Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Beşbarmaq (qırğ. beşbarmak - "beş barmaq") — Orta Asiya mətbəxinin milli yeməklərindən biri. Beşbarmaq ümumiyyətlə əriştə ilə incə doğranmış, qaynadılmış ətdən hazırlanır və tez-tez soğan sousu olan çık ilə süfrəyə verilir. Tipik olaraq, şorbadan sonra bir neçə nəfər arasında bölüşdürülən iri sinilərdə süfrələrə verilir ki, bu da ilk növbədə kasa adlı qablarda qoyun əti bulyonunun verilməsi ilə başlayır. Bundan sonra ağ-sərkə ( qımız və ya ayranla qarışdırılmış şorba) bulyonu verilir. Bayram süfrəsi beşbarmağı, qazı-karta və sucuqla birlikdə bişirilir.
| Beşbarmaq | |
|---|---|
 | |
| Aid olduğu milli mətbəxlər | |
| Başqırdıstan mətbəxi Qaraqalpaq mətbəxi Qazaxıstan mətbəxi Qırğız mətbəxi Tatar mətbəxi Türkmənistan mətbəxi, Özbəkistan mətbəxi |
Beşbarmaq termini "beş barmaq" deməkdir, çünki köçərilər ənənəvi olaraq bu yeməyi əlləri ilə yeyirlər. Sincanda, Özbəkistan, Qırğızıstan və Qazaxıstanda narin, Qaraqalpaqıstan, Şimali Qafqaz və Türkmənistanda turama , Başqırdıstanda və Tatarıstanda qullama da bilinir.
Tarixi
Orta Asiya mətbəxi, insanların heyvanlarından tamamilə istifadə etdiyi bir zamanda köçəri həyatın məhdudiyyətləri daxilində inkişaf etdi. Bu, ət və süd məhsulları ilə zəngin olan Orta Asiya yeməklərində özünü göstərirdi.
Xidmət ritualı
Beşbarmaq xörəyinin süfrəyə verilməsi rituala əsaslanır. Qoyun hansı qonağın şərəfinə kəsilərsə, daha sonra ev sahibi cinsinə, yaşına və sosial statusuna görə fərqli insanlara ustukan, müxtəlif ət parçaları verir. Hörmət əlaməti olaraq, ən yaşlı insanlara və fəxri qonaqlara həmişə ətin ən yaxşı tikələri təqdim olunur.
Xüsusi günlərdə fəxri qonaq, erkək və dişi heyvanın başını alır və başqalarına paylamaq üçün ondan parçalar kəsir. Ən yaşlı kişilər və ya ağsaqqal yambaşı, bud sümüyünü alır. Ən yaşlı və hörmətli qadınlar quyruk və ya quyruq sümüyünü alır. Ayaqlar və sinə əti kiçik yaşlılara təqdim olunur, kiçik sümükləri isə evin gəlini üçün ayrılır. Omurtka, bel sümüyü, uşaqlara verilir.
Digər ustukanlara joto jïlïk, baldır sümüyü, kashka jïlïk,bud və ya bud sümüyü, karçiqa, adlanan qabırğa sümüyü, qara qabirğa adlanan yağsız qabırğa, kar jïlïk'və digər sümüklər daxildir.
Hazırlanması
Şübhəsiz Qırğızıstanda (xüsusən Narin vilayəti) hazırlandığı üçün beşbarmağın klassik variantında,dastanxanaya qoyulmadan əvvəl bütün inqrediyentləri incə şəkildə doğramaq üçün maki (qırğ. маки) adlı yaxşı, iti bıçaq lazımdır. Yemək üçün ət və əriştə bişirmək üçün qazan və əriştənin kəsilməsi üçün əyləc lazımdır, həmçinin ənənəyə görə üzərində beş iynə olan çəngəllərdən istifadə edilməlidir.
Beşbarmaq əvvəlcə bir parça ət qaynadılaraq, məsələn, bir atın budu, ya da quzu ətindən, ya da at ətindən hazırlanmış qazı-katı və ya suçuqdan istifadə edilərək hazırlanır. İsti fəsillərdə beşbarmaq ümumiyyətlə qoyun ətdən hazırlanır.
Əriştə isə un,duz və yumurtadan istifadə edilərək yoğrulan xəmirdən hazırlanır və 40 dəqiqə xəmir dinləndikdən sonra, xəmir çox incə şəkildə yayılır və əriştə kəsilir.
İstinadlar
- "Understanding Identity and Kyrgyz Cultural Values Through Food". National Geographic. 2022-06-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-07-11.
- . srasstudents.org (ingilis). 2013-06-20. 2020-03-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-01-22.
- Hays, Jeffrey. "KYRGYZ DISHES, RESTUARANTS[sic] AND SHEEP | Facts and Details". factsanddetails.com (ingilis). 2021-07-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-01-22.
- "Beshbarmak | Traditional Meat Dish From Kazakhstan | TasteAtlas". www.tasteatlas.com. 2021-07-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-01-22.
- "Beshbarmak: Five Finger Food". Edge : Kazakhstan (ingilis). 2015-05-26. 2022-04-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-01-22.
Ədəbiyyat
- Катран Д., Вяткина К. Б., Диваев А. A. Бас табақ. Бас тарту // Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі . 1 (А-Д) (Энциклопедия). гл. ред. Нурсан Алимбай (казахский). г. Алма-Ата: DPS. 2011. 414—415. ISBN .
- Катран Д., Кенжеахметулы С., Муканов С. М. Ет тағамдары. Ет тарту // Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі . 2 (Е-И) (Энциклопедия). гл. ред. Нурсан Алимбай (qazax). г. Алматы: DPS. 2011. 106—111. ISBN .
- Борубаев Т. Киргизская кухня. Фрунзе: Кыргызстан. 1982.
- Похлёбкин В. В. Бешбармак в туркменской кухне (с. 212), в казахской и киргизской кухне (с. 227, 230—231, 233) // Национальные кухни наших народов. М.: Лёгкая и пищевая промышленность. 1983.
- Башкирская энциклопедия|index.php/2-statya/8918-bishbarmak|Бишбармак|автор=Шитова С. Н.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Besbarmaq qirg besbarmak bes barmaq Orta Asiya metbexinin milli yemeklerinden biri Besbarmaq umumiyyetle eriste ile ince dogranmis qaynadilmis etden hazirlanir ve tez tez sogan sousu olan cik ile sufreye verilir Tipik olaraq sorbadan sonra bir nece nefer arasinda bolusdurulen iri sinilerde sufrelere verilir ki bu da ilk novbede kasa adli qablarda qoyun eti bulyonunun verilmesi ile baslayir Bundan sonra ag serke qimiz ve ya ayranla qarisdirilmis sorba bulyonu verilir Bayram sufresi besbarmagi qazi karta ve sucuqla birlikde bisirilir BesbarmaqAid oldugu milli metbexlerBasqirdistan metbexi Qaraqalpaq metbexi Qazaxistan metbexi Qirgiz metbexi Tatar metbexi Turkmenistan metbexi Ozbekistan metbexi Besbarmaq termini bes barmaq demekdir cunki koceriler enenevi olaraq bu yemeyi elleri ile yeyirler Sincanda Ozbekistan Qirgizistan ve Qazaxistanda narin Qaraqalpaqistan Simali Qafqaz ve Turkmenistanda turama Basqirdistanda ve Tataristanda qullama da bilinir TarixiOrta Asiya metbexi insanlarin heyvanlarindan tamamile istifade etdiyi bir zamanda koceri heyatin mehdudiyyetleri daxilinde inkisaf etdi Bu et ve sud mehsullari ile zengin olan Orta Asiya yemeklerinde ozunu gosterirdi Xidmet ritualiOzbekistan restoraninda Besmarmaq xoreyinin verilmesi Besbarmaq xoreyinin sufreye verilmesi rituala esaslanir Qoyun hansi qonagin serefine kesilerse daha sonra ev sahibi cinsine yasina ve sosial statusuna gore ferqli insanlara ustukan muxtelif et parcalari verir Hormet elameti olaraq en yasli insanlara ve fexri qonaqlara hemise etin en yaxsi tikeleri teqdim olunur Xususi gunlerde fexri qonaq erkek ve disi heyvanin basini alir ve basqalarina paylamaq ucun ondan parcalar kesir En yasli kisiler ve ya agsaqqal yambasi bud sumuyunu alir En yasli ve hormetli qadinlar quyruk ve ya quyruq sumuyunu alir Ayaqlar ve sine eti kicik yaslilara teqdim olunur kicik sumukleri ise evin gelini ucun ayrilir Omurtka bel sumuyu usaqlara verilir Bayraml sufresinde besbarmagin Qazi Karta ve sucuq ile teqdim olunmasi Diger ustukanlara joto jilik baldir sumuyu kashka jilik bud ve ya bud sumuyu karciqa adlanan qabirga sumuyu qara qabirga adlanan yagsiz qabirga kar jilik ve diger sumukler daxildir HazirlanmasiBesbarmaqdan once sufreye verilen qoyun etinden hazirlanmis bulyon Sorba Subhesiz Qirgizistanda xususen Narin vilayeti hazirlandigi ucun besbarmagin klassik variantinda dastanxanaya qoyulmadan evvel butun inqrediyentleri ince sekilde dogramaq ucun maki qirg maki adli yaxsi iti bicaq lazimdir Yemek ucun et ve eriste bisirmek ucun qazan ve eristenin kesilmesi ucun eylec lazimdir hemcinin eneneye gore uzerinde bes iyne olan cengellerden istifade edilmelidir Besbarmaq evvelce bir parca et qaynadilaraq meselen bir atin budu ya da quzu etinden ya da at etinden hazirlanmis qazi kati ve ya sucuqdan istifade edilerek hazirlanir Isti fesillerde besbarmaq umumiyyetle qoyun etden hazirlanir Eriste ise un duz ve yumurtadan istifade edilerek yogrulan xemirden hazirlanir ve 40 deqiqe xemir dinlendikden sonra xemir cox ince sekilde yayilir ve eriste kesilir Istinadlar Understanding Identity and Kyrgyz Cultural Values Through Food National Geographic 2022 06 06 tarixinde Istifade tarixi 2021 07 11 srasstudents org ingilis 2013 06 20 2020 03 14 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 01 22 Hays Jeffrey KYRGYZ DISHES RESTUARANTS sic AND SHEEP Facts and Details factsanddetails com ingilis 2021 07 12 tarixinde Istifade tarixi 2020 01 22 Beshbarmak Traditional Meat Dish From Kazakhstan TasteAtlas www tasteatlas com 2021 07 11 tarixinde Istifade tarixi 2020 01 22 Beshbarmak Five Finger Food Edge Kazakhstan ingilis 2015 05 26 2022 04 08 tarixinde Istifade tarixi 2020 01 22 EdebiyyatKatran D Vyatkina K B Divaev A A Bas tabak Bas tartu Қazaktyn etnografiyalyk kategoriyalar ugymdar men ataularynyn dәstүrli zhүjesi 1 A D Enciklopediya gl red Nursan Alimbaj kazahskij g Alma Ata DPS 2011 414 415 ISBN 978 601 7026 17 2 978 601 7026 18 9 Katran D Kenzheahmetuly S Mukanov S M Et tagamdary Et tartu Қazaktyn etnografiyalyk kategoriyalar ugymdar men ataularynyn dәstүrli zhүjesi 2 E I Enciklopediya gl red Nursan Alimbaj qazax g Almaty DPS 2011 106 111 ISBN 978 601 7026 17 2 978 601 7026 20 2 Borubaev T Kirgizskaya kuhnya Frunze Kyrgyzstan 1982 Pohlyobkin V V Beshbarmak v turkmenskoj kuhne s 212 v kazahskoj i kirgizskoj kuhne s 227 230 231 233 Nacionalnye kuhni nashih narodov M Lyogkaya i pishevaya promyshlennost 1983 Bashkirskaya enciklopediya index php 2 statya 8918 bishbarmak Bishbarmak avtor Shitova S N empty citation