Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qoca Dərviş Mehmed Paşa (ö. 13 yanvar 1655) — IV Mehmed dövründə 1 il 7 ay Osmanlı imperiyasının sədrəzəmi olmuş dövlət adamıdır.
| Qoca Dərviş Mehmed Paşa | |
|---|---|
| كبيرة الشارب درويش محمد باشا مع الشارب | |
| 21 mart 1653 – 28 oktyabr 1654 | |
| Əvvəlki | Tarhuncu Sarı Əhməd Paşa |
| Sonrakı | İbşir Mustafa Paşa |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Rütbəsi | Admiral |
Həyatı
Həyatının ilk illəri haqqında məlumat yoxdur. Mənbələrdə onun haqqında ilk məlumat çərkəz əsill olduğu və sədrəzəm Dabanıyasdı Mehmed Paşanın kəndxudası olaraq İrəvan səfərinə qatıldığıdır. Daha sonra Dəməşq bəylərbəyi və Mosul fədaisi Kiçik Əhməd Paşanın şəhid düşməsi ilə Mosul fədailiyinə, ardından 1637-ci ildə Dəməşq bəylərbəyi seçildi. 1638 tarixli Bağdad səfəri əsnasında Dəməşqdən Diyarbəkir bəylərbəyliyinə gətirildi.
Bağdadın fəthindən sonra buranın ikinci bəylərbəyi olaraq 5 may 1639 tarixində vəzifəyə gətirildi. Bu vəzifədə ikən bəzi maliyyə tədbirləri ilə şəxsi xəzinəsini böyütdü. ndən ayrıldıqdan sonra 1642-ci ildə ikinci dəfə Diyarbəkirə təyin olundu. Ardından müəyyən fasilələrlə iki dəfə Anadolu, iki dəfə Silistrə və qısa müddətliyinə Bosniya bəylərbəyi kimi xidmət göstərmiş, xüsusilə venesiyalıların zəbt etdiyi Çanaqqala boğazının azad edilməsində önəmli rol oynadı (1649). Bu əsnada Cəlali üsyançılarına qarşı Bursa şəhərinin müdafiəsində iştirak etdi.
Krit müharibəsi və Aralıq dənizindəki fəaliyyətlərində uğur qazana bilməyən kaptan-ı dərya Hüsambəyzadə Əli bəyin yerinə 1652-ci ildə bu vəzifəyə gətirildi. Dövrün bir çox mənbələrində bu vəzifədə ikən Dərviş Paşanın, dəftərdar Zurnazən Mustafa Paşa və sədrəzəm Tarhuncu Əhməd Paşa ilə münasibətlərinin pis olduğu qeyd edilir. Tarhuncu Əhməd Paşanın sarayda qazandığı düşmənlərin də köməyilə tezliklə bu mübarizədə Dərviş Mehmed Paşa qalib gəldi. Divan məclislərindən birində vəzifədən alınan və bir müddət sonra edam olunan Əhməd Paşanın yerinə Dərviş Mehmed Paşa sədarətə gətirildi (21 mart 1653).
Dərviş Mehmed Paşanın sədarət dövrü olduqca gərgin keçdi. Davam edən maliyyə problemləri səbəbilə, yaxın adamı Mustafa ağanı bəylərbəyi rütbəsilə dəftərdarlığa gətirdi. Ancaq Mustafa Paşanın sədarəti ələ keçirmək üçün saraya və validə sultana hədiyyələr göndərməsi ilə vəziyyət daha da gərginləşdi. yə gəlir gətirmək və Krit müharibəsinə dəstək üçün göndərilən hədiyyələr, rüşvətlər, eyni zamanda vəzifələrin açıq-aşkar satışından gələn gəlirlər də yə yönləndirildi. Ancaq digər tərəfdən haqsız yerə malları müsadirə edilən bəzi dövlət adamlarını da özünə düşmən eləmişdi. Bu əsnada padşaha təqdim olunan bir şikayət səbəbilə sədrəzəm haqqında tədqiqat başladılmış, ancaq şeyxülislam Əbu Səid Mehmed Əfəndi və başqazıların müdaxiləsi ilə sədrəzəm bəraət qazanmışdı. Bütün bu olanlar səbəbilə səhhəti pozulan Dərviş Mehmed Paşa bir müddət sonra iflic keçirdi. Dövlət işlərinin yarım qalması səbəbilə əvvəlcə vəzifədən alınması qərarlaşdırılsa da, bu qədər varlı bir vəzirin qarşıdan gələn Qurban bayramında saraya təqdim edəcəyi hədiyyələr səbəbilə bu məsələ təxirə salındı. Nəhayət, 28 oktyabr 1654 tarixində Dərviş Mehmed Paşa vəzifədən azad edildi və yerinə İbşir Mustafa Paşa sədarətə gətirildi. Vəzifədən alındıqdan 2 ay sonra 13 yanvar 1655 tarixində vəfat etdi. Cənazəsi Çəmbərlidaşdakı Atik Əli Paşa məscidinin həyətinə dəfn olundu.
Ölümünün ardından şəxsi sərvəti olan 95 min flori qızılı, 800 kisə sikkə, qiymətli daş-qaşlar, qızıl və gümüş əşyalar, kürklər, ipək parçalar, bəzəkli xəncər və qılınclar və s. dövlət xəzinəsinə müsadirə edilmişdir.
Mənbə
- Peçuylu İbrâhim, Târih, II, 447;
- Kâtib Çelebi, Fezleke, II, 297, 343;
- a.mlf., Tuhfetü’l-kibâr, s. 130, 145;
- Naîmâ, Târih, IV, 384-385;
- Hadîkatü’l-vüzerâ, s. 98-99;
- Nazmizâde Murtaza Efendi, Gülşen-i Hulefâ, İstanbul 1143, vr. 79b vd.;
- Hammer (Atâ Bey), X, 228, 237, 313;
- Sicill-i Osmânî, II, 331;
- Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/2, s. 406-408;
- Vacide Erensayın, Derviş Mehmed Paşa (mezuniyet tezi, 1963), İÜ Ed.Fak., Tarih bl.;
- İ. Metin Kunt, “Derviş Mehmed Paşa, Vezir and Entrepreneur: A Study in Ottoman Political Economic Theory and Practice”, Turcica, IX, Paris 1977, s. 197-214;
- M. Cavid Baysun, “Derviş Mehmed Paşa”, İA, III, 547-548;
- J. Parry, “Dervīsh Meĥmed Pasha”, EI² (İng.), II, 209.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qoca Dervis Mehmed Pasa o 13 yanvar 1655 IV Mehmed dovrunde 1 il 7 ay Osmanli imperiyasinin sedrezemi olmus dovlet adamidir Qoca Dervis Mehmed Pasaكبيرة الشارب درويش محمد باشا مع الشاربOsmanli sedrezemi21 mart 1653 28 oktyabr 1654EvvelkiTarhuncu Sari Ehmed PasaSonrakiIbsir Mustafa PasaSexsi melumatlarVefat tarixi 13 yanvar 1655Vefat yeri IstanbulDefn yeri IstanbulFealiyyeti siyasetciRutbesi AdmiralHeyatiHeyatinin ilk illeri haqqinda melumat yoxdur Menbelerde onun haqqinda ilk melumat cerkez esill oldugu ve sedrezem Dabaniyasdi Mehmed Pasanin kendxudasi olaraq Irevan seferine qatildigidir Daha sonra Demesq beylerbeyi ve Mosul fedaisi Kicik Ehmed Pasanin sehid dusmesi ile Mosul fedailiyine ardindan 1637 ci ilde Demesq beylerbeyi secildi 1638 tarixli Bagdad seferi esnasinda Demesqden Diyarbekir beylerbeyliyine getirildi Bagdadin fethinden sonra buranin ikinci beylerbeyi olaraq 5 may 1639 tarixinde vezifeye getirildi Bu vezifede iken bezi maliyye tedbirleri ile sexsi xezinesini boyutdu nden ayrildiqdan sonra 1642 ci ilde ikinci defe Diyarbekire teyin olundu Ardindan mueyyen fasilelerle iki defe Anadolu iki defe Silistre ve qisa muddetliyine Bosniya beylerbeyi kimi xidmet gostermis xususile venesiyalilarin zebt etdiyi Canaqqala bogazinin azad edilmesinde onemli rol oynadi 1649 Bu esnada Celali usyancilarina qarsi Bursa seherinin mudafiesinde istirak etdi Krit muharibesi ve Araliq denizindeki fealiyyetlerinde ugur qazana bilmeyen kaptan i derya Husambeyzade Eli beyin yerine 1652 ci ilde bu vezifeye getirildi Dovrun bir cox menbelerinde bu vezifede iken Dervis Pasanin defterdar Zurnazen Mustafa Pasa ve sedrezem Tarhuncu Ehmed Pasa ile munasibetlerinin pis oldugu qeyd edilir Tarhuncu Ehmed Pasanin sarayda qazandigi dusmenlerin de komeyile tezlikle bu mubarizede Dervis Mehmed Pasa qalib geldi Divan meclislerinden birinde vezifeden alinan ve bir muddet sonra edam olunan Ehmed Pasanin yerine Dervis Mehmed Pasa sedarete getirildi 21 mart 1653 Dervis Mehmed Pasanin sedaret dovru olduqca gergin kecdi Davam eden maliyye problemleri sebebile yaxin adami Mustafa agani beylerbeyi rutbesile defterdarliga getirdi Ancaq Mustafa Pasanin sedareti ele kecirmek ucun saraya ve valide sultana hediyyeler gondermesi ile veziyyet daha da gerginlesdi ye gelir getirmek ve Krit muharibesine destek ucun gonderilen hediyyeler rusvetler eyni zamanda vezifelerin aciq askar satisindan gelen gelirler de ye yonlendirildi Ancaq diger terefden haqsiz yere mallari musadire edilen bezi dovlet adamlarini da ozune dusmen elemisdi Bu esnada padsaha teqdim olunan bir sikayet sebebile sedrezem haqqinda tedqiqat basladilmis ancaq seyxulislam Ebu Seid Mehmed Efendi ve basqazilarin mudaxilesi ile sedrezem beraet qazanmisdi Butun bu olanlar sebebile sehheti pozulan Dervis Mehmed Pasa bir muddet sonra iflic kecirdi Dovlet islerinin yarim qalmasi sebebile evvelce vezifeden alinmasi qerarlasdirilsa da bu qeder varli bir vezirin qarsidan gelen Qurban bayraminda saraya teqdim edeceyi hediyyeler sebebile bu mesele texire salindi Nehayet 28 oktyabr 1654 tarixinde Dervis Mehmed Pasa vezifeden azad edildi ve yerine Ibsir Mustafa Pasa sedarete getirildi Vezifeden alindiqdan 2 ay sonra 13 yanvar 1655 tarixinde vefat etdi Cenazesi Cemberlidasdaki Atik Eli Pasa mescidinin heyetine defn olundu Olumunun ardindan sexsi serveti olan 95 min flori qizili 800 kise sikke qiymetli das qaslar qizil ve gumus esyalar kurkler ipek parcalar bezekli xencer ve qilinclar ve s dovlet xezinesine musadire edilmisdir MenbePecuylu Ibrahim Tarih II 447 Katib Celebi Fezleke II 297 343 a mlf Tuhfetu l kibar s 130 145 Naima Tarih IV 384 385 Hadikatu l vuzera s 98 99 Nazmizade Murtaza Efendi Gulsen i Hulefa Istanbul 1143 vr 79b vd Hammer Ata Bey X 228 237 313 Sicill i Osmani II 331 Uzuncarsili Osmanli Tarihi III 2 s 406 408 Vacide Erensayin Dervis Mehmed Pasa mezuniyet tezi 1963 IU Ed Fak Tarih bl I Metin Kunt Dervis Mehmed Pasa Vezir and Entrepreneur A Study in Ottoman Political Economic Theory and Practice Turcica IX Paris 1977 s 197 214 M Cavid Baysun Dervis Mehmed Pasa IA III 547 548 J Parry Dervish Meĥmed Pasha EI Ing II 209