Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycanda ruslar – Azərbaycanda üçüncü böyük etnik qrup (azərbaycanlılardan və talışlardan sonra) və müasir Rusiyanın hüdudlarından kənarda rusların ən böyük diasporlarından biridir. Sayları 141,7 min nəfərdir (27 yanvar 1999-cu il siyahıyaalmasına əsasən). Əksəriyyəti ölkənin iri şəhərləri olan Bakı, Sumqayıt və Gəncə şəhərlərində yaşayır.
Kompakt halda İsmayıllı rayonunun İvanovka kəndində, Gədəbəy rayonunun Novosaratovka, Novoivanovka, Qorelsk (indiki Daşbulaq) və Slavyanka kəndlərində, Lənkəran rayonunun Alekseyevka (indiki Bürcəli), Goranboy rayonunun Rus Borisi kəndində, Şamaxı rayonunun Çuxuryurd, Qızmeydan və Nağaraxana kəndlərində yaşayırlar.
Məskunlaşma tarixi
Çarizm dövrü
Ruslar Azərbaycanda 1830-cu illərdən məskunlaşmağa başlamışlar. Çar Rusiyası dövründə minlərlə rus ailəsi Azərbaycanda məqsədli surətdə məskunlaşdırılmışdır. İlk rus məskənləri sektantların yerləşdirilməsinə ehtiyac duyulduğu üçün yaranıb. Onların köçürülməsi 1838-ci ildən başlayıb. Köçürülməyə sanksiya verən ilk qanunvericilik aktı 20 oktyabr 1830-cu ildə raskolnik və sektantların "Zaqafqaziya əyalətləri"nə köçürülməsi barədə hökumət sərəncamının nəşri olub. Ruslar imperiyanın daxili quberniyalarından köçürülürdülər. Rusların ilk könüllü gələnləri 1830-cu ildə Orenburq vilayətindən malakanların köçürülməsi idi. İlk rus kəndləri arasında Vel, Privolnoye, Prişib, Nikolayevka, İvanovka kəndləri var idi. 1833-cü ilin ortalarından başlayaraq rus sektantlarının Şamaxı və Şuşa qəzalarına, daha sonra Lənkəran qəzasına köçürülməsi həyata keçirilir. Bir müddət "sektantlara" şəhərlərdə yerləşmək qadağan edilirdi. Bir qədər sonra onlar Şamaxı və Lənkəran qəzalarında qəsəbələrini yaratdılar və yalnız 1859-cu ildə Bakı qəzasında onlara qəsəbə qurmağa icazə verildi. 1841-1847-ci illər ərzində Yelizavetpol quberniyasında əhalisi yalnız duxoborlardan ibarət olan Slavyanka, Novo-Qoreloe, Novo-Troitskoe və Novo-Spasskoye kəndləri yaradıldı.
AXC dövrü
1917-ci il Oktyabr inqilabından əvvəl burada 100-ə yaxın rus kəndi mövcud idi. Onların əhalisi Rus Pravoslav Kilsəsindən ayrılmış və çar hökuməti tərəfindən Rusiyanın mərkəzindən Qafqaza köçürülmüş təriqətçilərdən (əsasən malakan) ibarət idi. İri şəhərlərdə yaşayan ruslar əsasən hökumət nümayəndələri, sahibkarlar, mütəxəssislər və fəhlələr idi.
Sovet dövrü
XX əsrin əvvəlindən 1940-1950-ci illərə qədər ruslar Bakıda əsas milli azlıqlardan idi. Rusların Azərbaycana mühacirəti sovet zamanı da davam edirdi. 1970-ci ildə rusların sayı 500 mini ötmüşdü və onlar Azərbaycan SSR-in ümumi əhalisinin 10%-ini təşkil edirdilər.
Müasir vəziyyət
SSRİ dağıldıqdan sonra onların bir hissəsi Azərbaycanı tərk etməyə başlasalar da sonradan bu proses dayanmış və hazırda Azərbaycanda ruslar ən böyük etnik qrup təşkil edirlər.
1990-2000-ci illərdə keçmiş rus təriqətçı kəndlərinin bəzilərinin adı dəyişdirilmişdir, əhalisi isə bu gün əsasən ruslardan və azərbaycanlılardan ibarətdir. Rusların böyük qismi pravoslavdırlar, təriqətçilərin (xüsusi ilə malakanların) sayı bir neçə yüz nəfərdir.
İstinadlar
- Bağırov, Fikrət. Azərbaycanda çarizmin köçürmə siyasəti (1830-1914-cü illər). Moskva: Maroseĭka. 2009. səh. 704. ISBN . (#accessdate_missing_url)
- "Ruslar". 2022-06-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-01-19.
- Volkova, Nataliya. XIX-XX əsrlərdə Zaqafqaziyada etnik proseslər. Moskva: SSRİ Elmlər Akademiyası. 1969. səh. 7. (#accessdate_missing_url)
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
 | Etnik qrup ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycanda ruslar Azerbaycanda ucuncu boyuk etnik qrup azerbaycanlilardan ve talislardan sonra ve muasir Rusiyanin hududlarindan kenarda ruslarin en boyuk diasporlarindan biridir Saylari 141 7 min neferdir 27 yanvar 1999 cu il siyahiyaalmasina esasen Ekseriyyeti olkenin iri seherleri olan Baki Sumqayit ve Gence seherlerinde yasayir Kompakt halda Ismayilli rayonunun Ivanovka kendinde Gedebey rayonunun Novosaratovka Novoivanovka Qorelsk indiki Dasbulaq ve Slavyanka kendlerinde Lenkeran rayonunun Alekseyevka indiki Burceli Goranboy rayonunun Rus Borisi kendinde Samaxi rayonunun Cuxuryurd Qizmeydan ve Nagaraxana kendlerinde yasayirlar Meskunlasma tarixiCarizm dovru Ruslar Azerbaycanda 1830 cu illerden meskunlasmaga baslamislar Car Rusiyasi dovrunde minlerle rus ailesi Azerbaycanda meqsedli suretde meskunlasdirilmisdir Ilk rus meskenleri sektantlarin yerlesdirilmesine ehtiyac duyuldugu ucun yaranib Onlarin kocurulmesi 1838 ci ilden baslayib Kocurulmeye sanksiya veren ilk qanunvericilik akti 20 oktyabr 1830 cu ilde raskolnik ve sektantlarin Zaqafqaziya eyaletleri ne kocurulmesi barede hokumet serencaminin nesri olub Ruslar imperiyanin daxili quberniyalarindan kocurulurduler Ruslarin ilk konullu gelenleri 1830 cu ilde Orenburq vilayetinden malakanlarin kocurulmesi idi Ilk rus kendleri arasinda Vel Privolnoye Prisib Nikolayevka Ivanovka kendleri var idi 1833 cu ilin ortalarindan baslayaraq rus sektantlarinin Samaxi ve Susa qezalarina daha sonra Lenkeran qezasina kocurulmesi heyata kecirilir Bir muddet sektantlara seherlerde yerlesmek qadagan edilirdi Bir qeder sonra onlar Samaxi ve Lenkeran qezalarinda qesebelerini yaratdilar ve yalniz 1859 cu ilde Baki qezasinda onlara qesebe qurmaga icaze verildi 1841 1847 ci iller erzinde Yelizavetpol quberniyasinda ehalisi yalniz duxoborlardan ibaret olan Slavyanka Novo Qoreloe Novo Troitskoe ve Novo Spasskoye kendleri yaradildi AXC dovru 1917 ci il Oktyabr inqilabindan evvel burada 100 e yaxin rus kendi movcud idi Onlarin ehalisi Rus Pravoslav Kilsesinden ayrilmis ve car hokumeti terefinden Rusiyanin merkezinden Qafqaza kocurulmus teriqetcilerden esasen malakan ibaret idi Iri seherlerde yasayan ruslar esasen hokumet numayendeleri sahibkarlar mutexessisler ve fehleler idi Sovet dovru XX esrin evvelinden 1940 1950 ci illere qeder ruslar Bakida esas milli azliqlardan idi Ruslarin Azerbaycana muhacireti sovet zamani da davam edirdi 1970 ci ilde ruslarin sayi 500 mini otmusdu ve onlar Azerbaycan SSR in umumi ehalisinin 10 ini teskil edirdiler Muasir veziyyetSSRI dagildiqdan sonra onlarin bir hissesi Azerbaycani terk etmeye baslasalar da sonradan bu proses dayanmis ve hazirda Azerbaycanda ruslar en boyuk etnik qrup teskil edirler 1990 2000 ci illerde kecmis rus teriqetci kendlerinin bezilerinin adi deyisdirilmisdir ehalisi ise bu gun esasen ruslardan ve azerbaycanlilardan ibaretdir Ruslarin boyuk qismi pravoslavdirlar teriqetcilerin xususi ile malakanlarin sayi bir nece yuz neferdir IstinadlarBagirov Fikret Azerbaycanda carizmin kocurme siyaseti 1830 1914 cu iller Moskva Maroseĭka 2009 seh 704 ISBN 978 5 903271 26 9 accessdate missing url Ruslar 2022 06 06 tarixinde Istifade tarixi 2020 01 19 Volkova Nataliya XIX XX esrlerde Zaqafqaziyada etnik prosesler Moskva SSRI Elmler Akademiyasi 1969 seh 7 accessdate missing url Xarici kecidlerVikianbarda Azerbaycan ruslari ile elaqeli mediafayllar var Hemcinin bax Etnik qrup ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin