlarından başlayır və qəbiristanlığa girmək üçün ilk evin əsas pilləsindən sonuncu pilləsinə kimi gedib, məzarları adlamaq üçün kifayətdir və ya, bu evlərin hər birinin damından kiçik bir addım attıb, qəbiristanlığa girmək olar.
Bir çox sakinlər qəzetin müxbirlərinə məlumat vermişdilər ki, qızmar havada cəsədlərin parçalanmasından güclü qoxu gəlirdi. Qəzetdə qeyd olunurdu ki, qəbiristanlıqda epidemiya xəstəliklərindən ölənlər üçün xüsusi bir şöbə yox idi. Qəzetin jurnalistləri təklif edirdi ki, qəbiristanlıq üçün eyni dağın arxasında yeni bir yer verilsin, hansının ki, yamacında Çəmbərəkənd qəbiristanlığında yerləşir.
27 sentyabr 1882-ci ildə Bakı Şəhər Dumasının ikinci müntəzəm iclası Çəmbərəkənd qəbiristanlığının yeni bir yerə köçürülməsi məsələsi müzakirə olunurdu. Yeni yer qəbiristanlığın arxasında idi.
"Kaspiy" qəzetinin 1883-cü il tarixli sayında Bakı Şəhəri Hökuməti Sanitar Şuranın qərarı və Bakı Şəhəri Dumasının hökmü ilə Bakının şəhərində yerləşən Çəmbərəkənd qəbiristanlığının yanında olan bütün müsəlman və xristian qəbiristanlıqları əbədi olaraq iyulun 1-dən bağlanıldığını elan olunmuşdu. Yeni dəfnlər Çəmbərəkəndin yuxarısındakı yeni seçilmiş Pirkən-Zarı (Pirvənzərə) dağlıq ərazisində yerlərdə olmalı idi. Köhnə qəbiristanlıqlarda ölülərin dəfni ciddi qadağan olunmuşdu.
Daha sonrakı tarixi
8 avqust 1883-cü ildə qəbiristanlıqda cəsədləri anatomizə etmək üçün kiçik kilsə açılmışdı, hara ki, anatomizə olunan bütün mərhumları göndərirdilər. cəsədləri daha əvvəl anatomizə edildiyi Mixailovskiy xəstəxanasının binası bağlı idi.
1910-cu illərin əvvəllərində, qəbiristanlığın müsəlman hissəsində, müsəlman din məktəbi "Səadət" üçün bir bina tikmək qərarı alındı. Memar Zivər bəy Əhmədbəyov layihəni hazırladı və cümə gününün birində qəbiristanlıqda insanlar toplaşdı. Axund dua oxuduqdan sonra, mərhumların yaxınları və yoldaşları qalıqları Dağüstü qəbiristanlığına köçürdülər, boş qəbirlər yerlə bərabərləşdirildi və 1912-ci il dekabrın 23-də məktəb binasının təməli qoyuldu.
1918-ci ildə mart hadisələrinin qurbanları qəbiristanlığın müsəlman hissəsində dəfn olunmuşdu. Eyni ilin sentyabr ayında Bakı döyüşündə həlak olan Osmanlı İmperiyasının türk əsgərlərinin cənazələri qəbiristanlıqda dəfn olunmuşdu (1999-cu ildə bu yerdə xatirə obeliski tikildi); qəbiristanlığın katolik bölməsində eyni döyüşdə həlak olan Britaniya hərbi qulluqçuların cəsədləri dəfn olunmuşdu (bu gün bu yerdə Flame Towers yerləşir).
Qəbiristanlığın sökülməsi
XX əsrin 30-cu illərin ilk yarısında Çəmbərəkənd və Dağüstü qəbiristanlığları tam söküldü və onların yerində Sergey Kirov adına park salındı. 1931-ci ildə parkın layihəsi memar tapşırılmışdı. İlyinin sözlərinə görə, Bakıya ikinci səfərinin ilk günündə Bakı təpəsinin başı tərk edilmiş bir yer idi, harada ki, "yan-yana qoyulmuş və unudulmuş məzar daşları" var idi. Həmin illərdə bu köhnə qəbiristanlıqlar uzun müddət mövcud olduqları üçün öz mövcud olmuş bütün müddətlərini keçmişdilər və şəhərə haqlı olmayan yer tuturdu. Daha sonra yeni parkın ərazisində Sergey Kirovun abidəsi qoyulmuşdur və "Xalqların dostluğu" restoranı tikilmişdir.
Bir çoxunun qəbirləri şəhərin digər qəbiristanlıqlarında yenidən dəfn olunmuşdu: məsələn, burada dəfn olunan Ağa Musa Nağıyevin məzarın Biləcəri kəndinin qəbiristanlığında dəfn olunmuşdu. Hüseyn Ərəblinski, Cəlil Məmmədquluzadə, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev kimi məşhur şəxsiyyətlərin qalıqları Fəxri Xiyabanda yenidən dəfn olunmuşdu. Ancaq Səməd bəy Mehmandarov, Zivər bəy Əhmədbəyov, Əlirza Rasizadə kimi şəxslərin məzarları itmişdi.
1990-cı ildə qəbiristanlığın köhnə müsəlman hissəsində, Qara Yanvar faciəsi qurbanlarının cəsədləri və sonra Qarabağ münaqişəsi zamanı həlak olanlar dəfn edilmişdir. Bu gün bu sahə Şəhidlər Xiyabanı olaraq tanınır.
İstinadlar
- Сведения Бакинской городской управы // Каспий : газета. — 1883. — 10 августа (№ 90).
- Нечто о «граде мёртвых» // Каспий : газета. — 1882. — 27 августа (№ 91)
- Ильин Л. А. Элементы архитектуры // Наши достижения : журнал. — 1935. — № 4. — С. 147.
- Нечто о «граде мёртвых» // Каспий : газета. — 1882. — 29 августа (№ 92).
- Статья о перенесении кладбища // Каспий : газета. — 1882. — 29 сентября (№ 105).
- Объявление Бакинской городской управы о закрытии кладбища // Каспий : газета. — 1883. — 22 июня (№ 69).
- Закладка здания «Саадет» // Каспий : газета. — 1912. — 23 декабря.
- Сулейманов М. Дни минувшие. — Б.: Азернешр, 1990. — С. 159. — 344 с.
- Назирли Ш. Судьба генерала // Kaspiy.az. — 2015. — 6 декабря.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dagustu qebiristanligi ve ya Pirvenzere qebiristanligi Azerbaycanin Baki seherinde 1930 cu illerin evvellerine qeder movcud olan muxtelif mezhebli qebiristanliq Qebiristanliq Baki tepesinin ustunde Cemberekend kendinin cenub serqinde Pirvenzere kimi taninan yerde yerlesirdi QebiristanliqDagustu qebiristanligiOlke AzerbaycanSeher Baki BakiEsasi qoyulub 1883Legv olunub 1930 cu illerin evvelleri40 21 26 sm e 49 49 45 s u Dagustu qebiristanligi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Seher muhendisi polkovnik Nikolay fon der Nonne terefinden tertib olunmus 1899 cu il Baki seherinin planinda qebiristanliq bir nece erazilere bolunurdu muselman ermeni hevari pravoslav katolik luteran yehudi ve molokan Qebiristanliq erazisinde bir nece kilse de vardi 1930 cu illerin ilk yarisinda qebiristanliq sokuldu ve onun yerinde Sergey Kirov adina park salindi 1990 ci ilde qebiristanligin kohne muselman hissesinde Qara Yanvar faciesi qurbanlarinin cesedleri ve sonra Qarabag munaqisesi zamani helak olanlar defn edilmisdir Bu gun bu sahe Sehidler Xiyabani olaraq taninir Tarixi Baki Muselman qebristanligi Yan Tsionqlinski 1912 Varsava Milli Muzeyi Dagustu qebiristanligin yaranmasi 1882 ci il tarixli Bakinin Kaspi qezetinin avqust sayinda qeyd olunurdu ki yasayis binalarinin yaxinliginda qebiristanligin yerlesmesi ehaliye zererlidir Qezet xususile qeyd etdi ki qebiristanliq xususen de rus qebiristanligi xarici seher evlerinin damlarindan baslayir ve qebiristanliga girmek ucun ilk evin esas pillesinden sonuncu pillesine kimi gedib mezarlari adlamaq ucun kifayetdir ve ya bu evlerin her birinin damindan kicik bir addim attib qebiristanliga girmek olar Bir cox sakinler qezetin muxbirlerine melumat vermisdiler ki qizmar havada cesedlerin parcalanmasindan guclu qoxu gelirdi Qezetde qeyd olunurdu ki qebiristanliqda epidemiya xesteliklerinden olenler ucun xususi bir sobe yox idi Qezetin jurnalistleri teklif edirdi ki qebiristanliq ucun eyni dagin arxasinda yeni bir yer verilsin hansinin ki yamacinda Cemberekend qebiristanliginda yerlesir 27 sentyabr 1882 ci ilde Baki Seher Dumasinin ikinci muntezem iclasi Cemberekend qebiristanliginin yeni bir yere kocurulmesi meselesi muzakire olunurdu Yeni yer qebiristanligin arxasinda idi Kaspiy qezetinin 1883 cu il tarixli sayinda Baki Seheri Hokumeti Sanitar Suranin qerari ve Baki Seheri Dumasinin hokmu ile Bakinin seherinde yerlesen Cemberekend qebiristanliginin yaninda olan butun muselman ve xristian qebiristanliqlari ebedi olaraq iyulun 1 den baglanildigini elan olunmusdu Yeni defnler Cemberekendin yuxarisindaki yeni secilmis Pirken Zari Pirvenzere dagliq erazisinde yerlerde olmali idi Kohne qebiristanliqlarda olulerin defni ciddi qadagan olunmusdu Daha sonraki tarixi 1918 ci ilde Bakida helak olan Britaniya esgerlerinin qebiristanliqda defni 8 avqust 1883 cu ilde qebiristanliqda cesedleri anatomize etmek ucun kicik kilse acilmisdi hara ki anatomize olunan butun merhumlari gonderirdiler cesedleri daha evvel anatomize edildiyi Mixailovskiy xestexanasinin binasi bagli idi 1910 cu illerin evvellerinde qebiristanligin muselman hissesinde muselman din mektebi Seadet ucun bir bina tikmek qerari alindi Memar Ziver bey Ehmedbeyov layiheni hazirladi ve cume gununun birinde qebiristanliqda insanlar toplasdi Axund dua oxuduqdan sonra merhumlarin yaxinlari ve yoldaslari qaliqlari Dagustu qebiristanligina kocurduler bos qebirler yerle beraberlesdirildi ve 1912 ci il dekabrin 23 de mekteb binasinin temeli qoyuldu 1918 ci ilde mart hadiselerinin qurbanlari qebiristanligin muselman hissesinde defn olunmusdu Eyni ilin sentyabr ayinda Baki doyusunde helak olan Osmanli Imperiyasinin turk esgerlerinin cenazeleri qebiristanliqda defn olunmusdu 1999 cu ilde bu yerde xatire obeliski tikildi qebiristanligin katolik bolmesinde eyni doyusde helak olan Britaniya herbi qulluqcularin cesedleri defn olunmusdu bu gun bu yerde Flame Towers yerlesir Qebiristanligin sokulmesi XX esrin 30 cu illerin ilk yarisinda Cemberekend ve Dagustu qebiristanliglari tam sokuldu ve onlarin yerinde Sergey Kirov adina park salindi 1931 ci ilde parkin layihesi memar tapsirilmisdi Ilyinin sozlerine gore Bakiya ikinci seferinin ilk gununde Baki tepesinin basi terk edilmis bir yer idi harada ki yan yana qoyulmus ve unudulmus mezar daslari var idi Hemin illerde bu kohne qebiristanliqlar uzun muddet movcud olduqlari ucun oz movcud olmus butun muddetlerini kecmisdiler ve sehere haqli olmayan yer tuturdu Daha sonra yeni parkin erazisinde Sergey Kirovun abidesi qoyulmusdur ve Xalqlarin dostlugu restorani tikilmisdir Bir coxunun qebirleri seherin diger qebiristanliqlarinda yeniden defn olunmusdu meselen burada defn olunan Aga Musa Nagiyevin mezarin Bileceri kendinin qebiristanliginda defn olunmusdu Huseyn Ereblinski Celil Memmedquluzade Ebdurrehim bey Haqverdiyev kimi meshur sexsiyyetlerin qaliqlari Fexri Xiyabanda yeniden defn olunmusdu Ancaq Semed bey Mehmandarov Ziver bey Ehmedbeyov Elirza Rasizade kimi sexslerin mezarlari itmisdi 1990 ci ilde qebiristanligin kohne muselman hissesinde Qara Yanvar faciesi qurbanlarinin cesedleri ve sonra Qarabag munaqisesi zamani helak olanlar defn edilmisdir Bu gun bu sahe Sehidler Xiyabani olaraq taninir IstinadlarSvedeniya Bakinskoj gorodskoj upravy Kaspij gazeta 1883 10 avgusta 90 Nechto o grade myortvyh Kaspij gazeta 1882 27 avgusta 91 Ilin L A Elementy arhitektury Nashi dostizheniya zhurnal 1935 4 S 147 Nechto o grade myortvyh Kaspij gazeta 1882 29 avgusta 92 Statya o perenesenii kladbisha Kaspij gazeta 1882 29 sentyabrya 105 Obyavlenie Bakinskoj gorodskoj upravy o zakrytii kladbisha Kaspij gazeta 1883 22 iyunya 69 Zakladka zdaniya Saadet Kaspij gazeta 1912 23 dekabrya Sulejmanov M Dni minuvshie B Azerneshr 1990 S 159 344 s Nazirli Sh Sudba generala Kaspiy az 2015 6 dekabrya