Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Arqun dərəsi — Qafqazın ən uzun dərələrindən biri.
| Arqun dərəsi | |
|---|---|
 | |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə | |
| | |
Coğrafiyası
Çeçenistan ərazisində Arqun dərəsi Arqun çayının geoloji fəaliyyəti nəticəsində formalaşmış. Arqun çayı Baş Qafqaz dağlarının şimal yamacında olan Qara dağlar silsiləsini kəsərək bu dərəni meydana gətirmiş. Arqun dərəsinin hündürlüyü 1100-4800 metr arasında dəyişir. Şatoy kəndi bölgəsində, dərə boyunca Çeçenistanın və Qafqazın ən böyük qoruqlarından biri yerləşir. Sahəsi 233 800 hektar olan bu qoruqada müxtəlif mədəni və təbii abidələr mövcuddur — Arqun dövlət tarixi-memarlıq və təbiət muzey-qoruğu bu ərazidə yerləşir. Arqun dərəsində çoxlu erkən və orta əsr, eləcə də eramızdan əvvələ aid olan abidələr mövcuddur. Ərazidə daş dövrünə və mağara həyat tərzinə aid məkanlar mövcuddur.
XVIII-XIX əsr Qafqaz müharibələri öncəsi Arqun dərəsində 4000 qədim memarlıq tikilisi qeydə alınmış. Bunların çoxu hərbi, yarım hərbi, gözətçi tikililəri olmuş. 4-6 mərtəbəli olan bu tikililərlə yanaşı 2-3 mərtəbəli yaşayış binaları da üstünlük təşkil edir.
Tarixi
Türklərin və monqolların Qafqaza hücumları zamanı bir çox yaşayış məntəqələri, coğrafi məntəqələr türk kökənli adlanmağa başlanıldı. Tezliklə bu adlar bütün Qafqazda yayıldı. Arqun adı da qazax mənşəli söz olub - arğın sözündən götürülüb.
Qafqaz müharibəsi zamanında Arqun dərəsi keçilməzliyi ilə ad qazandı. Ancaq 1858-ci ildə genral Evdokimov Çeçenistanın böyük hissəsini nəzarətə götürdükdən sonra əl çatmaz dərəyə hakim olmağa qərar verdi. Məhs 72 illik müharibə zamanı (1786-1858) rus əsgərlərinin ayağı bu dərəyə dəyməmişdir. General Evdokimov 45 minlik rus əsgəri ilə 16 yanvarda Arqun dərəsinə daxil oldu. Çeçenlərin saysız hücumları nəticəsində böyük itikilər verən ruslar sonda Arqun çayının yuxarı axarlarına çata bildilər. Ancaq dərəyə tam hakim olma bir il çəkdi. Bundan sonra ruslar dərədə möhkəmləndi və Şamilin qərarqahını, eləcə də imamatın paytaxtı Vedenonu nəzarət altında saxlamağa müvafiq oldular
Həmçinin bax
İstinadlar
- Аргунское ущелье // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- ВТ-ЭСБЕ. Аргунское ущелье
Xarici keçidlər
- Аргунское ущелье
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Arqun deresi Qafqazin en uzun derelerinden biri Arqun deresiYerlesmesi42 40 14 sm e 45 10 35 s u Olke RusiyaArqun deresiCografiyasiSatili kendi ve Arqun cayi Cecenistan erazisinde Arqun deresi Arqun cayinin geoloji fealiyyeti neticesinde formalasmis Arqun cayi Bas Qafqaz daglarinin simal yamacinda olan Qara daglar silsilesini keserek bu dereni meydana getirmis Arqun deresinin hundurluyu 1100 4800 metr arasinda deyisir Satoy kendi bolgesinde dere boyunca Cecenistanin ve Qafqazin en boyuk qoruqlarindan biri yerlesir Sahesi 233 800 hektar olan bu qoruqada muxtelif medeni ve tebii abideler movcuddur Arqun dovlet tarixi memarliq ve tebiet muzey qorugu bu erazide yerlesir Arqun deresinde coxlu erken ve orta esr elece de eramizdan evvele aid olan abideler movcuddur Erazide das dovrune ve magara heyat terzine aid mekanlar movcuddur XVIII XIX esr Qafqaz muharibeleri oncesi Arqun deresinde 4000 qedim memarliq tikilisi qeyde alinmis Bunlarin coxu herbi yarim herbi gozetci tikilileri olmus 4 6 mertebeli olan bu tikililerle yanasi 2 3 mertebeli yasayis binalari da ustunluk teskil edir TarixiTurklerin ve monqollarin Qafqaza hucumlari zamani bir cox yasayis menteqeleri cografi menteqeler turk kokenli adlanmaga baslanildi Tezlikle bu adlar butun Qafqazda yayildi Arqun adi da qazax menseli soz olub argin sozunden goturulub Qafqaz muharibesi zamaninda Arqun deresi kecilmezliyi ile ad qazandi Ancaq 1858 ci ilde genral Evdokimov Cecenistanin boyuk hissesini nezarete goturdukden sonra el catmaz dereye hakim olmaga qerar verdi Mehs 72 illik muharibe zamani 1786 1858 rus esgerlerinin ayagi bu dereye deymemisdir General Evdokimov 45 minlik rus esgeri ile 16 yanvarda Arqun deresine daxil oldu Cecenlerin saysiz hucumlari neticesinde boyuk itikiler veren ruslar sonda Arqun cayinin yuxari axarlarina cata bildiler Ancaq dereye tam hakim olma bir il cekdi Bundan sonra ruslar derede mohkemlendi ve Samilin qerarqahini elece de imamatin paytaxti Vedenonu nezaret altinda saxlamaga muvafiq oldularHemcinin baxPankisi deresiIstinadlarArgunskoe ushele Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona v 86 t 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 VT ESBE Argunskoe usheleXarici kecidlerArgunskoe ushele