Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbaycanda kənd təsərrüfatı — Azərbaycan iqtisadiyyatının bir hissəsini təşkil edən təsərrüfat sahələrindən biri. 2006-cı ildə kənd təsərrüfatında bütün məşğul əhalinin 39,1%-i cəmləşmişdir. Azərbaycanda istehsal edilən ÜDM 5,7 % (2012). kənd təsərrüfatının payına düşür. 2014-cü ildə respublikada ÜDM-də kənd təsərrüfatının payı 5.3% olduğu halda, 2015-ci ildə bu rəqəmin 6.2% təşkil etmişdir. 2015-ci ildə kənd təsərrüfatının ümumi məhsulunun faktiki qiymətlərlə dəyəri 5635,3 milyon manat olmuşdur. 2015-ci ildə 2999,0 min tona yaxın taxıl istehsal olunmuş, bu da 2014-cü ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 25,8 faiz çoxdur. Həmçinin 2015-ci ildə sahələrdən 839,8 min ton və ya əvvəlki ilə nisbətən 2,5 faiz çox kartof, 1273,3 min ton və ya 7,2 faiz çox tərəvəz, 484,5 min ton və ya 9,9 faiz çox bostan məhsulları, 886,3 min ton və ya 4,2 faiz çox meyvə və giləmeyvə, 578,9 ton və ya 22,1 faiz çox yaşıl çay yarpağı, 157,0 min ton və ya 6,3 faiz çox üzüm yığılmışdır.
2015-ci il ərzində ölkədə diri çəkidə 515,6 min ton ət, 1924,4 min ton süd, 17,0 min ton yun və 1538,6 milyon ədəd yumurta istehsal edilmişdir. 2014-cü illə müqayisədə 2015-ci ildə ət istehsalı 2,0 faiz, süd istehsalı 3,7 faiz, yun istehsalı isə 1,4 faiz artmışdır.
Azərbaycanda kənd təsərrüfatının tarixi
Azərbaycan Xalq Cümhuriyəti dönəmi
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətində Neft sənayesi nəzərə alınmasa, 1918-1920-ci illərdə ölkə iqtisadiyyatı daha çox aqrar xüsusiyyət daşımışdır. Azərbaycanda həmin dövrdə iribuynuzlu mal-qaranın sayı 1 milyon baş, atların sayı 150 min baş, camışların sayı 300 min baş, dəvələrin sayı 12 min baş, qoyunların və keçilərin sayı 1,5 milyon baş təşkil etmişdir.
SSRİ dönəmi
1986-cı ildə respublikada 808 sovxoz və 608 kolxoz vardı. Kənd təsərrüfatına cəlb olunmuş 4.1 mln ha torpaq sahəsi vardı:
- əkin sahəsi — 1,4 mln ha.
- otlaq — 2,1 mln ha.
Əkilən torpaq sahələri— 1,33 mln (1986).
Əkinçilik kənd təsərrüfatı istehsalının 70 % ödəyirdi. Əsas texniki bitki əkini pambıqılıq idi. 1986-cı ildə 784 min ton pambıq istehsal edilmişdi. Pambıqçılıq əsasən Kür-araz ovalığında cəmləşmişdi. Böyük və Kiçik Qafqazın ərazisində tütün, Lənkəran ovalığında çay yetişdirilirdi. Əkinçiliyin 31 % taxılçılıq sahəsini təşkil edirdi. Respublikada 1986-cı ildə 855 min ton tərəvəz, 1539 min ton üzüm istehsal olunmuşdu. Subtropik meyvə istehsalı önəmli yer tuturdu: Nar, əncir, heyva və s. Ətlik və südlük istiqamətli heyvandarlıq inkişaf etmişdi. Respunlikada 2 mln baş iribuynuzlu, 5.7 mln baş isə qoyun və keçi vardı. İpəkçilik inkişaf edirdi.
Müstəqillik dönəmi
Müstəqillik illərində kənd təsərrüfatının inkişafına nəzər saldıqda 1992-1995-ci illərdə kənd təsərrüfatında ümumi məhsul istehsalı hər il orta hesabla 12 faiz aşağı düşdüyü halda, 1996-cı ildən başlayaraq (1997-ci və 2014-cü illər istisna olmaqla) davamlı olaraq artmışdır və 2015-ci ildə artım 6,6% təşkil etmişdir. 2015-ci ildə heyvandarlıq məhsulları üzrə artım 2,5 faiz, bitkiçilik məhsulları üzrə isə 11,3 faiz olmuşdur. Hazırda respublikada heyvandarlığın intensiv inkişafında əsas problemlərdən biri isə yem bazasının zəif olmasıdır.
2016-cı ilin 6 ayının rəqəmləri də göstərir ki, respublikada ÜDM-in azalması fonunda, kənd təsərrüfatında 3,1 faiz artım qeydə alınmışdır. Bu müddətdə kənd təsərrüfatının ümumi məhsulunun faktiki qiymətlərlə dəyəri 2500.9 milyon manat olmuş və istehsal edilən kənd təsərrüfatının məhsulunun 57,4 faizi heyvandarlıq sahəsinin, 42,6 faizi isə bitkiçilik sahəsinin payına düşmüşdür.
Kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracına gəlincə isə meyvə-tərəvəz məhsulları ixracı 2015-ci ildə 312 milyon ABŞ dolları olmuşdur. 2016-cı ilin yanvar-iyun aylarında 190,2 milyon ABŞ dolları həcmində kənd təsərrüfatı məhsulları ixrac olunmuşdur. Kənd təsərrüfatı məhsulları ixracının həcmi ötən ilin müvafiq dövrünə nəzərən dəyər ifadəsində 33,5 faiz artmışdır. 2014-cü ilin 6 ayı ərzində meyvə tərəvəzin ixracda payı 1.1 faiz, 2015-ci ilin 6 ayı ərzində 2.0 faiz idisə, 2016-cı ilin analoji dövründə bu göstərici 4.4 faizə qalxmışdır.
Bitkiçilik
Taxılçılıq
Azərbaycanın ənənəvi kənd təsərrüfatı sahələrindən sayılır. 1909-13 illərin məlumatına görə, Azərbaycanda adambaşına taxıl istehsalının həcmi dünya üzrə müvafiq göstəricidən (233 kq) 2,5 dəfə, həmin dövrdə inkişaf etmiş ölkələr sayılan Almaniya, Fransa, İsveç kimi ölkələrin göstəricilərindən (455 kq) 1,3 dəfə yüksək olmuşdu. Hazırda ölkədə qıda təhlükəsizliyini təkil etmək məqsədi ilə Dövlət Toxum Fondu fəaliyyət göstərir.
Tütün istehsalı
2016-cı ildə Azərbaycanda 2 500 ha sahədə tütün əkilib, onun 1 700 ha "Virginya" sortu, qalanı yerli sortlar olub.. Elə həmin il 2360 hektar sahədən 3585 ton, hektardan 15,2 sentner təşkil etməklə məhsul yığılmışdır.
Pambıqçılıq
Kartof istehsalı
SSRİ dövründə kartofçuluq respublikada zəif inkişaf etmiş kənd təsərrüfatı sahələrindən biri idi və əhalinin bu məhsula olan tələbatı əsasən Belorusiyadan, Baltikyanı respublikalardan və Rusiyadan gətirilən məhsul hesabına ödənilirdi. Müstəqilliyin ilk illərində ölkənin kartofa olan tələbatının ödənilməsində idxal böyük paya malik idisə, hazırda hər il 50 min tondan çox faraş kartof ixrac edilir. Statistik məlumatlara görə, 1990-cı ildə ölkədə 185.2 min ton kartof istehsal edilirdisə, 2015-ci ildə bu 839,8 min tona çatmışdır. İstehsalındakı artım tək sahələrin genişlənməsi hesabına deyil, həm də məhsuldarlıqda artıma nail olunması nəticəsində gerçəkləşmişdir. Belə ki, 1990-cı ildə kartofun 1 hektardan məhsuldarlığı 78 sentner olduğu halda 2014-cü ildə 152 sentnerə çatmışdır
Çəltikçilik
Azərbaycanda 1913-cü ildə 47100 ha sahədən 33 min ton (hər hektara 7 sentner), 1928-ci ildə 50100 ha-dan 102 min ton (20.4 sentner), 1967-ci ildə 7100 ha-dan 11.9 min ton (16.1 sentner), 2010-cu ildə isə 1500 ha-dan 8 min ton (50 sentner) taxıl istehsal edilmişdir. 2012-ci ildə əkilən taxil sahəsi 1685 ha çatdırılmışdır.
Çay istehsalı
Çay bitkisi ilk dəfə 1912-ci ildə Azərbaycanın Lənkəran bölgəsinə gətirilərək orada əkilib və ilk dəfə olaraq çay zavodu 1937-ci ildə Lənkəranda tikilib. Bundan sonra Azərbaycanda çayın kütləvi şəkildə istehsalına başlanılıb.
Azərbaycanda 1970-1980-ci illərdə 36 min hektar sahədə çay əkilib becərilib və 34 min tondan çox çay istehsal edilib. Statistika Komitəsinin məlumatına görə, 2014-cü ildə ölkədə 474.2 ton çay yarpağı istehsal olunub. Bu rəqəm 2013-cü ilin göstəricisi ilə müqayisədə təqribən 20 faiz azdır. Həmin il 567.5 ton çay yarpağı istehsal olunmuşdu
“Azərbaycan Respublikasında sitrus meyvələri, çay və çəltik istehsalının inkişafı ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2017-ci il 12 sentyabr tarixli Sərəncamına uyğun olaraq hazırlanmış 2018-ci il 12 fevral tarixli “Azərbaycan Respublikasında çayçılığın inkişafına dair 2018–2027-ci illər üçün Dövlət Proqramı” ölkəmizdə çayçılığın inkişafına dövlət dəstəyinin gücləndirilməsinə, bu sahənin potensial imkanlarından səmərəli istifadə edilməsinə, çay istehsalına marağın artırılmasına yönəldilmişdir.
Üzüm istehsalı
Azərbaycanda üzümlüklərin ümumi sahəsi 1984-cü ildə 280 min hektara çatdırılmış, həmin il ilk dəfə olaraq 2,1 milyon ton üzüm istehsal edilmiş, hər hektardan məhsuldarlıq 100 sentner olmuşdur. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına əsasən 2014-cü il sentyabrın 1-nə kimi sahələrdən 37,1 min ton (2013-cü illə müqayisədə 5,2 min ton çox) üzüm toplanmışdır.
Meyvə istehsalı
Meyvəçilik Azərbaycanın kənd təsərrüfatının ixtisaslaşmış sahələrindəndir. Azərbaycanda tumlu meyvələr üzrə Quba-Xaçmaz, qərzəxli meyvələr (şabalıd, qoz, fındıq) üzrə Şəki- Zaqatala, çəyirdəkli (ərik, şaftalı) meyvələr üzrə Naxçıvan MR, quru subtropik meyvələr (nar, heyva) üzrə Kür-Araz, sitrus meyvələr (naringi, portağal, feyxoa, limon) üzrə Lənkəran, cənub bitkiləri (əncir, zeytun, püstə, badam və s.) üzrə Abşeron yarımadası ixtisaslaşmışdır. Azərbaycanın ən iri meyvəçilik rayonu Qubadır. İstehsal olunan meyvənin 2/3 -ni Quba-Xaçmaz, 15%-ni isə Şəki-Zaqatala və Dağlıq Şirvan iqtisadi rayonları verir. Qərzəxli meyvələrin istehsalının 95%-i Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonunda cəmləşib. Kür-Araz və Yuxarı Qarabağda çoxlu tut ağacı vardır.
Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin məlumatına görə, 2011-ci ildə ölkəmizdə meyvə bağlarının əkin sahəsi 130467 hektar olmuşdur. Bağlardan 765818 ton meyvə (üzüm istisna olmaqla) yığılmışdır ki, hər hektardan məhsuldarlıq 71,7 sentener təşkil etmişdir.
Gülçülük
Heyvandarlıq
Qaramal
Azərbaycanda 1 oktyabrın 2016-cı il məlumatına görə qaramalın sayı 2 milyon 526,5 min baş təkil etmişdir.
Qoyunçuluq
Azərbaycanda 2016-cı il məlumatına görə 8,7 milyon baş qoyun və keçi vardır (davar). İldə 70 min ton qoyun əti və 17 min ton yun istehsal olunur. 2014-cü ildə hər baş qoyundan orta hesabla 2,0 kq yun qırxılmışdır.
Camışçılıq
Camışçılıq Azərbaycanda südlük və ətlik istiqaməlidir. Azərbaycanda camış südünün standart yağlılığı orta hesabla 7,6 % olur.Azərbaycanda yetişdirilən Azərbaycan camışı adlı cinsdən il ərzində maksimum 2000-3000 kq süd almaq mümkündür. Dişilərin damazlıq fermalarda maksimal çəkisi 686 kq, erkəklərdə isə 720 kiloqrama çatır. Bəziləri vardır ki, 900-1000 kq çəki ala bilir. Hazırda əsasən fərdi təsərrüfat sahələrimdə saxlanılır. Azərbaycanda müstəqillik illərində camışçılığa maraq olduqca azalmışdır. Son illər sayında azalma müşahifə edilir. 2015-cı ildə 249.1 min, 2016-cı ildə 239.2 min, 2017-ci ildə 211.4 min, 2018-ci ildə isə 193.6 min başa qədər azalmışdır. Azərbaycanda illərə görə camışların sayı:
| İllər | Camışların sayı (min) | Ana camışların sayı (min) |
|---|---|---|
| 1968 | 425,8 | 161,5 |
| 1969 | 403,8 | 154,1 |
| 2004 | 308,6 | 147,9 |
| 2005 | 302,8 | 145,9 |
| 2006 | 298,9 | 142,4 |
| 2007 | 298,7 | 142,6 |
| 2008 | 288,4 | 137,0 |
| 2009 | 282,7 | 133,7 |
| 2010 | 277,1 | 131,3 |
| 2011 | 269,4 | 128,3 |
| 2012 | 265,9 | 126,6 |
| 2013 | 260,9 | 123,9 |
| 2014 | 256,7 | 120,2 |
Atçılıq
Azərbaycanda IV minilliyin ikinci yarısına aid indiki Cəlilabad rayonunun ərazisində Əliköməktəpə abidəsində tapılan heyvan qalıqlarının 7,5%-ni at sümükləri təşkil edimişdir. Bununla belə, həmin abidədə tapılmş at sümüklərinin xeyli hissəsinin əhliləşdirilmiş atlar olması müəyyən edilmişdir. Azərbaycan Respublikasında hazırda milli at cinsindən olan Qarabağ, Dilbaz, Quba, Şirvan və digər yerli atlar yetişdirilir. 2016-cı il məlumatına görə ölkədə 71,6 min başa at vardır.
Dəvəçilik
Azərbaycanda XX əsrin əvvəllərinə qədər geniş yayılmış sahələrdən biri olmuşdur. Əsasən dəmiryolu və avtomobil nəqliyyatının inkişafı ilə əlaqədar bu sahə unudulmuşdur. Azərbaycanda hazırda ətlik istiqamətdə yetişdirilir. Südünün geniş satış bazarı yoxdur. Azərbaycanda hazırda Şabran, Salyan, Goranboy ərazilərində dəvəçilik təsərrüfatı mövcuddur. Əsasən fərdi təsərrüfatlarda saxlanılır. Gələcəkdə bu sahənin inkişafı planlaşdırılır. Ölkədə dəvələrin ümumi sayının 0.2-0.3 min baş arası olması qeyd edilir.
Arıçılıq
Respublika iqtisadiyyatında arıçılıq mühüm yer tutur. Bu sahə ilbəil inkişaf edir. 2016-cı il məlumatına görə ölkədə 238 min arı ailəsi vardır. 2020-ci ildə Respublika üzrə arı ailələrinin sayının 310 minə çatdırılması proqnozlaşdırılır. Ölkədə hər il Arıçılıq Yarmarkaları keçirilir. 2016-cı ilin noyabr ayında Bakı şəhərində keçirilmiş yarmarkada 453 nəfər arıçı iştirak etmiş və 200 tona qədər arıçılıq məhsulları satılmışdır.
Quşçuluq
2014-cü ildə respublika üzrə 99.4 min ton quş əti və 1562.7 mln ədəd yumurta istehsal olunmuşdur.#yes
Balıqçılıq
Azərbaycanda 1913-cü ildə 13 milyon puda yaxın balıq və balıq məhsulları, 40 min puddan çox qara kürü hasil edilmişdir.
Qeyri-ənənəvi təsərrüfat sahələri
Eşşək ferması
2018-ci ildə Azərbaycanda eşşək ferması yaradılıb. Ferma Abşeron rayonunun yerləşir. Bu ferma Azərbaycanda, eləcə də Qafqazda ilk eşşək fermasıdır. Burada istehsal olunan süd isə standartlara uyğun qablaşdırılaraq, satılır.
Qurbağa təsərrüfatı
Azərbaycan üçün ənənəvi olmayan sahələrdən biri olaraq yenicə təşkil olunmuşdur. Bu sahə ilə əlaqəli ilk şirkət "Azerifrog" 2015-ci ildə təsis edilmiş və 2016-cı ili yay aylarından isə istehsala başlamışdır. İstehsal olunan məhsullar əsasən Fransaya ixrac edilir. Gələcəkdə məhsulların Fransadan başqa, Kanada, İspaniya, Çin və Norveç kimi ölkələrə ixracı nəzərdə tutulur. İlkin olaraq 2016-cı ildə 2 min ton məhsul ixrac edilmişdir.
İlbiz təsərrüfatı
Azərbaycan üçün qeyri ənənəvi sahədir. Bu sahə ilə əlaqəli ilk şirkət "Azdelikates-Alfa" MMC-dir. 2017-ci ilin yay mövsümünün sonuna kimi 270-300 ton məhsul yığılacağı gözlənilir. Artıq 2017-ci ilin avqustunda ilbiz ətinin xaricə ilk satışı planlaşdırılır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- CIA — The World Factbook — Azerbaijan 2009-06-10 at the Wayback Machine // CIA
- "Azərbaycanda kənd təsərrüfatı". 2020-03-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-06.
- "MÜSTƏQİL DÖVLƏTİN BÜDCƏ QURUCULUĞU". 2022-03-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-06.
- Azərbaycanda tütünçülüyün inkişafına dair təkliflər hazırlanıb[ölü keçid]
- "Azərbaycanın 13 rayonunda tütünçülük genişləndirilir". 2022-03-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-08.
- "Çay haqqında". 2009-12-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-07.
- "Azərbaycanda çay plantasiyaları niyə məhv edildi?". 2021-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-07.
- "Müstəqil Azərbaycan". republic.preslib.az. 2023-12-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-05-09.
- . 2017-10-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-06-08.
- Azərbaycanda meyvəçilik[ölü keçid]
- Azərbaycanda camışçılıqla bağlu son vəziyyət[ölü keçid]
- "The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan". www.azstat.org. 2017-10-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-01-25.
- . 2017-04-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-06-08.
- Bakıda eşşək ferması yaradılıb, südü satılır 2021-02-25 at the Wayback Machine. qafqazinfo.az, 23.10.2018 (az.)
- . 2017-06-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-06-08.
- "Azərbaycan ilbiz ixracına hazırlaşır - ZAVODDAN REPORTAJ". 2020-02-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-08.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbaycanda kend teserrufati Azerbaycan iqtisadiyyatinin bir hissesini teskil eden teserrufat sahelerinden biri 2006 ci ilde kend teserrufatinda butun mesgul ehalinin 39 1 i cemlesmisdir Azerbaycanda istehsal edilen UDM 5 7 2012 kend teserrufatinin payina dusur 2014 cu ilde respublikada UDM de kend teserrufatinin payi 5 3 oldugu halda 2015 ci ilde bu reqemin 6 2 teskil etmisdir 2015 ci ilde kend teserrufatinin umumi mehsulunun faktiki qiymetlerle deyeri 5635 3 milyon manat olmusdur 2015 ci ilde 2999 0 min tona yaxin taxil istehsal olunmus bu da 2014 cu ilin muvafiq dovru ile muqayisede 25 8 faiz coxdur Hemcinin 2015 ci ilde sahelerden 839 8 min ton ve ya evvelki ile nisbeten 2 5 faiz cox kartof 1273 3 min ton ve ya 7 2 faiz cox terevez 484 5 min ton ve ya 9 9 faiz cox bostan mehsullari 886 3 min ton ve ya 4 2 faiz cox meyve ve gilemeyve 578 9 ton ve ya 22 1 faiz cox yasil cay yarpagi 157 0 min ton ve ya 6 3 faiz cox uzum yigilmisdir 2015 ci il erzinde olkede diri cekide 515 6 min ton et 1924 4 min ton sud 17 0 min ton yun ve 1538 6 milyon eded yumurta istehsal edilmisdir 2014 cu ille muqayisede 2015 ci ilde et istehsali 2 0 faiz sud istehsali 3 7 faiz yun istehsali ise 1 4 faiz artmisdir Azerbaycanda kend teserrufatinin tarixiAzerbaycan Xalq Cumhuriyeti donemi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyetinde Neft senayesi nezere alinmasa 1918 1920 ci illerde olke iqtisadiyyati daha cox aqrar xususiyyet dasimisdir Azerbaycanda hemin dovrde iribuynuzlu mal qaranin sayi 1 milyon bas atlarin sayi 150 min bas camislarin sayi 300 min bas develerin sayi 12 min bas qoyunlarin ve kecilerin sayi 1 5 milyon bas teskil etmisdir SSRI donemi 1986 ci ilde respublikada 808 sovxoz ve 608 kolxoz vardi Kend teserrufatina celb olunmus 4 1 mln ha torpaq sahesi vardi ekin sahesi 1 4 mln ha otlaq 2 1 mln ha Ekilen torpaq saheleri 1 33 mln 1986 Ekincilik kend teserrufati istehsalinin 70 odeyirdi Esas texniki bitki ekini pambiqiliq idi 1986 ci ilde 784 min ton pambiq istehsal edilmisdi Pambiqciliq esasen Kur araz ovaliginda cemlesmisdi Boyuk ve Kicik Qafqazin erazisinde tutun Lenkeran ovaliginda cay yetisdirilirdi Ekinciliyin 31 taxilciliq sahesini teskil edirdi Respublikada 1986 ci ilde 855 min ton terevez 1539 min ton uzum istehsal olunmusdu Subtropik meyve istehsali onemli yer tuturdu Nar encir heyva ve s Etlik ve sudluk istiqametli heyvandarliq inkisaf etmisdi Respunlikada 2 mln bas iribuynuzlu 5 7 mln bas ise qoyun ve keci vardi Ipekcilik inkisaf edirdi Musteqillik donemi Musteqillik illerinde kend teserrufatinin inkisafina nezer saldiqda 1992 1995 ci illerde kend teserrufatinda umumi mehsul istehsali her il orta hesabla 12 faiz asagi dusduyu halda 1996 ci ilden baslayaraq 1997 ci ve 2014 cu iller istisna olmaqla davamli olaraq artmisdir ve 2015 ci ilde artim 6 6 teskil etmisdir 2015 ci ilde heyvandarliq mehsullari uzre artim 2 5 faiz bitkicilik mehsullari uzre ise 11 3 faiz olmusdur Hazirda respublikada heyvandarligin intensiv inkisafinda esas problemlerden biri ise yem bazasinin zeif olmasidir 2016 ci ilin 6 ayinin reqemleri de gosterir ki respublikada UDM in azalmasi fonunda kend teserrufatinda 3 1 faiz artim qeyde alinmisdir Bu muddetde kend teserrufatinin umumi mehsulunun faktiki qiymetlerle deyeri 2500 9 milyon manat olmus ve istehsal edilen kend teserrufatinin mehsulunun 57 4 faizi heyvandarliq sahesinin 42 6 faizi ise bitkicilik sahesinin payina dusmusdur Kend teserrufati mehsullarinin ixracina gelince ise meyve terevez mehsullari ixraci 2015 ci ilde 312 milyon ABS dollari olmusdur 2016 ci ilin yanvar iyun aylarinda 190 2 milyon ABS dollari hecminde kend teserrufati mehsullari ixrac olunmusdur Kend teserrufati mehsullari ixracinin hecmi oten ilin muvafiq dovrune nezeren deyer ifadesinde 33 5 faiz artmisdir 2014 cu ilin 6 ayi erzinde meyve terevezin ixracda payi 1 1 faiz 2015 ci ilin 6 ayi erzinde 2 0 faiz idise 2016 ci ilin analoji dovrunde bu gosterici 4 4 faize qalxmisdir BitkicilikTaxilciliq Esas meqale Azerbaycanin enenevi kend teserrufati sahelerinden sayilir 1909 13 illerin melumatina gore Azerbaycanda adambasina taxil istehsalinin hecmi dunya uzre muvafiq gostericiden 233 kq 2 5 defe hemin dovrde inkisaf etmis olkeler sayilan Almaniya Fransa Isvec kimi olkelerin gostericilerinden 455 kq 1 3 defe yuksek olmusdu Hazirda olkede qida tehlukesizliyini tekil etmek meqsedi ile Dovlet Toxum Fondu fealiyyet gosterir Tutun istehsali Esas meqale 2016 ci ilde Azerbaycanda 2 500 ha sahede tutun ekilib onun 1 700 ha Virginya sortu qalani yerli sortlar olub Ele hemin il 2360 hektar saheden 3585 ton hektardan 15 2 sentner teskil etmekle mehsul yigilmisdir Pambiqciliq Esas meqale Azerbaycanda pambiqciliqKartof istehsali SSRI dovrunde kartofculuq respublikada zeif inkisaf etmis kend teserrufati sahelerinden biri idi ve ehalinin bu mehsula olan telebati esasen Belorusiyadan Baltikyani respublikalardan ve Rusiyadan getirilen mehsul hesabina odenilirdi Musteqilliyin ilk illerinde olkenin kartofa olan telebatinin odenilmesinde idxal boyuk paya malik idise hazirda her il 50 min tondan cox faras kartof ixrac edilir Statistik melumatlara gore 1990 ci ilde olkede 185 2 min ton kartof istehsal edilirdise 2015 ci ilde bu 839 8 min tona catmisdir Istehsalindaki artim tek sahelerin genislenmesi hesabina deyil hem de mehsuldarliqda artima nail olunmasi neticesinde gerceklesmisdir Bele ki 1990 ci ilde kartofun 1 hektardan mehsuldarligi 78 sentner oldugu halda 2014 cu ilde 152 sentnere catmisdir Celtikcilik Esas meqale Azerbaycanda 1913 cu ilde 47100 ha saheden 33 min ton her hektara 7 sentner 1928 ci ilde 50100 ha dan 102 min ton 20 4 sentner 1967 ci ilde 7100 ha dan 11 9 min ton 16 1 sentner 2010 cu ilde ise 1500 ha dan 8 min ton 50 sentner taxil istehsal edilmisdir 2012 ci ilde ekilen taxil sahesi 1685 ha catdirilmisdir Cay istehsali Esas meqale Azerbaycanda cayciliq Cay bitkisi ilk defe 1912 ci ilde Azerbaycanin Lenkeran bolgesine getirilerek orada ekilib ve ilk defe olaraq cay zavodu 1937 ci ilde Lenkeranda tikilib Bundan sonra Azerbaycanda cayin kutlevi sekilde istehsalina baslanilib Azerbaycanda 1970 1980 ci illerde 36 min hektar sahede cay ekilib becerilib ve 34 min tondan cox cay istehsal edilib Statistika Komitesinin melumatina gore 2014 cu ilde olkede 474 2 ton cay yarpagi istehsal olunub Bu reqem 2013 cu ilin gostericisi ile muqayisede teqriben 20 faiz azdir Hemin il 567 5 ton cay yarpagi istehsal olunmusdu Azerbaycan Respublikasinda sitrus meyveleri cay ve celtik istehsalinin inkisafi ile bagli elave tedbirler haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin 2017 ci il 12 sentyabr tarixli Serencamina uygun olaraq hazirlanmis 2018 ci il 12 fevral tarixli Azerbaycan Respublikasinda cayciligin inkisafina dair 2018 2027 ci iller ucun Dovlet Proqrami olkemizde cayciligin inkisafina dovlet desteyinin guclendirilmesine bu sahenin potensial imkanlarindan semereli istifade edilmesine cay istehsalina maragin artirilmasina yoneldilmisdir Uzum istehsali Esas meqale Azerbaycanda uzumculuk Azerbaycanda uzumluklerin umumi sahesi 1984 cu ilde 280 min hektara catdirilmis hemin il ilk defe olaraq 2 1 milyon ton uzum istehsal edilmis her hektardan mehsuldarliq 100 sentner olmusdur Dovlet Statistika Komitesinin melumatina esasen 2014 cu il sentyabrin 1 ne kimi sahelerden 37 1 min ton 2013 cu ille muqayisede 5 2 min ton cox uzum toplanmisdir Meyve istehsali Meyvecilik Azerbaycanin kend teserrufatinin ixtisaslasmis sahelerindendir Azerbaycanda tumlu meyveler uzre Quba Xacmaz qerzexli meyveler sabalid qoz findiq uzre Seki Zaqatala ceyirdekli erik saftali meyveler uzre Naxcivan MR quru subtropik meyveler nar heyva uzre Kur Araz sitrus meyveler naringi portagal feyxoa limon uzre Lenkeran cenub bitkileri encir zeytun puste badam ve s uzre Abseron yarimadasi ixtisaslasmisdir Azerbaycanin en iri meyvecilik rayonu Qubadir Istehsal olunan meyvenin 2 3 ni Quba Xacmaz 15 ni ise Seki Zaqatala ve Dagliq Sirvan iqtisadi rayonlari verir Qerzexli meyvelerin istehsalinin 95 i Seki Zaqatala iqtisadi rayonunda cemlesib Kur Araz ve Yuxari Qarabagda coxlu tut agaci vardir Azerbaycan Respublikasi Kend Teserrufati Nazirliyinin melumatina gore 2011 ci ilde olkemizde meyve baglarinin ekin sahesi 130467 hektar olmusdur Baglardan 765818 ton meyve uzum istisna olmaqla yigilmisdir ki her hektardan mehsuldarliq 71 7 sentener teskil etmisdir Gulculuk Esas meqale Azerbaycanda gulculukHeyvandarliqQaramal Azerbaycanda 1 oktyabrin 2016 ci il melumatina gore qaramalin sayi 2 milyon 526 5 min bas tekil etmisdir Qoyunculuq Esas meqale Azerbaycanda qoyunculuq Azerbaycanda 2016 ci il melumatina gore 8 7 milyon bas qoyun ve keci vardir davar Ilde 70 min ton qoyun eti ve 17 min ton yun istehsal olunur 2014 cu ilde her bas qoyundan orta hesabla 2 0 kq yun qirxilmisdir Camisciliq Esas meqale Azerbaycan camisiVikikitabda Camisciliq movzusuna dair metn var Camisciliq Azerbaycanda sudluk ve etlik istiqamelidir Azerbaycanda camis sudunun standart yagliligi orta hesabla 7 6 olur Azerbaycanda yetisdirilen Azerbaycan camisi adli cinsden il erzinde maksimum 2000 3000 kq sud almaq mumkundur Disilerin damazliq fermalarda maksimal cekisi 686 kq erkeklerde ise 720 kiloqrama catir Bezileri vardir ki 900 1000 kq ceki ala bilir Hazirda esasen ferdi teserrufat sahelerimde saxlanilir Azerbaycanda musteqillik illerinde camisciliga maraq olduqca azalmisdir Son iller sayinda azalma musahife edilir 2015 ci ilde 249 1 min 2016 ci ilde 239 2 min 2017 ci ilde 211 4 min 2018 ci ilde ise 193 6 min basa qeder azalmisdir Azerbaycanda illere gore camislarin sayi Iller Camislarin sayi min Ana camislarin sayi min 1968 425 8 161 51969 403 8 154 12004 308 6 147 92005 302 8 145 92006 298 9 142 42007 298 7 142 62008 288 4 137 02009 282 7 133 72010 277 1 131 32011 269 4 128 32012 265 9 126 62013 260 9 123 92014 256 7 120 2 Atciliq Esas meqale Azerbaycan atlari Azerbaycanda IV minilliyin ikinci yarisina aid indiki Celilabad rayonunun erazisinde Elikomektepe abidesinde tapilan heyvan qaliqlarinin 7 5 ni at sumukleri teskil edimisdir Bununla bele hemin abidede tapilms at sumuklerinin xeyli hissesinin ehlilesdirilmis atlar olmasi mueyyen edilmisdir Azerbaycan Respublikasinda hazirda milli at cinsinden olan Qarabag Dilbaz Quba Sirvan ve diger yerli atlar yetisdirilir 2016 ci il melumatina gore olkede 71 6 min basa at vardir Devecilik Esas meqale Azerbaycanda devecilik Azerbaycanda XX esrin evvellerine qeder genis yayilmis sahelerden biri olmusdur Esasen demiryolu ve avtomobil neqliyyatinin inkisafi ile elaqedar bu sahe unudulmusdur Azerbaycanda hazirda etlik istiqametde yetisdirilir Sudunun genis satis bazari yoxdur Azerbaycanda hazirda Sabran Salyan Goranboy erazilerinde devecilik teserrufati movcuddur Esasen ferdi teserrufatlarda saxlanilir Gelecekde bu sahenin inkisafi planlasdirilir Olkede develerin umumi sayinin 0 2 0 3 min bas arasi olmasi qeyd edilir Ariciliq Esas meqale Azerbaycanda ariciliq Respublika iqtisadiyyatinda ariciliq muhum yer tutur Bu sahe ilbeil inkisaf edir 2016 ci il melumatina gore olkede 238 min ari ailesi vardir 2020 ci ilde Respublika uzre ari ailelerinin sayinin 310 mine catdirilmasi proqnozlasdirilir Olkede her il Ariciliq Yarmarkalari kecirilir 2016 ci ilin noyabr ayinda Baki seherinde kecirilmis yarmarkada 453 nefer arici istirak etmis ve 200 tona qeder ariciliq mehsullari satilmisdir Qusculuq Esas meqale 2014 cu ilde respublika uzre 99 4 min ton qus eti ve 1562 7 mln eded yumurta istehsal olunmusdur yes Baliqciliq Esas meqale Azerbaycanda baliqciliq Azerbaycanda 1913 cu ilde 13 milyon puda yaxin baliq ve baliq mehsullari 40 min puddan cox qara kuru hasil edilmisdir Qeyri enenevi teserrufat saheleriEssek fermasi 2018 ci ilde Azerbaycanda essek fermasi yaradilib Ferma Abseron rayonunun yerlesir Bu ferma Azerbaycanda elece de Qafqazda ilk essek fermasidir Burada istehsal olunan sud ise standartlara uygun qablasdirilaraq satilir Qurbaga teserrufati Azerbaycan ucun enenevi olmayan sahelerden biri olaraq yenice teskil olunmusdur Bu sahe ile elaqeli ilk sirket Azerifrog 2015 ci ilde tesis edilmis ve 2016 ci ili yay aylarindan ise istehsala baslamisdir Istehsal olunan mehsullar esasen Fransaya ixrac edilir Gelecekde mehsullarin Fransadan basqa Kanada Ispaniya Cin ve Norvec kimi olkelere ixraci nezerde tutulur Ilkin olaraq 2016 ci ilde 2 min ton mehsul ixrac edilmisdir Ilbiz teserrufati Azerbaycan ucun qeyri enenevi sahedir Bu sahe ile elaqeli ilk sirket Azdelikates Alfa MMC dir 2017 ci ilin yay movsumunun sonuna kimi 270 300 ton mehsul yigilacagi gozlenilir Artiq 2017 ci ilin avqustunda ilbiz etinin xarice ilk satisi planlasdirilir Hemcinin baxAzerbaycanda seleksiyaIstinadlarCIA The World Factbook Azerbaijan 2009 06 10 at the Wayback Machine CIA Azerbaycanda kend teserrufati 2020 03 26 tarixinde Istifade tarixi 2017 06 06 MUSTEQIL DOVLETIN BUDCE QURUCULUGU 2022 03 26 tarixinde Istifade tarixi 2017 06 06 Azerbaycanda tutunculuyun inkisafina dair teklifler hazirlanib olu kecid Azerbaycanin 13 rayonunda tutunculuk genislendirilir 2022 03 26 tarixinde Istifade tarixi 2017 06 08 Cay haqqinda 2009 12 22 tarixinde Istifade tarixi 2017 06 07 Azerbaycanda cay plantasiyalari niye mehv edildi 2021 03 04 tarixinde Istifade tarixi 2017 06 07 Musteqil Azerbaycan republic preslib az 2023 12 02 tarixinde Istifade tarixi 2024 05 09 2017 10 08 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 06 08 Azerbaycanda meyvecilik olu kecid Azerbaycanda camisciliqla baglu son veziyyet olu kecid The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan www azstat org 2017 10 04 tarixinde Istifade tarixi 2019 01 25 2017 04 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 06 08 Bakida essek fermasi yaradilib sudu satilir 2021 02 25 at the Wayback Machine qafqazinfo az 23 10 2018 az 2017 06 18 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 06 08 Azerbaycan ilbiz ixracina hazirlasir ZAVODDAN REPORTAJ 2020 02 20 tarixinde Istifade tarixi 2017 06 08