Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Hacıqabul əməliyyatı — Qafqaz İslam Ordusu ilə Bakı Xalq Komissarları Soveti qoşunları arasında Hacıqabul ərazisində baş vermiş döyüş.
BXKS-də döyüş qabağı vəziyyət
Cəbhədəki məğlubiyyətlərdən sonra Sovet Rusiyasından göndərilən silah və sursatın həcmi artmışdı. İyulun 19-da Q.Petrovun dəstəsi Rusiyadan Bakıya gəldi və dərhal cəbhəyə göndərildi. Q.Petrov Bakı rayonunun hərbi komissarı təyin edildi. Q.Petrovun dəstəsi Sovet hakimiyyətinə sadiq olan kazaklar və matroslardan təşkil edilmişdi və cəbhədə sabitliyin yaradılmasında əsas rol oynamalı idi. İyulun 22-də Biçeraxov komandanlıqdan imtina etdi, vuruşan qoşunların komandanı erməni Avetisov təyin edildi. Biçeraxov cəbhədə qalaraq Bakının müdafiəsində iştirak edəcəyini bildirdi. Müxtəlif vasitələrlə ordunu döyüşkən vəziyyətə gətirməyə çalışan bolşeviklər iyulun 24 -də fəhlələrə və qırmızı qvardiyaçılara müraciət edərək onları "vəhşi Türkiyəyə", "nifrətamiz türk zülmünə" qarşı vuruşmağa çağırdılar. Həmin gün Q.Petrovun S.Şaumyan və Q.Korqanova göndərdiyi məktubu göstərdi ki, dəstə коmandirlərinin özləri vahimə içindədir və heç bir müraciət onları xilas etməyəcək. Əsasən də Petrov erməni komandirləri Amazasp, Vartanov və Əmirovun cəbhəni tərk etmək istəmələrindən gileylənirdi.
Döyüşün başlanması
Bakıdan QİO tərəfə qaçmağa nail olan azərbaycanlıların və kəşfiyyatın məlumatlarına əsaslanan Nuru paşa iyulun 24-də Mürsəl bəyə teleqram göndərərək əməliyyatm iyulun 26-na planlaşdırılmasını tələb etdi.
İyulun 26-da Cənub qrupu irəliləyərək 3 kəndi və Qarasu stansiyasını azad etdi. İyulun 27-də qrupun qərargahı bura köçürüldü. Qrup həmçinin Kür çayı boyunca mövqe tutmuş Əhməd Həmdi bəyin qüvvələri ilə əlaqə yaratdı. Cənub qrupu və Əhməd Həmdi bəyin dəstələri üzbəüz irəliləməyə başladıqda gözlənilmədən Hacıqabulda cəmləşmiş sovet qoşunları mühasirə təhlükəsi ilə üzləşdi. Hücumun qarşısını almaq üçün kifayət qədər qüvvələri olmayan sovet komandanlığı bundan ehtiyat edərək Hacıqabulu tərk etməyi əmr etdi. V.İ.Leninə göndərdiyi teleqramda S.Şaumyan göstərirdi ki, Q.Korqanov məcburiyyət qarşısında Hacıqabulu tərk etmək əmrini verdi, çünki Kür çayı istiqamətindən irəliləyən süvarilər az qala sovetləri mühasirəyə salacaqdırlar. Məktubda qeyd edilirdi ki, infrastruktur dağıdılıb, yollar və körpülər partladılıb. İrəliləyən Cənub qrupu Müsüslüdən Bakıya qədər 22 körpünün partladılmasını qeyd etmişdi. Hacıqabulun özündə stansiya tikililəri, neft, benzin, ağ neft çənləri partladılmış və ətraf ərazi viran qoyulmuşdu
Cənub qrupu qarşısında olan düşmən Pirsaat stansiyası ətrafında, Şimal qrupu qarşısında olan düşmən isə Cəngi ətrafında mövqe tutmuşdu. Cənub qrupunun irəliləməsi üçün ona istehkam bölüyü verildi və bölük körpüləri yararlı vəziyyətə gətirməyə başladı. Əks tərəfdə düşmən qüvvələrinin çox olması nəzərə alınaraq Cənub qrupundan bir tabor (38-ci alayın 2-ci taboru) və Gəncədə yerləşən bir tabor (38-ci alayın 3-cü taboru) Şimal qrupuna tabe edildi. İyulun 28-də verilmiş əmrə əsasən Cənub qrupu yayındırıcı döyüşlər apararkən Şimal qrupu hücuma keçməli və düşmənin Cəngi ətrafındakı mövqelərini tutmalı idi.
Döyüşün nəticəsi
İyulun 29-da türk-Azərbaycan hissələrinin hücumu davam etdirildi. Qruplar qarşılarında dayanan qüvvələri məğlub edərək geri çəkilməyə məcbur etdi. Cəngi və Pirsaat stansiyası azad edildi.
Cənub qrupu düşməni Heybət stansiyasınadək qovdu, burada sovetləri bir zirehli qatar dəstəkləyirdi. Vəziyyətin kəskinləşməsini, bolşeviklərin öz məğlubiyyətlərini onun üzərinə yıxmasını görən, şəhərin müdafiə olunacağına inamını itirən Lazar Biçeraxov öz dəstəsi və bir zirehli qatarla cəbhəni tərk edib Biləcəri stansiyası ilə dəniz arasında mövqe tutdu. Lazar Biçeraxovun özü ilə İrandan gətirdiyi qüvvələrdən cəmi300 nəfər sağ qalmışdı, onun dəstəsinin əksər yeni döyüşçüləri Bakı və ətrafların rus kəndlərindən toplananlar idi.
Beləliklə də, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin silahlı qüvvələri Hacıqabul döyüşündə də daşnak-bolşevik qüvvələri məğlub edərək, Bakıya hücuma hazırlaşmağa başladılar.
İstinadlar
- Süleymanov M.S. Qafqaz İslam Ordusu, s.249.
- N.Yuceer, Qafqaz İslam Ordusunun Bakını azad etməsi.
- Manaf Süleymanov, Azərbaycan Ordusu (1918–1920), Bakı, 1998.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin Haciqabul emeliyyati Qafqaz Islam Ordusu ile Baki Xalq Komissarlari Soveti qosunlari arasinda Haciqabul erazisinde bas vermis doyus BXKS de doyus qabagi veziyyetCebhedeki meglubiyyetlerden sonra Sovet Rusiyasindan gonderilen silah ve sursatin hecmi artmisdi Iyulun 19 da Q Petrovun destesi Rusiyadan Bakiya geldi ve derhal cebheye gonderildi Q Petrov Baki rayonunun herbi komissari teyin edildi Q Petrovun destesi Sovet hakimiyyetine sadiq olan kazaklar ve matroslardan teskil edilmisdi ve cebhede sabitliyin yaradilmasinda esas rol oynamali idi Iyulun 22 de Biceraxov komandanliqdan imtina etdi vurusan qosunlarin komandani ermeni Avetisov teyin edildi Biceraxov cebhede qalaraq Bakinin mudafiesinde istirak edeceyini bildirdi Muxtelif vasitelerle ordunu doyusken veziyyete getirmeye calisan bolsevikler iyulun 24 de fehlelere ve qirmizi qvardiyacilara muraciet ederek onlari vehsi Turkiyeye nifretamiz turk zulmune qarsi vurusmaga cagirdilar Hemin gun Q Petrovun S Saumyan ve Q Korqanova gonderdiyi mektubu gosterdi ki deste komandirlerinin ozleri vahime icindedir ve hec bir muraciet onlari xilas etmeyecek Esasen de Petrov ermeni komandirleri Amazasp Vartanov ve Emirovun cebheni terk etmek istemelerinden gileylenirdi Doyusun baslanmasiBakidan QIO terefe qacmaga nail olan azerbaycanlilarin ve kesfiyyatin melumatlarina esaslanan Nuru pasa iyulun 24 de Mursel beye teleqram gondererek emeliyyatm iyulun 26 na planlasdirilmasini teleb etdi Iyulun 26 da Cenub qrupu irelileyerek 3 kendi ve Qarasu stansiyasini azad etdi Iyulun 27 de qrupun qerargahi bura kocuruldu Qrup hemcinin Kur cayi boyunca movqe tutmus Ehmed Hemdi beyin quvveleri ile elaqe yaratdi Cenub qrupu ve Ehmed Hemdi beyin desteleri uzbeuz irelilemeye basladiqda gozlenilmeden Haciqabulda cemlesmis sovet qosunlari muhasire tehlukesi ile uzlesdi Hucumun qarsisini almaq ucun kifayet qeder quvveleri olmayan sovet komandanligi bundan ehtiyat ederek Haciqabulu terk etmeyi emr etdi V I Lenine gonderdiyi teleqramda S Saumyan gosterirdi ki Q Korqanov mecburiyyet qarsisinda Haciqabulu terk etmek emrini verdi cunki Kur cayi istiqametinden irelileyen suvariler az qala sovetleri muhasireye salacaqdirlar Mektubda qeyd edilirdi ki infrastruktur dagidilib yollar ve korpuler partladilib Irelileyen Cenub qrupu Mususluden Bakiya qeder 22 korpunun partladilmasini qeyd etmisdi Haciqabulun ozunde stansiya tikilileri neft benzin ag neft cenleri partladilmis ve etraf erazi viran qoyulmusdu Cenub qrupu qarsisinda olan dusmen Pirsaat stansiyasi etrafinda Simal qrupu qarsisinda olan dusmen ise Cengi etrafinda movqe tutmusdu Cenub qrupunun irelilemesi ucun ona istehkam boluyu verildi ve boluk korpuleri yararli veziyyete getirmeye basladi Eks terefde dusmen quvvelerinin cox olmasi nezere alinaraq Cenub qrupundan bir tabor 38 ci alayin 2 ci taboru ve Gencede yerlesen bir tabor 38 ci alayin 3 cu taboru Simal qrupuna tabe edildi Iyulun 28 de verilmis emre esasen Cenub qrupu yayindirici doyusler apararken Simal qrupu hucuma kecmeli ve dusmenin Cengi etrafindaki movqelerini tutmali idi Doyusun neticesiIyulun 29 da turk Azerbaycan hisselerinin hucumu davam etdirildi Qruplar qarsilarinda dayanan quvveleri meglub ederek geri cekilmeye mecbur etdi Cengi ve Pirsaat stansiyasi azad edildi Cenub qrupu dusmeni Heybet stansiyasinadek qovdu burada sovetleri bir zirehli qatar destekleyirdi Veziyyetin keskinlesmesini bolseviklerin oz meglubiyyetlerini onun uzerine yixmasini goren seherin mudafie olunacagina inamini itiren Lazar Biceraxov oz destesi ve bir zirehli qatarla cebheni terk edib Bileceri stansiyasi ile deniz arasinda movqe tutdu Lazar Biceraxovun ozu ile Irandan getirdiyi quvvelerden cemi300 nefer sag qalmisdi onun destesinin ekser yeni doyusculeri Baki ve etraflarin rus kendlerinden toplananlar idi Belelikle de Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinin silahli quvveleri Haciqabul doyusunde de dasnak bolsevik quvveleri meglub ederek Bakiya hucuma hazirlasmaga basladilar IstinadlarSuleymanov M S Qafqaz Islam Ordusu s 249 N Yuceer Qafqaz Islam Ordusunun Bakini azad etmesi Manaf Suleymanov Azerbaycan Ordusu 1918 1920 Baki 1998 Hemcinin baxAzerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Qafqaz Islam Ordusu Goycay doyusu Kurdemir doyusu Baki doyusu