Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dövlət Gəray (krımtat. Devlet Geray)(v. 13 noyabr 1631) — Şaqay Mübarək Gərayın oğlu, Krım kalqayı.
| Dövlət Gəray | |
|---|---|
| 1610 – 1623 | |
| Əvvəlki | Canıbəy Gəray |
| Sonrakı | Şahin Gəray |
| 21 iyun 1628 – 13 noyabr 1631 | |
| Əvvəlki | Şahin Gəray |
| Sonrakı | Əzəmət Gəray |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | 13 noyabr 1631 |
| Atası | Shaqay Mubarek Giray |
| Anası | Durbikə Xatun |
| Ailəsi | Gəraylar |
| Hərbi xidmət | |
| Döyüşlər | |
Həyatı
Doğum tarixi bilinmir. Atası Krım xanı I Dövlət Gərayın oğlu Şaqay Mübarək Gəray, anası isə çərkəz bəylərindən birinin qızı Durbikə Xatundur. Əmisi II Qazi Gərayın hakimiyyətə gəlişinin ardından atası bütün ailəsiylə birlikdə Şimali Qafqaza qaçdı və burada vəfat etdi. Atasının vəfatının ardından qardaşı Canıbəy Gərayla birlikdə əmiləri Fateh Gəray və Səlamət Gərayın himayəsində böyüdüldü. 1609-cu ildə kalqay Mehmed Gəray və olan qardaşı Şahin Gəray (II Səadət Gərayın oğlanları) ayaqlandılar və bu səbəblə vəzifədən alındılar. Onların yerinə qardaşı Canıbəy Gəray kalqay, Dövlət Gəray isə təyin edildilər. Bu vəzifədə ikən Moskva knyazlığı üzərinə tərtiblənən səfərlərdə iştirak etdilər.
1610-cu ildə əmisi Səlamət Gərayın vəfatıyla qardaşı Canıbəy taxta çıxdı. Kiçik qardaşı Dövlət Gərayı kalqay, mərhum əmisinin oğlu Əzəmət Gərayı isə təyin etdi. 1617-ci ilin avqustunda Osmanlı sultanı I Əhmədin əmriylə qardaşı Canıbəy Gəray 10 min nəfərlik ordusuyla davam edən Osmanlı-Səfəvi müharibəsinə qatıldı. O əsnada qardaşı kalqay Dövlət Gəray Bağçasarayda qalaraq xanlığı mühafizəsiylə vəzifələndirildi. Bu əsnada əmrindəki kiçik tatar birlikləriylə Lehistan üzərinə basqınlar tərtibləyən Dövlət Gəray Bila Tserkva yaxınlığını darmadağın etdi. 1618, 1620, 1621-ci ildə tərtiblənən səfərlərdə iştirak edən Krım tatarları sonuncu səfərdə baş tutan Hotin döyüşündə məğlub oldular.
Ancaq 1623-cü ildə Osmanlı sultanı II Osmanın taxtdan endirilməsi və I Mustafanın yenidən hakimiyyətə gəlməsinin ardından qardaşı Canıbəy Gəray taxtdan endirildi və yerinə üsyankar III Mehmed Gəray xan elan edildi. Beləcə, kalqay ünvanı əlindən alınan Dövlət Gəray qardaşıyla birlikdə Ədirnəyə qaçdılar. Ancaq III Mehmed Gərayın Osmanlı əleyhdarlığı və Krımda tayfalararası mübarizəni qızışdırması nəticəsində Canıbəy Gəray 21 iyun 1628-ci ildə yenidən xan, qardaşı Dövlət Gəray isə kalqay təyin edildi. İkinci kalqaylıq dövründə kazakların dəstəyiylə xanlığa hücum edən Mehmed Gərayla mübarizə apardı. Ardından 1629-cu ilin payızında Lehistan üzərinə hücuma keçən Dövlət Gəray burada ağır məğlubiyyətə uğradı. Ordusunun böyük qismi həlak oldu və əsir alındı.
Çox keçmədən Dövlət Gəray 13 noyabr 1631-ci ildə geridə varis qoymadan vəfat etdi. Yerinə isə illərdir olan əmisi oğlu Əzəmət Gəray kalqay təyin edildi.
İstinadlar
- Fisher, Alan, Kırım Tatarları, Çev: Eşref B. Özbilen, Selenge Yayınları, 2009
- Halim Giray Han, Gülbün-i Hanan, Osman Cudi Neşri, 1327
Mənbə
- Kırım Hanlığı’nda Kalgaylık ve Nureddinlik Üzerine Bir İnceleme. Furkan Cem Tosun. Yüksek Lisans Tezi. İzmir 2022
- Von Hammer Purgstall, Kırım Hanlığı Tarihi, İnsan Yayınlar, 3. Baskı, 2020
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dovlet Geray krimtat Devlet Geray v 13 noyabr 1631 Saqay Mubarek Gerayin oglu Krim kalqayi Dovlet GerayKrim kalqayi1610 1623EvvelkiCanibey GeraySonrakiSahin Geray21 iyun 1628 13 noyabr 1631EvvelkiSahin GeraySonrakiEzemet GeraySexsi melumatlarVefat tarixi 13 noyabr 1631 1631 11 13 Atasi Shaqay Mubarek GirayAnasi Durbike XatunAilesi GeraylarHerbi xidmetDoyusler Sefevi Osmanli muharibesiHeyatiDogum tarixi bilinmir Atasi Krim xani I Dovlet Gerayin oglu Saqay Mubarek Geray anasi ise cerkez beylerinden birinin qizi Durbike Xatundur Emisi II Qazi Gerayin hakimiyyete gelisinin ardindan atasi butun ailesiyle birlikde Simali Qafqaza qacdi ve burada vefat etdi Atasinin vefatinin ardindan qardasi Canibey Gerayla birlikde emileri Fateh Geray ve Selamet Gerayin himayesinde boyuduldu 1609 cu ilde kalqay Mehmed Geray ve olan qardasi Sahin Geray II Seadet Gerayin oglanlari ayaqlandilar ve bu sebeble vezifeden alindilar Onlarin yerine qardasi Canibey Geray kalqay Dovlet Geray ise teyin edildiler Bu vezifede iken Moskva knyazligi uzerine tertiblenen seferlerde istirak etdiler 1610 cu ilde emisi Selamet Gerayin vefatiyla qardasi Canibey taxta cixdi Kicik qardasi Dovlet Gerayi kalqay merhum emisinin oglu Ezemet Gerayi ise teyin etdi 1617 ci ilin avqustunda Osmanli sultani I Ehmedin emriyle qardasi Canibey Geray 10 min neferlik ordusuyla davam eden Osmanli Sefevi muharibesine qatildi O esnada qardasi kalqay Dovlet Geray Bagcasarayda qalaraq xanligi muhafizesiyle vezifelendirildi Bu esnada emrindeki kicik tatar birlikleriyle Lehistan uzerine basqinlar tertibleyen Dovlet Geray Bila Tserkva yaxinligini darmadagin etdi 1618 1620 1621 ci ilde tertiblenen seferlerde istirak eden Krim tatarlari sonuncu seferde bas tutan Hotin doyusunde meglub oldular Ancaq 1623 cu ilde Osmanli sultani II Osmanin taxtdan endirilmesi ve I Mustafanin yeniden hakimiyyete gelmesinin ardindan qardasi Canibey Geray taxtdan endirildi ve yerine usyankar III Mehmed Geray xan elan edildi Belece kalqay unvani elinden alinan Dovlet Geray qardasiyla birlikde Edirneye qacdilar Ancaq III Mehmed Gerayin Osmanli eleyhdarligi ve Krimda tayfalararasi mubarizeni qizisdirmasi neticesinde Canibey Geray 21 iyun 1628 ci ilde yeniden xan qardasi Dovlet Geray ise kalqay teyin edildi Ikinci kalqayliq dovrunde kazaklarin desteyiyle xanliga hucum eden Mehmed Gerayla mubarize apardi Ardindan 1629 cu ilin payizinda Lehistan uzerine hucuma kecen Dovlet Geray burada agir meglubiyyete ugradi Ordusunun boyuk qismi helak oldu ve esir alindi Cox kecmeden Dovlet Geray 13 noyabr 1631 ci ilde geride varis qoymadan vefat etdi Yerine ise illerdir olan emisi oglu Ezemet Geray kalqay teyin edildi IstinadlarFisher Alan Kirim Tatarlari Cev Esref B Ozbilen Selenge Yayinlari 2009 Halim Giray Han Gulbun i Hanan Osman Cudi Nesri 1327MenbeKirim Hanligi nda Kalgaylik ve Nureddinlik Uzerine Bir Inceleme Furkan Cem Tosun Yuksek Lisans Tezi Izmir 2022 Von Hammer Purgstall Kirim Hanligi Tarihi Insan Yayinlar 3 Baski 2020