Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cəlaləddin Əsildar oğlu Qorxmazov (1 oktyabr 1877, Xumtorqala[d], Dağıstan vilayəti – 27 sentyabr 1937, Moskva) — Dağıstan ictimai-siyasi xadimi, diplomat və publisist.
| Cəlaləddin Qorxmazov | |
|---|---|
| rus. Джелал-Эд-Дин Асельдерович Коркмасов | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1 oktyabr 1877 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 27 sentyabr 1937 (59 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Partiya | ÜİK(b)P |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Atası | Əsildar Qorxmazov |
| Həyat yoldaşı | Mariya Skakovskaya |
| Dini | islam |
| | |
| Təltifləri | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Cəlaləddin Qorxmazov milliyətcə qumuq türklərindəndir. Araşdırıcılar onun 1877 və ya 1879-cu ildə Rusiyanın Dağıstanın XIX yüzillliyin əvvəllərində işğal etdiyi Kumtorqala kəndində ortabab bir ailədə doğulduğunu yazırlar. İndi həmin kənd Cəlaləddinin şərəfinə onun familyasına uyğunlaşdırılaraq Qorxmazqala adlandırılır. İlk təhsilini kəndlərindəki xalq arasında mollaxana adlandırılan ibtidai məktəbdə alan Cəlaləddin daha sonra Şərqdə geniş yayılmış təhsil ocağı mədrəsədə oxumuşdur.
Lakin o, bir çox həmyerliləri kimi təhsilini davam etdirmək üçün Şərq ölkələrindəki dini mərkəzlərə getməmişdir. Rus dilini, Rusiya təhsil sistemini öyrənərək Stavropoldakı klassik oğlan gimnaziyaya daxil olmuşdur.
XX yüzilliyin başlarında Rusiyanı bürüyən qarışıqlıq, geniş yayılan vətandaş itaətsizliyi Dağıstandan da yan keçməmişdi. Çılğın və vətənsevər bir gənc olan Cəlaləddin xalqını müstəmləkədən azad, millətini firavan yaşayan görmək istəyirdi. Sosialistlərin "xalqlara azadlıq", "bərabərlik, insanın insan tərəfindən istismarına son qoyulması" və s. şüarları yaşıdlarının bir çoxu kimi ona da şirin gəlmişdi. "Avropanı dolaşan kommunizm kabusu" gənc Cəlaləddini də öz qoynuna çəkmişdir.
1906-cı ildə çar polisi onun hökumət əleyhinə fəaliyyətindən xəbər tutaraq həbs edir. Məhkəmənin qərarı ilə polis nəzarətində Olsnetski quberniyasına sürgünə göndərilir. 1907-ci ildə sürgündən qurtulub mühacirətə getməyə nail olan Cəlaləddin Qorxmazov 1907-ci ildə Parisə gedir. Orada ictimai-siyasi fəaliyyətlə məşğul olmaqla yanaşı, Fransanın məşhur ali təhsil ocaqlarından Sarbon Unversitetinin Hüquq fakültəsinə qəbul olunur. 1907-ci ildə o, Polşa inqilabçısının qızı, sonralar özü də inqilabi mübarizə tarixində silinməz izlər qoymuş Mariya Skakovskaya (1886–1937) ilə ailə həyatı qurur.
Cəlaləddin Qorxmazovla eyni illərdə gələcəyin ictimai-siyasi xadimi və dövlət adamı, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 4 və 5 kabinetlərində nazir olmuş Rəşid xan Qaplanov da Sarbon Universitetinin Hüquq fakültəsində oxuyurdu. Onlar arasında dosluq telləri o qədər möhkəm olur ki, fərqli dünyagörüşə sahib olsalar da, dara düşəndə bir-birinə kömək əlini uzatmaqdan çəkinməyiblər.
Cəlaləddin Qorxmazov Parisdə "Gənc türklər" adlandırılan qrupun üzvləri ilə yaxından dostluq edir. "İttihad və tərəqqi" partiyasının liderləri ilə sıx ünsiyyətdə olur. Bu təşkilatı, yalnız Osmanlı dövlətini deyil, şərq xalqlarını cəhalətdən, gerilikdən qurtaracaq bir xilaskar kimi görür. Odur ki, "İttihad və tərəqqi"çilər İstanbulda hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra Sarbon Unversitetini bitirən Cəlaləddin Qorxmazov vətəninə dönmür. Əqidə və məslək dostları olan "Gənc türklər"in yanına İstanbula gəlir.
Həmin illərdə İstanbulda hökumət dairələrinə yaxın xeyli qumuq yaşayırdı. Ona görə də Cəlaləddin Qorxmazov üçün İstanbul həyatı o qədər də çətin keçmir. Gənc ailə İstanbulda yaşayır, Rusiyadan gələn mühacirlər üçün pansionat təşkil edir. 1909-cu ildən isə ilk rusdilli türk mətbuatı olan – "Stambulskie novosti" qəzetinin nəşrinə başlayır. C. Qorxmazovun redaktorluğu ilə cəmi 33 sayı çıxan bu qəzet Gənc türklər inqilabından sonrakı Osmanlını rus ictimaiyyətinə tanıtmaq baxımından mühüm rol oynayır. Bir sıra türk ziyalılarının məqaləsi qəzetdə verilir. Qəzet Osmanlı-Rusiya savaşlarının təsiri altında əsrlər boyu ruslarda yaranmış türk düşmənçiliyi düşüncəsinin tədricən aradan qaldırmağa kömək edir. Rusiyanın Osmanlı dövlətindəki səfiri N. V. Çarıxov Xarici İşlər naziri A. P. İzvolskiyə məktubunda "Stambulskie novosti" qəzetinin redaktorunu "mötədil görüşlərə malik çox istedadlı adam", qəzeti isə "Osmanlı dövləti ilə iqtisadi və mədəni zəmində yaxınlaşmağa xidmət edən nəşr" adlandırır.
Rusyianı bürüyən qarışıqlıq, çar II Nikolayın taxtdan uzaqlaşdırılması əksər vətənpərvərlər kimi Cəlaləddin Qorxmazovu da vətəninə çəkir. O, yaranmış imkandan səmərəli istifadə edərək xalqını azadlığa çıxarmaq, ona xoşbəxtlik bəxş etmək istəyir.
1917-ci il martın 5–6-da əqidəsindən, siyasi mənsubiyyətindən asılı olmayaraq əksər Quzey Qafqaz ziyalıları və xalqın öncülləri sayılanlar Vladiqafqazda bir araya gələrək Dağlıların Birləşmiş Müvəqqəti Mərkəzi Komitəsini yaradır. Cəlaləddin Qorxmazovda təkcə bu qurultayda deyil, 1917-ci il mayın 14–21-də keçirilən qurultayda da iştirak edir. Qurultay Quzey Qafqaz və Dağıstan Dağlıları İttifaqı adlı təşkilat yaratdıqlarını elan edir. Həmin ilin sentyabrında keçirilən növbəti qurultayda Abxaziyanın da İttifaqa qoşulması nəticəsində təşkilat Quzey Qafqaz, Dağıstan və Abxaziya İttifaqı adlandırılır.
Cəlaləddin Qorxmazov 1917-ci ildə dağlı xalqlarının hər iki tarixi qurultayında iştirak etsə də, az sonra milli qüvvələrdən uzaqlaşır, Temirxanşurada Dağıstan Sosialist qrupunu yaradır. Qrup üzvləri Dağıstanda sosialist inqilabını hazırlayıb həyata keçirməyi qarşılarına məqsəd qoyur. Bolşeviklərin savadlı və genişdünyagörüşlü, təbliğat-təşviqat işini bilən, təşkilatçılıq təcrübəsi olan kadrlara böyük ehtiyacı olduğundan onu tezliklə RKP(b) Qafqaz ölkə komitəsi MK-nın üzvü seçiblər.
Bolşeviklər 1919-cu ildə C. Qorxmazovu Bakıda zəif olan RKP(b) Bakı Komitəsinin işini canlandırmağa göndərir. Azərbaycan təhlükəsizlik orqanları C. Qorxmazovu iş başında yaxalayaraq həbs edirlər. Azərbaycan hökuməti siyasi görüşlərinə görə insanlara sərt cəza vermirdi. Bundan yararlanan C. Qorxmazov Bakı möhkəmləndirilmiş hərbi rayonunun rəisi vəzifəsini yerinə yetirən çərkəz əsilli general (1874–1920) yardımı ilə həbsdən çıxaraq Dağıstana qayıdır. Dağıstanda Müvəqqəti İnqilab Şurasına rəhbərlik edən Cəlaləddin Qorxmazov bölgəni bolşeviklər işğal etdikdən sonra 1921-ci ildə yaratdıqları Dağıstan MCCR-nın XKS-nın sədri edilir.
Dağıstanda rəhbər vəzifədə işləyəndə Azərbaycanla sıx əlaqədə olan, Azərbaycanın maddi imkanlarından yararlanaraq Dağıstanın iqtisadiyyatını yüksəltməyə çalışan, maarif və mədəniyyətinin inkişafına nail olan C. Qorxmazov Bakıda bolşeviklərin tələbəlik dostu Rəşid xan Qablanovu həbs etdiklərini eşidəndə Azərbaycan XKS sədri N. Nərimanova, habelə Qafqaz Hərbi-İnqilab Komitəsinin üzvü S. Orconikidze və Azərbaycan MİK sədri İ. Naneyşviliyə müraciət edərək onun azad edilməsinə nail olur.
On il Dağıstan MCCR-nın XKS-nın sədri olan C. Qorxmazov 1926-cı ildə Bakıda keçirilən I Türkoloji qurultaya qatılır, bölmə iclaslarına sədirlik edir, yeni latın qrafikalı əlifbaya keçilməsində xüsusi fəallıq göstərir.
Bakı ali və orta ixtisas məktəblərində Dağıstan xalqları üçün xüsusi kursların açılmasına, Bakı mətbəələrində Dağıstan xalqlarının dillərində qəzet, jurnal, kitab nəşrinə nail olan C. Qorxmazovun fəaliyyəti getdikcə Sovet rəhbərlərini narahat etməyə başlayır.
1928-ci ildə yaradılan Umumittifaq Yeni Əlifba Komitəsinin sədr müavini kimi böyük təşkilati işlər görən, 1934-cü ildə Firdovsinin 1000 illik yubileyi münasibətilə yaradılan Sovet Təşkilat komitəsinə sədrlik edən C. Qorxmazovun dostları sırasında , Emil Zolya, Anatol Frans, Romen Rollan, Anri Barbüs və b. məşhurlar vardı. 1925-ci ildə C. Qorxmazovla görüşən məşhur Norveç qütb tədqiqatçısı, Nobel mükafatı laureatı Frityof Nansen onun haqqında yazır: "Qorxmazov Mahaçqala yaxınlığındakı Kumtorqala adlı qumuq kəndindəndir. Daha çox avropalıya bənzəyir. Ziyalı sifəti və geniş alnı var. Saçları bəyaz və dalğalıdır. Onun ana dili türk-qumuq dilidir. Bu dil Dağıstanda çox geniş yayılıb. Rus dili ilə birlikdə ümumi ünsiyyət vasitəsidir. Qorxmazov çox ağıllı adamdır. Gözəl təhsil alıb. Əsas peşəsi hüquqşünaslıqdır, lakin mütaliə dairəsi həddindən artıq genişdir. İnqilabdan əvvəl uzun müddət siyasi mühacir kimi Parisdə yaşayıb".
O, Umumittifaq Yeni Əlifba komitəsinin sədr müavini işləyəndə daim sıxışdırılan, təqib altında olan dostu Rəşid xan Qaplanovu komitədə hüquq məslətətçisi vəzifəsinə qəbul etdirir. Ölkənin kiçik bir bölgəsində çalışsa da, xalq arasında böyük nüfuzu olan C. Qorxmazovun xarici əlaqələri də Sovet rəhbərliyini rahatsız edir. Onu öncə möhkəm dayağı olan Dağıstandan uzaqlaşdıraraq Moskvaya SSRİ Mİllətlər Soveti sədrinin müavini vəzifəsinə aparıblar. C. Qorxmazov bolşeviklərin etdiyi vədlərin boşa çıxdığını, əsarətdə olan xalqlara çar Rusiyası dövründəki kimi münasibət bəsləndiyini, rəhbərlikdəkilərdən fərqli düşünənlərə qarşı açıq və gizli divan tutulduğunu görür. Aldandığını gec də olsa, anlayaraq özü kimi aldanmışlarla birləşib dəyişiklər etməyi planlaşdırır. Lakin bu da mümkün olmur. Çünki ötən 20 ildə Sovetlər güclü cəza aparatı qura bilir. Xüsusi xidmət orqanları hətta hökumətdə rəhbər vəzifə tutanları belə ciddi izləyir, onların hər bir hərəkatından xəbər tuturdu. Buna görə də vəzifəsindən, yaşından, siyasi mövqeyindən asılı olmayaraq hökumətə müxalif saydıqları insanların kütləvi həbsinə və cəzalandırlmasına başlanılır.
Qumuq xalqının oğlu Cəlaləddin Qorxmazov da 1937-ci il iyunun 22-də həbs edilib, sentyabrın 27-də isə güllələnir.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Celaleddin Esildar oglu Qorxmazov 1 oktyabr 1877 Xumtorqala d Dagistan vilayeti 27 sentyabr 1937 Moskva Dagistan ictimai siyasi xadimi diplomat ve publisist Celaleddin Qorxmazovrus Dzhelal Ed Din Aselderovich KorkmasovSexsi melumatlarDogum tarixi 1 oktyabr 1877 1877 10 01 Dogum yeri Xumtorqala d Temirxan Sura dairesi Dagistan vilayeti Rusiya imperiyasiVefat tarixi 27 sentyabr 1937 1937 09 27 59 yasinda Vefat yeri Moskva RSFSR SSRIDefn yeri Donskoye qebiristanligi d Partiya UIK b PTehsili SarbonnaFealiyyeti siyasetciAtasi Esildar QorxmazovHeyat yoldasi Mariya SkakovskayaDini islamTeltifleri Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiCelaleddin Qorxmazov milliyetce qumuq turklerindendir Arasdiricilar onun 1877 ve ya 1879 cu ilde Rusiyanin Dagistanin XIX yuzillliyin evvellerinde isgal etdiyi Kumtorqala kendinde ortabab bir ailede doguldugunu yazirlar Indi hemin kend Celaleddinin serefine onun familyasina uygunlasdirilaraq Qorxmazqala adlandirilir Ilk tehsilini kendlerindeki xalq arasinda mollaxana adlandirilan ibtidai mektebde alan Celaleddin daha sonra Serqde genis yayilmis tehsil ocagi medresede oxumusdur Lakin o bir cox hemyerlileri kimi tehsilini davam etdirmek ucun Serq olkelerindeki dini merkezlere getmemisdir Rus dilini Rusiya tehsil sistemini oyrenerek Stavropoldaki klassik oglan gimnaziyaya daxil olmusdur XX yuzilliyin baslarinda Rusiyani buruyen qarisiqliq genis yayilan vetandas itaetsizliyi Dagistandan da yan kecmemisdi Cilgin ve vetensever bir genc olan Celaleddin xalqini mustemlekeden azad milletini firavan yasayan gormek isteyirdi Sosialistlerin xalqlara azadliq beraberlik insanin insan terefinden istismarina son qoyulmasi ve s suarlari yasidlarinin bir coxu kimi ona da sirin gelmisdi Avropani dolasan kommunizm kabusu genc Celaleddini de oz qoynuna cekmisdir 1906 ci ilde car polisi onun hokumet eleyhine fealiyyetinden xeber tutaraq hebs edir Mehkemenin qerari ile polis nezaretinde Olsnetski quberniyasina surgune gonderilir 1907 ci ilde surgunden qurtulub muhacirete getmeye nail olan Celaleddin Qorxmazov 1907 ci ilde Parise gedir Orada ictimai siyasi fealiyyetle mesgul olmaqla yanasi Fransanin meshur ali tehsil ocaqlarindan Sarbon Unversitetinin Huquq fakultesine qebul olunur 1907 ci ilde o Polsa inqilabcisinin qizi sonralar ozu de inqilabi mubarize tarixinde silinmez izler qoymus Mariya Skakovskaya 1886 1937 ile aile heyati qurur Celaleddin Qorxmazovla eyni illerde geleceyin ictimai siyasi xadimi ve dovlet adami Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin 4 ve 5 kabinetlerinde nazir olmus Resid xan Qaplanov da Sarbon Universitetinin Huquq fakultesinde oxuyurdu Onlar arasinda dosluq telleri o qeder mohkem olur ki ferqli dunyagoruse sahib olsalar da dara dusende bir birine komek elini uzatmaqdan cekinmeyibler Celaleddin Qorxmazov Parisde Genc turkler adlandirilan qrupun uzvleri ile yaxindan dostluq edir Ittihad ve tereqqi partiyasinin liderleri ile six unsiyyetde olur Bu teskilati yalniz Osmanli dovletini deyil serq xalqlarini cehaletden gerilikden qurtaracaq bir xilaskar kimi gorur Odur ki Ittihad ve tereqqi ciler Istanbulda hakimiyyeti ele aldiqdan sonra Sarbon Unversitetini bitiren Celaleddin Qorxmazov vetenine donmur Eqide ve meslek dostlari olan Genc turkler in yanina Istanbula gelir Hemin illerde Istanbulda hokumet dairelerine yaxin xeyli qumuq yasayirdi Ona gore de Celaleddin Qorxmazov ucun Istanbul heyati o qeder de cetin kecmir Genc aile Istanbulda yasayir Rusiyadan gelen muhacirler ucun pansionat teskil edir 1909 cu ilden ise ilk rusdilli turk metbuati olan Stambulskie novosti qezetinin nesrine baslayir C Qorxmazovun redaktorlugu ile cemi 33 sayi cixan bu qezet Genc turkler inqilabindan sonraki Osmanlini rus ictimaiyyetine tanitmaq baximindan muhum rol oynayir Bir sira turk ziyalilarinin meqalesi qezetde verilir Qezet Osmanli Rusiya savaslarinin tesiri altinda esrler boyu ruslarda yaranmis turk dusmenciliyi dusuncesinin tedricen aradan qaldirmaga komek edir Rusiyanin Osmanli dovletindeki sefiri N V Carixov Xarici Isler naziri A P Izvolskiye mektubunda Stambulskie novosti qezetinin redaktorunu motedil goruslere malik cox istedadli adam qezeti ise Osmanli dovleti ile iqtisadi ve medeni zeminde yaxinlasmaga xidmet eden nesr adlandirir Rusyiani buruyen qarisiqliq car II Nikolayin taxtdan uzaqlasdirilmasi ekser vetenperverler kimi Celaleddin Qorxmazovu da vetenine cekir O yaranmis imkandan semereli istifade ederek xalqini azadliga cixarmaq ona xosbextlik bexs etmek isteyir 1917 ci il martin 5 6 da eqidesinden siyasi mensubiyyetinden asili olmayaraq ekser Quzey Qafqaz ziyalilari ve xalqin onculleri sayilanlar Vladiqafqazda bir araya gelerek Daglilarin Birlesmis Muveqqeti Merkezi Komitesini yaradir Celaleddin Qorxmazovda tekce bu qurultayda deyil 1917 ci il mayin 14 21 de kecirilen qurultayda da istirak edir Qurultay Quzey Qafqaz ve Dagistan Daglilari Ittifaqi adli teskilat yaratdiqlarini elan edir Hemin ilin sentyabrinda kecirilen novbeti qurultayda Abxaziyanin da Ittifaqa qosulmasi neticesinde teskilat Quzey Qafqaz Dagistan ve Abxaziya Ittifaqi adlandirilir Celaleddin Qorxmazov 1917 ci ilde dagli xalqlarinin her iki tarixi qurultayinda istirak etse de az sonra milli quvvelerden uzaqlasir Temirxansurada Dagistan Sosialist qrupunu yaradir Qrup uzvleri Dagistanda sosialist inqilabini hazirlayib heyata kecirmeyi qarsilarina meqsed qoyur Bolseviklerin savadli ve genisdunyagoruslu tebligat tesviqat isini bilen teskilatciliq tecrubesi olan kadrlara boyuk ehtiyaci oldugundan onu tezlikle RKP b Qafqaz olke komitesi MK nin uzvu secibler Bolsevikler 1919 cu ilde C Qorxmazovu Bakida zeif olan RKP b Baki Komitesinin isini canlandirmaga gonderir Azerbaycan tehlukesizlik orqanlari C Qorxmazovu is basinda yaxalayaraq hebs edirler Azerbaycan hokumeti siyasi goruslerine gore insanlara sert ceza vermirdi Bundan yararlanan C Qorxmazov Baki mohkemlendirilmis herbi rayonunun reisi vezifesini yerine yetiren cerkez esilli general 1874 1920 yardimi ile hebsden cixaraq Dagistana qayidir Dagistanda Muveqqeti Inqilab Surasina rehberlik eden Celaleddin Qorxmazov bolgeni bolsevikler isgal etdikden sonra 1921 ci ilde yaratdiqlari Dagistan MCCR nin XKS nin sedri edilir Dagistanda rehber vezifede isleyende Azerbaycanla six elaqede olan Azerbaycanin maddi imkanlarindan yararlanaraq Dagistanin iqtisadiyyatini yukseltmeye calisan maarif ve medeniyyetinin inkisafina nail olan C Qorxmazov Bakida bolseviklerin telebelik dostu Resid xan Qablanovu hebs etdiklerini esidende Azerbaycan XKS sedri N Nerimanova habele Qafqaz Herbi Inqilab Komitesinin uzvu S Orconikidze ve Azerbaycan MIK sedri I Naneysviliye muraciet ederek onun azad edilmesine nail olur On il Dagistan MCCR nin XKS nin sedri olan C Qorxmazov 1926 ci ilde Bakida kecirilen I Turkoloji qurultaya qatilir bolme iclaslarina sedirlik edir yeni latin qrafikali elifbaya kecilmesinde xususi fealliq gosterir Baki ali ve orta ixtisas mekteblerinde Dagistan xalqlari ucun xususi kurslarin acilmasina Baki metbeelerinde Dagistan xalqlarinin dillerinde qezet jurnal kitab nesrine nail olan C Qorxmazovun fealiyyeti getdikce Sovet rehberlerini narahat etmeye baslayir 1928 ci ilde yaradilan Umumittifaq Yeni Elifba Komitesinin sedr muavini kimi boyuk teskilati isler goren 1934 cu ilde Firdovsinin 1000 illik yubileyi munasibetile yaradilan Sovet Teskilat komitesine sedrlik eden C Qorxmazovun dostlari sirasinda Emil Zolya Anatol Frans Romen Rollan Anri Barbus ve b meshurlar vardi 1925 ci ilde C Qorxmazovla gorusen meshur Norvec qutb tedqiqatcisi Nobel mukafati laureati Frityof Nansen onun haqqinda yazir Qorxmazov Mahacqala yaxinligindaki Kumtorqala adli qumuq kendindendir Daha cox avropaliya benzeyir Ziyali sifeti ve genis alni var Saclari beyaz ve dalgalidir Onun ana dili turk qumuq dilidir Bu dil Dagistanda cox genis yayilib Rus dili ile birlikde umumi unsiyyet vasitesidir Qorxmazov cox agilli adamdir Gozel tehsil alib Esas pesesi huquqsunasliqdir lakin mutalie dairesi heddinden artiq genisdir Inqilabdan evvel uzun muddet siyasi muhacir kimi Parisde yasayib O Umumittifaq Yeni Elifba komitesinin sedr muavini isleyende daim sixisdirilan teqib altinda olan dostu Resid xan Qaplanovu komitede huquq mesletetcisi vezifesine qebul etdirir Olkenin kicik bir bolgesinde calissa da xalq arasinda boyuk nufuzu olan C Qorxmazovun xarici elaqeleri de Sovet rehberliyini rahatsiz edir Onu once mohkem dayagi olan Dagistandan uzaqlasdiraraq Moskvaya SSRI MIlletler Soveti sedrinin muavini vezifesine apariblar C Qorxmazov bolseviklerin etdiyi vedlerin bosa cixdigini esaretde olan xalqlara car Rusiyasi dovrundeki kimi munasibet beslendiyini rehberlikdekilerden ferqli dusunenlere qarsi aciq ve gizli divan tutuldugunu gorur Aldandigini gec de olsa anlayaraq ozu kimi aldanmislarla birlesib deyisikler etmeyi planlasdirir Lakin bu da mumkun olmur Cunki oten 20 ilde Sovetler guclu ceza aparati qura bilir Xususi xidmet orqanlari hetta hokumetde rehber vezife tutanlari bele ciddi izleyir onlarin her bir herekatindan xeber tuturdu Buna gore de vezifesinden yasindan siyasi movqeyinden asili olmayaraq hokumete muxalif saydiqlari insanlarin kutlevi hebsine ve cezalandirlmasina baslanilir Qumuq xalqinin oglu Celaleddin Qorxmazov da 1937 ci il iyunun 22 de hebs edilib sentyabrin 27 de ise gullelenir Istinadlar