Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çəmbərəkənd qəbiristanlığı — Azərbaycanın Bakı şəhərində 1939-cu ilə qədər mövcud olan qəbiristanlıq. Qəbirstanlıqda 1883-cü il iyuluna kimi şəhər sakinlərini dəfn edilirdi. Qəbiristanlıq Bakı qəsrinin cənub-qərb hissəsində, Bakının ətrafı olan Çəmbərəkənd kəndinin şərqindəki, Bakının şimal-şərq yamacında, Pirvənzərə kimi tanınan yerdə yerləşirdi.
| Qəbiristanlıq | |
| Çəmbərəkənd qəbiristanlığı | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Yerləşdiyi yer |  Bakı |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Şəhər mühəndisi polkovnik Nikolay fon der Nonne tərəfindən tərtib olunmuş 1899-cu il Bakı şəhərinin planında qəbiristanlıq üç hissədən ibarətdir: şimalda köhnə müsəlman, mərkəzidə köhnə Erməni Həvari və cənubda köhnə pravoslav qəbiristanlıqlar. Çəmbərəkənd qəbiristanlığından Aşağı Çəmbərəkənd küçəsi ayırırdı.
Tarixi
Erkən tarixi
1820-ci illərdə qəbiristanlıq şəhərin kənarında, qala divarlarının arxasında yerləşirdi. Lakin vaxt keçdikcə, şəhər böyüyməyə başladı və divardan kənara çıxdıqdan sonra, Çəmbərəkənd qəbiristanlığı şəhərin yaşayış binaları arasında qaldı. Memar sözlərinə görə, qədim zamanlardan bu qədim qəbiristanlıq qədim şəhər qalasının qərbindəki Çəmbərəkənd yaxınlığındakı təpələrə yerləşirdi. Onlar teraslarla dağlıq platoya yüksəlib və qatlarda yerləşirdi. Daha sonrakı qəbiristanlıqlar — erməni və rus qəbiristanlıqları — şəhər üzərində məkanları tutmuşdur.
Ehtimal olunur ki, qəbiristanlığın bu ərazisində və qala üçün birbaşa bitişik bir sıra məzarların olması, müdafiə məqsədləri səbəbindən inşa olunmayıb. Lakin 1855-ci ilin planında qəbiristanlıq artıq "köhnə" adlanırdı, mövcud Şəhidlər Xiyabanının aşağında isə yeni bir qəbiristanlıq göstərilirdi, harada ki, köhnə qəbiristanlığın köçürülməsi və bu ərazinin azad edilməsi nəzərdə tutulmuşdu.
Qəbiristanlığın köçürülməsi məsələsi
1882-ci il tarixli Bakının "Kaspi" qəzetinin avqust sayında qeyd olunurdu ki, yaşayış binalarının yaxınlığında qəbiristanlığın yerləşməsi əhaliyə zərərlidir. Qəzet xüsusilə qeyd etdi ki, qəbiristanlıq, xüsusən də rus qəbiristanlığı, xarici şəhər evlərinin damlarından başlayır və qəbiristanlığa girmək üçün ilk evin əsas pilləsindən sonuncu pilləsinə kimi gedib, məzarları adlamaq üçün kifayətdir və ya, bu evlərin hər birinin damından kiçik bir addım attıb, qəbiristanlığa girmək olar.
Bir çox sakinlər qəzetin müxbirlərinə məlumat vermişdilər ki, qızmar havada cəsədlərin parçalanmasından güclü qoxu gəlirdi. Qəzetdə qeyd olunurdu ki, qəbiristanlıqda epidemiya xəstəliklərindən ölənlər üçün xüsusi bir şöbə yox idi. Qəzetin jurnalistləri təklif edirdi ki, qəbiristanlıq üçün eyni dağın arxasında yeni bir yer verilsin, hansının ki, yamacında Çəmbərəkənd qəbiristanlığında yerləşir.
Qəbiristanlığın bağlanması və sökülməsi
27 sentyabr 1882-ci ildə Bakı Şəhər Dumasının ikinci müntəzəm iclası Çəmbərəkənd qəbiristanlığının yeni bir yerə köçürülməsi məsələsi müzakirə olunurdu. Yeni yer qəbiristanlığın arxasında idi.
"Kaspiy" qəzetinin 1883-cü il tarixli sayında Bakı Şəhəri Hökuməti Sanitar Şuranın qərarı və Bakı Şəhəri Dumasının hökmü ilə Bakının şəhərində yerləşən Çəmbərəkənd qəbiristanlığının yanında olan bütün müsəlman və xristian qəbiristanlıqları əbədi olaraq bağlanıldığını elan olunmuşdu. Yeni dəfnlər Çəmbərəkəndin yuxarısındakı yeni seçilmiş Pirkən-Zarı (Pirvənzərə) dağlıq ərazisində yerlərdə olmalı idi. Köhnə qəbiristanlıqlarda ölülərin dəfni ciddi qadağan olunmuşdu.
1910-cu illərin əvvəllərində, qəbiristanlığın müsəlman hissəsində, müsəlman din məktəbi "Səadət" üçün bir bina tikmək qərarı alındı. Memar Zivər bəy Əhmədbəyov layihəni hazırladı və cümə gününün birində qəbiristanlıqda insanlar toplaşdı. Axund dua oxuduqdan sonra, mərhumların yaxınları və yoldaşları qalıqları Dağüstü qəbiristanlığına köçürdülər, boş qəbirlər yerlə bərabərləşdirildi və 1912-ci il dekabrın 23-də məktəb binasının təməli qoyuldu.
XX əsrin 30-cu illərin ilk yarısında Çəmbərəkənd və Dağüstü qəbiristanlığları tam söküldü və onların yerində parklar salındı. Xüsusilə, Çəmbərəkənd qəbiristanlığında yerində Çəmbərəkənd bağı var idi. Daha sonra bu ərazidə Bakı funikulyoru, Yaşıl Teatr, Gülüstan Sarayı və bəzi yaşayış binaları tikilmişdir.
İstinadlar
- Статья о перенесении кладбища // Каспий : газета. — 1882. — 29 сентября (№ 105).
- План существующего и проектированного расположения губернского города Баку. 1898–1900 / составитель полковник Фон-дер Нонне. — Б.: Государственный коммитет Азербайджанской Республики по геодезии и картографии, 1992.
- Нечто о "граде мёртвых" // Каспий : газета. — 1882. — 27 августа (№ 91)
- Ильин Л. А. Элементы архитектуры // Наши достижения : журнал. — 1935. — № 4. — С. 147.
- Саламзаде А. Градостроительство Азербайджана в XVI–XIX вв. // Искусство Азербайджана. — 1959. — Т. VII. — С. 180.
- Усейнов М. А., Саламзаде А. В., Бретаницкий Л. С. История архитектуры Азербайджана. — М.: Госстройиздат, 1963. — С. 363. — 396 с.
- Нечто о "граде мёртвых" // Каспий : газета. — 1882. — 29 августа (№ 92).
- Объявление Бакинской городской управы о закрытии кладбища // Каспий : газета. — 1883. — 22 июня (№ 69).
- Закладка здания "Саадет" // Каспий : газета. — 1912. — 23 декабря.
- Сулейманов М. Дни минувшие. — Б.: Азернешр, 1990. — С. 159. — 344 с.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Cemberekend qebiristanligi Azerbaycanin Baki seherinde 1939 cu ile qeder movcud olan qebiristanliq Qebirstanliqda 1883 cu il iyuluna kimi seher sakinlerini defn edilirdi Qebiristanliq Baki qesrinin cenub qerb hissesinde Bakinin etrafi olan Cemberekend kendinin serqindeki Bakinin simal serq yamacinda Pirvenzere kimi taninan yerde yerlesirdi QebiristanliqCemberekend qebiristanligiOlke AzerbaycanYerlesdiyi yer Baki Baki40 21 36 sm e 49 49 56 s u Cemberekend qebiristanligi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Seher muhendisi polkovnik Nikolay fon der Nonne terefinden tertib olunmus 1899 cu il Baki seherinin planinda qebiristanliq uc hisseden ibaretdir simalda kohne muselman merkezide kohne Ermeni Hevari ve cenubda kohne pravoslav qebiristanliqlar Cemberekend qebiristanligindan Asagi Cemberekend kucesi ayirirdi TarixiErken tarixi Seher muhendisi polkovnik Nikolay fon der Nonne terefinden tertib olunmus 1899 cu il Baki seherinin planinda Cemberekend qebiristanligiCemberekend qebiristanliginin ermeni hevari hissesi 1820 ci illerde qebiristanliq seherin kenarinda qala divarlarinin arxasinda yerlesirdi Lakin vaxt kecdikce seher boyuymeye basladi ve divardan kenara cixdiqdan sonra Cemberekend qebiristanligi seherin yasayis binalari arasinda qaldi Memar sozlerine gore qedim zamanlardan bu qedim qebiristanliq qedim seher qalasinin qerbindeki Cemberekend yaxinligindaki tepelere yerlesirdi Onlar teraslarla dagliq platoya yukselib ve qatlarda yerlesirdi Daha sonraki qebiristanliqlar ermeni ve rus qebiristanliqlari seher uzerinde mekanlari tutmusdur Ehtimal olunur ki qebiristanligin bu erazisinde ve qala ucun birbasa bitisik bir sira mezarlarin olmasi mudafie meqsedleri sebebinden insa olunmayib Lakin 1855 ci ilin planinda qebiristanliq artiq kohne adlanirdi movcud Sehidler Xiyabaninin asaginda ise yeni bir qebiristanliq gosterilirdi harada ki kohne qebiristanligin kocurulmesi ve bu erazinin azad edilmesi nezerde tutulmusdu Qebiristanligin kocurulmesi meselesi 1882 ci il tarixli Bakinin Kaspi qezetinin avqust sayinda qeyd olunurdu ki yasayis binalarinin yaxinliginda qebiristanligin yerlesmesi ehaliye zererlidir Qezet xususile qeyd etdi ki qebiristanliq xususen de rus qebiristanligi xarici seher evlerinin damlarindan baslayir ve qebiristanliga girmek ucun ilk evin esas pillesinden sonuncu pillesine kimi gedib mezarlari adlamaq ucun kifayetdir ve ya bu evlerin her birinin damindan kicik bir addim attib qebiristanliga girmek olar Bir cox sakinler qezetin muxbirlerine melumat vermisdiler ki qizmar havada cesedlerin parcalanmasindan guclu qoxu gelirdi Qezetde qeyd olunurdu ki qebiristanliqda epidemiya xesteliklerinden olenler ucun xususi bir sobe yox idi Qezetin jurnalistleri teklif edirdi ki qebiristanliq ucun eyni dagin arxasinda yeni bir yer verilsin hansinin ki yamacinda Cemberekend qebiristanliginda yerlesir Qebiristanligin baglanmasi ve sokulmesi 1918 ci ilde qebiristanligin hava goruntusu Seklin yuxari sag kuncunde qebiristanligin muselman hissesinde Seadet mektebinin binasini gormek olar 27 sentyabr 1882 ci ilde Baki Seher Dumasinin ikinci muntezem iclasi Cemberekend qebiristanliginin yeni bir yere kocurulmesi meselesi muzakire olunurdu Yeni yer qebiristanligin arxasinda idi Kaspiy qezetinin 1883 cu il tarixli sayinda Baki Seheri Hokumeti Sanitar Suranin qerari ve Baki Seheri Dumasinin hokmu ile Bakinin seherinde yerlesen Cemberekend qebiristanliginin yaninda olan butun muselman ve xristian qebiristanliqlari ebedi olaraq baglanildigini elan olunmusdu Yeni defnler Cemberekendin yuxarisindaki yeni secilmis Pirken Zari Pirvenzere dagliq erazisinde yerlerde olmali idi Kohne qebiristanliqlarda olulerin defni ciddi qadagan olunmusdu 1910 cu illerin evvellerinde qebiristanligin muselman hissesinde muselman din mektebi Seadet ucun bir bina tikmek qerari alindi Memar Ziver bey Ehmedbeyov layiheni hazirladi ve cume gununun birinde qebiristanliqda insanlar toplasdi Axund dua oxuduqdan sonra merhumlarin yaxinlari ve yoldaslari qaliqlari Dagustu qebiristanligina kocurduler bos qebirler yerle beraberlesdirildi ve 1912 ci il dekabrin 23 de mekteb binasinin temeli qoyuldu XX esrin 30 cu illerin ilk yarisinda Cemberekend ve Dagustu qebiristanliglari tam sokuldu ve onlarin yerinde parklar salindi Xususile Cemberekend qebiristanliginda yerinde Cemberekend bagi var idi Daha sonra bu erazide Baki funikulyoru Yasil Teatr Gulustan Sarayi ve bezi yasayis binalari tikilmisdir IstinadlarStatya o perenesenii kladbisha Kaspij gazeta 1882 29 sentyabrya 105 Plan sushestvuyushego i proektirovannogo raspolozheniya gubernskogo goroda Baku 1898 1900 sostavitel polkovnik Fon der Nonne B Gosudarstvennyj kommitet Azerbajdzhanskoj Respubliki po geodezii i kartografii 1992 Nechto o grade myortvyh Kaspij gazeta 1882 27 avgusta 91 Ilin L A Elementy arhitektury Nashi dostizheniya zhurnal 1935 4 S 147 Salamzade A Gradostroitelstvo Azerbajdzhana v XVI XIX vv Iskusstvo Azerbajdzhana 1959 T VII S 180 Usejnov M A Salamzade A V Bretanickij L S Istoriya arhitektury Azerbajdzhana M Gosstrojizdat 1963 S 363 396 s Nechto o grade myortvyh Kaspij gazeta 1882 29 avgusta 92 Obyavlenie Bakinskoj gorodskoj upravy o zakrytii kladbisha Kaspij gazeta 1883 22 iyunya 69 Zakladka zdaniya Saadet Kaspij gazeta 1912 23 dekabrya Sulejmanov M Dni minuvshie B Azerneshr 1990 S 159 344 s